Alþýðublaðið - 19.07.1927, Blaðsíða 2

2
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
jalþý©dblabið|
5 kemur út á hverjum virkum degi. ;
} Afgreiðsla i Alpýðuhúsinu við i
< Hverfisgötu 8 opin frá kl. 9 árd. ►
3 til kl. 7 siðd. ►
| Skrifstofa á sama stað opin kl. ►
} 9>/s —101/,, árd. og kl. 8 — 9 síðd. {
♦ Simar: 988 (afgreiðslan) og 1294 ►
J (skrifstofan). í
< Verðlag: Áskriftarverð kr. 1,50 á ►
J mánuði. Auglýsingaverð kr. 0,15 i
; hver mm. eindálka. {
Prentsmiðja: Alpýðuprentsmiðjan í
(í sama húsi, sömu simar). {
Sfðtekin iðrnn.
í síðasta ,,Verði“ er stutt grein
um kosningaúrslitin, eins og pau
eru rétt áður en blaðið kom út.
Verður greinarhöfundi starsýnt á
hlutfallið milli atkvæðatölu og
tulltrúétölu flokkanna og bendir á,
að þá hafi íhaldsflokkurinn feng-
ið 11 þingmenn, „Framsóknar"-
menn 10 og jafnaðarmenn 4, en
atkvæðatala íhaldsmanna sé á 12.
púsundi, jafnaðarmanna á 6. og
„Framsóknar" nokkuð minna.
„Gallar hinnar úreltu kjördæma-
skipunar koma glögt í ljós vió
jtessar kosningar", bætir blaðið
við.
„Mgbl.“ í dag ritar á líkan hátt
samkvæmt nýrri tölum. Það telur
íhaldið hafa fengið 13 200 atkvæði
og 12 þingmenn, „Framsókn"
7600 atkvæði og 15 þingmenn og
jafnaðarmenn 5800 atkvæði og 4
pingmenn. Síðan bætir pað við:
„Er hér augljóst ranglæti, er staf-
ar frá gamaTli og úreltri kjör-
dæmaskipun."
Alpýðublaðið hefir ekki að svo
stöddu gert upp atkvæðatölur
flokkanna, en eftir pessum tölum
er pegar Ijóst, hversu afskapiegt
ranglæti hin úrelta kjördæmaskip-
un skapar flokkunum, eins og Al-
þýðuflokkurinn og blöð hans hafa
margsinnis sýnt fram á og kraf-
ist lögunar á án þess, að yfir-
ráðaflokkarnir hafi sýnt nokkurn
lit á því.
íhaldsblöðin hafa gáð seint að
reiðast. Það stappar nærri ósvífni,
að þau kvarta undan ranglætinu,
þegar flokkur þeirra hefir haft
völdin í undan farin fjögur ár og
hann ekki hreyft sig hið minsta
í þá átt að bæta úr ranglætinu.
íhaldsflokkurinn hefir haft tök á
að laga kjördæmaskipunina, en
vanrækt það, og nú er sjálfsköp-
úð xefsingin komin yfir hann.
Auðvitað þarf ekki djúpt að
grafa eftir ástæðum íhaldsins fyr-
ir vanrækslunni. Hún er alveg í
samræmi við alt eðli slíks flokks,
að „halda í“ ait gamalt, hversu
ótækt sem j>a'ð er. Auk þess hef-
ir flokkurinn annars vegar óttast
— og sjálfsagt me'ð réttu —, að
umbót á kjördæmaskipuninni
feijgi! Alþýðuflokknum vind í segl-
in, en hins vegar hefir flokkurinn
ætlað sér að græða sjálfur full-
trúa á ranglætinu. Það hefir nú
fariö, eins og vant er, þegar „litiir
karlar“ ætla að verða slungnir,
snúist í höndunum á flokknum,
og nú er „of seint að iðrast eft-
ir dauðann".
Iðrun íhaldsblaðanna er nú
helzti síðtekin.
Stefimriiar tvær.
---- (Nl.)
III.
Báðar þessar stefnur eru nú
alls staðar boöaðar einhiiða mjög
með hinni mestu frekju, ofstæki
og óbilgirni yfirleitt, eins og eng-
in takmörk þurfi þar til greina
að korna önnur en þaa, sem for-
ingjum þeirra kann að þóknast að
ákveða þá og þá til þess að
tryggja sjáifum sér eða sínuni
flokki sem frjálsast og öruggast
alræðið yfir lífi, lögum og eign-
um fólksins. Þær stefnur eru því
nú báðar í framkvæmdinni hinar
freklegustu stríðs- og öfga-steþi-
ur, er heimta skilgrðislaust traust
almennings til hvers sem vera
s/iid, — og fá það því miður — og
meðal annars til þess að veita
foringjunum völdin skilyrðislaust
og ábyrgðarlaust og þar með rétt-
indi til peninganna upp á það,
að fólkið láti sér n ægja eins og
venjulega að hafa að eins skyld-
urnar og útgjöldin.
Vegna pessu eru báðar þær
meginstefnur þjóðmálanna í raun
og veru stórháskalegar, og því
með öllu óforsvam'nlegar og rétt-
jlausar í framkvæmd, eins og pœr
birtast nú, — á meðan vanrækt
er að fræða fólkið og hvetja til
afskifta og eftirlits um þjóðmálin,
— hversu ágætar sem þær væru
annars eða gætu veríð, rétfilega
tnkmarkaðar með nógu öruggum
skorðum og skilyrðum. Samanber
ástandið, eins og það er í dag hér
og viðast, — og það, hvernig það
hefir myndast, — og sjá, að það
og „þingræðissþillingin" (sem nú
þykir finna orð en þjóðniálaspill-
ing eða valdhafaspilling), sem er
hinn fyrsti „fíni“ ávöxtur af öfg-
um hánnar ráðandi stefnu, eða hins
ótakmarkaða, ábyrgðorlausa valds
valdhafanna samfara sjálfstæðás-
og samkeppnis-öfgunum. — En
enginn skyldi hugsa svo heimsku-
lega eða æruiaust að ætla, að
þar sé ávöxtur háns almenna kosn-
ingarréttar.
Þvílíkra ávaxtaogafleiðingaeða I
enn verri er sannarlega að vænta
um allar ókomnar altlir (eins og
hingáð til) af ábyrgðarlausum og
skilyrðislausum völdum, hvaca
„stefim“ eða flokkur sem öndveg-
íð skipar, — á meðan fólkið læt-
ur sig fljóta sofandi að feigðar-
ósi með j>ví að láta nota sig til
fylgis við flokkana eins og óvita,
svo skilyrðislaust, skynlaust og
kærulaust sem hingað tii.
Hversu sem sameigna rstefnan
kynni því að xeynast, svo alfrjáls
og ótakmörkúð sem hún er boðuð
hér, þá sætir hún nú hinni megn-
ustu andúð og tortryggná hjá
sumu því fólki, þó fátækt sé,
sem ekki miðar alt við eigin hag,
en vildi annars mjög gjarnan geta
— áhættulaust fyrir sig og sína
— fyigt þeirri stefnu, þó það á-
ræði ekki að gera það, á meðan
ekkert er látið uppi um j>að, hvað
forsvarsmenn þeirrar stefnu ætl-
ast fyrir um takmarkanir pess
m’kla, ábyrgðarlausa valds, er peir
œtlast til að sér sé trúað fyrir,
— þess valds, er valdhafar vorir
nú bafa. Slík alræðisstefna alfrjáls
gæti reynst vel í höndum göðra
manna, en hún gæti líka reynst
stórvoðaleg í höndum lítt vand-
aðra manna eða Iélegra alræðis-
stjórna og jafnvel í höndum allra,
er auður og völd gætu freistað.
„Jafnaðarmenn" ættu því sem fyrst
— sér til gengis — að opinbera
öll áform sín hér að lútandi.
Eftir þessu eru báðar þessar
andstæðu stefnur óforsvaranlegir
gallagripir og óhæfar til fram-
kvæmda, eins og þær eru nú boð-
aðar, en gætu þó báðar verið í
fylsta gildi áð öfgunum og fjand-
skapnum undan skildum. Báóar
hafa þessar stefnur flest — éða
öll — skilyrði til þess — ef vel
og réttilega væri á haldið og þeim
væru rétt takmörk sett — að vera
hinar ákjósantegustu, — sem og
til pess að fallast í faðma og
mynda eina heilbrigða og algilda
pjóðmálastefnu eftir fyrirmynd
lýðvarnarstefnunnar og undir um-
sjón og vernd lýðvarnarféiagsins —
eða félaga eftir þess fyrirmynd, —
er væru skipuð svo manndómslega
þroskuðum kjósendum (þó fáfróð-
ir væru, er þeir gengju í félagið),
að þeix í raun og veru vildu sér
og öðrum vel af nokkurri hugsun
og viti og nentu — ótilknúðir af
valdi harðstjórans eða hungursInB
— að gexa skyldu sína á því
sviði, á meðan það er ekki með
öllu um seinan. Til þess þarf ekki
mikið, — varla f jöður af fati þeirra
aumustu eða örlítið brot þess, sam
þeir eru nú rændir sí og æ, eða
þess, er þeir nú eyða daglega að
óþörfu. — Þar þarf aö eins svolítið
af heilbrigðri hugsun og viti, og
svolítið af kærusemi eða einlæg-
úm ve 1 viIdarhvötum, kristilegum,
réttlátum vilja til þess að láta
gott af sér leiða sér sjálfum og
öilum til heilla.
Hér er í boði nýtt — og merki-
legt — keppikefli fyxir stjórn-
málaherrana að fást við, sem
vissulegra er miklu sigurvænlegra
fyrir þá en allur j)eirra valdastríðs-
fjandskapur (bara, að þeir vildu
•nú vita það) og um leið göfugra,
fegurra, réttara og sæmilegra öll-
um og þá helzt f>eim, er öðrum
þýkjast meiri.
Sá flokkurinn, sem nú verður
fyrstur til að bjóða fram lófann í
stað hnefans með þvi að gerast
merkisberi týðvarncirstefmmnar, og
berjast opinberlega og dyggiiega
fyrir þvi að fá ábyrgðarlausa al-
ræðisvaldinu sett réttlát, nauðsyn-
leg takmörk og skilyrði samkvæmt
framanskrifuðu.hverjir sem stjórna
á hverjum tíma, — sem auðvitað
er það, sem allir ærlegir menn og
konur með fullu viti ættu fyrst
og fremst að keppa að í stjóm-
málum, hvað sem flokkaskiftum til
valdanna líður, — hann lýtur á-
reiðanlega að eiga sigurinn vísan
(eða Vfsari en annars, í það minstaV
því að áreiðanlegt mun það, að
það er sú stsfna og sú eina stefna
— lýðvarnarstefnan, — og ég held
hin eina sannkaliaða jafnaðar-
stefna, — s?m fólk.ð yfirleitt a
Öltum flokkum práir af öllu hjarta
og mest af öllu að komist til
framkvæmda og I>aÖ sem allra
fyrst, sem og eðliiegt er. Á lægrr
menningarstigi en j>að er almenn-
ingur þessa lands þó tæplega, þó
hann hafi ekki rænu e'ða lag á
eða vit og djörfung til að krefj-
ast svo mikilsverðra réttarbóta af
fyrirliðum flokkanna né heldur til
'þess að skipa sér (án þeirra leyf-
is) svo aLment og eindregið sem
skyldi um lýðvamarstefnuna, sem
þó er vissulega eina lífakkerið,
sem til greina getur komið al-
menningi til bjargar í hafróti
þjóðmálavoðans.
Ritað í maí 1927.
Stefán B. Jónsson.
Athugasemd. Greinarhöfund
bagar í þessum kafla eins og í
hinum næsta á undan ónóg þekk-
ing á jafnaðarstefnunni. Urn „á-
byrgðarlaus og skilyrðislaus" völdi
jafnaðarmanna er ekki að ræða
samkvæmt kenningum þeirra.-
Jafnaðarmenn leitast við að vinna
fylgi fjöldans með fræðslu um
samfélagið, ástand þess og um-
hótamiálefni og taka við yfirráð-
únum í samfélaginu, þegar fjöld-
inn hefir öðlast þekkingu til að
skilja, að framgangur jafnaðar-- '
stefnunnar er meiri hluta þjóðar-
innar og raunar henni allri fyrir
beztu. Síðan hyggjast jafnaðar-
menn að stjóríw pjóðfélaginu í
samrœmi við vilja meiri hlutans,
undir fullkomnu, opinberu eftirlifí.
fjöldans og með ábyrgð gagnoart
honum eða — með öðrum orðum
— á víðtœkum fólkstjórnargrund-
velli. Þessi er hvarvetna hugs-
un jafnaðarmanna; meira að segja
á Rússlandi, þar sem alment er
taiið alræðisvald, er lýðveldi
þeirra, sem þegnréttar njóta, eða
allra, sem afla sér lífsuppeldis.
með vinnu, svo ótakmarkað, að
kosinn fulltrúi verður að leggja.
niður umboð sitt jafnskjótt sem
meiri hluti kjósenda hans ályktar
að taka það af honum. Hér á landi
gat Jón Kjartansson farið með
umboð Vestur-Skaftfellinga lengi.
eftir það, að meiri hluti kjósenda
hafði afsagt hann. Jafnaðarstefnan
er þannig fullkomin lýðstjómcir-
stefna, enda er meginregla lýð-
valdsins ráðandi í öllum félags-
skap og samtökum jafnaðarmnna
(sbr. „Rök jafnaðarstefnunnar").
Það er því engin þörf á öðrum
„IýðvarnaTfélögum“ en alþýðu-
samtökunum, heldur geta allir,
sem lýðfrelsishugsjónum unna, ör-