Tíminn - 25.01.1956, Qupperneq 4

TÍMINN, miðvikuflaginn 25. janúar 1956.
20. blað;
a
Um marg'ra ára skeið hefir ver-
ið rætt og ritað um samgöngumáí
okkar Sunnlendinga. Koma þar
fram mörg sjónar.mið, svo sem
venja er til, þar fer ekki ævin-
lega saman þekking á vegstæði,
né vegalengdum, ekki heldur at-
hugun á því, hvert er gildi þess
að vegurinn sé lagður þar sem
minnstar eru brekkur, sn jóalög
og skafrenningur. Ekki-er heldur
minnst á það hversu mikils það
er vert að losna við þá veðurhæð
svo og haustþokur í náttmyrkri,
sem verður ævinlega á hæztu
fjöllum. Ég vil leyfa mér að segja
nokkur orð um okkar gömlu vegi
og vegleysur, því ég hefi kynnzt
því nokkuð síðastliðin 27 ár á
austurleiðum. Ég hefi áður gjört
nokkra lýsingu á vegunum bæði í
viðtölum og bréfum. Á austufveg-
um er ég búinn að striða við snjó
og skafla, bæði í brekkum og á
Sléttlendi, kynnst árennslum og
úrrennslum.
Ég er búinn að sjá' margt reiði-
leysið og ráðaleysið, þar sem sum
ar hæðir og hólar mynda sama
skaflinn áratug eftir áratug án
þess að nokkuð sé að gert. Já, og
aðra staði hefi ég séð, þar sem
unnið er að endurbótum' ár eftir
ár, breikkaður og hækkaður, og
hækkaður og breikkaður vegur og
vegbútur. Þá staði sjáum við enn
á austurleið, esm alltaf rennur úr
á austurleið, sem alltaf .rennur úr
oft um sumur líka. Ég sá það ár-
ið 1930 og á hverju ári síðan, að
sum af þeim skolrörum og skolp-
rörum, sem lögð voru í gegn um
veginn, hafa ekki getað flutt það
vatn, sem þeim var ætlað að
flytja, og jafnlengi hefi ég séð að
sumir frárennslisskurðirnir, sem
voru 25 til 30 em. á hæð og breidd
hafa ekki heldur getað flutt það
vatn, sem með þarf og þeir geta
það ekki enn, því hæðin og breidd
in er sú sama enn í dag og úr-
rennslin því mjög lík. Já, vega-
málastjórnin er víst sú hin sama,
sem ekki hefir verið talin neitt
hugsanarík. Margar ræður og rit
um vegamál snúast mjög að því,
hversu Krísuvíkurvegur sé snjó-
léttur, og hversu miklu verðmæti
hann hafi bjargað í samgöngu-
kerfi Suðurlands. Vel má vera, að
svo hafi verið, en ekki finnst mér
hægt að ganga fram hjá því,
hversu kostnaðarsamur sá flutn-
ingur er á þeirri löngu og slæmu
leið, þar sem vegalengdarmunur
hefir ævinlega kostað 10 til 16
þúsund kr. á hverjum degi, þegar
hann er ekinn.
Krísuvíkurvegur er eitt af þeim
verkum, sem unnin hafa verið á
seinni árum, sem er mjög mis-
heppnaður. Veginn þarf að laga.
í fyrsta lagi þarf að breikka hann,
frá Suðurnesjavegi suður að
Vatnsskarði, og taka af honum
beygjur, svo og. gera betri út-
skot. Vatnsskarðsbrekkuna verður
að laga, sprengja niður í skarðinu
um 6 til 8 metra og 60 til 70 m.
breitt. Gjöra uppfyllingu neðst á
henni, færa brattann til og
minnka hann niður í 1 m. móti
hverjum 16 til 18 lengdarmetrum.
Stefánshöfða, Emils- og Geirsbeygj
ur á milli höfðanna ásamt Syðri-
Stapa, verður að gjöra stimu skil.
Það er mjög auðvelt að taka Ste-
fánshöfðanna mikið niður svo
brekkan minnki þar verulega,
bæði til norðurs. og suðurs.
Á sama hátt verður að sprengja
burt Sy'ðri-Stapann. Það má furðu
gegna að okkur skuli vera skipað
að aka svo slæmar brekkur, eins
og þar eru nú, meira og minna
fullar af snjó, sem ævinlega eru
ekki færar til aksturs nema send
séu þangað og látin moka mokstr-
■ artæki þegar í stað, þá er við
flýjum af Hellisheiði vegna snjóa.
Nokkuð fyrir austan landa-
merki Krísuvíkur var vegurinn
lagður of nærri Geitahlíðinni í
slæmri brekku, þar þarf að færa
veginn til, suður á hraunsléttuna,
til þess að losna við þann hættu-
stað. Alkunnugt er við Hlíðar-
vatn, hversu brekkan er slæm og
hættulég/bæði í snjóum og -skriðu
föllum. Þetta hættúsvæðf þarf að
laga og það helzt með því að færa
veginn alla leið suður fyrir Hlíð-
arvatn.
Margir hafa heyrt talað um Sel
• vogsheiði. Hún er skráð 180 m.
há, en landslag skammt suðaust-
uur og nær sjó, liggur á sléttu og
' <er hagstætt vegstæði.
Orðið er frjálst
Ólafur Ketllsson:
UM
Þrjár mllljónir til Þrengslavegar
Þáð óhapp vildi til, þá er
verkfræðingar okkar voru sendir
til að mæla fyrir veginum þar í
kring, að Djöfuliinn narraði þá
upp á Selvogsheiði, sýndi þeim
riki véraldar og þess snjóadýrð,
sem varð-tjl þess, að vegstæðið
var ákveðjð þar. Síðan höfum við
orðið að stríða þar við snjó og
brekkur, og brekkur og snjó í
marga vetur, en hvenær er von
til að við losnum við slíkt? Jú,
það verður þegar Þoriákshöfn hjá
Thorarensen er orðin það stór, að
byggðin nær alla leið út í Selvog.
Haldið þið, lesendur, að það geti
orðið fyrr? En hver lifir svo iengi?
Jú, næsta kynslóð. Fyrir nokkrum
óþarft er með öllu að láta okkurlþað heimsmet hvorutveggja. Þann
heyra frá sér annað uin Austur- akstur allan er ekki hæg tað teija
árum ritaði ég grein í ,,Tímann“/fþessari leið er um 200—252 m.
um hinn gamla Hellisheiðarveg,
en svo einkennilega vildi til, að
blaðið sleppti úr greininni 4 máls
greinum, þrátt fyrir það, þótt bú-
ið væri að lofa mér að birta hana
orðrétta. Út í þá sorgarsögu, sem
ég sagði -þar, og sleppt var úr
greininni,. fer ég ekki hér, en aðr-
ar hliðar. á vegamálinu tel ég rétt
að minnast á. Ég fæ máske önn-
ur blöð-ttil að birta þá grein orð-
rétfa.
Þann 15. apríl 1946 voru sam-
þýkkt lög á Alþingi um nýjan
austurveg. Jafnframt því var vega
málastjóri látinn gera kostnaðar-
áætlun um veginn, sem varð svo
há, að alþingismönnum hefir víst
svimað við, en eru þó ýmsum töl-
um vanir. Til framkvæmda með
vegalagningu hefir enn ekki kom-
ið, en öðru hvoru höfum við heyrt
og séð að alþingismenn rámar
eitthvað í það, sem þeir hafa lög-
fest um veginn. Taka þeir þá það
ráð að rita greinarstúf í blöð, og
flytja tillögur á Alþingi um veg-
inn. Skal hér minnst á tvö dæmi:
Þann 24. okt. 1948 ritar Emil Jóns
son, ráðherra, grein í Alþýðublað
ið, sem var svargrein frá 22. s.m.
þar sem getið er um vanrækt hans
í þrjú sumur, að hafa ekki byrjað
framkvæmdir á Austurvegi. í
kafla úr svari sínu segir ráðherr-
ann orðrétt: „í lögum um Austur-
veg, sem afgreidd voru frá Alþingi
.15. apríl 1946 eru engin ákvæði
um það, hvenær hefja skuli verk-
ið(. en hins vegar sagt, að fram-
kvæmdir skuli miðast við að verk
inu verði lokið á 7 árum ef viss
skilyrði, sem þar eru nánar tiltek-
in, séu fyrir hendi. Þann 21. okt.
s á. sendi Gunnar Thoroddsen,
borgarstjóri, svargrein til ráð-
herra. Kafli úr þeirri grein hljóð-
ar á þessa leið: „Hér hefir ráð-
herrann óvart sleppt einu orði,
sem ekki er þýðingarlaust. Lögin
segja nefnilega „á næstu 7 árum“!
Framkvæmdir áttu því að hefjast
1946 og nú ætti að vera lokið %
hlutum verksins.“
Þetta skeði 1948. Síðan eru lið-
in 6 ár og væri því full þörf fyrir
þessa ágætu menn að líta í og lesa
upp sín eigin lög, láta þau síðan
koma til framkvæmda, eftir því,
sem þau reynast rétt vera.
Á síðasta Alþingi í des. 1954,
voru samþykkt fjárlög, svo sem
venja er til. í þeirri fjárlagasam-
þykkt var ekkert fé veitt til aust-
urvegar, sem vinna skyldi árið
1955. Þá er þeirri fjárlagasam-
þykkt var að Ijúka, fluttu hinir
hæstvirtu heiðursmenn, þeir Sig-
urður Ó. &lafsson, Jörundur Bryn
jólfsson, Jón Kjartansson, Helgi
Jónasson, Gunnar Thoroddsen og
Jóhann Hafstein þingsályktunartil
lögu um að hefja framkvæmdir
Austurvegar. Þótt áhuginn á því
áúgnabliki væri mikill, létu þeir
þó ekki hefja framkvæmdir um
hávetur með engan pening í hönd
unum. Nú, á þessu þingi, 1955,
eru hinir sömu sómamenn farnir
að tala um veginn, og lesa yfir
þingsályktunartillöguna frá des-
1954 og hrósa henni hve hún sé
heppileg. Ég vil vona, að áhugi
þeirra alþingismanna um lagn-
ingu Austurvegar, haldist fram á
næsta fjárlagaþing og þeir hafi
hug til að flytja hana í Fjárveit-
inganefnd. Ég vil benda þessum
alþjngismönnum og öðrum á,. að
veg en aðeins eitt: Takið hann
inn á fjáriög og veitið tii'hans
þrjár milijónir króna. 3.000.000
krónur. Þá getum við Árnesingar
lagt veginn alla leið af Svina-
hraunsvegi yfir á Olfusveg. Þar
með væri hægt að íramkvæma
vegalögin frá 1946 og ljúka- þvi'
verki, sem beðið hefir um ál-a-
túgi. Vegstæðið iim svohetnda
Þrengslaleið; hefir verið ákveðið
sem leið liggur af Svínahraans-
vegi norðan Draugahliðar, Blá-
hoits og l ambafells jyfir Þrengsl-
in um Eldborgairhráun, austur til
Þóróddsstaða á Öifusveg. Mest af
hæð yfir sjó og því oftast mun
snjóléttari heldur en á Hellisheiði,
sem er 122 m. hærri, eða 374 rii.
há. í blaðagreinum, sem birtar
hafa verið í vetur, er mikill á-
greiningur milli manna, hvort
leggja skuli nýjan veg ýfir Heil-
isheiði, sem nefnd er öðrú nafni:
bein og skemmsta leið, eða um
Þrengsialeið, sem sögð cr í blaða-
greinunum 6—7 km.-Jengri og af
sumum miklu meir. Þar sem lýst
hefir verið oddkrókum og Z-beygj-
um á veglínunni, svo sem frá Lög-
bergi til skíðaskála, frá skíðaskála
suður að Vindheimum í Ölfusi.
Frá Vindheimum norður til Hvera
gerðis svo sem leið liggur til Sel-
foss.
Það er illt, að menn skuli vera
svo ósammála um það vegstæði,
sem lögfest hefir verið, en ég tel
rétt að gjöra nokkurn samanburð
á þessum tveim vegstæðum eftir
því, sem þau koma mér fyrir
sjónir nú.
Hin nýja veglína um Þrengsla-
leið frá Reykjavík til Selfoss er
61,3 km. en ný veglína um Hellis-
heiði 57,8 km. Leiðin um Hellis-
heiði er því 3,5 km. styttri en 120
m. hærri. Vegna þeirrar brekku,
sem yrði á Hellisheiðarleið um-
fram hina 120 m. hæð með halla
1:15 metrum væri brekkan því
1800 m. löng. Athugum nú, hvað
tekur langan tíma að aka sléttan
veg 3,5 km., sem er vegalengdar-
munur Þrengsla og Kambaleiðar,
þar við bætist 1,8 km., sem sam-
svarar Kambabrekku og síðan líka
1,8 km. brekkan niður Hveradali
— samtals 7,1 km. Jafnsléttur veg
ur um Kamba er 54,2 km. plús
1,8 km. upp brekku og 1,8 km.
niður brekku, samtals 57,8 km.
Brekkuvegur á þeirri leið er því
3,6 km. umfram Þrengslaleið, sam
anburður verður því á 7,1 km.
Þrengslavegar og 3,6 km. Kamba-
vegar. Gert er ráð fyrir að sléttur
vegur sé ekinn á 45 km. hraða á
klst., sem er 1 mín, 20 sek á km.
7,1 km. tekur því 9 mín. 28 sek.
til aksturs. Aftur á móti er brekk
an upp Kamba 1800 m. löng og
ekin ‘ með 15 km. hraða á klst.,
sem svarar 4 mín. á km. Átján
hundruð metrar eru því farnir á
7 mín., 12 sek. Tökum svo brekk-
una niður Ilveradali 1800 m., sem
ekin væri með 25 km. hraða. Sú
leið er því ekin á 4 mín. 20 sek.
Tíminn, sem þessar brekkur taka,
er því 11 mín og 32 sek. Mismun-
urinn er því: Kambavegur 11 mín.
32 sek. Þrengslavegur 9 mín. 28
sek., sem sem 2 mín. 4 sek., sem
lengur væri verið að aka nýja
Kambaleið. Verður því að telja að
flutningskostnaður eftir henni þó
að vegalengdin sé aðeins skemmri,
heldur dýrari en Þrengslaleið. Ég
fullyrði að motorslit, gíraslit,
bremsuslit og keðjuslit, verður
nokkru meir á brekkuleiðinni, en
vaxandi gúmmíslit og viðgerðir á
lengri leiðinni. Þessi reikningur
minn er gjörður fyrir vörubíla og
stóra fólksflutningabíla. Vísa ég
því alveg á bug þeim tölum
greinarhöfunda úr Flóanum og
fleiri, þar sem haldið er fram, að
Kambaleið sé ódýrari til aksturs.
Þeirra reikningur er sennilega
fyrir bændabíla, burgeisabíla og
botnvörpubíla, eins og alþjóð veit,
þá eru þeir undir sérstöku skatt-
frelsi. og skattþunga. Líklega er
nauðsyniegan énda hefir hann
ekki verið tekinn inn í vísitöl-
una. Nú- hafið þið séð mitt dæmi
a nefndum leiðum og getið end-
urreiknað það í rólegheitum. Ég
gat þess áður, að miklar líkúr
væru fyrir þvi, áð snjóléttara væri
um þrengslaleið, því æviniega hef
ir pað sannast með leiðina til
Kolviðarhóis á mörgum árum,
sem er mun snjéiéttari en Hellis-
heiði.
Ég vænti þéss, að menn tnuni
nokkuð snjóþyngsli á Hellisheiði
í vetur, sem ófær varð í 21 dag
fyrir áramót, en 20 daga eftir ára
mót, en mikill snjór mokaður á
hénni árihari tima, þá er hún var
farin. Leiðin til Kolviðarhóls var
iítíð mokuð og oftast fær og ekin
í 'skíðaferðir þegar óskað var.
Við þetta tækifæri tel ég rétt
að leggja fram skýrslu yfir þá ó-
færðardaga sem verið hafa á
Hellisheiði síðastliðin 27 ár:
1929 4 dagar 1942 0 dagar
1930 52 — 1943 4 —
1931 90 — 1944 68 —
1932 90 — 1945 23 —
1933 81 — 1946 5 —
1934 45 — 1947 7 —
1935 35 — 1948 12 —
1936 12 — 1949 87 —
1937 102 — 1950 38 —
1938 26 — 1951 115 —
1939 4 — 1952 84 —
1940 10 — 1953 11 —
1941 0 — 1954 27 —
og svo frá nýári í vetur 20
Því miður á ég ekki til skýrslu
yfir það, hversu marga af þess-
um dögum var fært til Kolviðar-
hóls.
Ég hefi getið þess, að í vetur
sem teljast má snjóléttur á lág-
lendi, en meir en meðal snjóþung
ur á Hellisheiði, hversu hverfandi
lítill snjór hefir verið á veginum
til Kolviðarhóls. Sömu sögu var
að segja snjóaveturinn mikla 1937
þá er Hellisheiði var ófær í 102
daga með mjög djúpum snjó, og
flutt var yfir hana mjög lengi á
traktor með sleða aftan í, en ekið
til Kolviðarhóls mestan hluta vetr
ar. (Hversu sá timi var langur,
mun vera hægt að sjá í bókum
M. B. Flóamanna), en engin tæki
voru til snjómoksturs önnur en
handskóflur. Það sýndi sig þá
mjög ve log sannaði hversu miklu
munar með snjóalög, þar sem
lægra liggur. Þetta hefir sannast
alla vetur síðan akstur hófst að
vetri til hér austur yfir Heiði.
Ég vil biðja menn að kynna sér
vel þessa sönnu sögu, en halda
ekki dauðahaldi í hábrekkur Hell
isheiðar, og hina kostnaðarsömu
Krísuvíkurleið, (öðru nafni Löngu
vitleysa), sem sem sumir greinar-
höfundar gjöra.
Ég vil aftur minna á það, að
veturinn 1937 var mikið flutt yfir
Hellisheiði öfan á snjóbreiðunni,
sem gafst eftir vonum vél, með
lítil og léleg tæki. Ennfremur var
það þannig austnr á Fljótsdals-
heiði fyrir fáum árum, sem nest-
um ætti að vera í fersku minni.
Læt ég Guðmundi Jónassyni eftir
að segja þá sögu.
Vel gæti svo farið, að snjðavet-
ur gerði hér líkt' og 1920, þá er
símastaurar fenntú í kaf á Hellis-
rieiði og samfelldur, þykkur Snjór
var í byggð, svo ekki sást fyrir
neinni þúfu, þótt háár væru. Hvert
rinmdu þá ráðamenn okkar itíma
halda, sem ekki mega snjo sjá
nema 1 tii 2 daga, én hringjá svo
á aliar fáanlégar snjóýtuf til
mokstúrs strax á þriðja degi.' Það
þárf nú þegár að kynna sér vfel þá
mdöguleika að íerðast ofan á snjón
um, þegar mokstúr er ekki rtiögu-1
legur. Það er eitt- áf þeim málum,
sem enn éru óleyst í landi Voru,
en þörf er fyrir slík férðalögl víða
um landið flesta vetiir, þótt Isnjó-
léttir séu, og gætu átt rétt á sér
yfir Hellisrieiði eins- og Iión ér nú
suma vetur. Ekki væri óéðlilegt,
þótt þjóðfélágið þýrftí eirihvern
tíma að athuga og yfirvega þann
kostnað, sem of löng bið ásamt
snjómokstri fleiri kílómetra kost-
ar, þær tölur eru aldrei birtar
almenningi.
Það er orðið tímabært að hefja
framkvæmdir á Austurvegi, og
velja hið rétta vegstæði, eins og
hefir verið gjört. Á þéssum stað
verður framtíðarvegur okkar, sem
enginn má villast af.
Okkur ber sannarlega að nýta
það, að svo vel hefir viljað til,
sem nær einsdæmi eru hér á landi
með svo lágar heiðar, 200 til 225
m. á hæð, sem valdar eru sem veg
stæði. Aðrar heiðar eru: Breið-
dalhseiði 470 m.; Fagridalur 320
m.; Fjarðarheiði 620 m.; Fróðár-
lieiði 360 m.; Holtavörðúheiði 390
m.; Kerlingarskarð 311 m.; Ódds-
skarð 660 m.; Reykjaheiði 360 m.;
Vaðlaheiði 520 m.; Vatnsskarð 420
m.; Þorskafjarðarhéiði 490 m. og
Öxnadalsheiði 550 m., svó nokkrar
séu nefndar. Mörgum ér kunn-
ugur snjórinn á þéim • héíðum.
Þess skal líka getið, þá er vega-
málastjórnin villtist up‘þ! á Siglu-
fjarðarskarð, sem skráð er 630 m.
hátt og aðrir verða nauðúgir að
villast á eftir, þar sem ekki ér
fært nema þrjá til fjóra mánuði
ársins vegna snjóa. Ég vil þakka
það, þá er sama stjórnin rataði
rétta leið, þar sem lítil þoka, litl-
ar brekkur og íitla ræsagerð þarf
með. Þar eiga allir samle.ið, öku-
menn, fræðimenn og ritsnillingar.
Að síðustu þetta: Ég vænti þess
að hinir ágætu alþingismenn, sem
allt vilja fyrir kjósendur sína gera,
mögulegt og ómögulegt, leiti sér
þegar lækninga við slæmum svima
sem þeir fengu af hátim tölum
um kostnaðaráætlun úm nýjan
Austurveg. Ég vil veita aðstoð við
þá lækningu. Ég vil vona, að sii
lækning fáist áður én þeir af-
greiða fjárlög fyrir árið 1956, til
þess að hægt verði að grípá tæki-
færið stráx eftir að þetta ár er
liðið.
Það ættu menn að inuna,, að á
þessu ári er þörf nýrra manna,
nýrra ráða og nýrra ákvæða til
framkvæmda.
Staddur suðaustan uridir 600
metra fjallshlíð 1955.
UPPBOÐ
Samkvæmt ákvörðun skiptaréttar verður húseignin
Lækjargata 32 í Hafnarfirði (Málningarstofan) boðin
upp og seld, ef viðunanlegt boð fæst, á opinberu upp-
boði, sem haldið verður á eigninni sjálfri fimmtudaginn
26. þ. m. kl. 2 e. h.
Einnig verða þá seldar vörur og efni (lager) tilheyr-
andi Málningarstofunni og ennfremur tvær bifreiðar:
Willys jeppi og
Chevrolet sendiferðabifreið (árg. 1955).
Skiptaráðandinn í HafnarfirSi, 24. [an. 1956.
Guðm. í. Guðmundsson.
Vinnið ötullega uð útbreiðslu T í M A S S