Tíminn - 19.11.1950, Blaðsíða 8

Hjá Kaupfélagi Skaftfellinga í Vík:
Urræði samvinnunnar leysa
vandann á hinni hafnlausu strönd
Kaupfélag Skaftfellinga er í hópi elztu kaupfélaganna á
landinu. Starfsemi félagsins er nú fjölþætt og öflug. Félagið
stendur traustum fótum og fólkið, sem byggt hefir upp þessi
mikilsverðu samtök sín, finnur og veit, að framtíð þess og
lífsafkoma er að verulegu leyti komin undir því, að það styðji
fast að félagssamtökum sínum, geymi sjálft fjöregg sitt, en
trúi ekki öðrum er hafa gagnstæðar lífsskoðanir fyrir forsjá
sinni. Blaðamaður frá Tímanum fór á dögunum austur til
Víkur í Mýrdal, kynnti sér þar höfuðstöðvar samvinnusam-
taka fólksins í Vestur-Skaftafellssýslu ag tók myndir af hin-
um f jölþætta rekstri kaupfélagsins, sem miðar að því, eins og
allur annar samvinnurekstur, að búa fólkinu betri lífskjör.
Búa við ógnandi náttúruöfl.
í Skaftafellssýslunum eru
náttúruöflin óráðin gáta. Yfir
byggðunum gnæfa hvitar jök
ulhetturnar, og skriðjöklar
teygja anga sina niður á lág-
lendið, en úti fyrir ströndinni
skellur úthafsbáran á land,
stundum e'ns og hæglát Ijóð í
rómantískum stíl eftir Jónas,
en oft með trylltum gný, þar
sem ægir saman vopnagný
allra styrjalda liðinna alda.
En i þessum undrahe.mi
töfra og fegurðar, þar sem
náttúran er eins og óráðin
gáta á báðar hliðar, finnur
fólkið hvert annað og skilur
að einn og einn eru menn lít-
ils megnugir en sameinaðir
duga þeir til stórra átaka.
Þessi sannindi eru flestum
Skaftfellingum nú fyrir löngu
orðin Ijós, og þess vegna er
það engin tilviljun, að í Vest-
ur-Skaftafellssýslu er rekið
eitt traustasta og myndarleg-
asta samvinnufélag landsins,
Kaupfélag Skftfelling í Vík í
Mýrdal.
Úr viðjum einangrunar.
Þar hafa menn á grund-
velli samvinnunnar þegar
fengið miklu áorkað meðal
annars leyst einangrun byggð
arinnar með daglegum sam-
göngum við Suðurlandsundir-
lendið og Reykjavík. Einangr
un hinna fögru byggða er lok
ið, nema þegar náttúran gríp
ur óboðin og skyndilega í
taumana og lokar öllum leið-
um.
I Til þess að skilja t'l fulls
þá hugsjón og alvöru, sem
kaupfélagið í Vík byggir 11-
veru sína á, þarf helzt að
ryfja upp i stuttu máli, hvern
ig á því stendur, að einmitt
Vík í Mýrdal, kauptúnið, sem
er skorðað í hvosinni á hafn-
lausri úthafsstrcnd, er mið-
stöð hinna merku samvinnu-
samtaka.
Þeirri sögu svipar að vísu
um margt til þess, sem gerzt
hefir í mörgum öðrum kaup-
j túnum, þar sem samvinnan
i hefir sigrazt á blindri ein-
i staklingshyggju, að vísu ekki
iþegjandi og hljóðalaust, en
öruggt og varanlega vegna
þess, að sjálft fólkið hefir vilj
að það og haft djörfung til
að fylgja hugsjón sinni fram.
j 1 túni tveggja jaröa.
Þar sem Víkurkauptún
stendur nú, voru -áður tveir
sveitabæir. Suður-Vík og Norð
ur-Vík. Suður-Vik var sýslu-
mannssetur og kom oft við
sögu. Þar var hinn konung-
holli sýslumaður, Lýður Guð-
mundsson, er ætlaði að leggja
til orrustu við Jörund hunda-
dagakonung, hinn skyndilega
lausnara landsins, og þar var
lika Sveinn Pálsson, land-
læknir, á sínum tíma og
gerði garðinn frægan.
Aldir og ár liðu. Bæirnir
undir Víkurfjallinu voru
venjulegir íslenzkir sveita-
bæir á brimóttri úthafs-
strönd. En svo kom kaupfar
að landi, varpaði akkerum
úti fyrir brimgarðinum. Vík
var orðinn verzlunarstaður.
Það var upphafið að því, sem
koma skyldi.
Dönsk skúta fyrir landi.
Það var danskur selstöðu-
kaupmaður, sem hóf þessa
verzlun á sjó um 1890. Hét
hann J. P. T. Bryde. Kom
hann þannig nokkur vor í
röð og hefir líklega fundizt
gott að skipta við Skaptfell-
i inga, því sex árum síðar
i flutti hann verzlun sína á
land í Vík og byggði vönduð
verzlunarhús og stór, sem
] standa enn þann dag í dag.
j Eru þau notuð fyrir verzlun-
arstarfsemi Skaftfellinga enn
þann lag í dag. Þróunin hefir
orðið sú með auknum skiln-
ingi á gildi samvinnuhugsjón
arinnar, að nú er það fyrir-
í tæki fólksins sjálfs, Kaupfé-
lagið, sem aðsetur hefir í þess
um húsum, en ekki danskur
selstöðukaupmaður.
Nýr gróður í danska selinu.
Um sama leyti og danski
kaupmaðurinn komst úr-'vor-
i skútunni sínni yfir brimgarð-
j inn og sté á land, voru bænd-
ur í hinum grösuga og fagra
j Mýrdal farnir að vakna til
' nýrrar hugsjónar.
| Samvinnuhugsjónin var þá
. að skjóta upp kollinum í hug
! um hugsandi fólks í öllum
byggðum lands'ns. Þannig var
það líka í Skaftafellssýslu.
Raddir þeirra, sem áttu hags
(Framnald á 7. síðu.)
Myndirnar á þessari síóu eru frá Vík í Mýrdal og af starf-
semi Kaupfélags Skaftfellinga. Stóra myndin yfir fyrirsögn-
inni, er af kaupíúninu tekin af hæðinni ofan við kirkjuna
fyrir austan Vík. Efsta myndin hér að ofan er af einum brim-
bátanna, sem notaður var víð uppskipun fram að siðasta
stríði. Þá er mynd af tveimur hinna stóru flutningabíla
kaupfélagsins, sem bera fimm smálestir hvor. Þeir eru að
leggja upp frá Vík í ferð til Reykjavíkur. Næst er mynd af
smurningi bílanna á smursföð félagsins í Vík og loks mynd
af starfi á hinu nýja trésmíðaverkstæði kaupfélagsius í Vík.
Myndin neðst í horninu til hægri á síðunni, er af Oddi Sig-
urbergssyni kaupfétagsstjóra í Vik. — (Ljósm.: G. Þó.ðars.).