Alþýðublaðið - 10.08.1927, Qupperneq 4

4
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
alt anna'ö gog betra álit á Eiríki
persónulega, heldur en höfundur
greinarinnar, og er þaÖ honum
þvi alveg ósammála um það, eins
og það líka telur ummælin um
Jóhannes í grein Eiríks óréttmæt.
Þar eð álit þeirra á Ameriku er
mjög sitt á hvorn veg, er sam-
anburður við hana aliur annar í
munni Eiríks en Jóhannesar. Undir
iok greinar þessarar skýrir höf.
tilgang sinn með 'fyrri skrifum
hans um Ameríku. Eins og áður
hefir verið tekið fram, mun Alþbl.
fúslega ljá eftir föngum rúm
greinum, er lýsa betri hliðum Am-
eríku eða telja kosti hennar, ef
jþað verður beðið fyrir þær. —
Grein þessi hefir biðið um skeið.
Atks. Alþbl.j
Nýr ,,rithöfundur“ hleypur af
stokkununr í Aiþýðubl. 1. þ- m,
Hann er ,,makaiaus“!
Nafn hans er Eiríkur Hjartar-
son. Hann gerist málsvari Amer-
íku, án þess að kannast við stór-
glæpi hennar og siðspillingu o. s.
frv.
Eiríkur Hjartarson á svo sem
erindi í blaðadáika siðmenniing-
arlands! Hér er kjarninn úr grein
hans. Þvílík rökfimi — takið of-
an, piltar!
„Én hefir yður aidrei fundist
að það væri ánhver svivirðileg-
asta aðferðin að ljúga, skapa
rangar hugmyndir með þvi að
segja satt.“
Hann bætir því við, að þessi ó-
sköp séu gerð af ásettu ráði.
Með, því 'ac segja satt bæði lýg-
ur maður og gefur mönnum rang-
ap hugmyndir, segir E. Hjartarson.
Hann er svo sem ekki geggj-
aður, maðurinn sá!
Annars er ,,makaleysi“ E. Hjart-
arsonar þegar fullsvarað.
En með því, að E. Hjartarson
„rithöfundur" fer á stúfana og
gusar úr sér „innblásnum“ ó-
kvæðisorðum um það, að ég sé
,,ábyrgðarlaus“; og með því að E.
H jartarson kastar óréttmætum
dylgjum að Reykvíldngum með
því að gefa í skyn, að þeir séu
isams konar illgresi og íbúar
Bandaríkjanna og Kanada, þótt
auðvitað sé hann, eins og ailir
vita, svo „lítillátur" ,(af náð!) að
þiggja þrifnað sinn nú í höfuð-
borg fósturjarðarinnar; og með
jþví, áð hann telur fóik hér alls
ekki varða um, hvaö gerist er-
lendis, t. d. í Ameríku; og um
fram alt vegna þess, að ritgeröir
mínar um Améríku Iiafa siðferð-.
islega þýöingu og raunveruiegt
menningargiidi sem áreiðaniegar
upplýsingar um Ameriku og jafn-
framt viðvaranir tii góðra og
s.kynsamra manna, svo að þeir viti
hvað bíöi þeirra sjálfra eða af-
komenda jreirra, sem kunna siðar
a'ð viija lei.ta „æf.intýra“ í Am-
erjku vegna þóssa (ekki vegna
, athugasemdar“ E. Hjartarsonar)
veröur aö ræða þetta meira.
E. Hjartarson auglýsir sig sem
„sérfræðing við lækningar" með.
vélum. Tugir þúsunda af skottu-
tæknurn í Ameríku, sem aldrei
nafa numið einn staf í Iadvnis-
fræði (þeir bara kaupa „diplo-
mur ) Leigja fínar og „flott nvubl-
eraÖar“ læknhigastofur og gerast
svo ’læknar fyrir lífið og græða
stórfé.
ívíieöal þeirra véla, er E. Hjart-
arson hefir á boðstólum, er ein,
sem ég minnist áð hafa séð mik-
ið rausað og predikað um í am-
erískum skrumauglýsingum og er
kölluð „Renulife“, sem ,er bjög-
uð enska og á að þýða, að hún
(vél þessi er lík lírukassa og full
af einhverri rafþráðaflækju) end-
urnýi krafta og heilsu manna!
Þótt það sé næstum ónauðsyn-
legt, vii ég samt taka þaÖ fram
bér, að ég viðurkenni að sjálf-
sögðu gagnsemi rafmagnsvéla,
sem notaðar eru á sjúkrahúsum
0g lækningastofum áifu vorrar.
Mér er auðvitað kunnugt um —
enda viðurkent yfirieitt — að full-
komnar lafmagnsvélar, t. d. þýzk-
ar, hafa gefist mjög vei til lækn-
inga fjöida sjúkdóma, þegar þær
eru í höndum góðra, lærðra
lækna.
Ég vil minna E. Hjartarson á,
að hann er ekid lengur í. Arner-
íku, og ég vil gefa honum heil-
ræði með því að benda honum á,
a'ð amerískt humbug er, sem bet-
ur fer, ekki líklegt til að ná mik-
illi útbreiðsiu hér á landi. fslenzka
þjóðin er of vel mentuð til þess
a'ð láta „draga sig á asnaeyrum",
eins og tiðkast að fólk í Ameríku
geri.
Og ekki virðist líklegt heldur,
að E. Hjartarson hafi ástæðu til
að ímynda sér, að hann geti haft
mikið upp úr þessum ummæjuin
mínum. En geti hann (sem virðist
með öliu óhugsanlegt) fengið sam-
þykki beztu lækna Reykjavíkur og
vottorð þeirra um, að „læknjs-
dómar“ hans hafi veruiegt gildi,
þá vex honum ásmegin fyrir þessi
ummæli mín og hann getur þá
auldð áiit sitt á þeim, enda myndu
þau, ef svo færi, verða undir. eins
afturkölluð. ,,Við bíðum og sjá-
um, hvaÖ setur“, segir jafnað-
armaðurinn Þorsteinn Erlingsson.
Alþýða manna hefir nú tæki-
færi til að dæma urn, hver er
geggjaður í þessu máli.
E. Hjart.arson hefir gert ó-
drengilega árás á mig með því
að reyna aö koma fólki til að
trúa því, a'ð ég væri geggjaður.
Ef ]>að tækist að koma fólki til
að trúa því, að andlega heilbrigð-
ur maður væri geggjaður, yr'ði sá
maður með því sviptur öllum góð-
um tækifærum í lífinu.
En treysta ber íslenzkri aiþýðu
í þessu sem öðru. Hún mun ekki
látfl-neinum takast siíkt ranglæti
gegn alsaklausum manni.
Grein mín um Ameríku var dlls
ekki persónuleg. Og ég tiefi aldr-
ei gert neitt á hintg E Hjartar-
sonar. Ég hefi eiginlega aldrei
fyrri vitað, að hann væri til. Og
te! ég það skaðlaust. Ég myndi
sjálfsagt aldrei hafa skift mér
neitt af honum að fyrra bragði.
Eins og allir geta séð, notaði
E. Hjartarson rúm sitt í blaðinu,
ekki til að ræða neitt máiefni,
heldur að eins til þess að ráðast
á mig á þann hátt, sem hefði
getað skaðað mig, ef einhver hefði
tekið marlc á því, og jafnframt
til að láta í ljós það álit sitt á
Reykvíkingum, að þeir séu alls
ekki siðferðisbetri en Ameríku-
menn.
Dæmi nú fóik óhlutdrægt um
þetta.
E. Hjartarson hlýtur að hafa
fylst „beigri vandlætingu“ yfir því
mikla r.úmi, sem „Vísir“ hefir
„eytt“ og látið í té, er það blað
lýsti morðunum í Eaiidarík|unum.
E. Hjartarson hefir þar feng-
ið ,,innbiástur“, er hann síðar
meir getur kastað í nasir fteyk-
víkinga, því að hann kennir þá
efaiaust „illgresi“ höfuðborgar
vorrar um alt saman!
Það er svo sem auðvitað, að
það hafa fleiri morð verið fram-
in og eru og verða fleiri morð
framin í Bandaríkjunum og Ka-
nada en í öllum öðrum löndum
jarðarinnar samanlagt!
I síðast liðin 8 ár hafa fleiri
menn verið myrtir í Bandaríkjun-
um og Kanada en búa á öllu ís-
landi — og mor'ðvörgunum fjölg-
ar óðfluga.
Á því éina herrans ári 1921 —
og það hefir mikið versnað síð-
an — voru 123000 glæpamenn
setlir í varðhald í Chicago. Á-
ætlað er, að enn fleiri hafi slopp-
ið algerlega, því lögreglan í Am-
eríku er oft í samvinnu við og
í vitorði með glæpamannafélög-
um, og þess vegna er það, að
margir bófar í Ameríku komast
aldrei undir manna hendur. Marg-
ir af þeim glæpamönnum, sem
tekst að draga fyrir lög og dóm,
eru, hver fyrir sig, valdir að
fjölda glæpa. Það má þvi ætia að
glæpir í Chicago 1921 hafi verið
í- það minsta 500 000.
Með sama hlutfal 1 i hefði illgresi
það, arfinn, §em E. Hjartarson
talar um að finna megi hér í
Reykjavik, gefið af sér í upp-
skeru um 4 000 glæpi!
Fjórir ' .smáinnbrotsþjófnaðir
voru framdir hér í borg síðast
I. vetur. Sökudóigarnir voru ung-
iingar, og þeir gerðu þetta s.enni-
lega af því, að þeir viídu ekki
veröa rninni en miiljónir unglinga
í Ameríku. — Amerískar kvik-
myndir varpa miklum dýr'ðar-
ljóma á svona afhæfi.
Það hafa örfáir fleiri glæpir
verið framdir hér í borg, óefað
suniir í þeim tiigangi, að fara
eins að og film-, lietjurnar" og
film->,stjörnurnar“ í Ameríku.
En þrátt fyrir ,,hjálp“ Amer-
íku í fiessu eina efni (siðspill-
nnigu og glæpum) verður samt
,arfinn“, sem E. Hjartarson seg-
ir, að muni þrífast hér í Reykja-
vík, eins og „krækiber í helvíti“
í sámanburði við amerískt illgresi
af sömu tegund, þ. e. siöspiliingn
og glæpi í Ameríku.
Skýrslur sýna, að meira en 60
af hundraði karlmanna í Amer-
íku sýkjast af kynsjúkdómum, og
talið er víst, að enn fleiri konur
séu sýktar, en skýrslur um þær
eru næstum ófáanlegar. Vændis-
konur eru dreifðar eins og mý,
á mykjuskán um alt landið. Yf-
irvöldin hrúga saman of fjár með
mútuþágum fyrir yfirhylmingu
iauslætis í Ameríku.
Væri island sokkið ofan í sama
dýkið og amerísku þjóðirnar,
Bandaríkin og Kanada, eru að
sökkva á kaf i, myndi tala glæpa
hér á landi nema svo tugum þús-
unda skifti og fara stöðugt vax-
andi og lauslætið að sáma skapi.
Ameriski ,,arfinn“ er „dáindis“
snotur! Von að E. Hjartarson sé
hrifinn af ,honum!
í staðinn fyrir þessi ókjör eru
glæpir hér á íslandi fáir og sjald-
gæfir, sem betur íer.
Björg hét kona nokkur, sem-
kom til baka frá Ameríku rétt
áður en ég Jagði af stað þangað.
Hún sagði sannleikann um Am-
eríku. En enginn trúði henni. Ég
ekki heldur. Hefði ég lagt trún-
að á orð hennar, þá hefði ég
aldrei þekt helvíti, hvorki þessa
heims né annars, því þá hefði
ég aldrei farið til Ameriku.
Ég var gintur til Ameríku af
náfrændum mínum. Þegar fóik
þetta gat ekki haft mig fyrir leik-
sopp (það lézt 'vera mjög trúað
og viidi gera úr mér prest), snér-
ist það öndvert gegn mér og 1
rægði mig á allar lundir úr því.
Sagan „Á refilstigum“ ein
sannar, að ég hefi tekið of grunt,
. en ekki of djúpt í árinni. Nú
ættu allir að finna sérstaka hvöt
hjá sér tii að lesa hana, Georg
Brandes hefir sagt, að höfundur
hennar væri einn af þremur beztu
. rithöfundum Ameríku.
Eins og er ofur-eðlilegt, þá ræð
ég ungum mönnum og stúlkum
alvarlega frá því að flytja til Am-
eríku. Og það er engin ástæða
fyrir ungt fólk að gera það, þvl
hér eru öll nútímans þægindi,
nema járnbrautir. En bifreiðar
fylla það skarð. Þrátt fyrir bif-
reiðafjölda Amerlku eru til ekki
all-fáar smærri borgir og bæir
þar, sem hafa ekki eins margar
bifreiðar og höfuðborg vor.
Ef þér ungu menn og ungu
stúlkur trúið mér — ég ségi yður
að eins sannleikann —, þá er yð-
ur borgið í þessu efni.
Ég ■ enda svo þessar línur með
viðeigandi vísuhendingu, sem
hljóðar jxannig:
Vesturheimur, varmenskunnar
álfa,
vonariand hins spilta glæpa-
manns.
Ameríka er — Helvíti.
Jóhannes Stefánsson.
Ritstjóri og ábyrgðarmaður
Hallbjörn Halidórsson.
Aiþýðuprentsmiðjan.