Tíminn - 08.04.1952, Blaðsíða 4

4.
TÍMINN, þriðjudaginn 8. apríl 1952.
82. blað.
í dag eru þrjú ár liðin síð-'
an Atlantshafsbandalagið var j
myndað.
Þegar stríðinu lauk var það I
einlæg von allra lýðræðis-'
sinnaðra manna, að þjóðirn-j
ar gætu notið friðar og örygg- j
is, þegar búið væri að ráða
niðurlögum nazismans. í heil
an áratug höfðu ofbeldis-
menn Þýzkalands þjakað allt
friðelskandi fólk í nágrenni
yið sig. Fyrst með ofsóknum
á hendur þeim heima fyrir,
sem ekki vildu möglunarlaust
oeygja sig fyrir frekju þeirra
ig yfirgangi, þá með hótun-
jm í garð nágrannaþjóða og
íýnilegum undirbúningi að
irásum á þær. Og loks með
einni hinni stórfelldustu og
■uddalegustu herferð á hend-
rr nágrönnum sínum, sem
>ögur fara af, hernámi margra
ianda og grimmdarlegri her-
setu, þangað til þeir voru
araktir á brott með sameig-
inlégu átaki fjölda þjóða —
eftir margra ára heimsstyrj-
jld.
Allt hafði þetta leikið þjóð-
írnar þannig, að þær máttu
Tilgangur Atlantshafsbandalags-
ins er að koma í veg fyrir styrjöld
Útvarpsræða Eysteins Jónssonar fjármálaráðherra 4. þ. m.
manna, eigum sjálfsagt erf-
itt með að gera okkur grein
fyrir því, hve sárt það hefir
verið fyrir alþýðu lýðræðis-
landanna á vesturhveli jarð-
ar, þegar það rann upp fyrir
mönnum fullkomlega, varð al
nokkurn tíma verið talað. —
Bretar réðu á höfunum. Þeir
höfðu ekki áhuga fyrir því að
ráða á íslandi. ísland var ekki
i fremstu víglínu. Þetta ger-
breyttist í síðustu styrjöld.
Það var flugið, sem olli þeirri
breytingu.ísland var hernum-
ið og gerði síðan varnarsamn-
ing. ísland var komið í sama
bát og önnur lönd, sem að
Atlantshafinu liggja. Þegar
Atlantshafsbandalagið var
stofnað varð það að álitamáli,
hvort við ættum að taka þátt
í því, vegna þess að við erum
liðið á hvern hátt ofbeldis- j Ekki fagnandi, heldur lostn
mennirnir fyrir styrjöldina ar sárri hryggð, hafa þessar
hófu óheillagöngu sina. Réð- (þjóðir tekið þá ákvörðun að
ust á einn í einu, fyrst ánjleggja á sig, sárþjakaðar af ;4V’hernasarþTóð”og"höfum
hernaðarmótstöðu. Efldust völdum styrjaldar og her-
við það að ósvífni og töldu' náms, gífurlegar byrðar her-
sér trú um, að þeim væru skyldu og hervæðingar í varn-
eigi til annars hugsa, en aðjaldar
peim yrði friðar auðið, að
.okinni þessari hörmunga-
reynslu og gætu snúið sér að
íriðsamlegum störfum, og til
pess stóðu einlægar vonir
nanna.
Þetta hefir þó farið á ann-
an veg en menn vonuðu. —
Styrjöldin var ekki fyrr á
enda og nazistar yfirbugaðir
en það kom glöggt í ljós, að
peir, sem beita sér fyrir al-
þj óðakommúnismanum,
hugðu á landvinninga og
,pað ekki smávægilega. For-
ráðamenn hins alþjóðlega
Kommúnisma hófu þessa
stefnu þegar á meðan styrjöld
in stóð, en mögnuðust þó eft-
ir stríðslokin. Þannig náðu
þeir að hrifsa til sín í skjóli
hersetu sinnar, völdin i
Eystrasaltsríkjunum þremur,
Póllandi, Tékkóslóvakíu, Ung-
verjalandi, Rúmeníu, Búlgar-
íu og Austur-Þýzkalandi, og
ætlun þeirra var að haldá á-
fram og ná völdum í Grikk-
landi og Júgóslavíu á sama
hátt og síðan koll af kolli. En
áður en lengra var komið,
höfðu aðrir áttað sig til fulls
á því, hvað var að ske og haf-
:ið andspyrnu, og vörnum
varð frekar við komið, þar
sem Rússar höfðu ekki sett
inn her í styrjaldarlokin. Var
því þessi flóðbylgja stöðvuð í
bili.
Meðan þetta var að gerast,
höfðu lýðræðisþjóðirnar ver-
:ið að leysa upp heri sina og
búa sig undir að taka til ó-
spilltra málanna við friðsam-
ieg störf — en kommúnistar
fóru öðruvísi að. Þeir efldu
heri sína og herbúnað.
Sér til skelfingar uppgötv-
uðu lýðræðisþjóðirnar, að á-
standið í Evrópu líktist meir
og meir því, sem var fyrir
styrjöldina, þegar Þýzkaland
nazismans grátt fyrir járn-
um sölsaði undir sig, án
'beinna styrjaldarátaka, hvert
ríkið af öðru, en hafði herinn
viðbúinn til árása, ef svo
kynni að fara, að einhver
veitti viðnám til varnar frelsi
sinu og sjálfstæði.
Þetta var hræðileg uppgötv
un fyrir þær þjóðir, sem voru
annað hvort nýfrelsaðar und
an nernaðaroki Þjóðverja eða
höfðu í mörg ár háð harðvít-
uga styrjöld með ægilegum
mannfórnum sér til varnar og
til þess að losa heiminn við
martröð nazismans.
Við, sem ekki þekkjum hörm
ungar styrjalda né fjandsam-
lega hersetu grimmra fjand-
veg deginum ljósara, að aft-,allir vegir færir og jafnvel,
u^ var að sækja í sama horf-
iö og var fyrir styrjöldina og
hörmungarngr.
Hvað átti nú að gera? Áttu
menn að leggja sig flata og
gera gælur við ofbeldið? Hér
voru góð ráð dýr. Aðstaðan
var meira en erfið. Þjóðirnar
píndar og rúnar fjármunum
eftir langvarandi styrjöld og
kúgun. Fólkið dauðþreytt og
lamað eftir hörmungar styrj-
og hernáms og þráði
bara frið — fá að lifa og
vinna í friði fyrir sig, ástvini
sína og þjóð sína.
Hér sýndist því vera hinn
ákjósanlegasti jarðvegur fyr-
ir andvaraleysið. Því ekki að
loka augunum, treysta því, að
úr rættist einhvern veginn,
snúa sér að sínum einkamál-
um, látast ekki sjá óveðurs-
bakkann. Freistingin var
mikil.
Það vissu þeir, sem voru í
útþenslu og sóknarhug. Þeir
höfðu vafalaust sína vitneskju
og sínár hugmyndir um, að
einmitt þá væri hið gullna
tækifæri, sem ekki mætti
glata. Mótstöðuaflið gæti ekki
verið mikið, eftir þær hörm-
ungar, sem menn höfðu orðið
að þola.
En hér kom fleira til greina
og hér kom til bjargar, að lýð-
ræðisþjóðunum var glöggt í
minni, hvað gerst hafði fyr-
ir síðustu heimsstyrjöld. Hin
bitra reynsla hernáms- og
styrjaldaráranna var ekki að-
eins lamandi. Það var ekki
aðeins ein hlið á því máli.
Það hafði ýmislegt skeð á
þessum árum, sem var þann-
ig vaxið, að menn voru reiðu-
búnir til þess að fórna öllu,
til að koma í veg fyrir, að það
gæti skeð aftur.
Menn voru ekki búnir aö
gleyma neinu.
Mönnum var orðið miklu
Ijósara en áður, hvers virði
frelsið var, af því að menn
höfðu glatað því og voru ný-
búnir að vinna það aftur, eöa
höfðu orðið að færa gífurleg-
ar fórnir, til þess að glata því
ekki.
Mönnum var ekki úf minni
að aldrei yrði gegn þeim ris-
ið.
Mönnum var í fersku minni,
hve sundraðar þj óðirnar
stóðu þá gagnvart þessum að-
feröum. Hvernig smáþjóðirn-
ar bældu sig niður og létu
sem minnst á sér bera í
þeirri veiku von, að ef þær
gerðu ekkert, bókstaflega
ekkert í varnarskyni, þá
fengju þær að vera í friði. Það
var tæpast, að menn voguðu
að tala saman um háskann,
sem yfir vofði, hvað þá að
aðhafast nokkuð sameiginlega
gegn honum, af ótta við að
draga athygli ofbeldismann-
anna að sér.
En menn voru einnig minn-
ugir þess,- hvernig öll slík
varúð var að engu metin, þeg-
ar tími árásarmajmanna var
kominn. Hvernig hernaðar-
vél ofbeldismannanna' var
snúið gegn vopnlausum þjóð-
um og þær hnepptar i þræl-
dóm, jafnt sem hinar, er við-
búnað höfðu haft.
Þessari reynslu höfðu menn
ekki gleymt og allt stóð þetta
auðvitað miklu skýrara fyrir
þeim, sem þessar hörmungar
höfðu lifað, en það nokkru
sinni getur orðið fyrir okkar
augum, hvernig, sem við reyn
um að setja okkur í annara
spor.
Sú hugsun hefir verið áleit-
in við menn, að hægt hefði
verið að koma í veg fyrir
hörmungar stríðsins, ef hin-
ar lýðræðissinnuðu þjóðir
hefðu staðið fast og drengi-
lega saman gegn ofbeldinu
nógu snemma. Hervæðst til
varnar sameiginlega og gert
árásarmönnunum ljóst fyrir-
fram, að árás á eina af lýð-
ræðisþj óðunum þýddi stríð
við allar.
Öll þessi bitra réynsla lýð-
ræðisþj óðanna, hernáms- og
styrjaldarþjáningar, hefir
nú orðið að þeim bjargfasta
ekki eigin varnir.
arskyni. Hafa ákveðið að gera
allt, sem í mannlegu valdi
stendur, til að koma í veg fyr
ir árásarstyrjöld. Hafa fyrir
sér reynsluna um það, hvernig
ofbeldismenn meta hlutleysi
og varnarleysi og eru stað-
ráðnir í, að ekki verði hægt að
segja með réttu, að yfir dynji
þjáningar og ófrelsi vegna
samtakaleysis eða skorts á
fórnarvilja. Vilja ekki vita til
þess, að ofbeldismönnum sé
gefið undir fótinn né árásar-
hugur þeirra efldur með að-
gerða- né andvaraleysi, eða
með því að dylja í nokkru
hvað við liggur, ef friðurinn
er rofinn.
Þessi er sá jarðvegur, sem
Atlantshafsbandalagið er
sprottið úr. Atlantshafsbanda
lagið er samtök lýðræðisþjóð-
anna, til þess að koma í veg
fyrir stríð. Það þarf ekki ann-
að en íhuga þennan aðdrag-
anda, er ég hefi minnst á, til
þess að sannfærast um, hve
fáránleg fjarstæða sú ásökun
er, að Atlantshafsbandalagið
sé árásarsamtök lýðræðisþjóð
anna á vesturhelmingi jarðar
— þessara þjóða, sem eiga enn
eftir að byggja upp styrjald-
arrústirnar og græða mörg
styrjaldarsárin, sem ekkert
þrá heitara en frið, en verða
nú þess í stað að leggja á sig
gífurlegar byrðar vígbúnaðar
og neita sér um flest, jafnvel
mörg þau þægindi, sem fyrir
striðið þóttu sjálfsögð, til
þess að kosta varnirnar. — Og
þetta gera þessar þjóðir af
því, að þær hafa strengt þess
heit, að sagan skuli ekki end-
urtaka sig — sú saga, að þær
voru lagðar undir einræðis-
hælinn ein og ein, án þess að
þær kæmu vörnum við, af því
þær voru sundraðar og kyn-
okuðu sér við að taka á sig
byrðar varnanna.
Við íslendingar höfum lif-
að hér öldum saman óáreittir,
ásetningi, að hvað sem það þegar frá er skilinn ránsskap-
kostar, þá skuli það aldrei
koma fyrir aftur, að þj óðirn-
ar verði ofbeldinu að bráð
ein og ein, að hinum áhorf-
andi aðgerðarlausum.
ur sjóræningja. Við höfum
tæpast gert okkur það ljóst,
að við höfum búið við vernd
brezka flotans allan þenna
tíma, án þess að um það hafi
Við komumst þó að þeirri
niðurstöðu, að hversu fegnir,
sem við hefðum viljað ann-
að, þá væru varnarmál ís-
lands orðin að vandamáli,
sem ekki leystist af sjálfu
sér, eins og áður hafði verið
um aldaraðir. Og við sáum
einnig að þau voru nátengd
varnarmálum nágranna-
þjóða okkar og gátu ekki í
framkvæmd orðið slitin úr
samhengi við þau, án stór-
felldrar áhættu fyrir okkur
og þær.
Við erum því þátttakendur
í varnarbandalagi lýðræðis-
þjóðanna. Við höfum gert
samning við Bandaríkin í um
boði Atlantshafsbandalags-
ins um varnir íslands. Við höf
um talið óhjákvæmilegt að
gera þann samning vegna
þess ófriðlega ástands, sem nú
ríkir í heiminum. Hversu feg-
in mundum viö ekki öll vilja,
að til slíks hefði ekki þurft að
koma. Hversu fegnir mundu
ekki Danir og Norömenn einn
ig vilja vera lausir við að
verja 20—30% af öllum ríkis-
tekjum sínum til hernaðar-
útgjalda, eða sem svarar til
þess að við verðum á ári 70—
90 millj. kr. til varnarút-
gjalda, eða hvað mætti segja
um Breta, sem leggja svo að
sér til varnarútgjaldanna, að
vandséð er hvernig þjóðin fær
undir því risið. Það eru mikl-
ar fórnir færðar í þeirri bjarg
föstu trú, að það sé eina leið-
in til að koma i veg fyrir
styrjöld.
Við skulum vona, við skul-
um biðja þess einlæglega, að
þessar fórnir nái tilgangi sín-
um til fulls og styrjöld verði
afstýrt. Við skulum vona, að
allir komi auga á þann voða,
sem framundan er, ef ekki
tekst að koma í veg fyrir
styrjöld. Við skulum vona, að
það, sem nú er að > gerast í
heiminum opni augu allra
fyrir því, að það verður að
finna friðsamlegar leiðir til
þess að leysa ágreiningsmái
þjóðanna.
Fari svo, þá er tilgangi At-
lantshafsbandalagsins náð.
Hvernig fá má betri rakstur
Notið blaðið, sem vísindin hafa fullkomnað.
Hið mikla bit og langa ending bláu Gillette blaðanna,
er árangur af 5 ára starfi vísindanna í þjónustu Gillette-
verksmiðjanna. Eftir að hafa náð fullkomnun, er- síðan
nákvæmt eftirlit með framlciðslu blaðanna og tryggt að
hvert bað í hverjum pakka er jafngott.
Gillette
Dagurinn byrjar vel með Gillette