Tíminn - 09.03.1952, Blaðsíða 4

4.
TÍMINN, sunnudaginn 9. marz 1952.
57. blað,
Jón Dúason:
Orðið er frjálst
Byrjum Grænlandsveiðarnar strax
Hefðum við ekki átt bæjar-
útgerðir, mundi enginn ísl.
botnvörpungur hafa farið til
Grænlands s. 1. sumar. Bæjar
útgerðirnar sendu fyrstu tog-
arana þangað og sá um, að á
þeim væru skipstjórar með
mannshjarta en ekki merar.
Þannig var þessi Grænlands-
is brotinn. Þannig var þessi
múr eða hindrun, er aðskildi
oss frá Grænlandsmiðum,
rofin. Einkaframtakið sigldi
svo í kjölfar bæjarútgerð-
anna.En einstöku botnvörpu-
eigendur, sárafáir þó — voru
svo fjandsamlega sinnaðir í
Grænlandsmálinu og gegn
rétti og hagsmunum þjóðar
vorrar þar, að þeir vildu ekki
hirða gullið á Grænlandsmið-
um. Ég þarf ekki að nefna þá
með nafni, því þeir hafa sjálf
ir markað sér slíka afstöðu
að ekki verður á þeim villzt.
Síðan fiskiveiðar hófust við
Grænland, hafa menn haft
hinar furðulegustu hugmynd
ir um fiskigöngur þar. Menn
hafa jafnvel haldið, að það
stæði á sama, hvenær veiði-
skipin kæmu til Grænlands;
þau þyrftu ekki annað en
kasta línunni eða vörpunni,
þá væri skipið fullt. Nýlega
sagði t. d. jafn ágætur maður
og Óskar Halldórsson, sem
bæði hefir sjálfur gert út við
Grænland og eflaust fylgst
mjög vel með því, sem þar
hefir gerst, frá því í blaða-
grein að þorskurinn gengi að
landinu (Grænlandi) i maí.
Þetta er að vissu leyti satt,
en ef það væri meira en brot
úr sannleikanum, þá væri
það bæði glæpska og ósvinna
af mér, að eggja menn á það,
að draga það nú ekki lengur,
aö senda skip sín á veiðar við
Grænland.
Það, sem satt er í staðhæf-
ingu Óskars, er það, að inni
í fjörðum með köldum botn-
sjó kemur þorskurinn í ljós
alveg upp við land í maí. Hann
er þar að éta loðnu og hrygna,
og hrygnir alveg upp við
klappirnar, þar sem sjórinn
volgnar mest frá landinu. Og
allt sumarið vill þorskur á
þessum slóðum vera mjög
nærri landinu vegna yls frá
landinu. Og á Grænlandi
stunda bátlausir, fullorðnir
menn töluverða útgerð á þann
hátt, að þeir setjast á stein
og kasta færi sínu eða dorga
í sjóinn frá einhverri klöpp.
Við vitum ekki, hvernig
þorskurinn gengur inn i þessa
firði í maí. Á grunnunum ei
þá enginn fiskur, og hvergi i
Pólstraumssjónum er hitinn
við botn þá nægilega hár fyr-
ir fisk. Líklega hefir þessi
þorskur því gengið inn að
landinu frá djúpmiðunum eft
ir yfirborði sjávarins, sem er
þá farið að hlýna af sólskin-
inu.
í fjörðum með heitum
Gólfsstraumssjó við botn, svo
sem t. d. Ragnafirði eða Lýsu-
firði í Vestribyggð, eða Eiríks-
firði eða Siglufirði í Eystri-
byggð, byrjar þorskurinn að
hrygna í apríl. En í þeim fjörð
um liggur þorskurinn allan
veturinn, eins og í volga
botnsjónum á djúpmiðum
Grænlands.
Um þessa fiskigengd uppi
við fjörur á Grænlandi varð-
ar oss íslendinga ekki beint,
meðan við megum ekki koma
nálægt þessu landi voru. Og
það er ekki nema sáralítið
brot af Grænlandsfiskinum,
sem fer inn að landi.
Oss fslendinga varðar 'um
fiskið á grunnunum og á djúp
miðunum, eða þar sem við
megum veiða.
Pólstraumurinn er 100
faðma djúpt sjávarlag, ósalt-
ara og kaldara, og því léttara
en Góifstraumssjór. Á 100
faðma dýpi flýtur því volgur
saltur og þungur Gólfstraums
sjór undir Pólstrauminn.
Þetta er undirstaðan undir
því að fiskar geta lifað í
sjónum við Grænland, en
lofthitabreytingar siðari ára
ráða þar litlu eða engu um.
Að vetrinum verður Pól-
straumssjórinn svo kaldur.
að allur fiskur flýr úr hon-
um ofan í volga botnsjóinn.
Úr öllum fjörðum, sem ekki
hafa volgan sjó í botni, og af
öllu grunnsævi, sem er
grynnra en 130 faðmar, flýr
allur fiskur ofan í volga
botnsjóinn og hittist ekki of-
ar en á 130—140 föðmum. Á
því dýpi stendur hann (og
dýpra), er fiskiskipin koma
til Grænlands í maí — og þá
er aflað. — Þótt Pólstraums-
sjórinn og Gólfstraumssjór-
inn blandist ekki mikið sam-
an, kælir Pólstraumssjórinn
þó niður frá sér.
í þessum volga botnsjó djúp
miðanna hryggnir þorskur-
inn í apríl, og byrjar það þar,
máske í marz.
Nú farið þið að skilja, hvers
vegna ríður á því, að veiði-
skipin komi sem allra fyrst
á árinu til Grænlands. Það
ríður á því, að þau komi
strax og fiskurinn hefir
þjappast saman á litlum
sjávarsvæðum, djúpmiðunum.
0. J. Olsen
'talar í Aðventskirkjunni,
!;unnudaginn 9. marz kl. 8,30
píðdegis, um eftirfarandi
;3íni:
Hamingja, hið æðsta tak-
mark lífsms. Hvernig verð-
ur maðurinn hamingjusam-
ur :
Allir velkomnir.
Aðventsöfnuður.
Hér við land ríður á því,
að fiskiskipin séu til taks er
þorskur af miklum hafsvæð-
um hefir safnast saman á
tiltölulega litið svæði til að
hrygna við Suðvesturland. Á
miðum vorum við Grænland |
ríður á að fiskiskipin séu kom!
in á miðin þar strax og vetr- |
arkuldi Pólstraumssjávarins
hefir smalað ölí’um Græn- [
landsfiskinum ofan á djúp-1
miðin. Á 140 faðma dýpi 'og.
meira er þá vís mokafli.
Nú í febrúár, er eflaust
langt liðiö síðan sjávarkuld-
inn var búinn að hrekja all-
an fisk af grunnsævinu ofan
á djúpmiðin. Þar bíður hann
nú þess, að ísl. botnvörpung-
arnir gangi á hann með vörp
um og moki honum upp.
Út af Góðrarvonarhéraði og
Sykurtoppshéraði eru nú og
hafa undanfarið verið langt-
um betri sjóveður en hér við
land. Þar er íslaus sjór, aldr-
ei hafís, aldrei lagís. Þar er
auðvelt að leita í landvar, ef
veður breytist og íslendingar
munu hafa reynslu í að sigla
inn í tvö afdrep þarna, Fær-
eyingahöfn og Stóru-Hrafns-
ey, — og við skulum vona
fleiri.
í júní gengur fiskurinn upp
úr djúpinu í kring upp á
grunnin út af Vestribyggð. í
júlí gengur hann upp á grunn
in út af Holsteinsborg og um
líkt leyti hefst einnig ganga
þorsk norður með landinu,
norður á grunnin út af Hol-
steinsborg og enn lengra norð
ur.
Þegar svona er orðið áliðið
sumars, er fiskurinn orðinn
dreifður um allan sjó og
miklu erfiðara að fá mikinn
afla en meðan honum er
þjappað saman á hinum ör-
litlu svæðum djúpmiðanna að
vetrinum og snemma vors.
Skilyrði fyrir því, að þorsk
urinn gangi upp á grunnin
er rúmlega 2,5° hiti á C. við
botn.
Febrúar var útsiglingar-
tími brezkra hvalveiðara í
fyrri tlð til Vestur-Græn-
lands eða til Strat Davis sem
það var kallað þá. Þess voru
dæmi, að skip sigldu út frá
Bretlandi í janúar. En Hol-
lendingar sigldu lítið fyr en
í marz. Þá sem nú var fyrsta
skilyrðið fyrir því, að fá mik
inn afla, það, að komast sem
fyrst á veiðisvæðið.. Þeir sem
fyrstir komu fyltu sig í skyndi.
Þessir hvalveiðarar voru segl-
skip, er veiddu á bátum út áj
opnu hafi. Milli þess, sem
verið var að veiðum, voru bát
arnir hafðir á þilfari. Byrð-
ingurinn á þeim var aðeins
þumlungi á þykkt. Þessir
menn höfðu ekkert, er nú
gætu kallast sjókort, og sigl-
ingatæki þeirra voru lítið á
móti því, sem menn hafa nú.
Þó urðu mjög sjaldan slys-
farir fyrir vestan Grænland,
en miklar í ísnum við Austur
Grænland fyrir sunnan ís-
land.
Það, sem af er þessu ári
hafa menn sótt sjó hér við
land í ófærum sjó og ófær-
um veðrum í fullkomnu afla-
leysi. Hversu lengi skal svo,
án þess að reyna nokkuð ann
að?
Hví ekki gera tilraun til
veiða þar, sem menn vita að
veðrin eru góð og menn vita
líka af vísum mokafla?
Norðlenzkur bóndi, sem dvalið
hefir hér í bænum, hefir sent
mér bréf um forsetakjörið:
„Þessa dagana er fátt algeng-
ara umtalsefni, a.m.k. hér í höf
uðstaðnum, en hver muni verða
valin forseti.
Flestir eru á einu máli um
það, að bezt færi á því, að for-
setinn hefði ekki verið baráttu-
maður neins flokks á undan-
förnum árum. Þessi vilji almenn
ings hefir við þau rök að styðj-
ast, að „pólitískur" maður, sem
sest í forsetastól nýtur aldrei
fullkomins trausts andstæðing-
anna, en mjög er það nauðsyn-
legt, að hann njóti almenns
trausts.
Ýmsir menn eru tilnefndir
bæði í blöðum og manna á milli.
Sjálfsagt eru þetta allt prýði-
legir menn og margt hægt gott
um þá að segja, en misjafn er
hinn „pólitíski“ ferill þeirra
sumra.
Þar sem Tíminn hefir gefið
mönnum orðið frjálst í baðstofu
sinni, þá langar mig til að leggja
orð í belg og vekja athygli á
þeim manni, er ég teldi fyrir
allra hluta sakir sjálfsagðan í
forsetastól.
Maður þessi er Bjarni Ásgeirs
son, núverandi sendiherra Is-
lands í Noregi. Bjarni Ásgeirs-
son hefir auðvitað kamið mjög
við sögu íslenzkra stjórnmála á
undanförnum árum, en rétt er
að veita því athygli, að öll stjórn
málabarátta Bjarna Ásgeirsson
ar hefir verið svo hófsöm og
drengileg, að engann óvin mun
hann eiga í hópi þeirra manna,
er hann hefir bárizt gegn.
Bjarni Ásgeirsson hefir um
langt skeið verið einn helzti for
ustumaðux íslenzkra/r bænda-
stéttar, og formaður Búnaðar-
félags Islands að minnsta kosti
í 12 ár.
Fullyröa má það, að engum
einum manni er það eins mikiö
að þakka, að engin sundrung
finnst nú innan íslenzkra bænda
samtaka, þó menn skiptist þar
í ýmsa landsmálaflokka.
íslenzka þjóðin hefir verið
bændaþjóð frá upphafi, þótt nú
hafi nokkuð skipt sköpum.
Bændur hafa oft deilt innbyrð- .
is, sér og þjóð sinni til skaða.
Þeim manni, sem mestan þátt
hefir átt í því að sameina bænda
stéttina, án tillits til pólitískra
skoðana, er bezt treystandi til
að sameina þjóðina. Forseti
hins íslenzka lýðveldis þarf að
vera sameiningartákn þjóðar-
innar. Engum manni er betur
trúandi til slíks en Bjarna Ás-
geirssyni.
fslenzkri bændastétt og hin-
um mörgu afkomendum hennar
í kaupstöðum okkar lands ætti
að vera það metnaðarmál, að
kalla nú heim þennan glæsi-
lega leiðtoga sinn, til að hann
settist að á forsetasetrinu á
Bessastöðum, sem sameiningar
tákn íslenzku þjóðarinnar."
Þetta segir norðlenzki bónd-
inn, og dreg ég ekki úr ummæl-
um hans um Bjarna Ásgeirsson.
Hann kemur flestum fremur til
greina, ef fara á inn á þá braut,
að setja fyrrverandi eða núver-
andi stjórnmálamann í forseta-
embættið, en persónulega er ég
þvi mótfallinn, eins og áður
hefir komið hér fram. Meðan
forsetaembættið er í því formi,
sem það er nú, á að velja í það
embættismann eða fræðimann,
sem ekki hefir tekið þátt í stjórn
málabaráttumíi.
Annars virðist enn ekki hafa
gerzt neitt í þessum málum, er
gefi nokkra vísbendingu um,
hver næsti forseti verður. Það
markveröasta, sem enn hefir
gerzt, mun það,'að fylgi Gísla
Sveinssonar fer vaxandi meðal ó
háðari Sjáifstæðismanna.
Starkaöur.
'.'.V.VAVAV.V.V.V.V.W.WA'.V.V.V.V.V.'.W.V.V
?
Rafmagnstakmörkun
S
igstakmörkun dagana 8. marz — 15. marz frá ■.
10,45 — 12,15: l

Laugardag 8. marz 5. hluti.
Sunnudag 9. marz 1. hluti. ■.
Mánudag 10. marz 2. hluti. ■:
Þriðjudag 11. marz 3. hluti.
Miðvikudag 12. marz 4. híuti. í
Fimmtudag 13. marz 5. hluti. :•
Föstudag 14. marz 1. hluti. S
Laugardag 15. marz 2. hluti. í
;! Straumuiinn verður rofinn skv. þessu þegar og !■
;I að svo miklu leyti sem þörf krefur. !;
!■ SOGSVIRKJUNIN. J
ÍV.V.WAVAW.V.V.V.W.V.V'.'.V.’.V.V.V.V.V.V.'.V.V

ÚTSÆÐISKARTÖFLUR
■ >
<1
< •
o
o
o
Þeir, sem ætla að panta hjá oss útsæðiskartöflur 0
fyrir vorið, sendi oss pantanir fyrir 20. mar^ n.k. Höf- (i
um aðallega tegundirnar, gullauga og rauðar íslenzkar. < i
< i
Kaupfélag Eyfirðinga, Akureyri