Tíminn - 03.08.1950, Side 5

167.blað
TÍMINN, fimmtudaginn 3. águst 1950
5
Fimmtud. 3. df/*tst
Vöruvöndun
Hér á landi er oft um það
talað, og með réttu, að nauð-
synlegt sé fyrir þjóðarbúskap
inn að framleiða sem mest
af vörum til útflutnings. Mið
að við mannfjölda eru ís-
lendingar ein af mestu verzl
unarþjóðum heims. Innflutn-
ingsþörfin er mikil, og hefir
farið mjög vaxandi á síðustu
árum. Auk hinna almennu
lífsnauðsynja, þarf að flytja
inn mjög mikið af vörum til
þess að hægt sé að reka at-
vinnuvegina og hefir sá inn-
flutningur margfaldast í
seinni tíð. En þar við bætist,
að hér er mikil þörf margs-
konar framkvæmda, og al-
mennur framkvæmdahugur í
landinu, en flestar fram-
kvæmdir krefjast innflutn-
ings. En möguleikarnir til
innflutnings velta á því, að
hægt sé að flytja út jafnvirði
þess, sem greiða þarf öðrum
þjóðum.
Framleiðslan þarf því að
vera mikil. En það er ekki
nóg. Skilyrði þau, að fram-
leiðsla til útflutnings komi
að gagni, er að greiðlega
gangi að selja hana fyrir við
unandi verð. En fyrsta skil-
yrðið til þess, að svo megi
veröa, er vöruvöndun. Um leið
og reynt er að framleiða sem
mest, þarf því jafnframt að
vera vel á verði um það, aö
ekki gleymist, að vanda vör-
una svo sem frekast er unnt.
Þýðing vöruvöndunar verður
aldrei ofmetin.
Á meðan v.erzlun íslands
var öll í höndum útlendinga
voru íslenzkar útflutnings-
vörur oftast í fremur iitlu
áliti. Það var einn þáttur
sjálfstæðisbaráttunnar á sín
um tíma, að hefja íslenzka
framleiðslu til vegs á erlend-
um markaði. Vestfirðingar, og
síðar Gránufélagið fyrir norð
an, riðu á vaðið með að gera
íslenzkan saltfisk að fyrsta
flokks vöru. Samvinnufélög-
in komu upp sláturhúsum og
tókst að vekja álit á saltkjöt-
inu eftir að draga tók úr út-
flutningi lifandi fjár, og síð-
ar tóku þau forystu í freð-
kjötsframleiðslunni, er salt-
kjötsmarkaðirnir brugðust á
Norðurlöndum. Á síðari tlm-
urn hefir tekizt að gera ís-
ienzka siid að beztu vöru sinn
ar tegundar á heimsmarkað-
inum. Með slíkum dæmum er
það sannað, að íslendingar
eru fylliiega færir um að frarn
ieiða fyrst flokks vöru. ef
nægíleg stund er á það lögð,
og þar sem efni standa til.
Landbúnaðarbylcingin j
Danmörku á 19. öld er ógieyrn
an.’egt dæmi þess, livað hægt
cr að v.nna með vöruvönd-
unmni. Fram t.il þess tíma
voru Danir kornvækcarþjóð.
Fn þega’ ódýra kornið kom
frá Vesturheimi, var danska
kornræktin að mest.i úr sög
unni. í þá daga var danskt
kjöt og danskar mjólkuraf-
urðir ekki eftirsóttar vörur.
En danskir bændur létu ekki
hugfallast. Með framúrskar-
andi alúð, dugnaði og þraut-
seigju sköpuðu þeir danska
smjörið og danska fleskið,
sem eru víðfrægar vörur. Ef
vöndun þessara vara hefði
ERLENT YFIRUT:
Rene Pleven
Iliim nýi forsæíisráðlicmi l'rnkka, sem
oft Iiefir verið nefndur X-ið I
frönskum stjjiiriiiiiálum,
Um svipað leyti og Kóreu-
styrjöldin hófst, felldi franska
þingið stjórn Bidaúlts, sem bú-
in var að lifa í nær níu mánuði
og hafði því reynst furðanlega
lifseig af franskri stjórn að
vera. Mjög erfiðlega reyndist
að koma nýrri stjórn á lagg-
irnar og rak þó ástandið í al-
þjóðamálum á eftir því, að það
væri ekki látið dragast. Hver
stjórnarmyndunartilraunin rak
líka aðra og margir komust ná-
lægt því að takast á hendur
hið vandasama embætti for-
sætisráðherrans. Að seinustu
tókst Rene Pleven að leysa
þennan vandasama hnút og
mynda stjórn með þátttöku mið
flokkanna þriggja þ. e. radikala
flokksins, kaþólska flokksins og
j af naðarmannaf lokksins.
Allmiklar vonir virðast bundn
ar við þessa nýju stjórn Plevens
og mikil forvitni virðist ríkja
um það, hvernig nýji stjórnar-
formaðurinn reynist. Það er
kannske ekki heldur undarlegt,
þegar þess er gætt, að Rene
Pleven hefir gengið undir nafn
inu X-ið í frönskum stjórn-
málum.
Aðdáandi Breta.
Rene Pleven, sem verður 49
ára á þessu ári, hafði ekki ætl-
að sér að gera stjórnmálin að
atvinnu sinni. Á uppvaxtarár-
um hans beindist hugur hans
fyrst og fremst að verzlun og
viðskiptum. Hann dvaldi þá
langdvölum við nám í Bretlandi
og var þar oft síðan eftir að
hann tók að sinna viðskipta-
störfum. Það hefir því verið
sagt um hann, að hann væri
enskmenntaður. Víst er það
líka, að hann er mikill vinur og
aðdáandi Englendinga.
Störf Plevens á viðskipta-
sviðinu unnu honum brátt mik-
ið álit þeirra, sem til hans
þekktu. Hinsvegar varð hann
ekki mikið þekktur, því að hann
vann við eigið fyrirtæki og gaf
sig ekki neitt að opinberum
málum. Hann tókst á hendur
fyrsta opinbera starfið árið 1939
er hann varð gerður formaður
sendinefndar, sem franska
stjórnin sendi til Bandaríkj-
anna til að semja um út-
útvegun á flugvélum. Pleven
var því staddur vestan hafs, er
Þjóðverjar lögðu Frakkland
undir sig. Hann hafði þá ekki
meira að gera vestra og fór því
til Bretiands, þar sem hann
gekk strax í lið með de Gaulle.
Hann fór á vegum samtaka de
Gaulle til nýlendna Frakka í
Vestur- og Mið-Afríku og er tal-
ið, að það hafi verið honum
manna mest að þakka, að þær
gengu de Gaulle og hreyfingu
hans á hönd.
Fylgismaður de Gaulle.
Pleven vann síðan mörg önn
ur þýðingarmikil störf í þágu
samtaka de Gaulle og milli
hans og de Gaulle tókst mikil
vinátta. Pleven var einn þeirra
fáu manna, sem de Gaulle
virtist bera óskert traust til.
Hann gerði Pleven að ný-
lendumálaráðherra í fyrstu
bráðabirgðastjórn sinni, en
sú stjórn átti mikið undir
nýlendunum. í fyrstu þingræð-
isstjórninni, sem de Gaulle
myndaði, var Pleven fjármála-
ráðherra og féll það í hans
hlut að reyna að treysta gildi
frankans. Hann gerði ýmsar i
ráðstafanir í þá átt, en þó færri j
og minni en hann sjálfur vildi.
Árangurinn varð því heldur ekki
að öllu leyti sá, sem til var æ.tl-
ast, en fjármálastjórn Plevens
þótti þó sýna, að hann væri
glöggur fjármálamaður og
stjórnsamur vel. Það féll m. a.
í hans hlut að sjá um þjóðnýt-
ingu Frakklandsbanka. Pleven
sýndi þá, að hann var óragur
að ganga í berhögg við hinar
margumtöluðu „200 fjölskyld-
ur“, er voru taldar stjórna fjár-
málum Frakka. Margar aðrar
fjármálaaðgerðir hans báru
þess merki, að hann var mót-
stæður stórgróðastéttinni.
Pleven fylgdi því fordæmi de
Gaulle á þessum árum að skipa
sér ekki í neinn ákveðinn stjórn
málaflokk. Þegar de Gaulle
lagði niður stjórnarforustu og
dró sig út úr stjórnmálum í bili,
varð Pleven hálfgerður utan-
garðsmaður, en hafnaði að lok
um í smá flokksbroti, sem haft
hefir bandalag við radikala, en
talið er standa til vinstri við
þá. Þegar de Gaulle stofnaði
hreyfingu sína, stóð Pleven ut-
an við hana, en var þó talinn
áfram fylgismaður de Gaulle.
Leiðir þeirra virðast síðan hafa
ekki tekist svona vel, er hætt
við, að Danir væru ekki sllk
framfara- og menningarþjóð,
sem þeir nú eru.
Það er sagt, að Bretar hafi
orðið auðugir af nýlendum
sínum, verzlun og siglingum,
kolum og járni. En ef til vill
urðu þeir þó fyrst og fremst
auðugir vegna þess, að það
orð komst á, að i Bretlandi
Væru búnar til beztu iðnað-
arvörur í heimi. Flestir kann
ast við það, hvilík eftirsókn
er eftir brezkri vefnaðarvöru.
Hana vilja menn kaupa. Að
tala um brezka vefnaðar-
vöru er sama og að tala um
góða vöru. Það dregur enginn
í efa.
Athugasemdir bær, er fram
hafa komið nú i seinni tið„
um íslenzka freðfiskinn, gefa
tilefni til alvariegra hugleið-
inga um þessi mál. Freðfiskur
hefir árum saman verið ein
helzta útflutningsvara ís-
lendinga. Nú gengur mjög erf
iðlega að selja þessa vöru. Það
er þó viðurkennt, að íslenzk-
ur fiskur upp úr sjónum sé
einhver bezti fiskur í heimi,
ennfremur, að hraðfrysting
sé einhver fuilkomnasta að-
ferð til geymslu ýmiskonar
matvæla. En útlendir menn,
sérfróðir um fiskverzlun,
hafa látið það álit í ljós, að
það sem á skorti, sé að freð-
fiskurinn héðan, sé ekki eins
góð vara og hann geti verið.
Hér virðist vera þörf skjótra
og mikilla átaka. Það er ekki
vænlegt, að setja nú allt sitt
traust á saltfiskinn og gefast
upp við hraðfrystinguna. Það
er búið að leggja stórfé í
hraðfrystihúsin og allan út-
búnað þeirra. Og engin t.ryg2r
ing er fyrir því, að saitfisk-
markaðurinn sé óþrjótandi
Síður en svo. Og gera má ráð
fyrir, aö sumt af honum fá-
ist ekki greitt, nema í vörum
sem ekki ætti að kaupa. Það
verður því naumast álitamál,
að nauðsynlegt sé að halda
áfram að selja freðfisk eins
og unnt er á viðunandi hátt.
Án efa er það mjög undir
vöruvönduninni komið, hver
niðurstaðan verður í því efni.
Rene Pleven
legið meira og meira sundur,
þótt enn hafi ekki orðið opin-
ber friðslit milli þeirra.
Þegar Bidault myndaði stjórn
sína á síðastl. hausti gerði hann
Pleven að landvarnarmálaráð-
herra. Af ýmsum var það talið
merki þess, að Bidault vildi hafa
de Gaulle vinsamlegan. Það
virtist þó engin slík áhrif hafa,
en hinsvegar er talið, að Ple-
ven hafi leyst þetta starf vel
af hendi.
Pleven er sagður ágætur
starfsmaður, fljótur að átta sig
á málum og stjórnsamur. Hann
er bindindis- og reglumaður, en
er þó allra manna skemmtileg-
astur í viðkynningu.
Erfitt starf.
Pleven hefir tekist á hendur
vandasamt starf, er hann gerð
ist forsætisráðherra Frakka,
eins og allt er nú í pottinn
búið. Það varð fyrsta stjórnar-
verk hans að fallast á kröfur
jafnaðarmanna um launahækk
anir til láglaunuðustu stétt-
anpa. Slíkt var að sönnu rétt-
lætismál, en hinsvegar erfitt í
framkvæmd vegna fjárhagserf-
iðleikanna. Jafnframt bætist nú
við að auka þarf framlög til
vígbúnaðar. Þá eru kosningar
(Framhald á 6. síðu.)
Raddir nábúanna
Mbl. ræðir í gær um mark-
aðsmálin í tilefni af skýrslu
amerísku sérfræðinganna um
íslenzka fiskiðnaðinn. Mbl.
segir m. a.:
„Kröfur eru bæði tíðar og
háværar um, að leita þurfi
markaða út um viða veröld,
til þess að við getum komið
framleiðslu okkar út. Og al-
menningur í landinu fellst á,
að allt mögulegt þurfi að að-
hafast, til þess að markaðir
finnist og þeir verði tryggðir
fyrir lífsafkomu landsmanna.
En eftir að þjóðin hefir heyrt
þess getið frá fagmanni, að
verkun og allri meðferð hrað-
frysta fisksins sé ábótavant
hér heima fyrir, að beint gæti
óþrifnaðar í meðferðinni
fiskurinn sé ólystugur, þegar
til neytenda kemur, kaupend
ur, sem kaupa fiskinn í stór-
um stíl, geti ekki treyst að
vörugæði séu jafn góð, þó góð
ur fiskur sé innan um stórar
sendingar, þá er sýnt, að mark
aðaleitir um allan heim koma
hér ekki að fullum notum.
Segja verður við þá ágætis-
menn, sem hafa þessi mál
með höndum: „Líttu þér nær,
liggur í götunni steinn“. Sá
götusteinn er ekki á heims-
slóðum markaðanna, heldur
hér heima“.
Mbl. segir síðan, að nú
verði að lcappkosta að vanda
framleiðslu og frágang hrað
frysta fisksins og vonandi
takist það jafnvel og þegar
við ruddum íslenzka saltfiskn
um braut í Miðjarðarhafs-
löndunum fyrir unj hálfri
öld síðan.
Niðurjöfnun útsvara
í Reykjavík
Fyrir nokkrum dögum síð-
an birtist grein hér í blaðinu
eftir Ilannes Pálsson frá Und
irfelli, þar sem vakin er at-
hygli á furðulegum rangind-
um, er eiga sér stað í sam-
bandi við útsvarálagninguna
í Reykjavík. Svo stórfurðuleg
eru þessi rangindi, að ýms-
ir hafa jafnvel ekki viljað
trúa því, að slíkt gæti átt sér
stað. Frásögn Hannesar
styðst þó að öllu leyti við stað
reyndir.
Rangindi þau, sem hér um
ræðir, eru með þeim hætti, að
við útsvarsálagningu eru
tekjur áætlaðar miklu lægri
af húsum, sem eru byggð fyr
ir 1940, en af húsum, sem
byggð eru síðar. Til þess að
skýra þetta nánar tilgreindi
H. P. eftirfarandi dæmi:
A býr í húsi, sem er byggt
fyrir 1940. Hús hans er 30
þús. kr. að fasteignamati.
Honum er metnar tekjur af
eigin ibúð 15% af fasteigna
mati eða 4,500 kr.
B býr í húsi, sem er byggt
1948. Það er jafnt húsi A að
gæðum og fasteignamatið er
því einnig 30 þús. kr. Hon-
um eru hinsvegar metnar
tekjur af eigin íbúð 30% af
fasteignamati eða 9,000 kr.
Hér er vissulega um hin
fyllstu rangindi að ræða. Öll
sanngirni og réttlæti mælir
með því, að báðum séu reikn
aðar sömu tekjur af eigin
íbúð, þar sem þær eru jafn-
góðar og líka metnar sam-
kvæmt því. í stað þess eru
tekjur B metnar helmingi
hærri og útsvar það, sem
hann greiðir af hústekjunum,
verður þó hlutfallslega enn
meira en það, sem A greiðir.
Það er svo ekkert lítilvægt
í þessu sambandi, að eigend-
ur gömlu liúsanna eiga þau
yfirleitt skuldlaus, en eigend-
ur margra nýju húsanna eru
að kikna undir skuldum og
vafasamt, hvort þeir geta
haldið þeim.
Það er því vissulega kominn
tími til þess, að þessum rang
indum sé hætt. Hér verður að
láta réttlæti og jöfnuð leysa
rangindin af hólmi. Því fer
lika síður, að það þurfi að
vera nokkuð flókið I fram-
kvæmd. Það rétta er að leggja
sömu % á fasteignamatið,
hvort sem um nýtt eða gam-
alt hús er að ræða. Þá er eng
um mismunað, heldur öllum
gert jafnt undir höfði.
Þau rangindi, sem hér hafa
orðið uppvís í sambandi við
útsvarsálagninguna í Reykja
vík, gefa það til kynna, að
fleira geti fundist af svipuðu
tagi í sambandi við hana, ef
betur væri að gáð. Þeir þrír
flokkar, sem fulltrúa eiga í
niðurjöfnunarnefndinni, virð
ast hinsvegar fullkomlega
sammála um það að halda
sem mestri leynd yfir þeim
málum. Það sést m. a. ekki
annað á Alþýðublaðinu og
Þjóðviljanum en að fulltrúar
Alþýðuflokksins og kommún
ista í niðurjöfnunarnefndinni
séu hjartanlega sammála
meirihlutanum þar. Meðan
minnihlutaflokarnir haga sér
þannig, er ekki við öðru að
búast cn að íhaldið fari þar
sínu fram og hagi þar málum
á þann veg, sem það telur
henta sér og sínum bezt.
X+Y.