Alþýðublaðið - 01.08.1927, Qupperneq 2

2
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
Ialþýbublabið
kemur út á hverjum virkum degi.
5 Afgreiðsla i Alpýðuhúsinu við
; Hverfisgötu 8 opin frá kl. 9 árd.
til kl. 7 síðd.
Skrifstofa á sama stað opin kl.
í 9 »/a -10 Va árd. og kl. 8 - 9 síðd.
j Simar: 988 (aigreiðsian) og 1294
(skrifstofan).
Verðlag: Áskriftarverð kr. 1,50 á
mánuði. Auglýsingaverð kr. 0,15
hver mm. eindálka.
5 Prentsmiðja: Alpýðuprentsmiðjan
1 (í sama húsi, sömu símar).
Forherðing.
I „Verði“ 16. júlí var grein um
kosningarnar, par sem bent var
á, að „gallar hinnar úreltu kjör-
dæmaskipunar kpmu skýrt í ljós
við þessar kosningar.“ Á líkan
hátt hefir , Mgbl.“ komist að orði.
Síðan hefir réttmæti pessara orða
„Varðar“-ritstjórans, Kr. A., sann-
ast berlegar.
Búast hefði mátt við, að slík
umroæli i aðalblaði flokks og eft-
ir sjálfan ritstjórann hef'ðu ver-
ið undanfari þess, að flokkuriran
lýsti yfir því, að hann ætlaði að
befta sér fyrir umbótum á þess-
ari „úreltu“ og „ranglátu" kjör-
dæmaskipun.
Annað hefir þó orðið uppi á
teningnum. íhaldsflokknum hefir
farið eins og hinum verstu synd-
urum. 1 stað þess að bæta ráð
sitt hefir hann forherzt, og þegar
ritstjóri flokksblaðsins, Kr. A„
sem hefir lýst kjördæmaskipun-
ina úrelta, bregður sér í burtu,
notar miðstjórnin færið til að lýsa
yfir því, að réttlætistilfinning hans
hafi engin áhrif á miðstjórn Ihalds-
flokksins, og til að taka af skarið
um það segir blaðið:
„Út af ummælum, sem stóðu
hér f bfaðinu um ranglæti kjör-
dæmaskipunarinnar, þykir rétt aÖ
geta þess, að íhaldsflokkurinn er
andvígur breytingum á kjördæma-
skipuninni.“
„Flokkurinn mun því framvegis
-sem hingað til beitast gegn til-
iögum þeim, sem fram kunna að
koma og míða að því að draga úr
áhrifum sveitanna á löggjöfina."
Flokkurinn ætlar sér að halda
áfram að lifa á ranglætinu.
í fjarveru Kristjáns Albertsson-
ar annast Árni frá Múla ritstjórn
„Varðar".
Alþýðublaðið mun taka ,rang-
læti“ hinnar „úreltu“ kjördæma-
skipunar til nánari athugunar
siðar.
Póstferðir.
Vestan- og norðan-póstar fara
héðan á morgun, en austanpóst-
ur á fimtudaginn. Austanpóstur
kemur hingað á föstudaginn.
Sjómerki.
Um hæstu mánaðamót verða
gerðar breytingar á innsiglingar-
merkjunum á innri höfninni á
Súgandafirði.
1. árg. 3. faefti.
Hér í blaðinu hefir tímarits
þessa verið áður getíð og þá ræki-
Iega vikið að 1. hefti þess. Þriðja
heftíð er nú nýútkomið og byrjar
á ljómandi fögru kvæði eftir Jó-
liann Sigurjónsson, er heitir
„Sorg“. Allmargar greinar eru i
hefti þessu, og hafa sumar nokk-
urn fróðleik að færa, sérstaklega
grein eftir Ágúst H. Bjarnason:
„Framfarir síðustu fimmtíu ára“.
Aðrar eru fremur skemtílegar,
eins og t. d. grein Sigurðar Nor
dals: „Öræfi og Öræfingar“. En
veigamésta greinin og athyglis-
verðasta er eftír Ólaf Lárusson:
„Stjórnarskrármálið“. Skýrir höf-
undur þar frá stjórnarskrárbreyt
ingu síðasta þings og tilraunum
þeim á fyrri þingum, er miðað
'hafa í svipaóa átt. Fer hann hörð-
um, en réttmætum orðum um hið
innantóma sparnaðarhjal íhalds
og „Framsóknar“, en bendir um
leið réttilega á það, áð jafnaðar
menn, sem ekki hafa „gert sparn
aðinn að pólitisku trúaratriði, eins
og bæði ihald og „Framsókn" hafi
P6 borið fram á síðasta alþingi
stjórnarskrárbreytíngar, sem hötfðu
í sér fólgnar þær mestu sparnað-
artillögur (fækkun þingmanna og
að eins ein þingdeild), sem komið
hafa fram í þessu máli. Greinar-
höfundurinn sýnir einnig með töl-
um' og útreikningum ‘fram á það',
að „tveggja ára fjárhagstímabil-
18 átti vissulega sinn þátt í fjár-
hagsörðugleikunum, sem dundu
yfir landið eftir ófriðinn." Vafa
laust er sú ályktun höfundarins
rétt, að það „að taka nú tveggja
ára fjárhagstímabilið upp aftur,_
er að stíga spor aftur á bak.“
Er þessi skoÖun i fyllsta sam
ræmi við það, sem jafnaðarmenn
hafa haldið fram nú fyrir kosn-
ingarnar, og styðst hún einnig við
kenningar allra fræðimanna, er
um lengd fjárhagstímabils rita og
tala. Þannig hefir einn af fræg-
ustu fjárhagsfræðingum Norð-
manna, dr. Oskar 'Jœger, próf. við
háskóiann í Osió, komist svo að
orði, í nýútkominni bók sinni,
„Finans]ære“ (fjárhagsfræði):
,Eins árs fjáihagstímabil er það
eina, sem er í fullu samræmi við
tíngræðisstjórn nútímans."
Greinarhöfundur lætur skýrt í
ijósi skoöun sina um galla þing-
xæðisfyrirkomulagsins og bendir
um Ieið á ósamræmi það, er ríkir
hér á landi á milli þingræðis og
þjóðræðis, og hversu meginregl-
an um þjóðræðið sé hér „skýlaust
brotin með ýmsum hætti, t. d.
með ákvæðunum um kosningar-
réttinn og kjördæmaskipunina.“
Einnig sýnir höfundurinn fram á
það, hversu það sé fráleit leið
að hverfa aftur að einveldinu eða
fámennisstjórninni. Fer hann um
það svo feldurn orðum: „Þá til-
raun er nú verið að gera á Itaiíu
og viðar, en það mun reynast, að
þar verður seinni villan verri
hinni fyrri. Það mun sannast, aö
leiðina út úr ógöngimum er hvergi
að finna nema á grundveili þjóð-
ræðisins, og það er hið mikla
verkefni framtíðarinnar að bjarga
þjóðræðinu úr klóm fámennis-
stjórnarinnar. En til þess þarf
mikið meira en stjórharskrár-
breytingu. Til þess þarf
gerbreytingu á öllu atvinnulifinu
og gerbreytíngu á hugsunarhætti
manna.“ ,
Þessí á!yktunarorð höfundar eru
hárrétt. Að eins vildi ég mega
bæta þvi við, að leiðin út úr ó-
göngunum fæst að eins með
skipulagi jafnaðarstefnunnar á
fullkomnum þjóðræðisgrundveiii.
Það er eftirtektarvert, að tvær
beztu greinarnar, sem birzt hafa
í þeim þremur heftum „Vöku“, er
út hafa komið, eru báðar eftir
Óiaf Lárusson. Sú fyrri var í 1.
heftinu og heitir „Lög og lands-
lýður“, prýðiiega skrifuð grein um
merkilegt mál. Sú síðari, urn
stjórnarskrárhreytínguna, sýnir
einnig rökfestu og réttláta hugs-
un, og er greinin yfirleitt þörf
órð í tíma töluð.
f þessu hefti „Vöku“ eru einnig
nokkrar aðrar smágreinar og
þýddar sögur, flest sæmilegt af-
Iestrar. Sömuleiðis eru þar nokkrir
ritdómar, þar á meðal tveir um
„Vefarann mikla frá Kasmír“. Sá
fyrri, eftir Kristján Albertsson er
langur og allítariegur. Hinn síð-
ari, eftir Guðmund Finnbogason,
er örstuttur, að eins þrjár línur,
lítíð smellinn sleggjudómur.
St. J. St.
Kappróðuriira ogg
sumdið.
Kappróðurinn á laugardags-
kvöldið milii Dana og fslendinga
fór þannig, að Danir sigruðu.
Taldi dómnefnd, að fyrri bátur
þeirra hefði verið hálfum meter
framar, er þeir skriðxi yfir lín-
una. Tíminn var sá sami hiá báð-
um fyrri bátunum, 10 mín. 30
'sek. Sá þriðji varð hinn danski
báturinn, á 10 mín. 54 sek„ og
fjórði hinn íslenzki báturinn á 11
mín. 14 sék.
JJóðurinn hófst niður undan
Mýrarhúsum og endaði við Sund-
skálann. Voru mældir út 1500
metrar og sett niður merki sitt
hvorum megin. Hefði þurft að
ganga betur frá því, sérstaklega
þar, sem þeir fóru af stað. Þar
þurftu „baujurnar“ að vera tvær á
sömu línu, tíl þess að alveg væri
örugt, að allir færu sömu vega-
lengd; en eins og nú var, átti
ræsirinn mjög örðugt með að
koma bátunum á Sömu skálínu qg
mörkin úti við Skálann voru í. Og
er ekki ósennilegt, að einhverju
hafi skakkað, og ef svo var, hefir
það komið niður á tveimur seinni
bátunum sérstakiega. — Annars
er margt, sem við höfum 'lært
við þenna fyrsta kappróður, sem
háður hefir verið hér í Reykjavík.
Við höfum séð, að íslenzku bát-
arnir og árarnar eru ekki vel fall-
in til kappróðra. Ræðara eigum
\tíð bæði sterka og þolna, en
róðrarlag okkar þyrfti að fegra.
Róðrarmót þarf að verða hér á
hverju ári eftirleiðis, og þá mun
ekki líða á löngu, þar til íslend-
ingar geta getið sér góðan orð-
stír í þessari hollu og þörfu í-
þrótt, því að þegar á alt er litið,
þá hafa íslendingarnir staðið sig
ljómandi vel á þessu móti. Þeir
hafa iil áhöld og enga samæf-
ingu, en sjóliðsmennirnir eru þaul-
æfðir og bersýnilega afbragðs-
ræðarar, og þó munar ekki meiru.
Er þakkarvert, að þetta mót skyldi
komast á, því að það verður á-
reiðanlega til þess, að íslending-
ar fara að æfa róður til kapp-
þrauta meira en vérið hefir. Má
sérstakiega þakka sjóliðsmönnun-
um, að þeir vildu taka þátt í
þessum leik.
Áður en róðurinn hófst, keptu
sjö menn um sundþrautarmerki
1. S. í„ þ. e. syntu 100 metra, og
áttu þeir að gera það á ekki
lengri tíma en 26 mínútum. Fjór-
um af þessum keppendum tókst
að ná markinu á tilsettum tíma.
Voru það þessir: Einar S. Magn-
ússon varð skarpastur. Hann laufc
sundinu á 22 mín. 55 sek. Vilhelm
Sigurðsson synti það á 23 mín.
12 sek., Óskar Þorkelsson á 24
mín. 1,5 sek. og Kjartan Péturs-
son 25 m. 1,5 sek.
siBnskeyti*
Khöfn, FB„ 30. júlí.
Styrjaldahugur Bandarikjanna.
Frá Washington er símað;
Stjorn Bandaríkjanna hefir afráð'ið
að nota fjárveitingarheimild síð-
asta þings til þess að byggja
sex stór beitiskip, og er búist við,
að stjórnin látí ’byrja á byggingu
herskipanna nú þegar.
Vatnsflóð i Kina, mannatjönr
uppskerutjón.
Frá Shanghai er símað: Mikið
flóð hefir hlaupið í Kuling-fljótið.
Sagt er, að tíu þúsundir manna
hafi drukknað. 1 Chang-Chow-Fu-
héraði eru hundrað þúsund manna
heimilislausix. Uppskerutjón a£
völdum flóðsins er áætlað að vera
fimm milljónir dollara.
Farpegaskip ferst. 40 manns
drukkna.
Frá Chioago er simað: Farþega-
skip sökk á Michiganvatni, er
ofsaveður skall á mjög snögg-
lega. Fjörutíu drukknuðu, flest
konur og börn.
Khöfn, FB„ 31. júlí.
Órói af atvinnuleysi i PortúgaL
Frá Berlín er símað: Nýr ó-
rói er í Portúgal af þeim orsök-
um, að fjárhagserfiðleikarnir eru
mjög miklir og hinum atvinnu^
lausu fer sífelt fjölgandi. Margir
stjómmálamenn hafa verið hand-
teknir, en hundrað menn réðast á