Tíminn - 23.01.1955, Blaðsíða 5

18. blað.
TÍMINN, sunnudaginn 23. janúar 1955.
5.
Hinn dæmalausi Leonard Jerome
Iluiin vur ufi Winstons Churchills og treysti
hinttm œrslafulla dóttursyni sínum, þótt
öfírum œttniehnum litist elikert á drenyinn
! Sunnud. 23. jan.
Dómur kommúnista
um Nehru
Sá dagur líður varla, að
Þjóðviljinri stimpli núv. valda
menn þjóðarinnar erindreka
og undirlægjur Bandaríkj-
anna. Á sömu lund eru líka
dómar hans um aðra þá
menn, sem vilja að þjóðin
taki þátt í varnarsamtökum
Atlantshafsþjóðanna til trygg
Ingar friðinum í þessum
hluta heims. Allt á það að
Tera sprottið af erindrekstri
fyrir Bandaríkin og - undir-
lægjuhætti við þau.
Ýmsir kunna að halda, að
þessi áróður kommúnista sé
eitthvað sérstaklega bundinn
viö ísland. Því fer hins veg-
ar fjarri. Áróður kommún-
ista er alveg á sömu lund í
Danmörku og Noregi vegna
þátttöku þeirra ríkja í At-
lantshafsbandalaginu. Þeir
flokkar, sem standa að þátt-
töku þessara ríkja í Atlants
hafsbandalaginu, eru stimpl
aðir erindírekajr og leiguþý
Bandaríkjanna. Sama er
sagt um forustumenn Bret-
lands, Frakklands, Belgíu,
Hollands, Ítalíu og Luxem-
burg.
Allir, sem til þekkja, vita
þó vel, að Atlantshafsbanda
lagið var ekki stofnað að
frumkvæði Bandaríkjanna.
Það var utanríkisráðherra
hrezku jafnaðarmannastjórn
arinnar, Ernest Bevin, er
Vann manna mest að stofn
un þessa bandalags, studdur
af nær öllum frjálslyndum
llokkum og mönnum í Vest-
ur-Evrópu og þó alveg sér-
ataklega af flokkum jafnað-
armanna. Ástæðan til þess
var óttinn við yfirgang komm
únista, er höfðu lagt undir
sig hvert Evrópuríkið á fætur
öðru. Af hálfu Vestur-Evrópu
þjóðanna var eindregið ósk-
að eftir því, að Bandaríkin
og Kanada yrðu með í sam-
tökunum, þar sem þau yrðu
of veik annars. Og enn mun
fátt talið óæskilegra í Vest-
I ur-Evrópu en brottför Banda
ríkjanna úr þessum samtök-
um. í umræöum í franska
þinginu rétt fyrir áramótin,
lýsti Mollet, foringi jafnað-
armanna, yfir því, að friður
inn í Evrópu byggðist á dvöl
amerískra hersveita á megin
landi Evrópu. Enginn fransk
ur flokkur fylgdi líka hinu
nýja varnarbandalagi Vest-
ur-Evrópu jafn óskiptur og
jafnaðarmannaflokkurinn.
Stuðningur Vestur-Evrópu-
* þjóðanna við Atlantshafs-
bandalagið og varnir þess, er
því síður en svo sprottinn af
nokkurri þjónkun við Banda
ríkin. Hann er sprottinn af
þeirri nauðsyn, að sameigin
legar varnir eru þessurn
þjóðum óhjákvæmilegar eins
og ástatt er í alþjóðamálum.
Jafnframt er það hagsmuna
mál þeirra, 'að Bandaríkin
séu með í samtökunum, ef
þau eiga að vera nógu öflug
til að koma í veg fyrir styrj-
öld.
En það eru líka fleiri en
þeir, sem standa að Atlants
hafsbandalaginu, er fá þá
dóma hjá kommúnistum, að
þeir séu leiguþý og þjónar
Bandaríkjanna. Sænsku
kommúnistablöðin eru oft ó-
spör á að gefa stjórn Svíþjóð
ar þann vitnisburð. Yfirleitt
mun það líka síður en svo
Hinn kunni, danskj Tjlaðamaður,
Jörgen Bast, hefir ritað eftirfar-
andi grein um nýútkomna bók,
scm Anita I.eslie hefir skrifað um
liin ærslafulla ameríska f jármála-
mann, Leonard Jerome, sem var
afi stjórnmálamannsins heims-
kunna, AVinstons ChurchiIIs.
Greinin birtist í dagblaðinu Bcr-
lingske Aftenavis.
Á einu af stærstu augnablikum
í lífi sir Winstons Churchiil, þegar
hann ávarpaöi Bandarikjaþing, ár-
ið 1941, komst hann m. a. þannig
að orði: „Ég get ekki varizt því,
að hugsa um, að ef faðir minn
heföi verið Bandíarikjamaður en
móðir mín ensk, í stað hins gagn-
stæða, stæði ég ef til vill hér á
þessum stað, án þess að þurít lreíði
að bjóða mér hingað."
Þessi orð Churchills vöktu upp
mikla forvitni um hinn bandaríska
uppruna hans. Þau vöktu einnig
hugmyndaflug annars afkomanda
hinna bandarísku forfeðra hans,
Anítu Leslie, sem hóf að rifja upp
gamlar sögur um afa Churchills
og ömmu í Ameríku og reit loks
bókina „Hinn dæmalausi Leonard
Jerome“, sem fyrir skömmu kom
út í London.
Eins og nafnið bendir til, er að-
alsöguhetja bókarinnar móðurr.fi
Churchills — enda ber stjórnmála-
maðurinn mikli nafn afa síns og
heitir fullu nafni Winston Leonard
Spencer Churchill. En bókin fjallar
einnig um fleira. Hún er saga sam
tíðarinnar og þess tíma, þegar Jer-
ome-fjölskyldan skaut rótum
beggja vegna Atlantshafsins Og
strax í byrjun bókarinnar fær les-
andinn þær athyglisverðu upplýs-
ingar, að amma Churchills, Klara
Hall, hin dökkhærða fegurðardís,
hafi verið að einum fjórða hluta
Indíáni, þannig að um æðar hins
álitið, að Nehru hinn ind-
verski sé leiguþjónn og er-
indreki Bandaríkjanna „The
Hindustan Times“ birti 29.
nóv. síðastl. útdrátt úr mik-
illi ræðu, sem Nehru flutti í
New Delhi daginn áður, þar
sem hann beindi geiri sínum
einkum gegn indverskum
kommúnistum. í ræðu sinni
segir Nehru, að indverskir
kommúnistar hafi hvað eftir
annað stimplað: hann og
stjórn hans '„lépp Breta,“
„ginningarfífl Bandaríkj-
anna“ og „leynilegan erind-
reka brezk-amerisku blakkar
innar.“ Nehru vill þö síður
en svo viðúrkenna, að utan-
ríkisstefna hans verðskuldi
þennan dóm.
Sannleikurinn er sá, eins
og líka kemur fram í ræðu
Nehrus, að það er yfirleitt
dómur kommúnista um alla
heimsþskkta stjórnmálamanns
rennur einhver vottur Indiánablóðs.
Hulu gleymskunnar lyft.
Þeir meðiimir fjölskyldunnar, er
mest komu við sögu Evrópumc;in
hafsins, voru Klara sjálf, sem
kynntist í Evrópu mörgu heims-
kunnu fólki, svo sem Tegelhoff sjó-
liðsforingja, Milan konungi og Eu-
géniu keisaradrottningu Prakk-
lands — og svo dætur hennar þrjár,
en ein þeirra, Jennie, £ iftist ítan-
doiph ChurchiT lávarði og varð
þanr.ig móðir síjórnmálamannsins
Churchills, sem allur heimurinn
kannast nú við. Og myndirnaV, sem
bókin dregur upp af rikidæmi
Habsborgaranna og af glæsileik
þriðja keisaradæmisins eru meðal
hápunkta tókarinnar, en því mið-
ur er ekki mögulegt í blaða- rein
að skýra írá öllum þeim punktum.
í þessari grein munum við halda
okkur við aðalpersónu bókarinnar,
„hinn dæmalausa Leonard Jerome"
— því að víst var hann dæmalaus
og undraverður maður og er næsta
undarlegt að hula gleymskunnar
skyldi hylja slíkan mann, sem liin
nýútkomna bók mun nú varpa ljósi
yfir á ný.
Eftir því, sem Aníta Leslie segir
í bók sinni, bar þessi maður keim
hins sanna Wallstreet-kaupsýs!u-
manns. Hann vann og tapaði geysi
legum fjárfúlgum á þeim tíma, þeg-
ar verzlun í stórum stíl átti enn
erfitt uppdráttar í Bandaríkjun-
um. En þessi maður hlýtur að liafa
verið gerður úr sérstökum efniviði,
því að í. gegnum þykkt og þunnt
gleymdi hann því aldrei, að hann
var fyrst og íremst „séntilmaður".
Hafði áhrif á forsetakjör
og borgarastríð.
Þessi bóndasonur, sem ásamt
bræðrum sínum, myndaði einn hóp
þá, sem ekki vilja fylgja ut-
anrikisstefnu, sem i einu og
öllu er þóknanleg Rússum,
að þeir séu erindrekar og
leiguþý Bandaríkj anna, en
kommúnistar reyna nú að
gera þau að sérstakri grýlu
vegna þess, að þau eru
langöflugasti andstæðingur
kommúnismans. Með þessu
hyggjast kommúnistar að
draga athygli frá eigin flugu
mennsku og rugla skoðanir
manna um rétt eðli og til-
gang varnarsamtaka eins og
Atlantshafsbandalagsins.
Þess vegna er nauðsynlegt
að menn geri sér fulla grein
fyrir þessum áróðri komm-
únista og láti ekki blekking-
ar þeirra verða þess valdandi
að þeir hætti að greina stað
reyndir, eins og í sambandi
við uppruna og tilgang At-
lantshafsbandalagsins.
Lconard Jcrome árið 1887.
hinna djörfu Kaupsýslumanna 1
Wa’lstreet, varð líka að einum
fjórða hluta eigandi stórblaðsins
The New York Times, og haíði
með því að notfæra sér þá aðstöðu,
mikil áhrif á val Abrahams Lin-
colns í forsetastól og á hina blóð-
ugu borgarastyrjöld.
Eitt cr vist, aí hann notaði stjórn
málin og viðskiptalífið aðsins sem
tæki til cö mðta hina virðulegu
persónu, en hemrar líkum höfðu
Ameríkumenn haft lítil kynni af
áður Og það eru ekki hin miklu auð
æfi hans, heldur ekki síður hvernig
hann notaði þau, sem gerir hann
svo undraverðan
Þaö ber að segja hér Jerome til
hróss, að strax og honum var það
i fært, lagöi har.n inn stóra fjár-
upphæð á nafni konu sinnar, Klöru,
svo aö hún þyríti aldrei að vera
háð duttlungum í viðskiptalífi hans.
í bókinni >r að finna góða lýs-
ingu á þeim flokki fjármálamanna,
sem kenndir voru við Wallstreet,
en þeim flokki heyrðu Jerome-
bræðurnir til, eftir að þeir gerðust
virkir þáttakendur í viðskiptalíf-
inu. Þeir bræður voru mjög vinsælir
og ekki höfðu þeir fyrr lokað skrif-
stofum sínum, en félarar þeirra
úr viðskiptaheiminum- komu til
skjalanna og vröu íá bræðurna með
sér út til að spjalla um ný við-
skiptaáform, og skemmta sér þá
gjarna um leið. Oft var þá farið
til einhvers hinna nýju gistihúsa,
sem reist voru einmitt í því augna
miði að hæna að sér verzlunar-
mennina úr Wallstreet að loknum
vinnudegi. Þessi veitinga- og gisti-
hús gátu boðið gestum upp á djúpa
stóla í afviknu horni, ef ræða þurfti
um viðskiptamál, og vfirleitt lögðu
gistihúsaeigendurnir sig íram við
að gera allt, sem hægt var fyrir
hina yfirspenntu og þreyttu kaup-
sýslumenn, er litu inn til að létta
af sér önnum dagsins. Einn eigandi
virðulegs veitingahúss sagði i þá
daga: „Ame-ikumenn leggjast i
svall vegna fargsins, sem peninga-
víxlararnir leggja á þá.“
Ók í glæsilegum hest-
vögnum.
Og Leonard Jerome prýddi hóp-
inn með hinum glæstu ökutækj-
um sínum og hreinræktuðu gæð-
ingum. Hann vakti unörun manna
með eyðslusemi sinni og sjálfs-
trausti. Báðir þessir eiginleikar
kornu fram í öllu, sem hann tók
fyrir hendur: risavöxnum fyrirtækj
um, óprúttnum ástamálum og
glæstum veizluhöldum Hann vann,
tápaði og vann aftur ótrúlegar
fjárhæðir, og búizt var við að hann
væri ekki minna en 10 milljón doli-
ara virði
Hann hafði mikla ánægju af hest
um og átti á þessum tima nokkra
af beztu gæðingum Bandaríkjanna
Frásögnin af gæðingi hans „Ken-
: tucky“ lifir enn í annálum veð-
hlauparana. Hann var stofnandi
„Knapaklúbbsins“ ameríska og lét
gera eina fegurstu veðhlaupabr iut
í Bandaríkjunum, „The Jerome
?ark“.
Sem sannur ameriskur milljóna-
mæringur varð hann vitanlega að
kaupa sér gufusnekkju, en snekkj-
an „Klara Klaríta" varð honum til
vonbri- ða, þótt hún kostaði hvorki
meira né minna en 125 þúsund doll-
ara, og siðan hélt hann sig að
seglsnekkjum oa varð mesti sigl-
ingamaður beggja vegna Atlants-
hafsins.
Hann hafði yndi af hljómlist og
söng — vafalaust var bað þess
vegna sem hann komst í eitt mesta
ástarævintýri sitt með hinni
þekktu Adeline Patti. Hann byggði
sitt eigið söngleikahús, þar sem
oft voru sýndir þeir söngleikar, er
mestrar hylli nutu, og hann lagði
grundvöllinn að heimsírægð söng-
konunar Minnie Hank, sem sumir
sögðu að væri dóttir hans — á-
vöxtur eins hinna mörgu ástar-
ævintýra.
Furðulegt hugmyndaflug.
Það var óhjákvæmilegt, að lífs-
venjur hans yrðu fremur af óvand
aðri endanum. Hann var ærslafull-
ur og fékk oft hinar furðulegustu
hugmyndir. T. d. fékk hann mik-
inn áhuga fyrir þeirri tegund hest
vagna, sem við könnumst við úr
sögum Dickens, því að vitanlega
varð vagninn hans að vera fegurst-
ur allra, enda var hann sjálfur
hinn ágætasti ökumaður. Hann
meðhöndlaði keyrið eins og fag-
maður og hér höfum við samtíma
frásögn af einni ökuferðinni: . Kát-
ar og hlæjandi konur í skrautklæð
um fylltu vagninn. Vel klæddir
þjónar sátu í aftursætunum. Jer-
ome sat i ökumannssætinu og' hélt
í taumana. Hann var með stóran
rósavönd í hnappagatinu og hafði
hvíta hanzka, og með háum svipu-
smellum geystist vagninn niður 5
breiðstræti, en vegfarendur hnipptu
hver í annan og sögðu: Þarna er
.Terome.“
Mesta ævihtýrið.
Mesta hneykslisævintýri hans var
samband hans við hina undurfögru
frú Fanny Ronalds, sem hafði yfir-
gefið mann sinn og barst mikið á
í New York. Þegar hún á veturna
reyndist vera miög svo áræðinn
skautahlaupari, fylltist almenniug
ur aðdáun og lotningu.
Eiginkona Jeromes fyriraaf
manni sínum lauslæti hans af ó-
endanlegri ást. Þegar hún eitt sinn
af tilviljun stóð augliti til auglitis
við hina fögru Fanny, og menn
biðu þess af eftirvæntingu að hún
sneri við henni bakinu, rétti hún
Fanny i stað þess hönd sína og
sagði: „Ég áfellist yður alls ekki,
(Framhald á 6. síðu).
Fvrsta bréf Winstons Churchills til móður sinnar: „Elsku mamma. Mér
þykir svo vænt um, að þú ætlar að heimsækja okkur. Ég fór út og
baðaði mig í dag, það var indælt. Skilaðu kveðju til pabba. Kær kveðja
—Winston".