Tíminn - 15.04.1954, Blaðsíða 3

|S8. blaff.
TÍMINN, fimmtudaginn 15. apríl 1954,
3

Útgerð og afkoma sjómanna í Lofoten:
Frásögn og myndir: Guðni Þórðarson
Norskir fis
iestir bátana sjáifir
Kjor viTznandi fólks eru ©r slSsu* í Safisdi IfiVerja. — Iseldsír vefll, sein Isæfast er.Jir úttekna olíu, veiðarfæri Og
æði misjöfn i hinum ein- I kost, sendir peninga heim
stöku löndum og kemur þar — Bagkvœm Sáfii tsi fíSgar sjétoHKH eig'a Sjáiflr í klílí. til fjölskyldna sjómannanna.
margt tíl. Sinn er siður í _ , ^ , e * . . , ÍHann gerir líka upp reikning-
íanði hverju og þjóðféiags- - k E’amkvaemdaséjjorum og feía ísfermaðiffiriim sjalfar víð síyr- ana vfs þá sem ^ t hafJ
hættir mjög ólíkir. Af þeim .*
löndum sem næst okkur
liggja í Evrópu munu lífs-j
kjörin vera einna jöf?iust j
og bezt á Norðurlöndunum
og þá einba?ilega Svíþjóð. I
Öll hafa Norðurlöndán
léngi búið við skipulag, þar,
sem áherzla er lógð á að
jafna sem mest kjör fólks,'
þannig að fáir einstaklingar
geti skammtað f j öldanum1
kjörin. En löndin eru mis-,
jafnlega góð til að fram-j
fleyta börnum sinum og ræð(
ur það mestu um lifskjörin,
þegar miklum jöfnuði heíir,
verið náð.
Þéttbyggð lönd og ofsetin'
geta ekki skapað börnum sín!
um þau líískjör sem búin!
eru fólki þar sem auðævi'
lands og sjávar bíða eftir j
starfsfúsum höndum. Auk
þess virðist svo sem þjóðir
séu misjafnlega vinnusamar
og ósérhlifnar við að byggja
upp framtíð sína með löng-
um og ströngum vinnudegi.
Frændur okkar í
Skrlfstofia útjfcrSarinnar í skjálatösknnni. — Síafsiuníis,
sesn tryggSi KarskK^ sjjófisaöitnaKí feeíri lifskjör.
Við fiskveiðarnar er það sam Útgerðarmaðuriníi o;
Noregi vinnureksturinn sem henta skrifstofan um borð.
hafa Iengur en flestar, eða þykir bezt
allar aðrar þjóðir búið við
E.ns og áöur er sagi er yíir i
afiann.
Þegar báturinn kemur úr
ró’ðri að kvöldi kemur skip-
stjórinn um borð með skrif-
síofu útgerðarinnar í skjala
i tcsku og lætur hana undir
rúmið sitt, eða á annan ó-
hultan stað.
Hágkvæm lán
til báfakaupa.
Stjörnarvöldin stuðla að
þessari tegund útgerðar með
því að veita hagkvæm lán til
bátakaupa, þegar þannig er
gert út á\ samvinnugrund-
velli. Pá sjómenn sem vilja
kaupa bát alit að 90% af
kg.upverði bátsins að láni
með vöxtum sem í flestum
jtilfellum aðeins érú ’ 2,5%.
| En þetta er uní’ sjösöknina
jsjálfa og þá er sagan ekki
j nema hálf sögð. Á kreppuár
junum kynntust norskir fiski
menn hörmungartímum, sem
þeir vcna að alörei kottii aft
ur. En þessir tímar fæddu af
veiðar stunda menn, sem sér skipulag þeirra i afurða
anlian tíma sinna búskap í söiúmálum, sem er að mörgu
lantíi, eða öðrum störfum og leyti merkilegt og til fyrir-
stjórnarhætti þjóðnýtingar
flokks, sém þó hefir aldrei
gert hina minnstu tilraun
til að framkvæma stefnu
sína í höfuðgreinum hins
norska þjóðlífs, fiskvciða,
siglinga og timburiðnaðar-
ins. I
Þar hefir ráðamönnum
sýnst sú þróun heillavænleg
ust að láta hvern þessara
stóru þátta þjóðlífsins lúta
lögmálum þeim sem líkleg-
Það er álika óalgengt í gnæíandi meirihluti þeirra
Noregi að fiskimenn eigi báta senr veiðar stunöa við
ekki bátana sína sjálfir og Lofot 20—60 lestir að stærð.'
það er að vera leiguliðs í Margir þeirra koma þangað .
svteit á íslandi. beint af síldveiðunum og
Hins vegaj er það sjald- halda svo áfram eft-ir pásk-
gæft að allir skipsmenn ana er Lofótvertíðinni er
séu meðeigendur, eins og lokið til annarra veiða. Ann
það er óalgengt á íslandi að aðhvort þorskveiðanna norð
kaupamaður, eða vetrar- ur við Finnmörk, sem stend-
maður eigi jörðina með ís- ur allt sumarið, eðá þeir
lenzkum bónda. leita vestur yfir haf og sækja
Maður sem áratugum sam síldveiðar til íslands. Auk
myndar og hefir fengið þar
um 15 ára reynslu.
Skipulag sem batt endi
á hörmungar.
Er skipulag þetta ekki 6-
líkt afurðasölulöggjöfinni
landbúnað
það sjó-
an hefir starfað framariega þess er svó töluVert af
ust eru til að leiða til al- t félagsmálum fiskimanna í smærri bátum, sem aðeins
mennas-rar velmegunar og Loíoten gaf mér ýmsar upp- eru gerðir út á þessa stuttu
þj óðarharmngj u. Landið er iýSingar um þessi efni, sem vertíð og fiska þeir flestir
ar y ^e?ar und einhverjir hér hafa ef til vill með handfæri, sem er ódýr-
■eiv,ASÍ:»ln °S gagn og gaman af að heyra. asti útbúnaðurinn. Þessar
íáein héruð syðst í landinu. 6
Þessvegna hefir þjóðin ekki
haft efni á því að leggja mik
ið í hættu við tilraunastarf
semi á sviði þjóðnýtingar
stóratvinnuveganna, en þess
í stað fundið þeim það form
innan íélagshyggjunnar
sem líklegast er til að leiða
til sem almennastrar velmeg
unar.
Þannig eru hinar miklu
siglingar enn eftir áratuga
verkamannastjórn sósial-
demokrata reknar með full-
komnu „auðvaldskerfi“ af
stórútgerðarmönnum. Sjó-
mönnum eru hins vegar
tryggð góð ltjör og öryggi
með löggjöf og samningum.
Þeir eiga bátana sjálfir.
Þannig hefir það líka að
jnestu komið af sjálfu sér, að
stýrishjólið.
eiga bátana sjálíir, eða ráða
sig í ver hjá útgerðarmanni.
VeKjaíegast er það skip-
stjórinn og tveir til fjórir
mcnn aðrír, sem eiga þessa
báta cg sjá að öiíu leýti
sjálfir . um úigé'-ð þeirra.
Skrifstoían. e-r aa borð og íslenzku hvað
formaður áígcrðarstjómar-1 snertir. Tryggir
innar og framkvæmda- (mönnum lágmarksverð fyrir
stjóri er enginn annar en! afláhn, og er lágrnarksverðið
slcpstjórinn, sem heldur jákveðið í byrjun hverrar ver
með veðurbarj?:;ii hendi um;tíðar og þar með lögfest. Á
J árunum fyrir síðustu heims
styrjöld ríkti skipulagslaus
Géðar tekjur ef !frjáls samkeppni í afurða-
vel aflast. jsölumálum sjávarútvegsins
Þeir sem ráðnir eru til viö .hvað verðlagið snerti. Fiski-
bótar eru aftur á móti með menn urðu þá að sætta sig
svipuðum kjörum og nær all það verð, sem fiskkaup-
fir sjómenn á íslandi. Þeir rnönnum sýndist og fór það
eru ráðnir upp á hlut og taka' eftir aflamagninu á hverri
sameiginlegan þátt í kostn-' vertíð. Ef lítið fiskaðist var
aði. Þeir hafa enga kaup-!verðið hátt, en ef vel aflaðist
tryggingu og útgerðin á þess gat það failið niður úr öllu
engan kost að fá útgerðar-.valdi.
lán út á fisk, sem er í sjón-J Margir þeir sem höfðu að-
um. En þegar vel aflast er stöðu til útgerðar á Lofoten
líka mikið i aðra höttd. Þann jverstöðvum, gerðu sérsamn-
ig hitti ég nokkra sjómehn,'higa við fiskimenn og þrýstu
sem voru ..-.ð kcma írá vetr-! verðinu niður. Eí þeir vildu
arsíldveiðunum til þorskveið ekki ganga að tilboðunum
anna í Loíoten, sem höfðu var beim synjað um útgerðar
haft 10—14 þúsund króna há 2ðstöðu á vertíðinni og
setahlut. fengu kannske ekki pláss við
| Bókhaldlð fylgir bátnum j hryggjur, eða land til að
frá einum miðunum á önnur' leggja á aflann.
•... ■n.Fjskliús á bryggju í Hennjngsvær.
og skipstjórinn tekur sér frí—
dag, einn eða tvo í már.uði.
Verður þá eftir af bát sín-
,Um í landi og sinnir erind-
um útgerðarinnar. Hann
greiðir reikninga bátsins fyr
Þegar stofnað var með
lögum, einskonár „Mjólkur-
sarrV,ala“ fislómanna urðu
mikil og snögg umskipti á
kjörr.m þerira. Öryggi kcm í
Framh. á 9. siðú