Tíminn - 26.03.1950, Side 7

69. blað
TÍMINN, sunnudaginn 26. marz 1950
7
Iliiglelðingar rnn
Njáiu
(Framhald af 4. síðu.)
Páll biskup í Skálholti, Brand-
ur Sæmundsson biskup á Hól-
um. Norðan úr landi Kolbeinn
Tumason og Guðmundur dýri.
Af Vesturlandi: Sturlusynir
allir. Af Suðurlandi: Þorvald-
ur í Hruna, og að austan: Sig-
urður Ormsson, Svínfellingur. j
Nú er Jón Loftsson kominn
á áttræðisaldur og hættur að
sækja þing. En þó er enn svo
mikið álit á honum og svo
mikil þörf fyrir hann á þingi,
að maður er sendur gagngert
að Keldum, til þess að sækja
hann. Sá sem sendur var, >r
frændi Jóns, Eyjólfur Halls-
son frá Grenjaðarstöðum,
höfðingi á Norðurlandi.
Jón er tregur að fara og
svarar þessari málaleitan
þannig: „Eigi em eg til þess
færr, því að eg hefi aldrei
fyrr átt um slíkt að mæla.“
Eyjólfur svarar þar til: „Eigi
er sýnt, hver þá má gera, ef
þú þykist eigi til fær.“
Það varð úr, að Jón fór tj].
þings, og varð sættum á kom-
ið, og skyldi Jón einn gera ó-
skorað allar sættir.“
Af þessu, sem nú er sagt,
held ég að öllum megi vera
ijóst hver maður Jón Lofts-
son var.
Nú ætla ég að kasta fra n
þeirri spurningu, hvort það
þurfti ekki einmitt að vera
svona maður, sem gat búið tii
snjöllustu setningarnar í (
Njálu. Jafn mikið afbragð
annarra manna, eins og Njála
er annarra bóka. Ekki þannig,
að ég haldi, að Jón hafi skrif-
að Njálu, heldur að hann hafi
lagt efnið til, og búið það í
höndurnar á fóstra sínum,
Snorra Sturlusyni.
Við vitum, að það er Jóni
að þakka, að Heimskringla er
til, og hvað er líklegra en frá
honum séu sumar snjöllustu
setningarnar í henni.
Nú vil ég koma með þá til-
gátu, að Snorri hafi skrifað
Njálu upp eftir fóstra sínum,
þegar hann er seztur að í næði
á Keldum. Þá gæti nú sú skýr-
ing verið nærtæk, af hverju
Njála ber af, jafnvel því
sem Snorri hefir ritað. Það er
af því, að þar er með í spil-
inu sjálfur meistarinn, sem
kenndi Snorra listirnar.
Þegar ég las bók, sem út
kom nýlega og heitir í sálar-
háska, þar sem Þórbergur
Þórðarson skrifar endurminn-
ingar séra Árna Þórarinsson-
ar, og sá hvað aðdáanlega
fellur saman frásagnarlist
Árna og stílsnilld Þórbergs,
þá varð mér að orði: Einmitt
svona hefir Njála orðið til.
Snjall sögumaður segir sögur,
sem hann hefir oft verið bú-
inn að segja áður í kunn-
ingjahóp, og meitla og fága,
og svo tekur jafn þjálfað skáld
við og ritar þær niður.
Ég hefi heyrt menn halda
því fram, að það geti hver
meðalmaður hafa skrifað
Njálu, og það væri óþarfi að
vera að bæta því við frægð
Snorra, hann hefði nóga
frægð án þess, það væri nær
að eigna þetta einhverjum
öðrum, jafnvel öðrum eins
stjórnmálavafsara eins og
Þorvarði Þórarinssyni, sem
Barði gerir.
Þessu er þar til að svara.
Það mætti þá með jafn mikl-
um rétti halda því fram, að
Símon Dalaskáld hefði ort
þjóðsönginn en ekki Matthías.
Það þyrfti fremur að bæta
við frægð Símonar gamla, því
Matthías verður þjóðskáld án
þess að hafa ort þetta.
Tökum að okkur allskonar
rafiagnir önnumst eihnig
hverskonar viðhald og við-
gerðir.
Raftækjaversl. LJÓS & HITI
Sími 5184. Laugaveg 79,
Reykjavík
Um víðsB veröld
(Fravihald af 3. síðu.)
viður, þang og fleira þess hátt
ar myndar. Öðrum megin við
þetta band er sjórinn græn-
leitur á litinn en hinum meg
in dökkblár.
Mosley segir frá því að einu
sinni mældi hann sjávarhit-
ann við báða stafna skipsins
þar sera það lá á þessum tak
mörkum. Þá var einnar gráðu
hiti við skutinn en 13,3 gráð-
ur við stefni. Það munaði
því 12,3 gráðum á einum 30
metrum. Á þessum slóðum
verður mikill ís að vatni.
Mosby segist hafa séð 50 m.
háa jaka bráðna á sex dög-
um.
Loftskeytatæki skipa hafa
mikla þýðingu gagnvart ís-
hættunni. Gagnkvæmar frétt
ir um hafísjaka á siglinga-
leiðum berast stöðugt milli
skipanna. Þokur eru oft á
Nýfundnalandsbanka. Verstur
er þó maímánuður, en þá er
gert ráð fyrir 23 eða 24 þoku
dcgum. Þá er líka mest um
ísinn á þeim slóðum.
Líkur til að vörð-
urinn haldist.
Það hefir verið reynt á síð
ustu árum að eyða ísjökum
með nútíðartækni, svo sem
sterku sprengiefni en af því
er lítill árangur. Og þrátt fyr
ir alla siglingatækni eru
fullar líkur til þess, að
enn um skeið verði veður-
bitnir sjómenn á verði í Norð
urhöfum til að tryggja far-
sæla flutninga hanna miklu
verðmæti, sem stöðugt er ver
ið að sigla með um Norður-
Atlantshaf.
fslcndingaþættia* .. .
(Framhald af 3. síðu.)
átt sinn þátt, og hann traust
an. í snyrtilegum búrekstri
og góðri afkomu heimilisins,
meðan hún var heil heilsu.
En húsfreyjan frá Böðvars-
hólum hefir um mörg undan
farin ár verið sjúklingur,
fjarri heimili sínu, og er nú
á Landspítalanum í Reykja
vík. Þrálátan og erfiðan sjúk
dóm hefir hún borið með
dæmafáu þreki og æðruleysi.
Bcrn þeirra Konráðs og
Ingveldar eru fjögur, öll upp
komin, þrjár dætur og einn
sonur. Ein af dætrum þeirra
Þorbjörg, veitir nx'i heímil-
inu forstöðu með föður sín-
um.
Konráð hefir lengi átt
sæti í hreppsnefnd og stjórn
búnaðarfélagsVns, og fleiri
trúnaðarstörfum hefir hann
gengt í sveit sinni. Hann er
einlægur samvinnumaður, og
hefir á síðari árum komið
við sögu kaupféiagsins í sýsl
unni, sem fulltrúi á fund-
um þess og nú deildarstjóri
í Þverárhreppsdedld féiags-
ins. Hann er maður tillögu-
góður og sanngjarn við lausn
ir mála, og nýtur almenns
trausts í sveit og sýslu.
Sveitungar og kunningjar
Böðvarshólabcaidans komu
þangað á sextugsafmæli
hans, til að færa honum árn
aðaróskir og þakkir fyrir
unnin störf. Einn þeirra,
Valdimar bóndi á Ægissíðu,
flutti honum afmæliskvæði,
14 hringh'endur, vel kveðnar.
Skal hér að lokum tekið und
ir góðar óskir, sem þar voru
færðar þessum sextuga heið
ursmanni.
Á. S.
ÍAUGLÝSING
um námsstyrki vegna gengis-
breytingarinnar
Vegna lækkunar á gengi krónunnar og þar af leið-
andi hækkunar á námskostnaði erlendis í krónutali,
hefir ríkisstjórnin ákveðið að hækka styrki til þeirra,
sem njóta styrks frá menntamálaráði. Auk þess hefir
verið ákveðið að veita nokkurn styrk cðrum námsmönn
um, sem illa eru staddir fjárhagslega, til þess að þeir
geti stundað nám út þetta skólaár. Sá styrkur verður
einungis veittur þeim, er að dómi menntamálaráðs
stnnda nauðsynlegt nám erlendis. Styrkveiting kemur
aðeins til greina til þeirra, er við þröngan fjárhag búa,
og nær aðeins til næstu þriggja mánaða.
Umsóknir sendist menntamálaráði fyrir 5; apríl n. k.
með nákvæmum upplýsingum um fjárhag námsmanna
eða vandamanna þeirra, ennfremur um námsgreinar,
námstíma og núverandi dvalarstað. Sérstök eyðublöð
undir umsóknirnar fást í skrifstofu menntamálaráðs.
Þeir, sem sótt hafa um menntamálaráðsstyrk, þurfa
^ ekki að senda nýjar umsóknir.
♦ Menntamálaráðuneytið 25. marz 1950
i
En það sannast hér sem
oftar, að það eru ekki nema
þeir fáu útvöldu sem til greina
geta komið.
Svo vil ég að síðustu skora á
þá ágætu menn, sem mest
hafa lagt sig til að rannsaka
bæði Njálu og verk Snorra, þá
doktor Einar Ól. Sveinsson og
próf. Sigurð Nordal, að leggja
eitthvaið til málanna, fyrst
þetta er orðið blaðamál.
Ég vil segja við þá eins og
Gunnar sagði við Njál: Seg
þú frá, Njáll. Þér munu allir
trúa.
Samþykkja þessir menn
með þögninni meðferð Barða
Guðmundssonar á Njálu?
Sízt vil ég trúa því um þá
mætu menn, að þeir temji sér
þau þöglu svik að þegja við
öllu röngu.
Kæmi hins vegar eitthvað
fram, sem afsannar þetta,
sem ég hefi verið að bolla-
leggja, bæði í gamni og alvöru,
og annað sennilegra kæ.mi upp
úr kafinu, þá skal enginn
verða til þess fúsari en ég að
hafa það heldur er sannara
reynist.
Fyrirgefið svo rausið, land-
ar góðir. Það hefir orðið miklu
lengra en ég ætlaði í fyrstu.
Hrafnkelsstöðum 11/3 }95Q.
Helgi Haraldssori.' \
Erlent yfirlit
(Framhald af 5. síóu.)
bundinnar konungsstjórnar, og
telja andstæðingar hans þetta brot
svo stórvægilegt, að ekki megi fela
honum völdin aftur, því að það
skapaði fordæmi, sem væri hættu-
legt þingræðinu og frelsi þjóðar-
innar. Konungur færir sér það nú
sem fyrr til málsbóta, að hann
hafi talið sér skylt að yfirgefa ekki
her sinn og land sitt á hættunnar
stund. Hann hafi með þvl að
gerast fangi Þjóðverja, sýnt að
þjóðin ætti enn í styrjöld við þá
og með því gefið henni fordæmi.
Andstæðingarnir segja hinsvegar,
að hann hafi með þessu útilokað
sig frá því að veita þjóðinni nokk-
ura forustu eða leiðsögn, eins og
Hákon Noregskonungur og Vil-
helmina Hollandsdrottning hafi
gert, jafnframt því sem hann hafi
með þessu brotið stjórnskipunar-
reglur ríkisins.
Óheppileg gifting.
Aðaldeilan snýst nú sem sagt um
þetta atriði, en minna er nú rætt
um það en áður, að konungur hafi
verið um of hliðhollur Þjóðverj-
um. Það þykir hafa sannast, að
hann hafi í skiptum við þá haldið
fram rétti þjóðar sinnar og kom-
ið ýmsu fram til hagræðis fyrir
hana. Nokkuð var og það, að Þjóð-
verjar fluttu hann til Þýzkalands
og höfðu hann þar í haldi eftir að
innrásin var gerð i Frakkland.
Andstæðingar Leopolds benda hins
vegar á, að hann hafi lengi vel
látið það óspart í ljós, að hann
tryði á sigur Þjóðverja, og hann
hafi til viðbótar orðið fyrir óheppi-
legum áhrifum, er hann giftist
Mary Lilian, dóttur Baels ráðherra,
en flestir ættingjar hennar voru
fylgjandi Þjóðverjum. Gifting
[þessi varð lrka'- á annan hátt ó-
í fconOngJi1þvl^áð'^tóí-.
um hluta þjóðarinnar fannst þaö
konungi ósamboðið að giftast konu
af ótignum ættum, og með því ó-
virti konungur líka minningu
Astrid drottningar. Meðal Flæm-
ingja varð þessi gifting þó kon-
ungi heldur til styrktar og talið
er, að þetta síðara hjónaband hans
sé engu síðra en hið fyrra.
Deilan um heimkomu
Leopolds.
Þegar stríðinu lauk, dvaldi Leo-
pold í Þýzkalandi. Útlagastjórnin,
sem tók við völdum í Belgiu, mælti
gegn heimkomu hans og fékk sam-
þykkt lög í þinginu, þar sem á-
kveðið var, að hann ætti ekki aft-
urkvæmt, nema þjóðin samþykkti
það sérstaklega. Jafnframt var
Karli bróður hans falið að fara
með þjóðhöfðingjavaldið meðan
mál þetta væri óútkljáð. Heita má,
að síðan hafa staðið yfir sífelldir
samningar við konung, sem tekið
hefir sér bólfestu í Sviss, og hafa
þeir einkum beinzt að því að fá
hann til að segja af sér og fela
Baudoin syni sínum að taka við
konungsembættinu. Þessu hefir
konungur neitað og gert þá kröfu,
að þjóðin fengi að taka afstöðu til
þess, hvort hún vildi fá hann aft-
ur eða ekki. Þessum vilja sínum
fékk hann framgengt 12. þ. m„ er
þjóðaratkvæðagreiðsla fór fram
um heimkomu hans og 57% þeirra
kjósenda, er atkvæði greiddu, lýstu
sig henni fylgjandi. Leopold og
fylgismenn hans krefjast nú sam-
kvæmt því, að þingið afnemi lög-
in, er leggja bann við valdatöku
hans, en andstæðingar hans búa
sig undir að hindra heímkomu
hans með öllum ráðum, er við
verður komið. Landið er nú
stjórnlaust vegna þessarar deilu
og vafasamt er talið, að það geti
fe’jgið þinglega lausn, án nýrra
kosninga, því að báðir aðilar eru
nokkurn veginn jafnsterkir í þing-
inu. A þessu stigi er næsta óger-
legt að spá um úrslitin, en slíkt er
ofurkapp beggja máls aðila, að
ýmsir erlendir fregnritarar óttast,
að til borgarastyrjaldar geti kom-
ið, einkum ef sú yrði niöurstaðan,
að Leopold tæki við konungdóm-
inum á ný.
Ágreiningur Flæmingja
og Vallóna.
Það gerir þetta deilumál enn
erfiðara, að það er ekki aðeins
kappsmál tveggja aðalflokka lands-
ins, þar sem kaþólski flokkurinn
styður Leopold, en jafnaðarmenn
vinna gegn honum. Þetta er jafn-
framt orðið deilumál þeirra tveggja
þjóðflokka, er byggja Belgíu. Norð
urhluta landsins byggja Flæmingj-
ar, sem eru germanskir að ætt-
um og tala mál svipað hollenzku,
en suðurhlutann byggja Vallónar,
sem eru rómanskir og tala franska
tungu. Flæmingjar hafa jafnan
verið konungsættinni enn hollari
en Vallónar, enda er hún þýzk að
uppruna. Þeir hafa og oftast stað-
ið nær Þjóðverjum en Frökkum
1 deilumálum þessara þjóða og því
hefir stefna Leopolds notið meira
fylgis meðal þeirra. Vallónar ógna
nú mjög með því, að þeir muni
heimta sjálfstjórn og jafnvel full-
an aðskilnað, ef Leopold tekur við
völdum á ný.
í þjóðaratkvæðagreiðslunni á dög
unum fékk Leopold yfir 70% at-
kvæðanna í flæmsku héruðunum,
en ekki nema um 40% í vallonsku
héruðunum. Sýnir það, að meiri-
hlutinn er andvígur honum þar.
Gerist áskrifendur að
JJímctnum
Áskriftasímar 81300 og 2323