Tíminn - 08.02.1950, Blaðsíða 3

32. blað
Tíminn, miðvikudaginn 8. febrúar 1950
Einkennileg hugleiðing
Eftir Fríisiaim Jónasson.
Af ýmsu skrítnu kjósenda
fóðri í Morgunblaðinu kosn-
ingadaginn 29. jan., held ég,
að greinin: ,,Af hverju hafa
aðkomumennirnir að státa“,
sé lang skrítnust. Þar er
með fjálgleik byrjað að tala
um „sanna Reykvíkinga“,
sem þurfi að verja vígið
„borgina okkar, sem að er
sótt, Reykjavík.“ Þvínæst er
útmálaður sá voði, sem höf-
uðstaðarins biði, „ef breytt
yrði til um stjórn bæjarins“
og „öfgafullir öfuguggar
næðu hér stjórn bæjarmála“.
Síðar í greininni kemst höf.
svo að orði: „Hverjum einasta
Reykvíking telur sér stórlega
misboðið, þegar mennirnir
hjá Tímanum telja sig sjálf-
kjörna til að stjórna Reykja-
vík“. Þarna hallast nú ekki
á um málfar og málflutning.
En látum nú vera, þó að
greinarhöfundur verði, í hita
kosrtingabaráttunnar, lítils-
háttar „fótaskortur á tung-
unni,“ slíkt er ekkert eins-
dæmi í dálkum blaðanna. Og
kosningaslagorðin eru líka
Reykjavík.“ (Leturbr. mín).
Einhverjum gæti dottið í hug
að framanskráð lýsing ætti
við byggðir Eskimóa eða ann
arra frumstæðra úthjaraþjóð
flokka. Eða mundi' nokkur
af lesendum Mbls. vera svo
fávís að trúa því t. d„ að
olíulampar séu aðalljóstæki
í kaupstöðum og kauptúnum
landsins, moldarkofar t:l í-
búðar, moldartraðir og græn
ir pyttir í stað gatna og hol-
ræsa o. s. frv.?
Svona staðleysur liggja svo
i augum uppi, að rökræður
eru þar óþarfar. Ef gerður
væri samanburður á fjölda
þeirra, sem búa við þæginda
skort í „ómannsæmandi" í-
Mannblót
Grein sú, sem hér fer á
eftir, birtist sem forustu-
grein í danska blaðinu „In
formation“ um það leyíi,
sem aftaka búlgarska
kommúnistaleiðtogans
Kostevs fór fram.
Trúarlegt mannblót í myrk-
ast hluta Afríku fer þannig
fram, að töframaðurinn
merkir einhvern af 'ættbálkn
um dauða, og jafnskjótt ráð
ast vinir og frændur á hann,
misþyrma honum til ólifis
og éta hann eins og hungr-
aður úlfahópur stanzar
hlaup sín og óður af blóð-
þorsta ræðst á særðan fé-
laga og rífur hann í sig. Slikt
er alþekkt í Rússlandi.
Nú hefir Búlgaranum
Kostov verið blótað. Það var
Loks segir Mbl. satt frá
flest hversdagsleg og lítt hafi naft hann að ginningar-
frumleg, varla þess vert, að fífif og skrökvað allri þessari
sinna þeim að nokkru. En ^ vitleysu að honum. — Hann
þrátt fyrir þetta er hér á segir í lok hinnar dapurlegu
ferðinni frumlegur rithöf- | íýsingar á kjcrum fólksins í
„heimahögum“ Tímamanna:
undur. I áframhaldi af hinni
tilvitnuðu málsgrein hér að
framan, kemst hann svo að
orði um hina óttalegu „Tíma
menn“ og „heimahaga"
þeirra:
„Mennirnir, sem hafa
hlaupið frá viðfangsefnun-
um í sínum heimahögum,
þar sem í stað holræsa eru
grænir pyttir utan við hibýli
manna. Þar sem í stað mann
sæmandi íbúða eru, því mið-
-ur, í flestum þorpum um allt
land moldarkofar og hreysi,
sem óskiljanlegt er, að fólk
geti lifað í. Þar sem í stað
gatna eru moldartraðir. Þar
sem í stað vatnsveitu eru
brunnar. Þar sem í s£að
sjúkrahúsa, er ekki í annað
hús að venda, en heimili
manna, hversu léleg sem þau
eru. Þar sem í stað raforku
eru olíulampar. Og svo
mætti lengi telja.“
Svo mörg eru þau orð og
til frekari staðfestingar á
þessu allsleysi og eymd kaup
staða og þorpa segir í öðr-
um stað í greininni: „Ég
hygg að blaðamaðurinn
fengi nægt verkefni í fimm
ára áætlun, ef hann ætlaði
að semja skýrslu um þarfir
fólks í þorpum og kaupstöö
\jm úti á landi, þar sem vant
ar allt þar, sem þegar er til í
búðum í kaupstööum og augljóst þegar leikurinn
kauptúnum hér á landi, j hófst, að hinn mikla töfra-
mætti svo fara, að hlutur maður eða blótprestur í
Reykjavíkur yrðí engu betri Moskvu hafði merkt hann
en annarra kaupstaða. Því j dauðanum. Úlfarnir geltu á
auðvirðilegri er hneigð grein J mörgum ádeilufundum víðs- \
arhöfundar til að mikla á- | vegar um Búlgaríu og á til- j þá^minnast " beir 'orða
gæti höfuðstaðarins á kostn i heyrendabekkjum réttarsal-
að annarra landshluta. Ekki arins, sem sérstaklega boðnir
verður höfundur afsakaður j stakhanov verkamenn skip-
uðu. Hljóðneminn var tekinn
burt, túlkarnir þögðu og
blaðamenn alþýðulýðræðisins
lögðu pennana frá sér, þeg-
ar sá, sem merktur var dauð
anum, hélt uppi síðustu svör
um og vottaði að hann væri
saklaus af því, sem hann var
með því,að óhlutvandir menn
„En ég tek það fram, að ég |
hefi haft innilega samúð dæmdur til dauða fyrir. Ekk
með öllu þessu fólki á ferð
um mínum úti á landi.“ —
Jú höfundur veit hvað hann
ert blað í Búlgaríu hefir sagt
frá síðustu orðum hans. Þau
þurfa að nota rúmið til aö
syngur, hann hefir ferðast I '3:r^a annað, það, sem rétt-
„úti á landi,“ séð eymdinaj^æ^r dauðadóm hans.
með eigin augum, komizt við j í Afríku gefur hið tiltekna
og fyllzt meðaumkvun með, fórnardýr sig með undirgefni
íbúum moldarkofanna við á vald örlögum sínum og
hina grænu pytti. Svo stað- kemur sjálft til að verða fleg--'sigia út um heim og eyða þar
góð er þekking hans á þessu ið lifandi og étið. Eitthvað
öllu, að hann býður blaða- i svipað hefir hingað til fylgt
manni Tímans leiðsögn sína hinum austrænu helgisiðum.
„í e:na hringferð um ísland,“ Kostov braut þá hefð með
í aðalforustugrein Mbl. s.
1. láugardag stendur þessi
klausa:
„Togaraútgerðin er kom
in á heljarþröniina. Allir
gömlu togararnir hafa ver
ið bundnir í heimahöfn-
um sínum og nýsköpunar-
togararnir eru margir, ef
ekki flestir, reknir með
stórfelldu tapii. Afkí'ðíng
af þessu hörmungará-
standi útflutningsfram-
leiðslunnar er gjörsam-
legu óv'iðunandi, vöru-
þurrð og gjaldeyrisbrask.
Svo að segja hver einasti
einstaklingur í landinu
verður að þola marghátt-
að öngþveiti af völdum
þessara viðhorfa. — —
Það sem við blasir er
stöðvun atvinnulífsins,
fjárþrot ríkisnis, atvinnu-
leysi og algert öryggis-
Ieysi.“
Þeir, sem eitthvað muna
ættu að renna huganum
svona sex ár aftur í tímann.
og
gerða formanns Sjálfstæðis-
flokksins og ummæla aðal-
málgagns þess flokks, Morg-
unblaðsins.
Þá var þjóðin stórrík, en
þá var fyrsta boðorö þessara
aðila að byggja „nýsköpun-
ar“ höll sína á feni. Þá var
ekki verið að hugsa um, „að
treysta grunninn“ undir
henni. Þá baðaði Ólafur
Thors út höndum og reyndi
að telja þjóðinni trú um aö
útflutningur ársins ýrði allt
að átta hundruð milljónum,
þótt hann yrði ekki nema
um þrjú hundurð milljónir i
raunveruleikanum. Þá væri
óhætt að lifa „flott“ og allir
200 heildsalarnir mættu
falsspámanninum. Sjálfstæðis
flokkurinn hefir nú fengið að
ráða fjármálum þjóðarinnar
að mestu í meira en áratug.
Og útkoman er eins og Morg
unblaðið segir rétt frá.
Þó var Sjálfstæðisflokkur-
inn svo kaldrifjaður í ósann
indum s. 1 haust, að láta vera
eitt sitt aðalmál í kosningun
um að hamra á því að hann
skyldi stórauka neyzluvöru-
innflutninginn.
Nú er hann búinn að vera
við völd, einvaldur í marg-
ar vikur. Og hvað hefir sést
frá honum? Tillögur um 30%
söluskatt á allar aðfluttar
vörur.
Ekkert — bókstaflega ekk
ert annað. Eða finnst fólki
að vörur hafi vaxið í sölubúð
unum síðan Sjálfstæðisflokk
urinn tók einn við ríkisstjórn
inni? Nei, aldrei jafntómar
búðir og nú.
Og loksins segir Morgun-
blaðið rétt frá um það hvern
ig þess nánustu eru búnir að
fara með efnahag og atvinnu
líf þjóðarinnar.
En á hvað .ætli það viti að
Morgunblaðið er farið að
segja satt frá þjóðmálum?
Máske má vona að næst
segi það rétt frá aðalotsök
unum til þess að eins er kom
ið fyrir þjóðinni og komið
er.
Það er sagt að menn end-
urfæðist stundum við skírn.
og kaffæringu i ísköldu
vatni og verði síðan nýir og
betri menn.
Víst væri gleðiefni ef
stærsta blað landsins og ó-
vandaðasta, endurfæddist og
færi að segja satt og rétt
frá almennum málum.
Betra er seint en aldrei.
Kári
þar sem „ég hugsa mér, að ^ Því að tala gegn ákærunni
hafa það hlutverk, að benda' og jafnvel verjandi hans yfir
honum á að skrifa um þarfir ' gaf hann skelfingu lostinn.
fólks á öllu landinu í hús- En Kostov þagnar fljótt, og
næðismálum, heilbrigðismál-
um, atvinnumálum, raforku-
málum, gatnagerð, holræsa-
gerð, vatnsveitu, svo að nokk
uð sé nefnt.“
Það má raunar með sanni
segja, að umrædd grein er
svo fjarstæðukennd og ó-
merk, að varla taki því, að
gera hana að umræðuefni.
— En þegar ábyrgt stjórn-
málablað birtir svona rugl at
hugasemdalaust, færist skör
in upp á bekkinn. Pólitísk
málefnaþröng réttlætir þaö
ekki, þó að ílest megi kalla
hey í hraðindum.
of this Clean, Family Newspaper
The Christian Science Monitor
s Free from crime and sensational news , . . Free from political
bias . . . Free from "special interest” control . . . Free to tell you
the truth about world events. Its own world-wide staff of corre-
spondents bring you on-the-spot news and its meaning to you
® and your family. Each issue filled with unique self-help features.
to.clip and keep.
Pletsn send sample »^Nf |
The ChrUUan 8clcnc« FublUhinr feoclety
One, Norw»y Strect, Bosion 15, SIu*.
□ PA
of The Christian Scienc*
Monitor. .
fitreei.
City..
PB-3
□ Please send a one-montb
........... trial subscription. / I
close $í
GERIST ASKRIFEMDFR A»
TÍMANUM. - ASKRIFTASÍMI 2323.
aðrir semja eftirmæli hans
fyrir þá þjóð, sem framkvæm
ir mannblótið samkvæmt fyr
irskipun.
Kostov hefir árangurslaust
veitt böðlum sinum viðnám,
árangurslaust á tvennan
hátt, því að á Vesturlöndum
var því trúað almennt, að á-
kæran væri ósönn.
En samt hefir þessi mála-
rekstur gert sitt gagn. Hann
verður til þess að láta lýð-
ræðisþj óðirnar enn einu
sinni hugsa um kosti réttar-
farsins hjá sér- Skríparétt-
arhald eins og þetta sýnir
venjulegu fólki, hvað gott er
að búa í landi, þar sem þegn-
arnir geta ennþá unnið mál
gegn ríkinu. Af því getum
við allir eitthvað lært. Það
er betra að búa i landi, þar
sem stundum er uppnám af
því að upp hafi verið kveð-
inn ofvægur dómur eftir
réttarmeðvitund almennings,
heldur en þar, sem sá, sem
ákærður verður, er fyrirfram
dæmdur.
Það er eitt af einkennum
einræðisins, að það getur
hvorki leyft sér meðaumkv-
un né mildi. Dreptu eða þú
veröur drepinn er lögmálið
þar eins og í villtum frum-
skógum. Alltaf kemur það
betur og betur í ljós, að und-
irstaða lýðræðisins' er að
dómsvaldið sé óháð ríkis-
stj órninni.
nokkrum tugum þúsunda
króna hver í hverri ferð um
leið og þeir væru að kaupa
og flytja inn meira og minna
óþarft rusl til þess að koma
auðæfum þjóðarinnar fyrir
kattarnef.
Þá var það að Ólfur Thors
sló á útrétta hönd bænd-
anna, þegar þeir fyrstir
manna réttu út hendina til
þess að stöðva veröbólguna
meö því að gefa eftir allt að
10%, af verði því, er þ)eim
bar að fá fyrir afurðir sínar.
Þá var það að þessi sami
formaður Sj álfs.tæðú/,'lokks-
ins í stað þess að stöðva verð
bólguna þaut i faðm komm-
únistanna með því kjörorði
sínu og Morgunblaðsins að
aukin dýrtíð væri til góðs,
því hún dreifði stríðsgróðan
um til alls almennings. Það
væri ekkj erfitt að lækna
hana, því það væri auðvelt
með einu pennastriki, ef
með þyrfti einhverntíma.
Og nógu margt fólk trúði
Og svo skulum við láta
kommúnista okkar sjálfra
átta sig á því, að sú trúar-
játning, sem þeir vinna eið
að krefst þess af þeim, að
þeir gangi möglunarlaust að
mannblótum vegna málstað
arins eða láti fórna sjálfum
sér ef svo vill verkast. Eng-
inn forvígismaður kommún-
ismanns austan járntjalds
eða vestan skyldi vera í vafa
um það, að hann ræður sjálf
ur engu um það, hvort hann
á heldur að verða fórnardýr
eða bööull.
Það ákveður töframaður-
inn einn.
Bretar heiðra STEF
Bretar heiðra „Stef“
í seinasta fréttablaði
brezka „Stefs“ er sérstök
grein helguð íslenzka ,;Stefi“
og sagt frá löggildingu þess
af hálfu Menntamálaráðu-
neytisins. Ennfremur er skýrt
frá samningum við íslerizka
útvarpið og aðstoð sænska
„Stefs“ í byrjun starfseminn-
ar, en sú aðstoð er talin gerð
til að draga úr reksturs- og
stofnkostnaði íslenzka féiags-
ins. — Sérstaklega er látin
í ljós virðing og viðurkenning
til handa íslenzka lýðveldinu
vegna inngöngu þess i Bern-
arsambandið. Um leið er sagt
frá væntanlegri inngöngu
Uruguay í sambandið, eh það
litla land talið „Sviss Suður-
Ameríku," sem eigi sjálf-
stæð í sitt einkum að þakka
legu sinni, er geri öðrum
ríkjum ókleyft að skerða
frelsi þess, nema að lenda í
fjandskap við önnur ríki
voldugri. —
ELDURINN
gerir ekki boð á undan sér£
Þeir, sem eru hyggnir
tryggja strax hjá
SamvmnutryggingLLm
Auyhjsóil í Títttaktm