Tíminn - 13.02.1954, Síða 4

4
TjMINN, Iaugardaginn 13. febróar 1954.
36. blaff.
I.
Sr. Jakob Jónsson:
Nöfnin Hólar og Skálholt
eru hverju mannsbarni kunn.
í hugum allra sannra íslend-
inga vekja þau sambland
sorgar og gleð'i, hai*ms og
fagnaöar. Þessir staðir hafa
lifað mikla vegsemd og orð-
iö tákn hins æðsta og tign-
asta, sem íslenzk menning
hefir þegið og geíið. En þeir sáiusoreari Til hans PÍO-a i
minna á drottningar í tötur-, °. g ‘ , ° i
: : ~ •* , - * iþeir að sækja rað og hvatn-
klæðum, og mðurlægða r _ . J . „r .. !
.... ’ . , . ungu. Og hann hefir umsjon,
gofgi. Þau mmna a daginn (kirk1uei“ _ Annað verk
milli föstudagsins langa °g sTöTiskuns er að vera ráðu-!
páskanna. Auðmýking þeirra, 1 .
.,.1.1 „* uí kiaaiv, !nautur nkisstjornar og Al-
Croáð er Irjálst
OG SKÁLH
í landinu, hafa umsjón með
1 því, að prestarnir ræki starf,
sitt, og vera ráðgjafi þeirra í
þingis um kirkjuleg mál,
stafar ekki af því, að þjóðin
hafi vaxið upp úr því, sem . „ ...... ..
Hólar og Skálholt höfðu aö.1;|a;la lofJof og ^
gefa henni, heldur alveg hið. arframkvæmdir, sem kirkj
Mikið er nú rætt um framtíð Skálholts, en senn eru
liðin 900 ár frá stofnun biskupsstóls þar og finnst
mörgum eðlilegt, að þess afmælis sé minnst með því
að auka á ný veg staðarins. í tilefni af því hefir Tím-
inn snúið sér til séra Jakobs Jónssonar og óskað eftir,
að hann léti í Ijós skoðun sína á þessu máli, en séra
Jakob er mikiíl áhugamaður um það.
ir, sem nauðsynlegar eru nú
þegar, og svo að sjálfsögðu
hins nýja biskups óg þess
kirkjumálaráöherra, er nú
fer með völd. Mikið og veg-
legt hlutverk hefir Guð gef-
ið þessum mönnum, og &
kristni landsins mikið undir
því, að þeir þekki sinn vitj-
unartíma. Fyrir mitt leyti er
ég bjartsýnn á, að svo verði.
| Hin stjórnskipatra nefnd,
sem ég gat um áðan, samdi
á sínum tíma frumvarp, sem
sennilegt er, að nú verði end-
urskoðað og lagt til grund-
vallar fyrir nýrri- löggjöf um
Skálholtsstól. Margir munu
þá vera þeirrar skoðunar, að
SÍr.QtSS1’’Sri*SiL8hí«!una varða' — Loks er hinn ÞaS voru Því ekki login um verandi kirkjumálaráðherra, svipaðar ákvarðanir ætti áð
Þi'iöji þáttur í starfi biskups- vígslubiskup, heldur réttsýni steingrímur Steinþórsson, gera varðandi Hóla og Hóla-
^hafi í vissu tllliti ins’ aS vera íulltrúi kirkju ráöherrans, sem réðu þvi, að einn nefndarmanna. Bæði biskupsdæmi. Aðalatriði til-
jsinnar gagnvart umheimin- herra Bjarnf Jónsson var fyrrverandi og núverandi lögunnar munu vera þau, að
' um, en það krefur nú meiri settur biskup í vetur. — | hishup hafa sýnt áhuga á vígsIubiSkupsstöðurnar séu
■ og meiri vinnu. Vér lifum á | Reglurnar um vígslubisk- rnálinu. Prestastefnan og lagðar niður í núverandi
tímum alþjóöahyggjunnar, upsembættin eru svo ófull- prestafélagið, auk margra mvnd, en í þeirra stað komi
og er þá engin furða, þótt sú komnar, aö þarna veröur úr kirkjulegra funda, hafa sam- biskupar, sem sæti eigi á Hól
stofnun, sem er hin raun- aö bæta fyrr eöa síðar. Ann- hylckt hvetjandi ályktanir.' um og Skálholti, og hafi bisk
verulega móðir alþjóðahyggj ars vegar höfum vér of fáa hað má þvi ganga að því uplegt umboð í stiftum sín-
unnar treysti í æ ríkara mæli biskupa en hins vegar of Vísu; að eitthvað verði fram- um. en biskup fslands hafl
sín innbyrðis sambönd. Nú marga. Of fáa, þar sem ekki kvæmt, sem um munar á með höndum þau málefni,
þ j óðin
minnkað, en ekki vaxið. —
Höfðingjasetur kristninnar í
landinu þurfa að rísa upp
aftur með sams konar verk-
efni og þau eitt sinn höfðu.
Ekki sem minnismerki, held-
ur sem miðstöðvar lifandi,
kirkjulegs starfs, — sem
biskupssetur.
II.
En — er nokkur þörf á nýj
um biskupsstólum eða end-
urreisn hinna gömlu? Enginn
er bættari með því að setja
á þessi fornu helgisetur bisk
upsvígða menn, sem ekkert
verkefni hafi annað en það
að heita biskupar. Og því er
eölilegt, að menn spyrji,
hvort þróun kirkjuriríar sem
lifandi stofnunar krefjist
slíkra aðgerða? Sumir mundu
vilja svara slíkri spurningu
afdráttarlaust neitandi, enda
þótt hinir sömu menn virð-
ist hafa fullan skilning á því,
að þróun annarra menning-
armála krefjist breytinga frá
því, sem
bandi, hinu norræna kirkju- boð, nema þegar svo vill til, framkvæmdar fornleifarann-
sambandi, og loks alkirkju- biskupsvígsia á fiam ^-ö.sóknir, sem nauðsynlega.v eru
Hvernig
V.
stóð
á því, að
til þess, að nýiar framkvæmd
ir standi ekki í vegi fyrir þvi.
,ð síðari tímar öðlist fyllri
vigslutíiskupsembættin voru þekkingu á sögu staðarins.
er íslenzka kirkjan aöili að er til nema einn með fuli- þeim tveimur árum, sem eft- se-Ti snúa að landinu öllu, rík
þremur kirknasamböndum,1 komna ábyrgð, en tvo, sem ir eru til hátíðarinnar miklu. isstjórnínni ,og öðrum kirkju-
hinu lútherska kirkjusam-jekki hafa neitt^ biskupsum- A skálholtsstað hafa verið deildum. Auðvitað yrði með
reglugjörðum og erindisbréf-
um að gera sem skýrust á-
kvæði um verksvið og vald-
svæði hvers biskups fyrir sig.
Ég trúf því ekki, að neinn
verulegur ágreiningur verði
um þessi atriði. Eitt er vist,
að enda þótt sumt af störf-
um biskupsins yfir fslandi
kæmi til með að falla undir
hina biskupaná, mun samt
ávallt verða nægilegt eftir.
Hinir nýju biskupar mundu
sennilega liafa fullt eins mik
ið samband bæði við presta
og alþýðu manna víðs vegar
um landið, og ættu að koma
að göðum notum við hið
ráöinu. Auk þess er ekki úr, fara.
vegi að minna á, að þjóð vor
hefir vanist því, að biskupar
hérinar íétu meira til sín
taka en það eitt, sem til- stofnuö? Önnur ástæðan var, b0ir dr. Björn Sigfússon og
heyrði hinum þrengsta verka sú, að menn vildu tryggja1 próf. Magnús Már hafa unn-
hring, miöáð viö bókstafinn þaö, að íslenzkir biskupar' <5 merkilegt verk, sem hald-
einan. Þeir hafa ýmist verið þyrftu ekki að sækja vígslu'ið verður áfram á næstunni
rithöfundar eöa félagsmála- til útlanda. Hin var sú, að'undir forustu þjóðminjavarð
frömuðir og vörðu miklum ýmsir íramsýnir menn voru ar og Hákonar Christie, að
tíma til þeirra hluta. 1 þeirrar skoðunar, að ein- j hvi er ég bezt veit. Allt er
Engan þarf að undra, þótt hvem tíma kynnu landsmenn þetta hverju mannsbarni
biskupsembættið sé nú um- að vilja endurreisa biskups- J kunnugt. Loks má taka það
fangsmeira en það var fyrir stólana gömlu. Mundu þá . fram, að með síðustu lögum
nokkrum áratugum. Annað vígslubiskuparnir tveir vísajlim skipun prestakalla var
verið hefir115Hver'hvort Þarf Því aS Sla hinum veginn heim að Hólum og' gkálholt gert að prestssetri
ítmnriT vilio halda hvi from ! elna biskupi fyrir fleiri mönn Skálholti á ný. Hiö sögulega að nýju, í stað þe?s að vera kirkjulega vakningastarf.
ð h fi vprið hnr/ á’!um fil aðstoSar eSa færa aúgnablik var þá ekki runn- annexía frá Torfastöðum. Þeir mundu þurfa að verja
skinulatrsbrevtinuum op- aukn'sumt af störfum hans yfir a ið uf)P- En nu vil1 svo til) að, Eins og geta má nærri, hafa
um starfskröftum bankanna laðra’ ' með oðrum orðum> vér, sem nú lifum, erum köll- [ margar hugmyndir fram kom
‘ ’ að fjölga biskupum landsins. uð til sérstakrar ábyrgðar ið á undanförnum árum, og
skólanna og stjórnarráðsins,
svo að ég nefni aðeins fáein
dæmi. Hversu margir menn
eru t. d. komnir í stað eins
ráðherra, sem var fyrir 50
IV.
ekki sem auðveldast að vita
fmeð tilliti til þessara mála.
(Eftir ein tvö ár munum vér mPð viS5u, hvar upptökin eru
Nú eru til í landinu tveir' Þurfa að leSSja oss nndir að hverju atriði fyrir sig,
vígslubiskupar, og eru um- smasjá nutiðar og framtiðar, I enda skiptir það litlu máli,
meiri tíma til yfirreiðar held
ur en íslandsbislcup hefir get
að gefið sér tíma til á síðari
áratugum. — Það mundi
raunar hafa það í för með
sér, að annar kennimaður
yrði að vera tiltækur á staðn
árum, eins fræðslumálastjóra 1 dæmi þeirra miðuð við hin á Því augnabhkl sögunnar, ef rétt stefna er tekin að lok- j uni, þvi að það mundi þykja
10fr,acl Q ,nA um. En það mun falla í hlut bæði ankannalegt og omur-
þess Alþingis, er nú situr, að
stíga þau merku spor að á>
eða éins bankastjóra? Væri fornu biskupsdæmi. En i raun sem /T AihfTTvorfTff blT
þá nokkuð öeðlilegt við það.’og veru eru þetta engin em- Það’ ára afmSiTSo - Skáí
þótt kirkjan hefði þörf hins bætti. Gert er rað tyrir, að uná ára afmæli 1930. >-kaJ. ^
sama? Sannleikurinn er samt í þeim sitji þjónandi sókn- holtssto11 nm aWa &amal1 °S kveða skipulagsframkvæmd-
sá, að það er kirkingur í arprestar eða kennimenn í HcJastoll nalfrar nlUndu',.n
starfi þessarar stofnunar öðrum embættum, er búsettir ^ Skalholtshatið veiður haldm
vegna þess, að á undanförn- séu innan biskupsdæmanna, sumarið 1956. Þa verður nor-
um áríatugum heíllý miklu I en alls ekki hugsað út í þann rænn prestafundur haldmn
fremur verið haldið aftur af möguleika, að vígslubiskup Þar> og senmlega emmg nor-
en örfað, þegar kirkjan hefir kynni nokkurn tíma að sækja rænn biskupafundur. Það eru
átt hlut að máli. Ef bætt er um prestakall í öðru biskups- ÞeSar nokkur al ®iðan k klU
við fulltrúa i stj órnarráðiö dæmi en hann hefir verið menn HorSurlanda fðru aS
eða nýtt lögreglustj óraemb- vígður í. — Vígslubiskup hy8S3a tn slikra fundarhalda
ætti sett á laggirnar, finnst skal vígja presta, ef biskup- her> °g hugmyndm er nU orð
oss sjálfsagt að taka það trú inn yfir íslandi óskar þess, ln svo fastmotuð.aö ég verí,
anlegt, að þessa sé þörf, en'og hann skal vígja bisknpa verður^ framkvæm^
það kostar harða baráttu, ef:og vígslubiskupa. En hann'""
óskað er eftir nýjum starfs-
kröftum til handa kristinni
kirkju. Og þó má allur lands
lýður vita, að án kristindóms
ins hrynur öll menning lands
ins í rúst, og án kirkjunnar
verður kristindómurinn ekki
hefði ekkert umboð fram yf-
ir hvern annan prest til þess
að koma fram fyrir hönd
biskupsdæmisins, þótt biskup
landsins væri forfallaöur. ís-
lenzkur vígslubiskup yrði t.
d. ekki tekinn gildur til fund
boðaður í landinu. Það, sem arsetu á biskupafundi Norð'
sem vér því förum fram á íjurlanda, jafnvel þótt sá fund
nema íslendingar sjálfir vilji
biðja nágrannaþjóðirnar að
vægja sér og velja heláur eitt
hvert ártal, seni ekki ljómar
jafn skært í sögu vorri.
Auðvitað eru slík hátíða-
höld ekki nægileg ástæða til
þess, að endurreisa biskups-
stólana, en þau eru nægileg
ástæða til að framkvæma
sambandiJV1við hina fornujur kynni að veröa haldinn Þ^S „nú„Þ!faJ,’,-!.e™
biskupsstóla er ekkert annað. hér á landi, vegna þess að
en það, að ekki verði haldið! vigslubiskupinn hefir ekkert
aftur af þróun þeirrar stofn- j raunverulegt biskupsvald. —
unar, sem landinu er nauðsyn ; Hann er heldur ekki sjálf-
sagður lögum samkvæmt til
legust allra stofnana.
Með þessu hefi ég þó ekki þess að þjóna biskupsem-
skýrt, hvernig þessari þörf er hætrti þá mánuði, sem bisk-
farið, og hlýt ég því að fara j upsembætti þá mánuði, sem
um það nokkrum orðum. biskupsdæmi íslands er bisk-
upslaust, ef biskup fellur frá.
III. _ Engin lög hefðu bannað
Biskupnum yfir íslandi er, kirkj umálaráðherra að
ætlað þrenns konar hlutverk.'setja hvern annan kenni-
Hann á að vera tilsjónarmað mann, er honum sýndist, til
ur (superintendent) eða verk þess að þjóna til bráðabirgöa
stjóri hins kirkjulega starfs við fráfall íslands-biskups.
um að gera fyrr eða síðar af
fullri nauðsyn Nú er að gera
annáð hvort — að duga eða
drepast.
VI.
Með stofnun Skálholtsfé-
lagsins, undir forustu séra
Sigurbjarnar Einarssonar,
var komið af stað hreyfingu,
sem stefndi aö því að koma
endurreisn Skálholts í fram-
kvæmd. Fyrir nokkrum árum
skipaði Eysteinn Jónsson, er
þá var kirkjumálaráðherra,
nefnd, sem lagði tillögur fyr-
ir ríkisstjórnina, og var nú-
legt, að ekki væri messað I
Skálholti og á Hólum, er bisk
(Framhald á 7. 6íðu.)

Rafmagns-
vörur
nýkomnar
K.
Kr.
Straujárn krómuð
Do. ýmsir litir
Rafmagnsofnar þýzkir 1500 w
Vöfflujárn
Ryksugur
KITCHEN AID hrærivélar miðstærðin
Einangrunarbönd 5 m. rúlla
Do. 10 m. rúlla
Do. 25 m. rúlla
Ennfremur amerískt innlagningarefni í miklu úr-
vali og margt fleira.
@
170,00
166,00
194,00
262,50
1140,00
2060,00
12,55
4,35
13,85
Oráftarvé&ar h.f.
Hafnarstræti 23 — Sími 81395 — Reykjavík

i