Tíminn - 01.05.1956, Blaðsíða 5

TÍMINN, þrigjudaginn 1. maí 1956.
5
Fyrsta maí ávarp Alþjóðasam-
bands frjálsra verkalýðsf élaga
Bóndi í Siíðursveit ræðir dagleg vandamál:
Unga fólkið þarf snemma að eignast líf-
vænlega aðstöðu heima í sveitunnm
Fulltrúafundir skaftfellskra bænda
Verkamenn allra landa!
Fyrsti maí er dagur verkamanna,
dagur endurminninga og hátíða-
halda. Þann dag lúta þeir hljóðlega
höfði og minnast brautryðjend-
anna, sem með ósérhlífnu starfi
sínu og elju ruddu verkalýðshreyf-
ingunni braut að þeim áfanga, sem
hún nú hefur náð. Þann dag líta
þei'r einnig stæltum hug til fram-
tíðarinnar og bera fram kröfur
sínar um hamingjusamara og betra
líf til handa sér og börnum sínum.
í NAFNI 55 milljón meðlima
sinna í heimsálfunum fimm leggur
Alþjóðasamband frjálsra verkalýðs-
félaga eftirfarandi stefnumið und-
ir úrskurð alþýðu allra landa og
heitir verkamönnum hvarvetna full
um stuðningi sínum við framgang
þeirra:
Að stefnt verði að því að veita
öllum nægilega atvinnu.
Að bcita sér fyrir því, að kaup
verkamanna og vinnuskilyrði
verði bætt alls staðar, einkum
í þeim löndum, sem eru skammt á
veg komin efnahagslega, en þar er
kaup lágt og vinnuskilyrði ennþá
hin hörmulegustu.
Að vinnutími verkamanna verði
styttur, einkum í iðnaðarlöndum
og einnig á plantekrum, þar sem
verkalýðurinn er hróplega arð-
rændur.
Að bætt verði skipan allra al-
mannatrygginga, eða þeim komið
á, þar sem þær eru ekki fyrir.
Að lögð verði meiri áherzla á
að koma í framkvæmd þeim áætl
unum, bæði alþjóðlegum og ein
stakra þjóða, er stuðla að skjótum
efnahagslegum og þjóðfélagsleg-
um umbótum í þeim löndum, sem
. skammt eru á veg komin.
Að miðað verði að því, að ný-
lenduþjóðir öðlist sjálfstjórn og
sj álfsákvörðunarrétt.
Að verksvið hins pólitíska lýð-
ræðis verði víkkað, þannig að það
nái einnig á svið efnahags- og
þjóðfélagsmála á sama hátt og
stjórnmála, þar eð frelsi, jafn-
ræði og réttlæti verða að njóta
sín fullkomlega, ekki aðeins í
• samskiptum manna á sviði stjórn
mála, heldur og í samskiptum
þeirra á sviði efnahags- og þjóð-
félagsmála.
Að stuðla að því, að komið
. verði á. friði og almennu eftirliti
með afvopnun, vegna þess að hug-
sjónum verkalýðsins verður ekki
hrint j framkvæmd, nema því að-
eins að í heiminum ríki friður
og skilningur meðal allra þjóða,
en á þeim sviðum halda einvald-
arnir .áfram að strá torfærum.
VERKAMENN hins frjálsa
heims! Þið hafið rétt til þess að
krefjast þess, að skjótt verði brugð-
izt við til þess að koma þessum
kröfum ykkar í framkvæmd.
Þið báruð þungar byrðar á tím-
um skorts, og þið hafið sýnt ein
urð ykkar við að verja allt það, sem
bezt er í hinu frjálsa og lýðræðis-
lega þjóðfélagi okkar. Sá árangur,
sem þi'ð hafið náð í baráttu ykkar,
mun hvetja bræður ykkar austan
járntjalds og í öðrum einræðislönd-
um, sem eru arðrændir og sviftir
mannlegr.i virðingu, til þess að feta
í fótspor ykkar.
Einmitt nú hefur hin órjúfandi
eining frjálsra verkamanna hrakið
kommúnista á flótta og neytt þá
til að breyta starfsa'ðferðum sínum
og talsmáta. í stað þess að beita
ruddalegum hótunum sækjast þeir
nú eftir samvinnu við verkalýð-
inn, en markmiðið er eitt og hið
sama: cyðing lýðræðis, frelsis og
þeirra afreka, sem verkalýðurinn
hefúr unnið.
Verkamenn í einræðislöndunum!
Á þessum hátíðisdegi verkalýðs
ins árið 1956 fullvissum við ykkur
enn einu sinni um fullan stuðning
verkalýðs hins frjálsa heims við
baráttu ykkar og framtíðardrauma.
Einvaldarnir eru þegar komnir á
undanhald. Vegna vaxandi mót-
Spyrnu almennings hafa þeir dregið
dauða sökudólga upp úr gröfunum:
Nú eru það Stalín og Bería, sem
bera ábyrgð á hörmungum þræla
búðanna. Allir Krústjoffar og Búlg
anínar eru einnig guðir með fætur
gerða úr leir. Það kemur sá tími,
að þær molna og þeir falla í-duft-
ið af fótstalli sínum.
Verkamenn hins frjálsa heims!
Undanfarin ár hafa verkamenn unn
ið marga mikilvæga sigra. Amer-
ískir verkamenn hafa sameinazt
í eitt verkalýðssamband og eru
byrjaðir að framkvæma áætlun
um föst árslaun verkamanna. Verka
menn í Vestur-Evrópu hafa notið
góðs af bættum lífskjörum og betri
vinnuskilyrðum, og þeir eru farnir
að sjá árangurinn af aukinni bar-
áttu sinni fyrir sameiningu stjórn
mála og efnahagsmála.
Mörg lönd Afríku hafa þegar
eða munu bráðlega öðlast fullt
sjálfstæði í samræmi við baráttu
verkamanna. Áætlanir um efna-
hagsmál og iðnaðarframkvæmdir,
sem ná yfir margra ára bil, haía
stælt hug íbúa margra Asíulanda.
Verkamenn Suður-Ameríku, ásamt
lýðræðissinnum allra landa, hafa
fagnað falli einræðisvalds Perons
í Argentínu.
Samt sem áður getum við ekki
látið staðar numið við þessa sigra.
Það eru enn of mörg lönd í heim
inum, þar sem fólk býr við ofríki
einvalda, og enn önnur, þar sem
miðar óhugnanlega hægt í áttina
að sjálfstjórn og sjálfsákvörðun.
Tveir þriðju hlutar íbúa heimsins
geta ekki haldið áfram að lifa- í
fátækt og eymd.
Verkamenn allra landa!
Ekkert getur heft sigurgöngu
okkar, setn stefnir að því lokatak-
marki að skapa frjálsari og sælli
heim. Við skorum á alla verkamenn
að sameinast undir merki Alþjóða
sambands frjálsra verkalýðsfélaga,
sem berst fyrir erfðaréttindum
karla og kvenna alls staðar í heim
inum —' fyrir brauði, fyrir friði
og fyrir frelsi.
Bréf frá húsmóður
HÚSMÓÐIR hefir sent bað-
stofunni eftirfarandi bréf, og vill
leggja stallsystrum sínunt nokkur
varnaðarorð, svo að þær hendi
ekki sama slysni, og nýlega hafði
nær brennt íbúð hennar og alla
innanstokksmuni:
„Sumsstaðar hér í bænum sjást
skrautker nokkur í gluggum, fög
ur á að líta og einföld að gerð,
svo að í fljótu bragði virðist hér
upp fundið gott ráð til að skreyta
híbýli með smekklegum og ódýr-
um hætti. En við nánari athugun
kemur í ljós, að hér er um hina
mestu hættugripi að ræða, sem
hæglega geta svipt fjölskylduna
eignum hennar og valdið slysi.
Rós í glærri netakólu
SKRAUTKER þessi eru búin
til með þeim hætti, að sagað er
gat á glæra netakúlu, sem er úr
gleri. Vatn er sett í kúluna, og í
vatnið falleg vatnsrós. Síðan er
vandlega gengið frá tappa í gat-
inu, sem síðan er látið snúa nið-
ur. Nú er gengið frá kúlunni á
snotrum þrífæti lágum, og hún
síðan látin út í glugga eða á
blómaborð við glugga. Rósin setzt
á botnin, glitrar fagurlega í ljós-
broti glersins og vatnsins, þegar
sólin skín á kúluna og sýn-
ist miklu stærri en eðlilegt er.
Þetta er fallegt og sérkennilegt
stofuskraut.
Kveikt í gólfdúknum
ÉG HAFÐI eitt svona skraut-
ker í glugganum hjá mér, þótti
það fallegt og grunaði ekki, að af
því gæti staíað sú bráða hætta,
sem nú er komin á daginn. Svo
var það einn daginn núna, þegar
sólin skein sem skærast og geisla
brotin í skrautkerinu voru sem
fegurst, að ég fann allt í einu ó-
notalega sviðalykt í stofunni. — ■
Brátt sá ég að það fór að rjúka
úr gólfdúknum á miðju stofugólf-
inu. Það var ekki um að villast,
það var að kvikna í dúknum. Eg
skildi fyrst ekki hvernig á þessu
gat staðið, en svo rifjaðist upp
fyrir mér gamall barnaskólaiær-
dómur.
Kúlan safnaði geislum sólarinn
ar eins og brennigler og beindi
þeim brennipunkt á bólfið og
kveikti í. Eg þakkaði mínum sæla
fyrir, að ekki skyldi vera gólf-
teppi á gólfinu. Þá hefði eldur-
inn magnazt á svipstundu og
kveikt í íbúðinni.
VarnaSarorS
ÉG SENDI baðstofunni þetta
bréfkorn til þess að vara húsmæð
ur við þessum fallegu stofugrip-
um, sem nú eru til í nokkrum
húsum. Hugsið ykkur til dæmis,
að enginn sé heima um miðjan
daginn. Sólin skín inn um glugg-
an og gegnum kúluna. Hún safn-
ar þeim í brennipunkt og geisli
hans fellur á gólfteppið í stof-
unni. Á svipstundu kviknar í, eld
urinn magnast og allt brennur,
sem brunnið getur í íbúðinni og
kannske húsið einnig .
Hér er þörf á varúð og vissast
mun að fjarlægja þessi stórhættu
legu skrautker.“ Húsmóðir.
MÉR VIRÐIST að húsmæður
ættu að gefa þessum varnaðarorð
um stalisystur sinnar góðan
gaum. Hér eru auðsjáanlega mikl
ir hættugripir á ferðinni.
Leikritin í útvarpinu
ÞÁ ER HÉR orðsending til
ríkisútvarpsins frá annarri hús-
móður:
„Mér þótti það mjög miður, er
leikritin í útvarpinu voru á síðast
liðnu hausti aftur flutt á laugar-
dagskvöld. í fyrra var það upp
tekið að hafa þau á sunnudags-
kvöldum, og það fannst mér ljóm
andi gott. Eg segi t. d. fyrir mig,
að ég er vön að fara út með karl-
inum mínum á laugardagskvöld-
um, annað hvort til að spila við
kunningjana eða í bíó eðaeitthvað
annað. Eg veit, að þannig er þetta
um margt kunningafólk mitt. —
Hins vegar erum við allt af heima
á sunnudagskvöldum, og þá er
gaman að fá gott leikrit í útvarp-
inu. Eg vil umfram allt beina því
til útvarpsráðs að flytja leikritin
á ný á sunnudagskvöldin. Eg er
viss um, að það yrði vinsælt". ’
Eg kem orðsendingunni hér
með áleiðis og þakka bréfin.
— Hárbarður..
Pravda birtir ræðu
Edens óstytta
Moskvu og London, 28. apríl.
Pravda birti í dag útvarpsræðu
Sir Anthony Edens, sem hann flutti
í gærkvöldi um viðræður Bulgan-
ins og Krustjoffs við brezka stjórn-
málamenn. Þykir þetta í frásögur
færandi, því að ekki er vitað til
þess fyrr að rússnesk blöð hafi
birt ræður vestrænna stjórnmála
manna nema þá í útdrætti eða rang
færðar. Þeir Bulganin og Krustjoff
sendu Eden Qg stjórninni skeyti
og þökkuðu móttökurnar.
gegna merku hlutverki í héraðinu
Ræktun og húsabyggingar
Að Ræktunarsambandi Mýra- og
Suðursveita' standa Mýrahreppur
og Suðursveit. Það á tvær belta-
dráttarvélar, TA-6 og TA-14, með
tilheyrandi jarðyrkjuáhöldum. TA
-14 fylgir skerpiplógur, sem þykir
mesta þing við plægingar, bæði
fljótvirkur og vinnur jarðveginn
djúpt. Nokkuð var unnið hér að
ræktun síðast liðið sumar, en þó
minna en gert hefði verið, ef
gadd hefði leyzt fyrr úr jörðu. Á
öllum bæjunum er kominn meiri
eða minni túnauki frá því sem
var, og til eru bæir, sem afla
heyjanna nær eingöngu á ræktuðu
landi. Mega það teljast mikil
umskipti frá því, er var. Sveitin
var heyskaparrýr, varð að reyta
mest heyið saman á blautum, bitn-
um og snöggum mýrum, viða langt
sótt.
En betur má ef duga skal. Alls
staðar þurfa túnin að stækka og
það að mun, til þess að hægt sé
að auka bústofninn, svo lífvænlegt
megi teljast á nútíma vísu. Nú
býr enginn með 20—40 ær eins
og víða var, þegar ég var að al-
ast upp. Þá ærtölu þarf nokkuð
að margfalda, ef vel á að fara
með búskapinn. Búrekstur kostar
orðið mikið, með öllum sköttum
og skyldum, sem á honum hvíla,
bæði beint og óbeint.
Aðstaða unga fólksins
Þá má ekki gleyma unga fólk-
inu, sem sveitirnar ala upp. Það
þarf að fá aðstöðu til að taka
kaup sitt heima af afurðum síns
eigin stofns, svo það þurfi ekki
að afla sér fjár eftir öðrum leið-
um, sem verður til að skapa meirr
los á byggð sveitanna en margur
hyggur. Nú er mikið talað um
jafnvægi í byggð landsins á hærri
stöðum. Ekki skal það lasta, en
þá má ekki gleyma, sveitunum,
ef vel á að fara. Flest heimili
eiga dráttarvél, sem létta heim-
ilisstörfin. Kemur það sér vel,
einkum þar sem fólkið er fátt.
Byggingar og nýbýli
Mikið hefir verið unnið að bygg
ingum undanfarin ár, bæði íbúð-
arhús, hlöður og fjárhús. Reynt
er að staðsetja hlöðurnar þar sem
hægt er að draga heyið inn í þær,
og þó við fjárhúsin. Við þessar
byggingar þarf almenningur að
leggja á sig mikið starf, þar hjálp
ar maður manni án endurgjalds.
Samhjálpin hér við byggingar er
kannske aðalfjárhagsgrundvöllur
að því að kleift er að byggja.
Þrjú nýbýli hafa verið reist hér
síðustu árin. Stofnun nýbýla fylgja
miklir erfiðleikar, þegar allt þarf
að byggja upp frá grunni; hús,
ræktun og bústofn. Að mínum
dómi er ekkert tilfinnanlegra fyrir
nýbýlahafa en lítill.bústofn. Hann
er eina tekjugjöf bóndans, hann
fæðir og klæðir fólkið á heimil-
inu. Stendur undir lánum, og ein-
hverju af framkvæmdum. Fyrir
þessa menn og fleiri kæmi sér vel
bústofnslánadeild. Hún hefði átt
að vera komin fyrir nokkrum ár-
um. Það er vanskiljanlegt, hvað
lóggjafarnir tvístíga lengi yfir að
koma þessari stofnun á fót. Þar
væri þó stigið spor í áttina að
hjálpa efnaminni bændum að geta
haldið áfram búskap með meiri
blóma en oft vill verða.
Fulltrúafundir bænda
Nýlega er lokið fulltrúafundi
bænda í þessari sýslu. Voru eink-
um rædd mál og samþykktar til-
lögur um það, er héraðið varðar.
Meðal annars var samþykkt að
reyna að fá einn mann í hverjum
hreppi í Austur-Skaftafellssýslu til
að skrifa sögu byggðarinnar í sýsl-
unni, það er að segja hvers ein-
asta býlis til 1850, og lengra aftur
ef áreiðanlegar heimildir fást. Er
þá meiningin að rekja ábúendatal
að þeim tíma, dýrleika jarða, á-
höfn í tíð hvers ábúanda, umbæt-
ur á jörðunum, húsakost, höpp og
óhöpp, og svo síðast sögulegir við-
burðir, ef einhverjir eru, í sam-
bandi við ábúanda eða fjölskyldu
hans. Mestu fróðleiksmönnum
hreppanna verður falið verkið, ef
þeir fást.
Tólf ár eru síðan þessir fundir
hófust. Fimm fulltrúar mæta frá
hveru búnaðarfélagi, en þau eru
sex, og þá þrjátíu fulltrúar, sem
mæta eiga. Til skiptis eru fundirn
ir haldnir austan og vestan Horna-
fjarðarfljóts. í lok hvers fundar
eru tilnefndir þrír menn af því
svæði, sem næsti fundur á að
verða, til að 'undirbúa hann. Kalla
hann saman og setja upp dagskrá.
Þetta fyrirkomulag hefir gefizt
vel, og nefndirnar rækt starf sitt
af miklum trúleik. Sú þóknun,
sem greidd er fyrir húslán tií
fundarhalds, greiðir búnaðarsam-
bandið. Fulltrúarnir gista á heim-
ilum víðsvegar í þeim hreppi, þar
sem fundir eru haldnir. Þykir
heimilunum ánægjulegt að fá
slíka gesti heim. Kaffi er veitt á
fundarstað.
Ornisundi fu„di, '
Fundir standa í tvo daga. Skaft-
fellingar vilja ekki missa þessa
fundi sína, enda hafa þeir mörgu
hrundið áleiðis fyrir héraðið. Líka
eru þarna flutt mál og afgreiddar
tillögur um fleira en það, sem-
Skaftfellinga eina varðar. Þannig
var samþykkt tillaga á fundinum
í fyrra, þar sem beint var til kven
félagasambandanna að vinna að
því, að stofnaður yrði sjóður, sem
héti: „Orlofssjóður húsmæðra í
sveitum", þar sem konur legðu ár-
Iegt gjald til og ríkið tvöfalt á
móti. Hvert kvenfélagasamband á
að eiga sína séreign í sjóðnum eft
ir því, hvað það telur margar
félagskonur. Ætlunin er að kon-
ur verji sjóðnum til lengri eða
skemmri hópferða.
Bústofnslánadeild
Þá var samþykkt tillaga, sem
beint, var til Búnaðarfélags íslands
og Búnaðarþings 1955 að vinna
að því við ríkisstjórn og alþingi
að komið yrði hið bráðasta á fót
Bústofnslánadeild sem starfrækt
yrði í Búnaðarbankanum. Ég er
hræddur um, að þessi tillaga hafi
aldrei komið fram, eða ekki minn-
ist búnaðarþingsfulltrúinn úr A-
Skaftafellssýslu að hafa orðíð henn
ar var á Búnaðarþingi. Annað
hvort hefir hún aldrei verið send
að heiman eða þá sofnað á leið-
inni. Er illt til þess að vita, að
svona merk tillaga skuli ekki hafa
komið fram. Hún var þó lítið lóð
í þá vogarskál, sem lyfta þurfti
löggjafarvaldinu til alvarlegri hugs
ana um þetta mál. Þá var loks
samþykkt tillaga, sem var eitthvað
á þá leið, að beint var til almenn
ings að leggja niður þéringar í
daglegu viðtali. Efni hennar var
þetta, orðalag kannske ekki alveg
rétt. Þessa tillögu hefi ég hvorki
séð né heyrt um hana getið. Líklega
einhvers staðar dottað.
Nýjar álögur
Ég held að flestir hér telji sig
illa undirbúna fjárhagslega að taka
á móti þeim nýju tollum, sem al-
þingi var nýlega að leggja á. Að
þcssu hefir flestum fundizt af-
koman nógu erfið, hvað þá þegar
nýjar álögur koma.
Þegar ég skyggnist um í mínu
héraði og lít yfir fjárhagsafkom-
una eins og hún hefir verið, þá
sé ég ekki, hvar allur almenningur
á að taka gjaldeyri til að standa
straum af öllum þeim kröfum, sem
á því standa. Það skal viðurkennt,
að atvinnuvegunum verður að
bjarga, þegar í óefni er komið, ef
þeir geta ekki flotið af eigin ramm
leik. En hins verður að gæta jafn
framt, að fólkinu sé ekki svo í-
þyngt með álögum, að það geti
ekki staðið straum af þeim. Þá er
(Framhald á 8. síðu).