Alþýðublaðið - 06.07.1927, Blaðsíða 2

jALÞÝÐUBLAÐIB
5 kemur út á hverjum virkum degi.
1 Afgreiðsla i Alpýðuhúsinu við
< Hverösgötu 8 opin frá kl. 9 árd.
J til kl. 7 síðd.
; Skrifstofa á sama stað opin kl.
J 9Va—10Vs árd. og kl. 8 — 9 síðd.
j Simar: 988 íafgreiðslan) og 1294
1 (skrifstofan).
• Verðlag: Áskriftarverð kr. 1,50 á
i mánuði. Auglýsingaverð kr. 0,15
J hver mm. eindá'ka.
< Prentsmiðja: Alpýðuprentsmiðjan
J (í sama húsi, sömu símar).
Fjárhaosóstjórnin.
1 gær kom út í Alþýðublaöinu
yfiriit yfir skuldir ríkissjóðs í
arslok 1923 og 1926 í pappírs-
krónum og í gullkrónum. Kemur
það í Ijós, að á pappírnum hafa
skuldir ríkissjóðs minkað um 6
millj. pappírskrónur eða, ef sá
hluti brezka lánsins er með tek-
inn, sem ríkissjóður lánaði aftur
bönkunum, þá um 9V-i millj. papp-
irskrónur á þessu tímabili. Papp-
írskrónur okkar hafa haft mjög
breytilegt verðgildi í gulli 1923
og 1926, og verður því saman-
burðurinn ekki réttur, nema þær
séu reiknaðar tíl gullverðs. En
séu skuldirnar reiknaðar til gull-
verðs, kemur i Ijós, að skulda-
aukning hefir orðið á tímabMinu
um eina milljón gullkvónur eda,
sé bankahluti brezka lánsins tek-
inn með, pá um ls/r, millj. gull-
krónur. Þetta stafar af því, að
gengið á ísTenzku krónunni hefir
hækkað á þessu tímabili, og jafn-
framt á dönskum krónum og sterl-
ingspundum, svo að þó að greitt
óafi verið af skuldunum í papp-
irskrónum, þá hafa skuldirnar
hækkað í verðgtldi á móts vfð
gutí, svo að afborganir hafa ekki
numið gengishækkuninni. JónPor-
láksson hefir attan ttmann verio
að streitast víð að greiða gengis-
muninn, en ekki tekist pað einu
sinni, því að skuldirnar hafa
hækkað í gullverði, sem er eini
viðurkencli gjdldmiðillinn landa
milli og mœlikvarði alls heimsins
í fjármálum.
Að vísu hefir Jón Þorláksson
iækkað innlendu skuldimar um
rúma 3/k millj. guilkrónur, en á
móti þeirri lækkun kemur aftUT
hækkun á dönskum og enskum
gjaldeyri um rúma 1% millj. gull-
krónur, og sé bankahluti brezka
lánsins tekinn með, bætist við
hækkun tæp }k millj. gullkr., svo
að niðurstaðan verður þá skulda-
aukning, sem neinur um 70 gull-
krónum á hvert 5 mahna heimili á
'landuui. Þetta er útkoma íhalds-
stjórnarinnar á fjárhag ríkissjóðs-
ins.
Það þarf meira en lítil brjóst-
heilindi hjá Magnúsi Jónssyni til
að reyna að véfengja þessar töi-
ur og koma með alls konar flækj-
ur í því skyni, sem ekkert koma
málinu við. Útreikningur minn er
byggður á skýrslu Jóns Þorláks-
sonar og skuidatölurnar verða þvi
að álítast réttar, þar sem undir-
staðan er opinber skýrsla, gefin út
af fjármálaráðherra laudsins, þó
að hann reikni með röngu gengi.
M. J. segir, að reíkningur sá, sem
ég hafi bygt á, hafi ekki reynst
alveg réttur. „Hafði skotist hjá
að telja tvær skuldir 1923, sam-
tals um 1 milljón króna.“ Ann-
aðhvort er hér um að rœða hrein
opjnber ósannindi hjá M. J., eða
fjármálaráðherra landsins, Jón
Þorl., hefir gefið út ranga opin-
bera skýrslu, týnt heilli milljón
króna og ekki leiðrétf pað sjálf-
ur stðar. Tölur J. Þorl. koma heim
við landsreikninginn 1923, nema
þar sem hann sjálfur tiltekur, og
ekki finst þar milljónin. Að vísu
er An frádráttarskekkja og ein
samlagningarskekkja í reikningi J.
Þorl., en þær hafa engin áhrif á
útkomuna hjá mér. Þess vegna
verða menn að ganga út frá því,
að tölur J. Þorl. séu réttar að
öðru leyti, það sem þær ná, og
M. J. fari með hrein ósannindi.
En jafnvel þó ásökun hans á J.
Þorl. væri rétt, sézt, að skuld-
irnar hefðu samt hækkað nokkuð.
Þá vill M. J. draga undan lánið
1926, um 2Vs millj. gullkróna, sem
ríkissjóður lánaði aftur veðdeild-
inni og er tekið af ríkissjóði og
hann ber alla ábyrgð á. En jafn-
framt standa tuö sams konar lán
á fyrri ára landsreikningum og á
skýrslu J. Þ., lánin frá 1909 og
1912. Það er því augljós blekk-
ingartilraun að vilja taka und-
an lánið 1926, bæði hjá J. Þorl.
og Magnúsi skósveini hans.
Magnús reynir þá að sýna, að
eignir rikissjóðs hafi jafnframt
aukist á þessu tímabili og kem-
ur þar með enn eina blekkingar-
tilraunina, þar sem hann ber sam-
an innlendar skuldir og innlend-
ar eignir rikissjóðs, en sleppir úr.
samanburðinum erlendum skuld-
um ríkissjóðs, pó að hann viti,
að ríkissjóður eigi engar erlendar
teignir móti peim. Auk þess tekur
hann innlendu eignirnar í árslok
1925, en útvegar sér ekki skýrslu
um þessar eignir hjá J. Þorl. í
árslok 1926, þó að sjáanlegt sé
t. d., að peningar í sjóði séu um
V2. millj. pappírskrónum minni
1926 en 1925.
Séu allar eignir rikissjóðs lagð-
ar saman og bornar saman við
allar skuldir ríkissjóðs í gullkrón-
um 1923 og 1926, kernur þá út
alt önnur niðurstaða en hjá M.
en því miður get ég ekki gefið
upp þær tölur, því að J. Þorl.
hefir ekki birt yfirlit yfir eignír
ríkissjóðs 1926.
En loks ber að geta þess aðal-
atriðis, að deilan hefir að eins
staðið um skuldir ríkissjóðs, en
ekki um eignir hans. J. Þorl. og
Ihaldsflokkurinn haía stært sig af
því, að skuldir ríkissjóðs hafi
lækkað um 9—13 millj. kr. á
stjórnarárum íhaldsflokksins, en
hér hefir verið sannað, að skuld-
irnar hafi einmitt aukist, þegar
þær eru mæídar í fullgildum pen-
ingum, skúktabyrðin á pjóðinni
vaxið. Hins vegar vita allir, að
eignir ríkissjóðs áukast að jafn-
aði, því að 10—12 miillj. papp-
írskrónu ríkissjóðstekjur fara ekki
allar í súginn, hsldur er venju-
lega töluverðum hluta þeirra var-
ið t il framkvæmda, sem talist get-
ur sem eignaaukning. Halli gæti
jafnvel verið á fjárlögum ár eftir
ár og pó orðið eignaaukhing hjá
ríkissjóði. Það væri því auðvitað
ekki neitt að stæra sig af, þótt
eignir rikissjóðs hefðu aukist eitt-
hvað á þessu tímabiJi, en það er
pó ekki hœgt ao sjá af peim töl-
um, sem fyrir liggja. Eignir ríkis-
sjóðs eru líka sjaldnast þess virði,
sem þær eru bókfærðar; stór af-
föll yrðu á þeim flestum, ef ætti
áð breyta þeim í handbært fé, en
skuldirnar standa, og ekki verður
komist hjá ao greiða pœr. Því er
óhætt að halda sér við efnið og
tala um skuldir rikissjóðs.
Magnús reynir þá að bera í
bætifláka fyrir J. Þorl. með þvi,
að ekki skuli reikna steriings-
pund og danska krónu 1923 og
1926 með sönnu gengi peitra pen-
mga þa vegna pess, að um „íöng
fán“ sé að ræða. Vill hann því
eingöngu aðgæta, hvort a’fborgun
hafi farið fram á lánum þessum
í dönskum krónum og sterlings-
pundum, en dregur þar raunar
upp tölur, sem ekki komu heima
við skýrslu fjármálaráðherrans.
Hvernig á að reikna erlendu
skuldirnar til verðs í ísienzkum
peningum í árslok 1923 og 1926,
ef ekki er tekið skráð gengi pá?
Hvaða varnir er hægt fram að
færa fyrir því, að gengið á sterl-
ingspundum sé hjá J. Þorl. sett
um 21 kr. bæði skiftin, en dönsk
króna gerð jöfn ísienzkri, þó að
hún sé um Ha verðmunar? Það
Tntindi þykja óverjandi bókfærsla
hjá hlutafélagi eða einstaklingi að
reikna eriendar skuldir í árslok-
in með einhverju gengi út í loftíð,
og gengi fyrirtækið flla, þá gæti
þetta orðið hættulegt fyrir þá,
sem slíku lrefðu ráðið, þó að lán-
in hefðu verið til langs tíma. Þeir
gætu fengið . ókeypis vistarveru
um hríð. Á ákveðnum degi, þegar
reikningar eru gerðir, verður að
reikna allar skuldir, eins og þær
standa þá, með dagsgengi. Eng-
inn getur sagt, hvernig gengið
verði síðar, en reikningarnir eru
rangir og villandi, ef þeir eru
ekki gerðir þannig upp, enda er
slikt fyrirskipað í nágrannalönd-
unum með lögum.
Það dettur engum í hug að
neita því, að J. Þorl. liafi borg-
að af skuldum, en niðurstaðan
er sú sama fyrir þjóðina, ef skuld-
irnar, sem eftir eru, verða samt
pungbœrari nú en 1923 í fullgild-
um peningum, gulli, sem alt verð-
ur að miða við, eins og J. Þorl.
gerir í „Lággengi“ sínu.
’Magnús spyr, hvort ’íslenzka
stjórnin hafi getað við það ráðið,
að dönsk króna og sterlingspund
hækkaði. Því heldur enginn frarn,
en íhaldsstjórnin vissi, að sterl-
ingspundið og danska krónait
myndi bráðlega ná gullgengi og
gat gert ráðstafanir sínar sam-
kvœmt pví, enda er niðurstaðan
óhagganleg, hvað sem veldur, að
skuldir ríkissjóðs eru orðnar
þungbærari á stjórnartímabili i-
haldsflokksins.
Það er greinilegt af stjórnar-
ferli íhaldsflokksins, að hann hefir
staðið á móti umbótum í allri
felmennri löggjöf og í mannrétt-
indamálum, en þó kastar tólfun-
um, áð veltiárin og góðærin hafi
ekki verið notuð svo, að skulda-
byrði landsmanna léttist. Það
hefði verið hægt að ná meiri tekj-
um í ríkissjóð með hærra tekju-
skatti af stórtekjum 1924 og 1925,
og sérstaklega hefir verið inn-
an hamdar fyrir J. Þori. að skerpa
eftirlitið með tekjuskattslögunum,
ná sköttum, sem að réttu áttu
að fara í rikissjóð, en komist
hafa undan. Eftir því, sem reynsJ-
an hefir sýnt erlendis og almenn-
ingur veit um hér á landi, myndu
tekjur ríkissjóðs hafa vaxið svo
mikið við skarpara eftirlit, að
skuldirnar væru að minsta kostí
minni nú í fullgildum peningum
heldur en 1923. En íhaldsflokkur-
inn hefir brugðist í því sem öðru.
Ég vil ekki fara mörgum orðum
um Mammons-þjóninn Magnús
Jónsson. Það getur hver maður
sjálfur séð og reiknað út, hver
það er, sem reynir með alls konar
ósannindum og málaflækjum að
hlekkja kjósendur Jandsins.
Ég öfunda guðfræðidósentinn
ekkert af samvizkunni hans.
Héðinn Valdimarsson.
Úr Árnessýslu.
Kjóséndalundir voru haldnir
á sunnudaginn á Stokkseyri og
Eyrarbakka, og voru þar allir
frarnbjóðendurnir.
Fundirnir vorn vel sóttir og;
fanst mönnuin mjög um, hve
síra Ingimar Jónsson bar af
hininn frambjóðendunum í um-
ræðunum, en,da er hann vafa-
laust álitlegasta þingmannsefn-
ið, sem Árnesiilgar eiga völ á;
nú.
Felix Guðmundsson var á
fundunum og minti á kaupgjald
það, er greitt er nú í landssjóðs-
vinnu, og lcvað gott, að fram-
lijóðendur og landstjórnin svör-
uðu því, hvað þeir vildú gera til
að lagfæra það. Jón Þorláksson;
var á fundinum, eftir ósk í-
haldsmanna. Varð Jóni svara-
fátt um kaupgreiðslu ríkisins.
Kvaðst ekki um það vita, og;
varð nokkur metningur milli
íhalds og „Framsóknar“ um
sökina. Nú vildu hvorugir við
kannast.
Ingimar bendi á fjárhagsmont
íhaldsstjórnarinnar og sýndi
ljóslega fram á, að fjárhagur-
inn hefði sízt batnað í höndum
ihaldsins.