Alþýðublaðið - 21.07.1927, Blaðsíða 2

2
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
jALÞÝBUBLABKB [
< kemur út ú hverjum virkum degi. f
J Afgreiðsia i Alpýðuhusinu við {
\ Hverfisgötu 8 opin irá kl. 9 árd. ►
\ til kl. 7 síðd. ►
< Skrifstofa á sama stað opin kl. ►
i 9Vg —101/* árd. og kl. 8 —9 siðd. {
< Slmar: 988 (aigreiðslari) og 1294 ►
i (skriístoían). í
* Verðlag: Áskriftarverð kr. 1,50 á ►
mánuði. Auglýsingaverð kr. 0,15 >
j hver mm. eindálka. {
j Prenísmiðja: Alpýðuprentsmiðjan \
; (í sama húsi, sömu simar). J
i ______ ►
Auðvaldsþróunin.
Undan farin ár hefir íhalds-
stjórn setið að völdum. HiVn hefir
að mestu leyti ríkt af náð hinna
flokkanna og haft Iítinn eða eng-
an flokks-meirihluta að baki sér.
Eins og allir vita, er íhaldsfiojik-
urinn stéttarflokkur auðvaldsins
íslenzka, og það hefir þess vegna
einkent allar framkvæmdir stjórn-
nrinnar. Þeir, sem mest hafa borið
úr býtum frá borði hennar, eru
stóratvinnurekendur.
. í togaraútgerðina hefir verið
ausið ógrynni fjár, og stórkaup-
menn og aðrir, sem lifa af arði,
hafa haft óbilandi lántraust hjá
bönkunum. Bankarnir hafa gefið
einstökum mönnum upp skuldir
þeirra, svo að milljónum nemur.
Þjóðin hefir gengið hokin undir
skattabyrðinni. Tollarnir hafa ver-
ið giiuTlegir og auðvitað komið
þyngst niður á fátækustu stétt-
unum.
Þjóðin gat ekki þolað slíkt leng-
ur.
9. júlí síðást liðinn. var svo upp
kveðinn dómurinn yfir þessu ráð-
lagi , heldri" stéttanna.
Fréttirnar, sem hafa borist af
kosningunum úr ýmsum kjördæm-
um, hafa sýnt öllum garhugulum
mönnum, að stórbreyting hefir
farið fram.
Það eru straumhvörf með þjóð
vorri.
Næstum í hverju kjördæmi tap-
ar íhaldið að einhverju leyti.
Róttækasti andstöðuflokkur í-
haldsins, Alþýðuflokkurinn, vinn-
ur þrjú þingsæti.
í sveitum landsins, bændakjör-
dæmunum, eru straumhvörfin
ekki miiiwi.
Bændaf lokkurinn vinnur al'ls
staðar á. Sum kjördæmin vinn-
ur hann aiveg af íhaldinu, en í
öðrum eykur hann mjög við sína
fyrri atkvæðatölu.
Þjóðin er að vakna. Hún er að
kasta af sér hinum afturhalds-
sama aldaranda, sem grúft hefir
yfir henni undan farin ár. Tregð-
an er að hverfa úr hugum þjóð-
arinnar, en í staðinn fær hún trú
á framfarirnar og traust á fram-
tíðinni.
Þeíta er sannarlegí gleðiefní öll-
um framfara- og frelsis-vinum.
Hin langþráða stund er að
koma, þegar íslenzka þjóðin vakn-
ar af dvalanum, finnur sjálfstæð-
isblóðið renna í æðum sínum og
gengur með upplyftu höfði að
verkinu, að byggja og græða
landið, þroska sjálfa sig og trúa
á sjálfa sig, en hættir að hafja
ser mókandi upp að óþjóðlegu og
fýldu ihaldi.
Vinnandi stéttirnar eru að
vakna.
Verkalýðurinn til sjávarins, sem
af eðlilegum ástæðum er kom-
inn lengra í stéttabaráttunni, fylk-
ir sér undir fána jafnaðarmanna,
stéttarflokks þeirra.
Bændurnir fyikja sér utan um
„Framsóknar“-flokkinn.
Þróunin heldur áfram.
Tímabil , Framsóknar“-flokksins
er að koma. En það má íslenzka
þjóðin vita, að það verður ekki
langt.
„Framsóknar“-flokkurinn er
saman settur af svo miklum and-
stæðum, að úr honum hlýtur að
springa stór hluti, — fátækari
bændur.
ÖLl stjórnmálabarátta er stétta-
barátta.
Hagsmunir stórbænda og smá-
bænda fara ekki saman.
Samvinnan hefir sameinað þá.
En þegar flokkurinn er orðiun
ráðandi flokkur, verða hagsmunir
stórbændanna ofan á pg hagsmun-
ir smábænda undir. Enn fremur
sjá smábændur, þegar þróunin
kemst á hærra stig, að kjör þeirra
er ekki hœgt að bœta með kaup-
félagsskapnum, heldur parf til
pess pjóðnýtingu, því að þjóðfé-
lagsmeinin er ekki bægt að af-
nema með samvinnu x verzlun.
Tímabil jafnaðarmanna er ekki
komið að fullu enn þá.
En það er að koma.
Áuðvaldsþróunin útl í heimi er
að komast á hæsta stig.
Úrslitahríðin milli vinnulýðsins
til sjávar og sveita og auðvalds-
ins stendur fyrir dyrum. Höfuð-
vigi auðvaldsins í EvTópu, Breta-
veldi, er að liðast í sundur (sbr.
íbyltinguna í Kina pg öejröimar í
öðrum nýlendum Breta).
' Þróunin er ekki komin eins
langt hér heinia.
Hér verður breytingin að eins
þingræðisleg.
íhaldið er fallið frá stjórnarsetu
að fullu og öllu.
Milliflokkurinn, „Framsókn", er
að taka við völdum.
Dag'sbrún jafnaðarstefnunnar er
að kasta fyrstu geislum sínum
yfir land vort.
Innilegt pakklæti
viljum vjð færa öllum þeim, er
auðsýndu okkur samúð og vin-
áttu við fráfail okkar ástkæra eig-
inmanns og sona, er drukknuðu
þann 5. april s. 1. Sérstaklega vilj-
um við minnast verkalýðsfélags-
ins „Báran“, sem heiðraði minn-
ingu hinna látnu með því að gefa
silfurskjöld í kirkjuna með áletr-
uðum nöfnum þeirra.
Eyrarbakka í júlímán. 1927.
Aðstandendur hinna látnu.
TitlaF.
1. Herra.
Almennast er þetta orð notað í
álritunum á bréfum og öðrunx
sendingum framan við nöfn allra
karlmanna/' Mætti því í fljótu
bragði ætla, að þetta væri mjög
mikilsvert orð og skaði skeður,
ef það vantaði. Orð eru teikn
hugsana og ekki til annars ætluð
en tákna hugsanir. Ef orð er not-
að, senx enga hugsun táknar, þá
er það ekki að eins óþarft, held-
ur skaðlegt. Það tekur tíma að
letra orð, og það er heimsku-
merki að nota orð, sem ekkert
merkja. Orðið ,herra“ í áritun
táknar, að mínu viti, enga hugs-
un að jafnaði eða er að minsta
kosti notað í hugsunarleysi — af
vana og eftirhermuskap. Það er
notað um alla karlmenu og gerir
því engan greinarmun um aldur,
eiginleika eða afstöðu til arinara
manna (stétt eða því um líkt).
Að vísu eimir eitthvað eftir af
þeim sið, sem aigengur var fyr-
ir nokkrum tugum ára, að „herra“
var ekki notað um böm eða ung-
linga, heidur yngispiltur, yngis-
sveinn o. fl. En upp á við náði
'greinarmunurinn ekki. „Herra“ var
(og er) jafnt notað um tvítugan
mann og níræðan.- Ef til vill mætti
segja, að „herra“ væri hugsunar-
tákn í þessu falli, væri sömu
merkingar og „karlmaður“. En
jafnvel þó svo sé litið á, þá er
orðið með öllu óþarft í íslenzku
máli, því merkingin „karlmaður"
tferður þá tvítekin í árituninni.
Ég man ekki í syrpinn eftir neinu
persónuheiti íslenzku, sem ekki
ber með sér, hvort það er heldur
karLmannsheiti eða kvenmanns-
heiti. Og þó eínhver slík heiri
kunni að vera til, þá sker eftir-
nafnið úr um 'þetta, ef um ísl.
nöfn er að ræða, ,,-son“ eða
,,-dóttir“. Ég. sé ekki betur en full
grein sé gerð fyrir kynferðinu með
því að skrifa „Karl Karlsson" og
því alveg óþarft að skrifa: „Karl-
maður Karl KarIsson“.
Nei, þessi kyriferðistitill í árit-
un er vissulega ekkert annað en
blind. eftirherma eftir öðrum þjóð-
um í Vestur-Evrópu. En þess er
ekki gætt, að hjá þeirn þjóðum
er þessi kynferðistitiil hélgaður af
nauðsyn. Ber tvent til þess. í
fyrsta lagi eru skírnarnöfn viðast
hvar svo blönduð milli bjóða og
tungna, að margoft hefir aTmenn-
ingur ekki hugmynd um, hvort
nafn er karlmanns heiti eða kven-
manns. 1 öðru lagi er tíðast not-
að eftirnafn eitt fullum stöfum, en
eftirnafnið ættamafn og því eng-
in leið að vita, hvort átt er við
kaTÍ eða konu. Þar, sem svo er
ástatt, er kynferðistitiLiinn blátt á-
franx ómissandi.
Nú mætti segja, að ættarnöfn,
sem (illu heilli) eru komiii upp á
Islandi, þarfnist kynferðistitils. En
það er þó því að eins, að ættar-
nafnið eitt sé ritað fullum stöf-
um, en skírnarnafni slept eða það
skammstafað. Og þó til kunni að
vera fáeinar hræður tslenzkar, sem
bera kynferðislaus skírnamöfn
eða vilja dylja skírnarnafn sitt,
þá er meir en yafasamt, hvort slikt
á að verðlauna með því að brjóta
sjálfsagða ísienzka reglu um á-
ritanir, þá reglu að hafa engan
kynferðistitil vegna þess, að hann
er óþarfur eftir eðli nxálsins.
Annað mál er það, að ekkert
mælir á móti því að nota kyn-
ferðistitil í áritun til útlendinga,
sem hér eru staddir eða búsettir.
Áritun á sendingar er gerð til
þess að greina viðtakanda sem
skýrast frá öðrum mönnum.
„Herra“-titillinn hjálpar ekkert
til þess. Stöðu eða atvinnu ætti
aftur á móti að greina oftar en
gert er. Ef ritað er: Herra Guð-
mundur Guðmundsson, Eyrar-
bakka, er alveg eins víst, að send-
ingin lendi hjá manni, sem hún
er ekki ætluð. Ef ritað er: Guð-
íuundur Guðmundsson, trésmiður
á Eyrarbakka (eða vinnumaður,
bóndi, útgerðarmaður, gamálmenni
o. s. frv.), er miklu vissara, að
sendingin komist í réttar hend-
ur.
Mörgum er öl.júft að brjóta í
bág við almenna venju, enda þótt'
þeir finni, að hún er heimsku-
leg, og má því ekki ætlast til,
að „herra“-titillinn hverfi úr á-
ritunum í einum rykk. En ef
nokkrir menn hefjast handa og
hafna ósiðinum í verki, pá slæð-
ast fleiri og fleiri í þann hóp,
unz ósiðurinn er horfinn.
„Herra“ er enn fremur talsvert
farið að nota við mannanöfn í
umsögn, hæði í ræðu og riti (í
riti venjulega skammstafað hr.).
En einnig þetta er blind eftir-
herma eftir útlendum sið og ætti
að hverfa sem fyrst, ekki vegna
,þess, að það er útlendur siður,
heldur vegna þess, að þetta er
gersamlega óþarft. Vitanlega eiga
menn ekki að velja siði eða hafna
siðum eftir því, hvort þeir eru
útlendir eða íslenzkir, heldxir eftir
því, hvort þeir eru þarfir eða ó-
þarfir.
I daglegu tali er „herra“-titiilinn
sjaldan notaður enn. En í ræðum
á mannfundum gerir þessi ösiður
alloft vart við sig. Jafnvel á fund-
|um í verkamannafélögum er ekki
mjög sjaldgæft að heyra menn
nefna félagsbræður sína „herra“
í umsögn. Stöku sixmum heyrist
„herra" í ávarpi, þegar maður tal-
ar við mann, og þá helzt hér í
Reykjavík. En einnig þessi ösiður
virðist eiga erfitt uppdráttar enn,
pg ætti að vera auðvelt að upp-
ræta hann.
Talsvert ber á þvi hér í Reykja-
vík, einkum hjá verzlunarfólki, að
orðið „herra“ sé notað í staðinn
fyrir orðið „karlmaðxxr" að dönsk-
um hætti.
Eitt sinn kom ég í matsöluhús
og falaði mat. Vinnukona, sem
ég talaði við, hleypur inn og
kallar: „Fröken! Það er herra