Alþýðublaðið - 16.08.1927, Side 2
ALPYUUtíl^lJlU
£
jALÞÝÐUBLAÐIÐ
! kemur út á hverjum virkum degi.
j Afgreiðsla í Alpýðuhúsinu við j
! Hverfisgötu 8 opin frá kl. 9 árd. ►
} til kl. 7 síðd. !
! Sferifstofa á sama stað opin kl. |
* 9!,/s —10!/3 árd. og kl. 8—9 síðd. j
« Simar: 988 (a'greiðslan) og 1294 \
< (skriistofan). í
< Verðlag: Áskriftarverð h r. 1,50 á
} mánuði. Auglýsingarverðkr.0,15 j
< hver mm. eindálka. {
J Prentsmiðja: Alpýðuprentsmiðjan j
} (í sama hús', sönru simar).
Kosningarnar í Finnlandi.
Eins og getið hefir verið um í
erlendum símfréttum, fóru al-
rnennar kosningar fram i Finn-
landi 1. júlí s. 1. Úrsiit kosn-
inganna urðu ekki kunn fyrr en
tveimur vikum eftir kjördag.
Á 'þjóðþingi Finnlands, sem að
eins er í einni deild, eiga 200
þingmenn sæti. Eru þeir kosnir
með hlutfaliskosningu í 15 stór«
um kjördæmum, þó misjafnlega
margir í kjördæmunum. Pannig
eru 26 þingmenn í einu kjördæm-
inu, en það er höfuðborg Finn-
lands, Helsingfors, og nágrenn-
ið, og voru þar nú við þessar
kosningar greidd 145 155 atkvæði.
Þátttakan í finsku kosningunum
varð nokkuð meiri nú en víð
næstu almennar kosningar þar á
undan, sem frarn íóru 1924, en
jþó greiddu ekki atkvæði fleiri en
60«o af þeim, sem á kjörs'krá
voru. Alls voru greidd 905 552 at-
kvæði, en 875 384 árið 1924.
Jafnaðarmenn tóku við stjórn í
Finnlandi á sfðast líðnum vetri,
undir forystu Váinö Tanners pró-
fessors. Pó að þeir væru sterk-
asti þingflokkurinn, vantaði sanrt
niikið á, að þeir hefðu rneiri hluta
þingsætanna. Peir voru að eins
tæpur þriðjungur þingsins eða 60
að tölu.
Andstæðingar jafnaðannanna
höfðu gert ráð fyrir því, að þeir
myndu tapa þingsætum við þess-
ar kosningar, því að þsir höfðu
sætt ákveðinni andstöðu undir
éins þegar þeir tóku við vöidum
og mjög harðvítugum árásum í
kosningahríðinni frá öllum öðr-
um flokkum. En þessi hrakspá
andstæðinganna varð að engu,
Jafnaðarmenn bættu við sig 3000
atkvæðum, og lá rnjög nærri, að
þeir hækkuðu fulltrúatöiu sína.
Pannig vantaði þá að eins 63 at-
kvæði í einu kjördæminu til þess
að bæta við sig einu sæti.
Flokkarnir í finska þinginu eru
6. Fyrir síðustu kosningar voru
lýðræðisjafnaðarmenn 69 að tölu,
sameignarsínnar 18, sænski þjóð-
flokkurinn taldi 23, finski fiokk-
urinn 38, finski framsóknarflokk-
urinn 17 og finski bændaflokkur-
inn 44- Úrslit kosninganna urðu
þau, að lýðræðisjafnaðarmenn
istóðu í stað hvað þingsæti snert-
ir, sameignarsinnar unnu 2 þing-
sæ’ti, sænski þjóðflokkurinn vann
1 sæti, fínski flokkurinn tapaði 4
og finski framsóknarflokkurinn 7,
en finski bændaflokkurinn vann
8 sæti.
Eftir kosningarnar er jafnaðar-
mannastjórnin fastari í sessi en
áður, þar sem hún hefir nú stuðn-
ing 104 þingmanna, sameignar-
sinna og sænska fiokksins, auk
flokksmanna sinna, en þessir flokk-
ar höfðu fyrir kosningarnar til
samans 101 þingsæti.
Við kösningarnar skiftust at-
kvæðin þannig á flokkana: Lýð-
ræðisjafnaðarmenn fengu 257 364
atkvæði, sameignarsinnar 108 566,
sænski þjóðflokkurinn 110 846,
finski flokkurinn 160 097, finski
framsóknarfiokkurinn 60 743 og
finski bændafiokkurinn 205 847.
Kosningarnar snérust mest um
starf jafnaðarmanhastjórnarinnar,
og verður ekki annað sagt, en
að stjórnin megi vei við úrslitin
una.
Sameignarsinnar bættu við sig
2 þingsætum og allhárri atkvæða-
tölu. Á það án efa rót sína að
rekja til þess, að nú gengu þeir
til kosninganna sem löglegur
stjórnmálafíokkur, en árið 1924
var flokkur þeirra bannaður með
Iögum, en jafnaðarmannastjómin
kom þyí til leiðar, að- þau lög
voru úr gildi .numin og að sam-
éignarsinnar þeir, er í fangelsum
sátu, voru látnir lausir. Aftur á
móti fengu sameignarsinnar við
þessar kosningar bæði færri at-
kvæði ög þingsæti en við almenn-
ar kosningar, sem fram fóru 1922,
því þá fengu þeir 27 þingsæti.
Það er því auðsætt, að ekki
verða stjórnarskifti í Finnlandi
fyrst um sinn, því að bæði hafa
jafnaðarmenn flestum þingsætum
á að skipa, og lítið útlit er fyrir',
að smáfiokkarnir bræði sig saman
og myndi stjórn. Jafnaðarmanna-
stjórnin hefir einnig þegar áunnið
sér fiylli og ’fulla viðurkenningú
verkamanna og margra annara.
Hún hefir, þann stutta tíma, er
hún hefir verið að völdum, komið
á betri og fyllri tryggingarlöggjöf,
áuk margs annars hagræðis fyrir
efnaminni stéttimar.
Æfintýrabarnið
Wolfi Schneiderhan.
Viðtal við frú A. Friðriksson.
Það ber ekki við á hverju
ári, að undrabörn heimsæki
höfuðstað íslands. Fólk hefir.
að eins heyrt og Iesið sagnir
um undrabörn, en vart trúað
þeim, og litið þau. líkt og æfin-
týri væri.
Nú eiga Ileykvíkingar von á,
að ókunnur og merkilegur gest-
ur berji að dyrum hjá þeim
bráðum. Gesturinn er eitt af
þessum æfintýra-undrabðrnum,
fiðlusnillingurinn heimsfrægi,
hinn ungii.1l ára Wolfi Sehnei-
derhan.
Það þótti hlýða. að afla sér
nokkurra upplýsinga um þenna
tilvonandi æfintýragest ok.kai'.
Fór því Alþýðúblaðið lil frú
A. Friðriksson, sem er umboðs-
maður Wolfis hér, og bað hana
að segja sér nokkuð gerla af
æfintýrabarninu.
„Eins og þér vitið“, segir
frúin, „fengu mörg þýzk, ung-
versk og austurrísk hörn vist á
Norðurlöndum á fyrstu árun-
um eftir stríðið. Neyðin heima
fyrir í þessum löndum, bölið,
sein af ófriðnum leiddi, gerði
það að verkum, að gengist var
fyrir þessum harnaflútningum.
Fá af þessuni börnum komu
hingað lil íslands, en flest
þeirra fóru lil Danmerkur og
Svíþjóðar. Meðal þessara fá-
tæku barna, sem urðu að' flýja
frá foreldrum síiium úr landi
sínu, var Wolfi litli Sehneider-
han. Fjölskylda i Svíþjóð tók
hann að sér. Willy Klasen pró-
fessor, tónskáldið og píanóleik-
arinn þekti, komst þar í kynni
við drenginn og sá, hvílíkum
geysi-hæfileikum hann var
gæddur, og með hvílíku valdi
hann handlék fiðluna. Klasen
og faðir drengsius, sem er leik-
ari í Vínarborg, urðu ásáttir
um að setja drenginn til náms
hjá allra frægasta fiðlusnillingi
Austurrikis, Sevcik’s. Þar lærði
Wolfi í nokkurn tima, og kenn-
ara hans undraði mikið, hversu
djúpum hæfileikum hann var
gæddur.
Fyrst þegar Wolfi lék á fiðlu,
var hann að eins fjögurra ára
að aldri.
Til, Kaupmannahafnar kom
hann í vor og hélt þar marga
hljómleika. Danir ern mjög
vandlátir á hljómlist, en aldrei
hafa blöðin verið eins sam-
mála um snild neins snillings
eins og þessa barns. Þau lýstu
því hvað eftir annað yfir, að
kraftaverk gerðust enn þá með-
al vor og Wolfi væri einmitt
Ijósasta dæmi þess.
Nú mun þessi undradrengur
koma hingað. Hann mun ekki
dvelja leng'i hér. Hann fer til
Ameríku héðan og hefir verið
heðinn að halda þar um 100
hljómleika í haust. Klasen pró-
fessor hefir fylgt honum síðan
þeir kyntust, og kemur hann
einnig hingað. Eg hið. yður að
skila til lesenda Alþýðublaðs-
ins, að hér sé eitt undrabarn
æfintýranna að koma fram á
leiksviðið, en sjón sé þó sögu
ríkarP*.
Alþbl. þakkaði frúnni fyrir
söguna af þessu undraverða
harni og kvaddi.
Halldór Kiljan Laxness.
„Hvert stefnir?" varð hugs-
un mín, er ég heyrði, að Hall-
dór Kiljan hefði í hyggju að'
hverfa af Iandi burt til^ lang-
dvalar í framandi löndum,
fjari’i vinum, æskustöðvum og
ættjörðu.
En ríú verður mönnum ef til
vill á að spyrja: Hver er þessi
Halldór Kiljan? Hann er sá
hinn ungi maður, sem dregið
hefir að sér athygli, jafnvel að-
dáun manna nú á síðari ái'um
fyrir skrif sín og' skáldsagna-
gerð. Þá vaknar önnur spurn-
ing' í huga mínum: Hvers vegna
festir þessi ungi og efnilegi mað-
ur ekki vndi á ættlandi sínu?
Svarið verður, mörgum til
hryggðar, á þá leið, að honum
bjóðist ekki sæmileg lifskjör
hér.
í sannleika má það sorglegt
heita, hversu lítilfjörleg fjár-
framlög ríkissjóðs eru til
skálda og listamanna, til sam-
anburðai' við ýmiss önnur til-
lög', sem fáum eru til gagns og
engum til sæmdar. En þetta
þarf að lagfærast hið fyrsta.
Hjá því verður ekki komist.
Vér getiim gert oss það í hug-
arlund, hvílik hætta er í vænd-
um, ef andans mönnum þjóð-
arinnar eru biargir baunaðar'
hér, svo að þeir verða að flýja
land og setjast að meðal þjóða,
sem eru komnar á hærra
þroskastig og' ltunna að rneta
þá að maklegleikum. ,
Mér vei’ður á að spyrja: Er
það tihetlun fjárveitingavalds-
ins, að gera unga og' andríka
íslendinga að útflutningsvöru,
en skilja leirskáldin eftir sem
feður og fyrirmyndir handa
komandi kynslóðum — sálar-
litla kjötskrokka?
Það er gömul saga, að fyrsta
sporið á framsóknarbrautinni
sé ætíð erfiðast. Annað og
þriðja sporið virðast ætla að
verða Kiljan örðugri en hið
fyrsta. Hann hefir eqn litla eða
alls enga peningalega viður-
kenningu fengið fyrir ritsfcJrf
sín. Eg skal að vísu engan
dóm á það leggja, hvort hann
hefir enn þá afrekað nokkru
þrekvirki á þvi sviði, en hitt
mun flestum vera Ijóst, að
mikið er í manninn spunnið,
og að í honum búi það andlegt.
verðmæti, sem alls ekki má
láta glatast aí hirðu- og sinnu-
leysi.
Að endingu vil ég fara þess
á leit við fjárveitingavaldið,
hvort ekki myndi framkvæm-
anlegt að veita ungum mönn-
um, sem hafa vilja samfara
góðum gáfum til þess að ger-
asl plægingamenn í bókmenta-
akri þjóðarinnar, svo ríflegan
styrk, að þeir geti gefið sig alla
við því starí'i. Eg er þess viss,
að lestrarfýsn íslenzku þjóðar-
innar er svo mikil, að hún
vildi gjarnan taka á sig þá litlu
g'jaldaaukningu, sem af því
myndi leiða.
Steinn K. Steindórsson.
„Verðandi“-fundur
verður í kvöld kl. 8.