Tíminn - 13.03.1956, Blaðsíða 6

6
T í M I N N, þriðjudaglnn 13. marz 1956,
Útgefandi: Framsóknarflokkurinn.
Ritstjórar: Haukur Snorrason
Þórarinn Þórarinsson (áb.).
Skrifstofur 1 Edduhúsi við Lindargötu.
Slmar: 81300, 81301, 81302 (ritstj. og blaðamenn),
auglýsingar 82523, afgreiðsla 2323.
Prentsmiðjan Edda h.f.
Leið, sem skylt er að reyna
TjAÐ ER ekki ósenni-
* legt, að þegar stundir
'líða fram, verði framsöguræða
sú, sem Hermann Jónasson
flutti á flokksþingi Framsókn-
armanna, talin marka tímamót
í stjórnmálasögu íslendinga.
Hermann Jónasson sýndi
fram á með glöggum rökum,
hvernig núverandi ríkisstjórn
væri strand, eins og flestar
fyrri stjórnir, sem Sjálfstæðis-
flokkurinn hefði staðið að,
vegna sérhagsmunastefnu þeirr
ar, sem réði flokknum. Hann
vék síðan að framtíðinni og
sagði:
„ÞESS VEGNA legg ég til að
nú eftir þetta síðasta strand,
er Sjálfstæðisflokkurinn stend-
ur að, verði reynt að bjarga
málinu með samstarfi vinnandi
íólks í landinu en þoka sér-
hagsmunamönnunum til hliðar.
Þetta álít ég að geti gerzt
þannig: Að Framsóknarflokkur
inn og Alþýðuflokkurinn komi
sér saman um sameiginlega
kosningastefnuskrá, kosninga-
handalag og stjórn eftir kosn-
ingar, ef þessir fiokkar fá nægi
iegt fylgi tii þess að mynda rík-
isstjórn. Það verður eitt af hlut
verkum þessa flokksþings, að
semja kosningastefnuskrá, sem,
éf af kosningabandalagi verður
við Alþýðuflokkinn, yrði samn-
ihgsgrundvöllur.
Það er vitanlega ekki hægt
að segja um það með neinni
'fullvissu, hvernig kjósendur
rhundu taka slíkri samvinnu.
En ef reiknað er með þeim
kosningatölum, er þessir flokk-
ár höfðu við síðustu kosningar,
og ef kjósendur tækju þessu
Samstarfi vel, ættu þessir tveir
flokkar að geta fengið meiri-
• hluta á Alþingi.
EG TEL NÆSTA augljóst,
að hvort sem þessi samfylking
Framsóknarflokksins og Al-
þýðuflokksins í næstu kosning-
um fengi meirihluta eða ekki,
þá yrði hún a. m. k. lang-
stærstu samtökin í þinginu og
hefði því möguleika og rétt til
þess að mynda meirihluta
stjórn eða minnihluta stjórn, ef
meiri hluti væri ekki fj'rir
hendi. Ef um minnihluta stjórn
væri að ræða yrði það að skeika
að sköpuðu hvaða afstöðu aðrir
flokkar í þinginu en Sjálfstæðis
flokkurinn tækju til þessarar
stjórnar. Slíkar stjórnir tíðkast
víða erlendis, t. d. hefir slík
stjórn verið mynduð í Frakk-
landi og hefir aðeins lítinn
hluta þings á bak við sig, en
gleggsta dæmið eru Norður-
lönd, þar sem slíkar stjórnir
hafa setið að völdum m. a. í
Danmörku nú síðustu árin.
ÝMSIR MUNU segja sem
svo: Hverju eru þið nær með
þessu? Jafnvel þó að þið hefð-
uð meiri hluta á Alþingi, yrði
stjórn ykkar það veik, að hún
gæti naumast frekar en sú
stjórn, sem nú situr, haft full-
komin tengsl við verkalýðinn,
þar sem Sósíalistaflokkurinn er
fremur en jafnaðarmannaflokk-
urinn ráðandi í verkalýðshreyf-
ingunni. En þessi ríkisstjórn
myndi að sjálfsögðu um leið
og hún tæki við völdum bjóða
fulltrúum hins vinnandi fólks,
alveg án tillits til þess hvaða
flokkur stjórnar verkalýðshreyf
ingunni, að skipa fulltrúa sína,
sem ásamt fulltrúum ríkis-
stjórnarinnar, hafi meirihluta-
vald til þess að gæta réttar
hins vinnandi fólks á öllum
þeim stofnunum, þar sem hætt
er við að arðrán ætti sér stað
ella. Gildir þetta fyrst og
fremst um þau mál og
þær stofnanir, sem ég hefi
nefnt hér að framan: Útlán
bankanna, ' úthlutun erlends
gjaldeyris, ákvarðanir um fjár-
festingu, yfirráð verðlagseftir-
litsins, yfirráð hinna stóru
verkunarstöðva við sjávarsíð-
una, fisksölu til útlanda eftir-
lit með húsaleigu og í öðrum
hliðstæðum málum.
EF VINNANDI fólk fær á
framangreindan hátt sannanir
fyrir því, að það beri úr být-
um það, sem framleiðslan getur
hæst greitt og öllu verðlagi
haldið niðri eins og unnt er og
vill samt ekki una því, þá hlýt-
ur sannarlega að vaka eitthvað
annað fyrir þeim, sem hafa for
ustu verkalýðsins en að fá rétt-
lætinu fullnægt. Því skulum við
ekki trúa að óreyndu. Þess
vegna er skylt að reyna þessa
leið.“
ÞAÐ MUN orðið öllum aug-
ljóst, að vandi efnahagsmál-
anna verður ekki leystur, nema
nýjar leiðir verið fundnar í ís-
lenzkum stjórnmálum. Ilér er á
reiðanlega bent á þá leiö, serti
vænlegust ér til góðs árangurs.
Flokksþing Framsóknarmanna
hefir fjallað um hana að und-
anförnu og má vænta niður-
stöðu þess í dag. Ef það telcst
að opna þá leið, sem hér er
rætt um, er ekki aðeins skylt
að reyna hana, heldur er öll á-
‘stæða til að vona, að það muni
marka mikilvæg og heillarík
tímamót í íslenzkum stjórnmál-
Fálæti í kring um „bjargráð“
Tj'ORINGJAR Sjálf-
stæðisflokksins
hafa líklega orðið varir við að
fólkið í landinu lætur sér fátt
um hinar svonefndu bjargráða-
tillögur, sem einn af ráðherrum
flokksins bar nýlega fram, og
birtar voru undir heljarstórum
fyrirsögnum í Morgunblaðinu.
Blaðið er síðan að reyna að
vekja áhuga fyrir tillögunuin,
en treglega gengur. Ástæðan er
augljós. Þetta eru ekki nýjar
tillögur heldur gamall „grútur ‘
svo að notað sé orðbragð Mbl.
Auk þess veit almenningur í
landinu, að engrar framtíðar-
úrlausnar í efnahagsvandræð-
um þjóðfélagsins er að vænta
úr herbúðum Sjálfstæðisflokks-
ins. Hvort sem greitt er niður
meira eða minna eins og nú er
ástatt, grefur dýrtíð undan efna
hagsöryggi þjóðfélagsins, og til-
lögur Sjálfstæðismanna snerta
ekki kjarna málsins.
En kjarninn er sá, að fólk-
ið í landinu þarf að geta treyst
því að heiðarlega sé stjórnað
og heiðarlega sé skipt arði.
Þetta traust verður ckki vakið
meðan peningakóngar Sjálf-
stæðisflokksins ráða mestu í
ýmsum varðstöðvum þjóðfé-
lagsins, sem ættu að vera í
höndum fulltrúa starfandi
fólks.
Þess vegna vekja þessar til-
lögur Sjálfstæðismanna litla
athygli. Þær miða í rauninni
ekkert að því að útrýma höfuð-
orsök þeirra erfiðleika, sem
Rússlandsför Lester Pearson utannkisráðherra Kanada:
Afl Sovétríkjanna hvílir á
ströngu eftirliti og járnaga
Krúsjeff gat ekki skilið hvernig unnt væri
að leyfa stjórnmálaflokki, sem meirihluti
þjóðarinnar hefði andúð á að láta í Ijós
skoðanir sinar.
Seint á síðastliðnu ári fór Lest-!
er B. Pearson, utanrikisráðherra j
Kanada, í heimsóku til Rússlands j
og átti viðræður við forustumenn j
Sovétríkjanna. Lester Pearson er i
heimskunnur og áhrifamikill
stjórninálamaður. Hann hefur í,
starfi sínu sem utanríkisráðlierra
aukið hróður Kanadamanna, túlk-
að sjálfstæða utanríkisstefnu og
áunnið sér traust nágranna og
fjarlægra þjóða. Pearson hefur
alla tíð verið einn af skeleggustu
fylgismönnum Atlantshafsbanda-
lagsins og eru viðræður hans við
rússnesku stjórnmálamennina at
hyglisverðar með tilliti til þess.
Að lokinni ferðinni fiutti ráðherr
ann útvarpsræðu, sem mikla at
hygli vakti. Þótti hún skynsam
legt og sanngjarnt yfirlit. Tíminn
birtir hér á eftir aðalatriði ræð-
unnar.
FRÁ ÞVÍ AÐ ÉG KOM aftur
úr ferðalagi mínu um Sovétríkin
hefi ég oft verið spurður: hvers-
vegna fórstu þangað, og hver varð
árangurinn, ef hann varð þá nokk
ur?
Ég fór til Sovétríkjanna aðal-
lega til þess að skipta á skoð-
unum um helztu alþjóðamálin, sem
nú eru á dagskrá, sérstaklega þau,
sem að einhverju leyti snerta
Kanada og Sovétríkin, og ég gerði
mér vonir um að slíkar samræður
mættu koma að einhverju gagni
og jafnvel verða til þess að leysa
einhver ágreiningsefni, eða að
minnsta kosti veita mér betri skiln
ing um í hverju ágreiningurinn er
fólginn. Vissulega getur enginn
látið sér standa á sama um þennan
ágreining, einkum þegar hugsað er
út í það, að ef ekki skyldi tak-
azt að koma á varanlegum og ör-
uggum friði í heiminum, þá gæti
það orðið til þess að kjarnorku-
styrjöld brytist út með þeirri ólýs-
anlegu eyðileggingu, sem slík
styrjöld hefði í för með sér.
í VIÐRÆÐUM MÍNUM við
leiðtoga Sovétríkjanna gerði ég
mitt ýtrasta, hvenær sem tækifæri
gafst, til að leiðrétta allan mis-
skilning um þá stefnu, sem við
Kanadamenn ásamt bandamönnum
okkar fylgjum, með það fyrir aug-
um að vernda öryggi okkar og
koma á varanlegum friði.
Ég reyndi að gera þeim það
ljóst að við, sem búum í hinum
vestrænu löndum heims, höfum
eins mikinn hug á því og Sovét-
leiðtogarnir sögðust hafa, að koma
á friði og öryggi og gera það sem
í okkar valdi stendur til þess að
fyrirbyggja það að styrjöld geti
brotizt út. En ég reyndi einnig að
gera þeim ljóst, að við værum
ekki reiðubúnir til þess að fella
niður hin sameiginlegu öryggis-
kerfi okkar, né lieldur varnir okk-
ar, aðeins vegna liins svokallaða
„Genfaranda“; og því síður, þar
sem það kom í Ijós eftir síðari
Genfarráðstefnuna, að sem grund-
völlur í „skálaveizlum“ reyndist sá
andi prýðilegur, en þegar setzt
var við samningaborðið þá varð
Iiann lieldur lialdlítill.
steðja að þjóðarbúskapnum.
Þær minna aðeins á, að Sjálf-
stæðisflokkurinn er óhæfur til
að leiða þjóðina út úr ógöngun-
um. Til þess þarf aðra leiðsögu
og aðrar úrbætur en þær, sem
Mbl. boðaði með svo miklu yfir-
læti.
LESTER PEARSON
Það er ekki nóg að vera tungu
mjúkur og tala yfirlætislega um að
minnka „spennuna í heiminum”,
en gera á sama tíma ekkert til þess
að finna lausn á þeim grundvallar
ágreiningi, sem orsaka slíka
spennu.
Á MEÐAN Á HEIMSÓKN
minni í Moskvu og á Krímskaga
stóð, töluðum við um margvísleg
efni — við töluðum um allt milli
himins og jarðar — en einnig um
Atlantshafsbandalagið. Krúsjeff,
sem er mjög berorður og djarf-
stakra landa ónauðsynlega.
Ég gerði einnig mitt ýtrasta til
þess að sannfæra þá um að Banda
ríkjunum kæmi ekki til hugar að
ráðast á Sovétríkin, né heldur að
notfæra sér Atlantshafsbandalagið
í þeim tilgangi. Ég benti þeim
einnig á þá staðreynd, að ef að
Randaríkin væru eins ófriðar- og
heimsyfirráðagjörn þjóð og þeir
vildu vera láta, þá myndi Kanada
ekki vera sjálfstætt ríki i dag, það
niyndi vera orðið að Ieppríki Banda
ríkjanna, en eins og þeim va*ri
sjálfum fullvel kunnugt um, þá
væri slíkt fjarri veruleikanum.
LEIÐTOGAR Sovétríkjanna
töluðu einnig mikið um Þýzkaland.
Þeir staðhæfðu afdráttarlaust, að
þeir myndu ekki veita samþykki
sitt til sameiningar Þýzkalands,
j nema það segði sig úr Atlantshafs-
bandalaginu.
Krúsjeff sagði. að við ættum
ekki að neyða Þýzkaland til þess að
vera aðili að Atlantshafsbandalag
í inu. Ég svaraði því til, að það eina
sem við óskuðum eftir væri, að
Sovétríkin leyfðu frjálsar kosning
ar í Þýzkalandi, svo að það gæti
sjálft ákveðið stefnu sína í fram
tíðinni.
Krúsjeff svaraði því til í aðvör
unartón, að hvorki slíkar kosning
ar né slík sameining kæmi til
greina, fyrr en komið hefði veriS
á fót því öryggiskerfi Evrópu,
sem Ráðstjórnarríkin hefðu stung
ið upp á að kæmi í stað Atlants
hafsbandalagsins.
Jæja, þannig voru samræður
okkar, og að mínu áliti voru þær
gagnlegar — og leiddu ýmislegt
í ljós.
SAMRÆÐUR sem þessar höfðu
samt sem áður engin áhrif á þær
góðu móttökur, sem við fengum.
Þetta eru aSalstöðvar NATO í París. Lester Pearson segir frá því í þess-
ari grein, að Krustsjeff hafi sagt það helzta áhjgamál Sovétstjórnarinnar
að koma Atlantshafsbandalaginu fyrir kattarnef.
mæltur maður, sem ekki eyðir tíma
í kurteislegt orðalag, og Búlgan-
in, sem er siðíágaðri og meiri
heimsmaður en Krúsjeff (þessir
tveir menn virðast nú vera æðstu
leiðtogar Sovétríkjanna), voru ekki
að fara neitt í felur með það fyrir
mér að þeir væru ákveðnir í því
að gera sitt ýtrasta til þess að
veikja og eyðileggja Atlantshafs-
bandalagið, þar sem það væri
hættulegur andstæðingur Sovét-
samsteypunnar.
Ég skýrði þeim frá því að skoðun
þeirra á Atiantshafsbandalaginu
væri ekki á rökum reist; að það
hefði verið stofnað eftir að Sam-
einuðu þjóðunum hefði reynzt það
um .megn að tryggja öryggi okkar
gegn þeim hættum, sem að okkur,
Gestgjafar okkar hefðú ekki getað
gert meira fyrir okkur að því er
snerti þægindi og skemmtanir. Hin
mikla gestrisni, sem rússneska
þjóðin er svo fræg fyrir — löngu
fyrir daga byltingarinnar — virt-
ist vera, og var, að því er ég held,
bæði sönn og einlæg. Það var erf
itt að efast um einlægni hinna
óbreyttu hermanna. er þeir létu í
ljós friðarþrá sína.*En allar þjóðir
heimsins þrá frið, og öryggi, en
óskir fólksins í þessu efni eru því
aðeins núkilvægar, að þær hafi
elnhver áhrif á síjórnmálastefnu
ríkjanna.
Þeir, sem ég átti tal við, létu í
Ijós virðingu sína fyrir Kanada og
virtu þann árangur, sem við höfum
náð bæði stríði og friði. Ég held
steðjuðu; að sterkur stuðningur I að mér sé óhætt að segja, að þeir
við það myndi halda áfram að
vera grundvallaratriði í utanríkis-
og varnarstefnu Kanada, þar til að
því kæmi að ástandið í alþjóða-
málum eða Sameinuðu þjóðirnar
gerðu öryggissamninga millum ein-
geri sér fyllilega grein fyrir þeirri
staðreynd, að land okkar er hern
aðarlega mikilvægt, þar sem aðeins
heimsskautið skilur á milli okkar.
Krúsjeff fullyrti það til dæmis, áð
fi’ramhald á 8. síðu.)