Alþýðublaðið - 18.08.1927, Blaðsíða 3

ALPV iJUöLAiíIÚ
Höfum fyrir íiggj'andi:
Handsápur, mjög fjölbreytt úrval
Kristalsápur í 56 kg. bölum.
Sápuspæni.
Sóda.
ári út úr landinu fyrir kartöflur.
Fanní aðrír gildar afsakanir, pá
er sjálfsagt að taka þær til
greina. En meöan ég þekki þær
ekki, verð ég að líta svo á,. að
fiér sé um hneykslanlegt ráðleysi
að ræða, sem skrifa verður að
langmesfu Ieyti á reikning þeirra
manna, sem stýra eiga stórmálum
þjóðarinnar. (Frh.)
Stórkosíleoar framfarir
í símamálnm.
Viðtal við Björn G. Björnsson
simaíræðing i New York.
Eins og áður var getið um hér
í blaðinu, er Björn G. Bjömson
(sonur Guðmundar landlæknis)
með frú sinni á skemtiferð hér á
landi í sumar. Með því að Björn
mun einna bezt að sér hérlendra
manna í símamálum, bæði hvað
lærdóm og reynslu snertir, hefir
Aiþbl. átt viðtal við hann um
ýmsar nýjungar i þeim efnum.
„Hvenær fóruð þér til Ame-
ríku?“
„Ég fór vestur að loknu stú-
dentsprófi 1917 og las rafmagns-
fræði við háskólann í Madison,
Wiscounsin, og lauk þar fulln-
aðarprófi í rafmagnsfræði árið
1922. Að loknu prófi starfaði ég
um tíma hjá Westinghouse-félag-
‘inu i Pjtts'burgh, en síðan í áifslok
1922 hefi ég starfað hjá Bell Tele-
phone Laboratories í New York.
Það er verkfræði- og vísindarann-
sókna-stofnun, sem er eign Ame-
rican Telephone & Telegraph
Company, en það félag á meiri
hlutann í og stjórnar svo að segja
öllum símafélögum í Bandaríkj-
unum, m. a. hinu geysistóra verk-
smiðjufélagi Western Electric.
ÖIl símafélögin mynda eitt sam-
felt kerfi, sem nefnt er Bell-kerfið
(Bell system) í höfuðið á Graham
Bell, uppgötvara talsímans.“
„Hvert er þá einkum starfsvið
rannsóknarstofnunarinnar, sem
þér vinnið hjá?“
„Flest stórfyrirtæki vorra tíma
hafa að miklu leyti náð risavexti
sinum fyTir vísindalegar og verk-
fræðilegar rannsóknir, enda vinna
nú rannsóknarstofur í gambandi
við nær öll stærstu iðnfyrirtæki
Bandarikjanna, og árlega vaxa
fjárframlög stórfyrirtækjanna til
tvíisindarannsókna í sambandi við
starfssvið hvers fyrirtækis.
Bell Telephone Labaratories er
eins konar miðstöð allrar jreirrar
þekkingar, sem viðhald og þróun
hinna risavöxnu simakerfa Bamda-
ríkjanna byggist á. Stofnun þess-
ari er Iskift í 5 starfsdeildir.
Fyrsta deildin er hrein vísinda-
rannsóknarstofinun, þar sem efna-
fræðingar, eðiisfræðingar, stærð-
fræðingar og mikill fjöldi raf-
magnsverkfræðinga vinna. Við
þessa deild vinn ég. Önmur deildin
er miðstöð fyrir uppgötvanir og
endurbætur á tækjum (apparatus
development). Þriðja deildin er
miðstöð fyrir endurbætur á síma-
kerfum og uppgötvanir viðvíkj-
andi þeim (system development).
Fjórða deildin rannsakar og lítur
eftir gæðum allra áhalda og
tækja, sem verksmiðjur aðalfé-
lagsins búa til. Fimta deildin er
einkaleyfastofnnn.
I öllum rannsóknarstofunum
vinna um 2000 vísindamemn og
verkfræðingar, enda mun stofnun
þessi vera langfullkomnust af
stofnunum af þessu tagi í öllum
heimi. Rannsóknarstofnun þessi
hefir gert fjölda endurbóta og
mppgötvtina í símafræði og grein-
um þar að lútandi, en endurbótum
á þessu sviði hefir fleygt mjög
fram nú upp á síðkastið."
„Hverjar eru þýðingarmestar
nýjar uppgðtvanir í símafræði?“
„Ein af þýðingarmestu uppgötv-
ununum í sjmafræði og „radio“
er vitanlega lofttæmdu lampamir
(vacuum tubes). Þeir fullnægðu
þörf, sem lengi hafði verið reynt
að bæta úr, nefnilega ,að geta
aukið rafmagnsbylgjur án þess að
breyta þeim. Það er furðulegt,
hve þessir lampar höfðu marga
aðra eiginleika, sem menn hafa
fært sér í nyt á örstuttum tíma.
Þessir lampar hafa gert það unt
að ná sambandi til allra landa,
sem saman eru tengd og nú lík-
lega bráðum yfir allan heim, með
því að brúa höfin með „radio"*).
Önnur mikilvæg uppfynding er
„siurnar" (filtres), sem geta gert
greinarmun á rafmagnssti-aum
eftir tíðleika hans. Það er vitan-
lega ekki unt að greina í stuttu
máli frá ýmsum nýjungum, sem
eru byggðar á lömpunum og sí-
unum, og líklega bezt að nefna
að eins eina þeirra, sem vel gæti
komið að góðum notum hér á
landi. Það er svonefnd „carrier
current telephony". Með því er
hægt að hafa alt að 5 samtöl á
sama tfma yfir vanalega símalínu
með tveim berum þráðum. Vana-
lega er þó að eins einu eða þrem
talsamböndum bætt við. Þegar
þrem talsamböndum er bætt við,
má líka bæta við mörgum rit-
símasamböndum. Til dæmis má fá
úr einni símalinu:
2 vanaieg „duplex" ritsímasam-
bönd,
1 vanalegt talsamband,
10 vanaleg „duplex carrier" rit-
símasambönd,
3 „carrier" talsambönd.
Það er vitanlega erfitt að skýra
fyrir leikmönnum í stuttu máli,
hvernig þessu er komið i fram-
kvæmd, þó að hægt sé að gefa
þeim hugmynd um möguleikana. I
vánalegu símtali samvarar tíð-
leiki rafmagnsbylgjanna tíðleika
hljóðanna í rödd manna. Til þess
að vel heyrist, eiga símalínurnar
að geta flutt rafmagnsbylgju, sem
er 300—2800 sveiflur á sekundu.
Þó að talsímalínurnar hafi upp-
haflega að eins verið til þess ætl-
aðar að flytja rafmagnsbylgjur af
þessum tiðleika, þá hefir það
reynst svo, að hægt er að flytja
rafmagnsstraum eftir þeim af
hvaða tiðleika sem er milli 0 og
35 000 sveifla á sekúndu. Vitan-
lega berast ekki allir þessir raf-
magnsstraumar eftir þráðnum eins
vel, en úr því má bæta með „end-
urtökurum" (repeaters), sem taka
á móti rafmagnsbylgjumi og senda
þær svo frá sér sterkari. Vana-
legt símtal notar að eins raf-
magnsstraum upp að 3000 sveifl-
um á sekúndu. Það er því hægt
að nota línurnar fyrir strauma af
hærra tiðleika. Straumar af hærri
tíðleika, kallaðir „carrier“
(berandi), bera líkingu hljóða
mannsraddarinmar yfir línurnar. 'Á
móttökuendanum er þeim b-reytt
aftur í rafmagnsstraum af sama
tíöleika og hljóð mannsraddarinn-
ar og heyrast í heyrnartófinu
*) „Radio“ er notað hér um send-
ingu allra skiljanlegra tákna, sem
send eru gegn iim loftið með raf-
magnsbylgj'jiT!.
eins og venjulegt samtal. Tíð-
ieikasvið af kring um 2500 sveifl-
um á sek. þarf til sambands í
hverja átt, svo að mörgum sam-
tölum má kom fyrir mTlli 3000 og
35 000 sveif’a á sek. Síur eru not-
aðar við báða enda til að sund-
urgreína hin ýmsu samtöl. „Car-
rier current telephony“ er byggð
á líkum iögmálum eins og útvarp-
ið. Ef slík samtöl eiga að heppn-
ast vel, þurfa símalínumar að
vera í góðu lagi, en venjulega
hefir það tekist með litlum til-
kostnaði að lagfæra þær, og það
ætti að vera hægðarleikur að
gera hér á landi. Svona útbún-
aður getur að eins borið sig á
milli bæja, sem langt er á milli,
þar sem talsimalínurnar eru dýr-
ar og viðhald þeirra kostnaðar-
samt. Hér á landi er það sér-
staklega á milli bæja eins og
Reykjavíkur og Siglufjarðar, Ak-
ureyrar og Seyðisfjarðar, að
svona tæki gætu borið sig. Þó er
það sérstaklega á milli staða eins
og Reykjavíkur og Siglufjarðar,
sem nota símann mestmegnis á
sumrin, að svona tæki gætu kom-
ið að góðum notum.
Annað má benda á, sem gæti
komið að notum hér á Landi, og
það er að tengja sarnan „radio“
og landssímalínurnar. Til dæmis:
Hin fyrirhugaða símalína milli
Víkur og Hafnar, í Hornafirði mun
verða dýr i lagningu og sérstak-
lega að viðhaldi. Það væri því
athugávert, hvort ekki mætti
koma á svona sambandi áð
nokkru leyti milli þessara stáða.
Talsambandið mTlli Ameríku
og Englands, sem var opnað til
almennings ajpota í vor, sýnir, aö
það er unt að tengja saman „ra-
dio“ og landlínur. Nú getur hver
einasti símanotandi í Ameríku
talað við hvern éinasta símanot-
META
hefir meiri hitakraft að geyma en
spritt eða olía og er ólíkt fyrir-
ferðaminna og þægilegra i allri
notkun.
Smábrot úr Metsa-töflu nægir til
að hita upp „Príamss*4. Enginn
skyldi þvi nota spritt til þeirra hlutá..
Meta-eldur logar reyklaust og
engin aska myndast.