Tíminn - 20.10.1950, Blaðsíða 4

4.
TÍMINN, föstudaginn 20. október 1950.
233. bla3.
HÓLAR f HJALTADAL
Niðurlag.
Fáir geta skilið og gert sér
ljóst hve geigvænlega erfið-
leika var við að etja fyrsta
aldarfjórðunginn fyrir þá er
störfuðu að viðreisn Hóla frá
því að búnaðarskólinn hóf
starf sitt 1882. Engin risa-
skref voru tekin og stundum
virtist lítið miða áfram. Án
efa hafa forstöðumenn skól-
ans oft haft þungar áhyggj-
ur af því, að allt væri að fara
í kaldakol, en reynslan hefir
leitt í ljós, að svo var ekki.
Hér var um margskonar
brautryðjendastörf að ræða.
Hafist var handa um ræktun
jarðar og í þjónustu þess
ræktunarstarfs notaðar nýj-
ar aðferðir fluttar frá ná-
grannaþjóðum vorum. Tekið
var til að rækta búpeninginn
og náðist skjótt allmikill ár-
angur. Jafnhliða var ungum
mönnum kennd bókleg og
verkleg búfræði.
Endurreisnarsaga Hóla verð
ur ekki rakin að öðru leyti
en hér hefir verið gert, þess
þarf heldur ekki áheyrend-
ur góðir. Þið hafið sjálfir fyr
ir augum, hvert sem litið er,
hvað gerst hefir. Hér blasa
við reisulegar byggingar sem
falla glæsilega við hina fögru
umgerð, sem Hjaltadalur
myndar um Hóla. Hin stóru,
grösugu, víðlendu tún eru nú,
þar sem áður voru mýrar-
svakkar, sem hvorki mönnum
né skepnum var fært yfir.
Hvar sem litið er hér um hús
eða umhverfi sést að ágætur
búskapur er nú rekinn á hinu
forna höfuðbóli. Góð um-
gengni og snyrtimennska lýs
ir sér hvar sem litið er, enda
er það almennt viðurkennt
að núverandi skólastjóri er
búhöldur ágætur og stýrir
búi ríkisins hér með mesta
sóma.
Hitt dylst fremur, þegar
vér lítum yfir Hólastað í dag,
sú mannrækt, sem hér hefir
átt sér stað um hartnær 60
ára skeið. En héðan hefir ár-
lega, þetta tímabil allt kom-
ið hópur nemenda sem orðið
hafa forvígismenn um búnað
arframkvæmdir og fleiri
menningarmál.
Þótt almenningur hér á
landi hafi oft viljað gera lít-
ið úr búfræðingum og bú-
fræðimenntun, þá hefir þó
60 ára reynsla sannað, að
menn er menntun hafa hlot-
ið í bændaskólum, fyrr og síð
ar, hafa yfirleitt skarað fram
úr sem bændur og orðið for-
göngumenn um búnaðarum-
bætur.
Þá er það hin aldna ekkja.
— dómkirjan. — Unnið hefir
verið að því að bæta þar það
sem fátækt, fáfræöi og vesal-
dómur fyrri tíma lét viðgang
ast að eyðilagt væri. Kirkjan
hefir verið, eftir því sem hægt
er, færð í sinn fyrri búning,
bæði hvað dómkirkjuna sjálfa
snertir og lausa muni, sem
henni fylgdu. t)ómkirkjan er
nú eins og annað hús, sé mið
að við það; sem var fyrir
hálfri öld síðan. Nú færa
Skagfirðingar dómkirkjunni
á Hólum, Hólastað, — þjóð-
inni allra — hið glæsilegasta
minnismerki — turn er bendir
til himins — til minningar
um einhvern stórbrotnasta
og mikilhæfasta kirkjuhöfð-
ingja, er hér hefir setið og
starfað. Ég leyfi mér að
flytja forgöngumönnum
þessa máls og Skagfirðingum
öllum hugheilar þakkir fyrir
þann stórhug og ræktarsemi,
Ræða Steing'ríms Steinþórssonar forsætis-
ráðherra við aflijiipun mlnnismerkis Jóns
Arasonar að Hólum 13. ágúst s.l.
sem þeir hafa sýnt Hólum og
héraðinu öllu á þennan hátt.
Er það mjög í samræmi við
það, þegar feður þeirra, er nú
úyggja þetta fagra hérð, hóf-
ust handa um endurreisn
Hóla fyrir 60 árum siðan.
Þó vantar margt til þess,
að enn sé búið að Hólum eins
og sögufrægð staðarins og
gæði Hóla sem bújarðar á nú
tímavísu, á skilið. Hér skal
aðeins eitt atriði nefnt: Hól-
ar er ekki prestssetur og hef-
ir ekki verið um 90 ára skeið.
Það er óviðeigandi og nauð-
synlegt úr að bæta. Raddir
hafa komið fram um það, að
á Hólum yrði að vera dóm-
kirkjuprestur. Ýms félaga-
■ samtök, sérstaklega úr Skaga
i firði hafa sent áskoranir um
'að fá staðarprest að Hólum.
! Kirkjumálaráðuneytinu hafa
I nú borist áskoranir um þetta
efni frá herra biskupi ís-
lands, Prestafélagi Hólastiptis
og fieiri félagasamtökum.
Ráðuneytinu hefir þótt hlíða
þennan dag, að verða við þess
um óskum. Herra Sigurgeiri
Sigurðssyni biskup yfir ís-
I landi hefir af þessu tilefni
iverið skrifað svohljóðandi
bréf:
Með skírskotun til bréfs
yðar, háæruverðugi herra,
dags. 24. nóv. s. 1., og er-
indis prestafélags Hóla-
stiptis hins forna, varðandi
endurreisn prestsseturs að
Hólum í Hjaltadal, tekur
ráðuneytið fram, að það
mun hlutast til um að
prestssetrið að Vatnsleysu
verði lagt niður og flutt að
Hólum, svo fljótt sem við
verður komið. En ekki er
unnt að framkvæma breyt
ingu þessa fyrr en hægt er
að byggja yfir sóknarprest
inn á Hólum ,en til þess er
ekki fé fyrir hendi á fjár-
lögum. Ennfremur þarf að
undirbúa að prestinum
verði jafnframt ætlað á
staðnum, til afnota, hæfi-
legt landrými, ræktað og
ræktanlegt eftir nánara
samkomulagi.
Jafnframt því að tilkynna
þetta öllum, er á mál mitt
hlýða vil ég leyfa mér að
ÍJytja yður alúðarkveðjur og
árnaðaróskir kirkjumálaráð-
herrans, Hermanns Jónasson
ar, er nú dvelur erlendis að
störfum fyrir ríkisstjórnina
og getur því ekki mætt hér.
Vel kann svo að vera, að ýms
um, er mikinn áhuga hafa
fyrir þessu máli, virðist, að
hér sé aðeins um „vonarbréf‘.‘
að ræða, en brugðist geti til
beggja vona um það hvenær
slíkt „vonarbréf“ verði inn-
leyst. Ég vil því nota þetta
tækifæri til þess að lýsa því
yfir að ráðuneytið mun gera
ráðstafanir til þess, að prests
setur verið reist hér á Hólum
sem allra fyrst og hægt er.
Vér væntum að þessi á-
kvörðun ráöuneytisins — það
er að kirkjuhöfðingjar eigi
heimili á Hólastað að nýju
— verði til þess að auka veg
og vald Hóla. Að koma dóm-
kirkjuprests að Hólum verði
til þess að áhrif þau, er héð-
an streyma, Jafnt til nemenda
þeirra, er hingað sækja
fræðslu, og á annan hátt,
verði sem mest og bezt og til
enn meiri þroska og blessun-
ar fyrir þetta hérað og þjóð-
ina alla.
Ég lít svo á, að það fari á-
gæta vel, að á sama stað sé
aðsetur kirkjulegra leiðtoga,
er sérstaklega starfa að því
að efla trú og siðgæði í sönn-
um anda hinna háleitustu
kristulegu kenninga, og
'jafnframt stofnun er undir-
býr unga menn til þess að
ganga í þjónustu ræktunar-
aflanna. — Ræktun jarðar —
ræktun búpenings. Fá eða
engin störf eru göfugri en
ræktunarstörfin. Búskapur, er
byggist á fullkominni ræktun
er einhver heilbrigðasta og
göfugasta atvinnugrein, sem
til er. Slík störf stefna að þvi
sama og er innsti og háleitasti
kjarni kristindómsins. Að
fegra, göfga, bæta. Þeir sem
með réttu hugarfari ganga í
þjónustu ræktunaraflanna
þroska sjálfa sig og bæta.
Eitt af góðskáldum vorum
segir á þessa leið í ástaróð
til ræktunarstarfa — til
ræktunarmenningar:
Ef ég mætti yrkja —
yrkja vildi ég jörð.
Sveit er sáðmanns kirkja,
sáning bænargjörð.
Vorsins söngvaseiður
sálmalögin hans.
Blómgar akurbreiður
blessun skaparans.
Það er ósk vor og von að
með því hugarfari, er fram
kemur í þessum ljóðlínum,
verði hið tvíþætta starf leitt
og eflt eftirleiðis hér á hin-
um fornhelga stað, Hólum í
i Hjaltadal. Annars vegar hin
kirkjulega starfsemi — rækt
un mannssálarinnar — og
hins vegar ræktun jarðar,
ræktun búpenings. Vér ósk-
um, að nemendur þeir, er hing
að sækja fræðslu og annan|
grundvöll að hinu göfga og
mikilvæga lífsstarfi, sem þeir.
ætla að gera að ævistarfi, að
vinna við landbúnað, mótist
sem mest og bezt af báðum
þessum straumum.
Með þessum fáu og ófull-
komnu orðum leyfi ég mér að
færa öllum, er á mál mitt
hlýða, en þó sérstaklega þeim,
er undirbúið hafa þessa glæsi
| legu minningarhátið hér í
dag, hugheilar kveðjur og
árnaðaróskir ríkisstj órnar ís-
lands.
Ég bið ykkur að taka ekki hart
á mér, þó að ég byrji á því, að
eyða fáeinum orðum til að víta
Hannes á horninu fyrir lubba-
skap. Hann birti nýlega bréf
frá ónefndri konu og var bréfs
efnið það, að konur þær, sem
á Alþingi sitja, kæmu sjaldan
á fundi kvenréttindafélags.
Hafði bréfkonan nafnlausa séð
Rannveigu á einum fundi en
Kristínu aldrei.
Rannveig Þorsteinsdóttir svar
aði þessu eins og þið hafið
væntanlega séð í Tímanum.
Taldi hún upp ýmsa fundi, fé-
lagsins, þar sem hún hefði ver-
ið, en bréfkona Hannesar virt-
ist ekki hafa verið eftir því
sem hún talaði. Og þar með
er þeim umræðum væntanlega
lokið.
En nú átti Hannes á horn-
inu eftir að sýna innræti sitt.
Nú talar hann við lesendur
sina. sem sennilega hafa ekki
allir séð svar Rannveigar. Hann
talar ekkert um efni þess en
segir, að Rannveig hafi brugð-
ist „hrottalega“ við framburði
bréfkonunnar. Segir hann, að
„konan‘“ segist vera svo undr-
andi á „hroka frökenarinnar"
„að hún óski ekki eftir frekari
skrifum.“
Fundarsókn í kvenréttindafé-
lögum kemur mér ekki við. En
almenna lesendur varðar hins
vegar siðferði blaðamennskunn
ar. Og því skulum við athuga
þetta fyrirbæri, þó að tilefnið
kunni að þykja smátt.
Kona, sem felur nafn sitt,
skrifar bréf, sem virðist hafa
þann tilgang einan að ófrægja
tvær nafngreindar konur. Það
gat vel verið maklegt, og við
því er ekkert að segja, þó að
drengilegra hefði verið að sýna
nafn sitt. Þá hefði heldur eng-
inn þurft að halda, að bréf-
konan héti Vilhjálmur. — Önn
ur konan, sem ófrægja átti,
svarar bréfinu undir nafni.
Það er gert illyrðalaust með full
um drengskap. Og þá hefir rit-
stjórinn þessi þokkalegu við-
brögð.
Við leyfum stundum fólki,
sem ekki vill taka opinberlega
ábyrgð á því sem það segir
sjálft, að koma fram með á-
deilur á aðra, og það getur ver-
ið fyllilega réttmætt. En við
megum aldrei nota húsbónda-
vajdið til að smjatta á nafn-
lausum rógi skuggabarnanna,
eftir að hann hefir verið hrak-
inn.
I Ég skil það vel, að Hannes
hafi óskað konunni sinni
skemmtilegri úrslita í þessum
viðræðum. Hann átti samt að
vera svo mikill maður, að hann
lofaði henni að hverfa í friði
út úr bómenntasögunni, án þess
' að vera að mannskemma sig á
tilefnislausum dylgjum. Ef það
er hroki að virða þessa nafn-
] lausu manntegund svars, sæm-
ir það þó ekki þeim, sem
_ sjálfur flutti mál bréfkonunn-
ar, að vanda um það.
Friðun rjúpunnar eða ófriðun
virðist nú vera eitt mesta áhuga
mál margra. Samkvæmt því,
' sem fuglafræðingar telja, ætti
rjúpnastofninum nú að fara
1 fjölgandi og hafa náð hámarki
1 1951—53, þrátt fyrir veiði og
] friðunarleysi. Verði rjúpan því
ekki friðuð nú og fjöldi hennar
litlu eða engu meiri eftir svo
] sem tvö ár, eru vísindin með
] Finn okkar Guðmundsson í fylk
ingarbrjósti orðin mát. Verði
rjúpan hins vegar ófriðuð og
fjölgi þó mikið, þrátt fyrir alla
veiði, hafa vísindamennirnir
unnið sigur.
Ég er enginn veiðimaður, leið-
ist allt fugladráp nema í nauð-
syn, og hef enga samúð með
neins konar skemmtidrápum
eða sportveiðum. Samt þætti
mér gaman að vita, hvernig úr
þessu máli skærist, ef vísinda-
mennirnir fengju að tefla tafl
ið til enda. Rjúpunni yrði ekki
útrýmt á tveimur árum. Ég
held að vísindin séu í meiri
hættu en nokkurn tíma rjúp-
an, ef á þau hallar. En hitt er
auðvitað bláber vitleysa, þegar
menn segja í hita bardagans,
að veiðin ráði engu um fjölda
fuglsins.
Annars eru það fleiri en mað
urinn, sem veiða rjúpuna. Það
gera refir og þeim hefir fjölgað
síðustu árin, og svo er minkur-
inn kominn til sögunnar. Það
er því fleira en eitt, sem gefa
verður gaum í þessu tilliti.
Starkaður gamli.
Enginn íþróttaunnandi getui
verið án Sportsblaðsins, sem
flytur nýjustu fréttir frá öllum
löndum. Einnig birtast í blað-
inu innlendar og erlendar grein-
ar um íþróttir. Sportblaðið
kemur út einu sinni í viku og
kostar árgangurinn 30,00 krón-
ur. Gerizt áskrifendur.
Nafn .......................
Heimili ....................
Staður .....................
SPORTBLAÐIÐ, Vesturgötu 34,
Hltbniiii ~[imahh

>*»*«*«m**<

Hangikjöt
Ný framleiðsla kemur í
hverri viku
Nægar birgðir fyrirliggjandi |
Reykhús S.Í.S.
Sími 4241

»»«»*»•»«**«•«•««<
Frestið ekki lengur, að gerast
áskrifendur TÍMANS
AUGLVSEYGASIMI TlMANS ER 81300.