Alþýðublaðið - 12.07.1927, Blaðsíða 2

2
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
ALÞÝÐUBLAÐIB
kemur út á hverjum virkum degi.
í Afgreiðsla i Alpýðuhúsinu við
J Hverfisgötu 8 opin frá kl. 9 árd.
2 til kl. 7 síðd.
J Skrifstofa á sama staö opin kl.
2 9 >/a—10V* úrd. og kl. 8—9 síðd.
j Simar: 988 (aígreiðslan) og 1294
2 (skrifstofan).
j Verðlag: Áskriftarverð kr. 1,50 á
2 mánuði. Auglýsingaverð kr. 0,15
J hver mm. eindálka.
2 Prentsmiðja: Alþýðuprentsmiðjan
J (í sama húsi, sömu simar).
Kosninflin i Rejfhjavik.
Alkvæöatailningunni í Reykjavík
var fyJgt með fádæma athygli.
Þegar búið var að telja atkvæði
úr þrernur kjördeildum, leit svo
út, sem C-listinn myndi koma
manni að. En upp úr hádeginu fór
annar maður á A-lista fram úr
fyrsta manni á C- og príðja á B-
lista, og hélzt f>að úr því. En
* oft munaði ekki miklu. Stóðu
toenn í stórum hópum fyrir fram-
an gluggana, þar sem atkvæða-
tölurnar voru sýndar og ræddu
horfurnar fyrir þessum þrem
frambjóðendum og gizkuðu á,
hver þeirra myndi bera sigur úr
býtum.
Með þeirri ráðstöfun sinni að
hafa kjördaginn um hásumarið,
ætlaði íhaldsflokkurinn að ríða
slig á Alþýðuflokkinn. Allir vita,
að þessi óhentugi kjördagur er
ákveðinn með þetta eitt 'fyrir aug-
um. Þó að þetta komi sér baga-
lega i öllum kaupstöðum og
kauptúnum, þá eru þó mestir
fólksflutn^pgar úr kaupstöðunum
á Suðurlandi (Vestmannaeyjum,
Hafnarfirði og Reykjavík). En
þrátt fyrir þetta og þrátt fyrir
það, þótt hér væri x kjöri listi
frá svo kölluðum „frjálslyndum"
flokki, þá hélt Alþýðuflbkkurinn
þvi nær somu atkvæðatölu og
hann fékk við aukakosninguna
siðast liðið haust. Ef kosningin
hefði farið fram nú í haust, svo
sem lög standa til, þá er áreiðan-
lega víst, að atkvæðatala Alþýðu-
flokksins hefði * orðið til mikilla
muna hœrri. Fjöldi manna var
farinn úr bænum, áður en fram-
boðsfrestur var útrunninn, og
margir verkamenn og sjómenn
verða að fara burt í sumarvinnu
sína fyrirvaralaust og hafa oft
ekki tima til þess að skila at-
kvæði sínu.
Kjördags-brella íhaldsins hefir
þó ekki heppnast því.
Kosningin í Reykjavík er þriðji
stórsigur Alþýðuflokksins við
jressar kosningar og er alþýðunni
i. Reykjavik til hins mesta sóma.
Með Sigurjóni Á. ólafssyni hef-
ir enn bæzt við góður liðsmaður í
hóp Alþýðuflokksins á þingi.
Afmæli.
Björn Blöndal Jónsson er 46
ára í dag.
Frá útlöndum.
(Kaupmannahafnarbréf.)
Laun enskra verkamanna.
Eins og svo víða annars staðar
kvarta blöð hins svo nefnda borg-
araflokks á Englandi undan því,
hve örðugt iðnaðurinn eigi að-
stöðuað keppa við erlendan iðn-
að. Og vitanlega verður þá or-
sökin til þess hér sú, sem annars
staðar, hin , gífurlegu“ laun verka-
manna. Blöð þessi skora því á
verkamenn í nafni þjóðarheildar-
innnar, að draga saman seglin,
hvað launakröfur snertir. Ég tii-
færi hér nokkrar tölur, er sýna
bezt hin ,gífurlegu“ laun verka-
manna. Laun verkamanna hafa að
vísu síðan 1914 hækkað um 45
—75o/o, en verðhækkunin er á
sama tírna 800/0. í járniðnaði eru
laun verkamanna frá 56 shill. og
6 p. til 60 shill. og 11 p. Iðnlærð-
ir verkamenn í skipaiðnaðinum
hafa í vikulaun ÍTá 55—57 shill.
Árið 1873 höfðu verkamenn í
kolanámum 25—30 shill. á viku;
á 20 árum hækkuðu laun þeirra
upp í 35—40 shill. á viku, og
1923 höfðu þeir 59 shili. (í Wales).
Á þessu tímabili hafa þeir fengið
styttri vinnutíina, svo nú vinna
þeir 7 tíma á dag við daunilt og
drepandi loft. Og hér á að liggja
öll orsökin til örðugleika .kolaiðn-
aðarins að sögn námueigenda.
Líturn svo á laun verzlunar-
fólks. 20 ára gamall verzlunar-
þjónn hefir að launum 20 shill. á
viku og 24 ára gamalf hefir hann
náð að hækka upp í 25 shill. á
viku. 22 ára gömul stúlka, gjald-
keri, hefir í vikulaun 18 shill. á
viku, og stúlka í tóbaksbúð (21
—24 ára) 26 shill. á viku. Stórt
verzlunarhús í Plymouth, er
hefir 4—5 útibú, greiðir af-
greiðslustúlkum sínum 1 pd. Sterl.
á viku, og hafa þær að jafnaði 12
stunda vinnu á dag. Verzlunar- og
og skrifstofu-fólk er á Englandi,
eins og víðast hvar annars stað-
ar, mjög illa launað, enda hefir
það lítinn eða engan félagsskap
með sér.
Þetta eru hin háu laun verka-
fólks í Englandi, sem iðnaður
og verzlun naumast risa undir; það
er því vert í þessu sambandi að
draga fram nokkrar tölur, er sýna
tekjur ríkisheildarinnar og ein-
stakra stóreignamanna. Árið 1913
—14 voru samanlagðar nettótekj-
ur Englands 911 millj. pd. sterl.
Árið 1921—22 voru þær komnar
iupp í 2011 millj. Gróði stóreigna-
manna af iðnaðarfyrirtækjum var
1918—19 35 595 millj. pd. sterl. og
1924—25 62 680 millj. Hækkunin
nam þannig 76 0/0 ■ Stóreignamenn
kvarta yfir þungum sköttum, sem
rýri mjög samansparað fé þeirra
og dragi úr veltufé til iðnfyrir-
tækja. Nú fer mikill hluti af tekj-
um Englands til rentu af lánum,
sem tekin eru innanlands, og fara
Ixannig aftur í hendur landsmanna
(stóreignam.), og þrátt fyrir þess-
ar stunur auðvaldsins yfir háum
sköttum voru tekjur ríkisins af
arfi árið 1918—19 30 266 millj. pd.
sterl. og 1924—25 voru þessar
tekjur rikisins 59 450 millj. Það
virðist því ekki vera komið að
tómum kofunum, hvað fjármagn
snertir, þrátt fyrir skatta og
skyldur þessara fátæku iðnrek-
enda.
Þorf. Kr.
Læknafélag íslands.
Aðalfundur þess var haldinn hér
í Reykjavík þrjá síðustu daga
júnimánaðar. Þingið sóttu alls 26
læknar, þar af að eins 7 embætt-
islæknar, þar eð þeim er oft erf-
itt að fara burtu úr héruðum sín-
um. Mest var rætt um heilbrigðis-
löggjöfina og berklavarnalögin og
nokkuð um sullaveikina. Var sam-
þykt áskorun á heilbrigðisstjórn-
ina unx að láta endurskoða heil-
brigðislöggjöfina og fá þeim á-
kvæðum hennar brevtt. sem nú
eru úrelt orðin. Nokkrar umræð-
ur urðu um lögin um varnir gegn
kynsjúkdómum og ágalla, sem eru
á framkvæmd þeirra í sumum
greinum, einkum hve erfitt er að
eiga við sjiiklinga, sem hirða ekki
um að Ieita sér lækninga og gera
það, sem þeir geta, jtil að smjúga
úr höndum læknanna, en halda
einlægt áfram að sýkja frá sér.
Var samþykt að skora á heilbrigð-
isstjórnina að hlutast til um, að
hentug varnartæki yrðu útveguð
öflum íslenzkum skipum, sem
sigla milli landa, svo að hásetar
qg farþegar eigi greiðan aðgang
að þeim til að verja sig kynsjúk-
dómum. — Um berklavarnamálió
var samþykt: „Fundurinn telur
berklavarnarlögin frá 1921 hafa
þegar komið að talsverðum not-
um, en álítur, að enn þurfi meiri
reynslu til þess að fullnaðardóm-
ur' verði lagður á gagnsemi þeirra.
Jafnframt vfll fundurinn láta það
álit sitt í Ijósi, að þær breytingar,
sem stjórn og alþingi þegar hefir
gert á téðum lögum séu tvímæla-
laust til hins verra og skorar á
stjórn Læknafélags Islands að
gera sitt til, að ekki verði gerðar
breytingar á því lagasmíði, án
þess að læknastéttin eða formæl-
endur hennar hafi áður gert til-
lögur sínar.“ — Samþykt var til-
laga frá Gunnlaugi Claessen þess
efnis, að læknamir skoruðu á
dóms- og kirkjumála-ráðuneytið,
að láta rannsaka, með ráði lækna-
deildar háskólans, „hve algengur
sullaveikibandoihiurinn er í hund-
um hér á landi, og að hverju
gagni hundalækningar koma með
þeim lyfjum, sem til þess eru
notuð.“ — Margir læknar hafa ill-
an bifur á hundahreinsuninni og
halda, að hún komi ekki að til-
ætluðum notum. Þótt hundarnir
séu hreinsaðir, er ekki þar með
víst, að þeir séu hættuLausir. Svo
mikið er víst, að mikið er enn
um sullaveiki hér á landi, þótt
hún ætti að vera ajgertega úr
sögunni, og til þess þurfi það
eitt, að enginn hundur nái nokkru
sinni í sull. Það þurfa menn vel
að festa sér í huga. Hvort unt
er að útrýma veikinni eða ekki,
er algerlega undir því komið, hve
vel almenmngur stendur þar á
verði. — Meðal annara mála, er
rædd voru, var framhaldsmentun
læknaefna og tillaga, er Davfð
Sch. Thorsteinsson flutti, um
aukna kenslu í heilsufræði handa
almenningi.
Hins vegar sýndi fundurinn íull-
komið skilningsleysi á nauðsyn
aðflutningsbanns á áfengi, enda
var hann fámennur, svo sem áður
segir, og vantaði margá góða
lækna. Verður því ekki með sann-
girni sagt, að álit hans um það
mál sé álit Iæknastéttar landsins
alment.
Formaður félagsins var kosinn
Guðmundur próf. Hannesson, en
Gunnlaugur Claessen qg Níels P.
Dungal meðstjórnendur og vara-
maður Ólafur Finsen á Akranesi.
Fegnrð íslenzkrar
tuagu.
Ritháttur embættismanna.
Mér undirrituðum vildi af ó-
viðráðanlegum ástæðum það slys
til um daginn, að víxill, sem ég
var samþykkjandi að, var afsagð-
ur. Bakaði það mér aukaútgjöld,
sem námu 7 kr„ og dauðsá ég
eftir þeim peningum, er þar fóru
í súginn. Þegar ég var búinn að
koma víxlinum í lag, var mér í
bankanum afhent afrit af afsagn-
argerðinni. Var það prentað eyðu-
blað útfylt með bleki, og hafði ég;
það mikið gaman af hinu háskrúf-
aða 18. aldar orðalagi, prentvill-
um þess, greinarmerkjavöntun og
annari slíkri prýði, að ég þóttist
sjaldan hafa komist jafn-ódýrt aö
svo hressandi hlátri sem þeim, er
ég rak upp við lesturinn. Skjalið
hljóðar svo orð- og staf-rétt, að
sleptum nöfnum, sem bætt var í
eyðurnar;
Afsögn;
Ár 19 . . dag . . . mánaðar fel.
5 e. h. hefi iég undirritaður N. N.
fulltrúi notarii publicii (skyldi
ekki neegja eitt i í enda þessa
orðs?) í Reykjavík hefi (það er í
annað sinn, sem sögnin kemur í
þessari setningu) eftir kröfu N-
banka í Reykjavík sýnt frumrit
ofanskráðs víxils í afgreiðslustofu
bankans og krafist borgunar á
bonum, en samþykkjandi var þar
ekki staddur eða neinn er vfldi
innleysa (þvi ekki greiða?) víxil-
inn.
Fyrir því afsagði ég fyrir bönd1
gjörðarbeiðainda eins og ég hér
með í embættisnafni (já, já!) af-
segi með öllu víxil þennan (manni
dettur í hug kerlingin itvídrepna,
svo meistaraleg er orðaröðin)
fyrir (skyldi þetta ekki vera létt-
úðug útlegging úr dönsku?)
greiðslu höfustóls (svo stendur