Alþýðublaðið - 25.07.1927, Síða 3

ALÞÝÖUBLAÐÍÐ
3
Sparar
tfma
og erflði
ekki alveg eins réttmætt að kalla
faana fröken?" , Ju-u-ú,“ svaraði
maðurinn og dró seiminn.
Og pað er einmitt svo, að marg-
ir menn, sem álíta, að æðsta kurt-
eisi sé föigin í tilgerðarlegu orða-
vali og látbragða', eru farnir að
nefna allar ógiftar konur „frök-
en“. Aðrir, sem að eins viija sýna
hefðarmun með þessum titli, nota
hann einungis um konu, ef hún
gengur prúðbúin hversdagslega
eða á aðstandendur í góðum áln-
um eða er kunn að pví að vera
sjáif efnuð eða býr í góðum húsa-
kynnum með dýrum húsgögnum
eða — ef ekkert af pessum ein-
kennum liggur fyrir — ef hún lít-
ur ekki svo út, sem hún stundi
algenga erfiðisvinnu. — Þetta
hefðarhugtak byggist í pessu falli
(sem svo mörgum öðrum) á dýrk-
un peninganna og fyrirlitningu
fyrir ærlegri vinnu.
Sem hefðartitill á pví „fröken"
gngan rétt á sér. Sem almennur
titill er orðið óparft.
Um hina sönnunina get ég ver-
ið fáorður. Ég get ekki séð,
að „ungfrú“ sé meira hefðarorð
mælt á pýzku: „fröken“, heldur
en pó pað sé mælt á íslenzku.
Og ég sé ekki heldur, að orðið
sé meiri hefðartitiil, mælt á mið-
aldapýzku, heldur en ef það er
mælt á nútíðarpýzku „fraulein".
Og ef svo er, aö pýzka hafi slíka
yfirburði yflr íslenzku, að held-
ur beri að nota pýzk orð en ís-
'lenzk sömu merkingar, pegar
menn vilja vera kurteisir, pá
koma sjálfsagt fleiri orð til greina
en þetta.
Annars grunar mig, að það sé
ekki af virðingu fyrir pýzkri
tungu, að menn nota þetta orð.
Allur porri manna, sem pað notar,
veit vissulega ekki, að orðið er
þýzkt, en heldur, að það sé
danskt. Og pá fer virðingin fyrir
því að verða skiljanlegri. Dönsku-
dýrkunin á hér enn djúpar ræt-
ur, og þeir rnenn eru víst fleiri
með þessari pjóð en alment er
álitið, sem „eru kúgaðir komnir
í heim og kaghýddir fangt fram
i ætt.“
Orðið „fröken" hefir breiðst út
um akur íslenzkunnar á síðari ár-
um með miklum hraða, eins og
títt er um illgresi.
En hvaða menn eru hú pað, sem
aðsælnastir eru að sá því og við-
halda?
Því er fljótsvarað. Það eru
verzlunarmenn og skólamenn.
Þetta er nú ekki tiltökumál um
verzlunarmenn. En skóiamennirnir
œttu að vera mentamenn, og þeim
er mest . láandi, ef þeir spilla
tungu og göðum síðum.
Mér verður að spyrja: Er þetta
kent í skólunum? Eða eru skól-
arnir afskiftalausir um þessi efni?
Eða eru skólarnir ómáttugir pess,
að hafa áhrif á málfar nemenda
sinna?
En hvernig sem því nú væri
réttast svarað, pá ættu allir sann-
ir mentamenn að vinna að útrým-
ing pessa afkáralega orðs úr
málinu. p.
Utfii dagÍHn og vetpmas,
Næturlæknir
er í nótt Katrín Thoroddsen,
Vonarstræti 12, simi 1561 (í stað
Árna Péturssonar).
Iþróttamennirnir átta,
sem fóru héðan á alþjóðaí-
próttamót K. F. U. M. í Dan-
mörku, komu aftur í gærkveldi
með „Alexandrínu drottningu" og
láta hið bezta yfir förinni.
Tryggvi Þórhallsson
er nú á góðum batavegi.
Hafnarfjarðarhiaupið.
Keppendur voru 7. Fyrstur varð
Magnús Guðbjömsson Jjí „K. R.“)
á 48 mín. 15V2 sek., annar Stefán
Runólfsson (í ,,Ármanni“) á 48
mín. 52,6 sek. og Sigurbjöm
Björnsson (í ,,Árm.“) á 49 mín.
431/2 sek. Sá keppandinn, er síð-
astur varð, var 55 mín. Stinnings-
kaldi var á móti, en veðrið gott
og þægilegt að öðru leyti. Met-
ið, sem Magnús Guðbjömsson
setti áður í sams konar hlaupi,
er 45 mín. 34 sek.
Atkvæðin
í Snður-Þ ingeyja.rsýshi hafa enn
ékki verið telin.
Veðrið.
Hiti 15—9 stig. Norðlæg og
eustlæg átt, viðast hæg. Regn á
Isafirði. Þurt annars staðar. Grunn
loftvægislægð fyrir suðaustan
land. Útlit: Norðanátt hér um
slóðir. Þurt veður, nema þokusúld
með ströndum fram á Vestur- og
Norður-landi.
„Frá Vestfjörðum til Vestribyggð-
ar“.
Miðheftið af bók Ólafs Frið-
rikssonar um ferð Friðþjófs Nac
sens yfir Grænlandsjökla er kom-
ið út með mörgum skýrum
myndum.
Á Borgfirðingamótinu
i gær skemtu menn sér hið
bezta í veðurblíðunni við fegurð
náttúrunnar og listir þeirra, er
þær sýndu. „Suðurlandið“ kom
hingað aftur með þá, er héðan
voru á mótinu, klukkan að ganga
þrjú í nótt.
Skipafréttir.
„Botnia“ kom hingað í gærdag
og „Goðafoss" og „Alexandrína
rdrottning" í gærkveldi. „GulIfoss“
fer kl. 6 e. m. á miðvikudaginn
vestur og norður um land í
skemtiferðina.
Fjöldi fólks
för í burtu úr bænum i gærdag.
Mátti lika sjá pað á því, hversu
göturnar voru övanalega mannfá-
iar í gær. í gærkveldi voru bif-
reiðarnar að koma víðs vogar að,
úr Þrastarskógi, austan frá Ölfus-
á, frá Þingvöllum og víðar að.
fullar af syngjandi æskulýð.
Ásgrímur málari
er nú kominn austur á Homa-
fjörð, sem er einn af þeim stöð-
um, sem málurum þykir fegurst-
ur hér á landi. Dvelur hann þar
út ágústmánuð. —' Væntanlega
'langar marga til að eignast máj-
verk eftir Ásgrím eða kaupa þau-
til tækifærisgjafa. Þeir geta átt
kost á að skoða þau, þótt hann
sé ekki heima, með því að
hringja upp í húsinu, þar sem
hann býr, á Óðinsgötu 17 B, sími
1674 (á nafni Bjargar Guðnadótt-
ur).
Bifreið ók á aðra biíreið
í gærkveldi á 11. stundinni. Sú,
sem á var ekið, stóð kyrr rétt
,hjá Uppsölum. Ónýttist aursláin
á henni, og er hún talin um 100
kr. virði. Auk þess var bifreið
sú, er rendi á hina, öfugu megin
á götunni.
Hjónaefni.
Trúlofun sína hafa opinberað í
Halle á Þýzkalandi ungfrú ( Sa-
lóme Þorleifsdóttir (póstmeistara
Jónssonar) og dr. Erick Nagel.
skólakennari. Eru hjónaefnin
væntanleg hingað heim með „Is-
landi" næst.
Svidið verður í
hegningarhúsinu eins og
undanfarin ár.
Tilbúnarhrífur fást á sama
stað.
Hjónaband.
Á laugardaginn voru gefin sam-
an í hjónaband af séra Friðriki
Hallgrímssyni Sigríður Jónsdóttir,
Njálsgötu 54, og Ólafur Þórarins-
son, sama stað. Eru þau áhuga-
söm mjög um framgang jafnaðar-
stefnunnar, og óskar Alþýðublað-
ið þeim til hamingju i hjónaband-
inu.
Gengi erlendra mynta i dag:
Sterlingspund kr. 22,15
100 kr. danskar . . . . — 122,04
100 kr. sænskar . . . . — 122 28
100 kr. norskar . . . . — 117,95
Dollar — 4,57
100 frankar Sranskir. . — 18,06
100 gyllini hollenzk . . — 183,18
100 gullmörk pýzk. . . — 108,61
Vitar.
I ráði er, að breytingar verði
gerðar í haust á Æðarsteins-,
Hvanneyjar- og Gerðatanga-vitum.
Eiga tveir hinir fyrr nefndu eftir
það að sýna hvíta, rauða og
græna blossa á 5 sekúndna bili,
og vari blossinn í «/s sekúndu þar
af í senn. Gerðatangavitinn á að
sýna hvíta og rauða blossa í
hálfa sekúndu í senn með tveggja
og sjö sekúndna millibili á víxl.
Ljósmagn Æðarsteins- og Hvann-
eyjar-vitanna verður 10, sjómílur
fyrir hvítt ljós, 71/2 sjómíla fyxir
rautt og 7 sjómílur fyrir grænt
Ijós. Ljósmagn Gerðatangavitans
verður hið sama og hinna fyrir
hvitt ljós og rautt.
Vestur-ísSenzkar fréttir.
FB, 23. júlí.
íslenzk kona bíður bana.
Sex aðrir meiðast.
„Laugardaginn í fyrri viku fór
ofsaveður yfir nokkurn hluta Sas-
katchewan-fylkis og feykti um i-
veruhúsi Friðriks bónda Guð-
mundssonar í grend við Mozart,
og kviknaði í því um leið. Hús-
móðirin, Mrs. Guðmundsson, lét
þegar líf sitt, en alt hitt heimilis-
fólkið meiddist meira og minna,
sumt hættulega, nema Friðrik
Guðmundsson sjálfur, sem er
ómeiddur. Þeir, sem meiddust,
voru þrjú böm þeirra hjóna og
vinnumaður, S. Kristjánsson að
nafni. Von var um, að alt fólkið
lifði af og næði sér aftur. Ingi
Guðmundsson meiddist mikið á
fæti, en tókst þó að bjarga hinu
fólkinu úr rústunum. Slysið vildi
til kl. 1, er fólkið sat að mið-
degisverði, og er haldið, að það
hafi ekki orðið vart við óveðrið
fyrr en það skall á og tók
þakið af húsinu og braut það
alt niðux. Nágrannafólk kom að