Tíminn - 10.07.1951, Blaðsíða 4

c.
TÍMINN, þríðjudaginn 10. júlí 1951.
152. blað.
„Ef þér trúiö eigi, munið
þér eigi fá sfaðist”
Niðurlag
Nú kynnu einhverjir meðal
tilheyrenda minna að segja,
allar þessar hugleiðingar
væru alveg út í hött, þar sem
íslenzkt þjóðerni væri ekkj í
neinni hættu, engin styrjöld
væri farin að geysa ennþá í
Evrópu og mikil von um það
enn, að þjóðunum takist að
semja um deilumál sín og gera
út um þau á friðsamlegan
hátt. Segjum svo, að þetta
reynist rétt. Ekki efast ég
um, að allur almenningur 1
öllum löndum þrái frið, og
sjálfsagt eru íslendingar ein-
huga í þeirri ósk, að vér get-
um haldið áfram að halda 17.
júní hátíðlegan sem frjáls
þjóð og sjálfstæð, um aldir
fram. En ekki megum vér
samt láta oss sjást yfir þá
staðreynd, að hér í landi mun
erlendur her hafa bækistöð
sína um ófyrirsjáanlegan
tlma. Það skiptir engu máli í
þessu sambandi, þó að hér sé
um vinveitta þjóð að ræða, né
heldur að íslenzka ríkið eigi
sjálft hlut að þessum ráðstöf
unum. Staðreyndin er sú, að
þó að vér eigum landið einir,
þá erum vér ekki lengur ein-
ir i landinu. Á stríðsárunum
höfðum vér af þvi nokkura
reynslu, að aðrar þjóðir
byggju með oss i landinu, svo
að vér þurfum ekki að verða
neitt undrandi yfir því, þó
að sömu vandamálin, er vér
þá áttum við að stríða eða
önnur svipuð, kunni að gera
vart við sig enn á ný. Slíkt
sambýli sem þetta hefir í för
með sér sterkari erlend áhrif
ekki aðeins á smekk og hugs-
unarhátt, heldur og á siði og
hætti, viðskiptalíf, samkvæm
islíf og menningu landsins yf-
irleitt. Þegar fram líða stund
ir, er ekki ólíklegt, að vér
kunnum að komast í svípaða
aðstöðu og Vestur-íslending-
ar, að þurfa að eyða orku
sinni í að verjast of sterkum
áhrifum frá vinveittu um-
hverfi. Stöðugt samneyti við
stóra erlenda þjóð getur hæg
lega orðið til þess, að vér för-
um að miða allt vort þjóðlíf
við það, sem kemur sér bezt
í viðskiptum við hana, eins
og til voru meðal Vestur-ís-
lendinga monn, sem vörpuðu
tungu sinni cg þjóðerni fyrir
borð, löngu áður en slikt var
ólijákvæmilegt, aðeins af því,
að það var að sumu leyti þægi
iegra og borgaði sig stund-
um betur í efnalegu tiiliti að
láta sem mest undan síga.
Það er að vbu ólíku saman að
jafna, þar sem ein af minnstu
þjóðum heimsins hafð'i svo
að segja faflið sem iítili dropi
í haf þjóðanna i hinni nýju
heimsálfu, en á hinn bóginn
verður það ekki véfengt, að
hinir erlendu her-menn, sem
kunna að komast í nánastar
tengdir við oss íslendinga,
verða ekki ís‘lendingar. Það
verða þeir, sem draga land-
ann inn í sitt þjóölíf, sína
menningu, sinn hugarheim, —
svo framarlega sem ekkj er
vakandi þjóðernistilfinning
hjá oss sjálfum.
Ég veit, að þeir menn eru
til, sem láta sér ekki til hugar
koma, að þessi hætta sé tll.
Ég veit líka, að til eru iiicnn,
sem sjá þessa hættu, en eru
ekki íslenzkari I anda en svo,
að þeim finnst hin rétta lausn
málsins vera sú, að vér kom-
Prédikun um þjóðernismál Islenilinga,
cftir séra lakofe Jónsson, flutt 17. jnní s.l.
umst sem fyrst í pólitískt og
menningarlegt samband við
annað stórveldi, — vörpum
frá oss hugsjónum lýðræðis-
ins og afsölum oss hinum al-
mennu mannrétt'ndum, sem
fylgja almennum kosninga-
rétti. Og enn eru þeir til, sem
virðast álíta, að allt muni
fást' með því að hatast við
allt og alla, — eð'a^ þá hitt,
að æsa þjóðina upp í blint of-
stæki á báða bóga, þangað
til menn fara að líta á það
sem lífsköllun sjálfra sín og
þjóðar sinnar að ganga stríðs
guðinum á hönd. Þannig sjá
um vér þvi stundum hampað
sem eftirsóknarverðu hlut-
verki íslendingsins að ganga
í erlendan her, taka sverðið í
stað plógjárnsins og byssuna i
staðinn fyrir pál og reku. —
Og hvað er þá orðið úr þeim
hugsunarhætti, sem vér könn
uðumst við í æsku vorri, þeg-
ar oss fannst bað íegursta
atriði fslandssögunnar, að vér
höfðum lagt niður martnvígin
og kosið oss það nlutskipti að
rækta jörðina og stunda sjó-
irn .Vér vonuðum þá aö
rninnsta kosti, að vér gætum
þjónað köllun vorri án þess að
vega aðra menn. Og hvað sem
í skerst, biðjum vár guð að
forða oss frá þeim hugsunar-
hætti að íslenzkur æskulýður
íari nokkurntíma að telja
það eftirsóknarvert hlut-
skipti í lífinu að taka þátt
í mannvígum og blóðsúthell-
ingum. Vér höfum margt a.nn
að að vinna, sem heimurinn
hefir meiri og sterkar þörf
fyrir, eins og nú er ástatt.
Ekkert af þessu verður þjóð
erni voru til varnar. En því
betur sem ég hugsa um þetta
mál, því sannfærðari er ég
um það, að hin fornu aðvör-
unarorð spámannsins eiga
fremur erindi til vor en r.okk-
ur annar boðskapur á þess-
nm viðsjárverðu tímum. „Ef
þér trúið eigi, munuð þér eigi
fá staðizt“. Vér höfum reynslu
undanfarinna ára fyrir því,
að það, sem raunverulega
varð oss helzt til falls, var trú
leysi og siðleysi sjálfra vor, —
því að það hlýtur að fara
saman, að þjóðin glati krist-
inni trú, og að siðferðileg laus
ung, rótlaus skapgerð, virð-
ingarleysi fyrir sjálfum sér og
lítilsvirðing á andlegum verð
mætum grafi undan lífsraeiði
þjóðarinnar. Hvernig á þjóð-
in að veita viðnám gagnvart
lausung í kynferðismálum, ef
virðingin fyrir gildi heimilis
ins er ekki meiri en svo, áð
fjöldi fólks vinnur að því að
afnema hjúskapinn og hin
helgu vé heimilanna eru ekki
metin meir en svo, að trú-
mennska í ástum sé aðhláfc-
urseíni, en varla líði svo dag
úr, að 'ekkj hrynji eitt eða
fleiri heimili i rúst? — Hvern
ig eigum vér að geta unnið
gegn óhollum áhrifum á við-
skipta- og áthafnalíf, ef oss
íslendingum stendur á sama
hvort peningurinn er stolinn
eða unnið fyrir honum á heið
arlegan hátt, og virðingin fyr
ir vinnunni er ekki meiri en
svo, að menn líta á svarta-
markað og smygl í stórum stíl
eins og einhverja lífshugsjóu
þeirra, sem vilja komast á-
fram í heiminum. — Og þurí
um vér að búast við því, að sú
þjóð reynist sterk, þegar til
samkvæmislífsins kemur, sem
verndar og viðheldur hinum
svonefndu „barnaknæpum“,
sem helzt virðast hafa það
hlutverk að búa hálfþroskaða
unglinga úndir námið í há-
borgum drykkjuskaparins,
eins og unglingaskólunum er
ætlað að búa undir æðri
skóla? Ég minni aðeins á
þetta til þess að oss sé það
Ijóst, að það verða vor eigin
boðorðabrot, sem verða oss
hættulegust, alveg eins og
Gyðingum á dögum spámann
anna. Það er stundum talað
um fimmtu-herdeildir, og
vita allir, við hvað er átt. En
hvað eigum vér að nefna þá
fimmtu-herdeild, sem grefur
undan trú og siðferði þjóð-
arinnar, til þess að þoka henni
af guðs ríkis brautf
Ef til vill hefir yður fundizt
þessi ræða nokkuð neikvæð,
en ég hefi talið það skyldu
mína að minna á það á þess-
um degi, íslenzkt þjóðerni er
ekki gefinn hlutur, sem er var
anlegt í sjálfu sér, heldur lif-
ir eða deyr, eftir því, sem vér
sjálfir reynumst. Ef vér eigi
fáum rönd við reist, ættum
vér að minnsta kosti að gefa
þeim þjóðum, sem eftir oss
koma, þann arf, sem vér bezt
an fengum í kristinni trú og
siðgæði. En vér megum held-
ur ekki leggjast I kör um ald
ur fram. Einmitt á þessum
vitjunartíma er eíns og kallað
sé til vor að duga sem bezt,
og sýna nú í verkinu þá trú,
sem vér og forfeður vorir
hafa játað. Hið nána sam-
neyti við aðrar þjóðir gefur
oss tækifæri, sem vér höfum
aldrei haft fyrr, til þess að
sýna, að hin kristna menn-
ing hafi náð einhverjum tök-
um á íslenzkri þjóðarsál. Svo
að ég vitni aftur í Vestur
íslendinga, þykist ég þeim
nógu vel kunnugur til þess
að geta fullyrt, að burðarás-
inn í minningu þeirra var hin
kristna trú, endurnærð af
kristinni kirkju. Sálmar Hall
gríms og húslestrarbækurnar
voru þeim meira virði en
þungir fjársjóðir. Þess vegna
varð tilfinningin fyrir ís-
lenzku þjóðerni samofin þeirri
sjálfsvirðingu, sem birtist í
ströngum heiðarleik, sjálfs-
fórn og iðjusemi. Og það er
af þessum rótum runnið, allt
hið góða, sem íslendingum hef
ir auðnazt að leggja fram til
menningarinnar þeim meg-
in hafsins. — Látum þeirra
dæmi hvetja oss til að leggja
rækt við trú vora, kristilegt
siðferði og þjóðlega menningu
í voru eigin föðurlandi.
Þegar Jesaja flutti sínar
spámannlegu ræður fyrir þjóð
sinni, var ekkert útlit á því,
að einmitt frá þeirri þjóð
mundi koma það ljós, er vís-
aði mannkyninu á friðarveg.
Þegar Jón Sigurðsson fædd
ist hinn 17. júní 1911, voru
engar eðlilegar líkur til þess,
að íslenzkt þjóðerni yrði jafn
sterkt og það hefir orðið né
tFramhald á 6. siSu.l
Nú heldur Refur bóndi áfram,
þar sem frá var horfið seinast:
„Á Lýsuhóli í Staðarsveit var
fyrir stuttu síðan byggð sund-
laug úr torfi með það fyrir aug-
um fyrst og fremst að æfa sund
og synda þar síðan 200 metra
sundið. Laug þessi er að því
leyti merkileg, að hún er mátu-
lega heitt ölkelduvatn og mun
hún ef til vill vera eina sund-
laugin á landinu, sem hefir
slíkt vatn að bjóða. Máske er (
þarna fundin heilsulind. Hver
veit?
Ég synti nokkrum sinnum í
laug þessari, og reyndi jafn-
framt að hvetja aðra til dáða.
í lauginni varð þessi staka til:
Þrek ég hlýt á þessum stað
— þrot á heilsuböli.
Finnst mér líka frumlegt að
fá sér bað í — öli.
Þegar ég kom í mína gömlu
og fögru sveit átti ég vinum
að mæta og þá kvað ég:
Ef að hér ég er á ferð
enginn mig að heiti spyr.
Út ég rekinn eigi verð
eða þarf að berja á dyr.
Einn dag var ég veðurteptur
hjá einum vini mínum og kvað
þá:
Margt vill tíðum munann þjá
meira en nokkurn gruni.
Veðurteptur vinum hjá
vel ég lífi uni.
Ég kom til Stykkishólms og
gisti þar hjá gömlum vini mín-
um og nágranna. Þá urðu eftir-
farandi stökur til:
Verði brestur einhver á
ýmsum mínum vonum,
þá er gott að gista hjá
gömlu kunningjunum.
Gott mér fannst að gista hér
gleymdist hryggðin svarta.
Endurminning ein og hver
ornaði mínu hjarta.
Ég kom einnig til Ólafsvíkur
og hafði eigi komið þar í 8
ár. Höfðu þar orðið á því tíma-
bili miklar framfarir.
í Ólafsvík er sumarfagurt, og
fögur útsýn yfir Breiðafjörð í
björtu veðri. Þar urðu eftir-
farandi stökur til:
Ólafsvík er orðin breytt
— allt er það til bóta.
Framfarirnar ganga greitt,
gott er þeirra að njóta.
Sótt þar fast af seggjum var
sævar út á slóðir.
Hlutu vist í myrkum mar
margir drengir góðir.
Gróa í týnum grösin fríð
gyliir sunna viði,
en, Ennið verður alla tíð
Ólafsvíkur prýði.
Siðasta stakan, sem ég kem
með að þessu sinni, er svohljóð-
andi:
Stattu nú á stöku skil
Starkaður minn ljúfi.
Beztu kveðju og þökk ég þyl
Þórarni á Skúfi.
Að endingu kem ég hér með
stutt kvæði, sem ég kvað í þessu
ferðalagi mínu og ég kalla: Á
fornum slóðum:
Hér lifað hef ég lífs míns flesta
daga,
í Ijósi og skuggum, gleði og
hryggðar notið,
og margar æðstu unaðsstundir
hlotið,
er ungur lék ég mér um tún og
haga.
Nú skó af fótum skylt er mér að
draga,
er skoða ég aftur mínar kæru
byggðir,
sem við ég æskuástar festi
tryggðir,
er endast þar til lífs míns þrýtur
saga.
Og þakkað get ég aldrei eins
- og ber
hve á ég hérna marga góða vini,
er brugðust ei þótt yrðu kjör
mín hörð.
Með kærleiksalúð allir fagna
mér,
sem endurheimtum lengi þráð-
um syni.
í mínum augum hér er heilög
jörð.
1 guðs friði.“
Ég þakka Refi bónda fyrir
kveðskapinn fyrir hönd okk-
ar allra í baðstofunni.
Starkaður.
.y/.v.vv.v.v.v.v.v.v.v.v.v.v.v.v.’.v.v/.v.v.v.v.y,
ji Athygli þeirra, sera sjá um innheimtuj;
blaðgjalda fyrir blaðið skal vakin['
j: á þvi :j
£ að 1. ágúst næstkomandi verður birt í blaðinuíj
•: fyrsta skýrsia um skil blaögjalda ársins 1951.Í*
jí Þessj skýrsla verður með þeim hætti að birt veröa J
|í nöfn þeirra héraða, sem hafa skilað 50% áætlaðra
blaðgjalda og meira. Getið verður prósentutölu íj
:■ og þeirra hreppa, er náð hafa 100% áætlaðra í;
:• blaðgjalda. t
!Í
i ■.
Ath.: Þann 15. júlí n. k. verður þeirra 5 héraða
getið, er þá hafa náð beztum skilum, án þess að
geta prósentutöiu.
Þetta eru viðkomandi aðilar beðnir um að at-
huga og gera sitt til að árangurinn verði sem
beztur.
Innheimta Tímans
f.V.V.V.V.V.V.V.V.V.V.V.V.*.V.V.V.V.V.V.V.VW.%Vl
Auglýsingasími Tímans 81300