Tíminn - 03.05.1956, Blaðsíða 7

1 í MIN N, fimmtudaginn 3. maí 1956.
7
Eru verkfölEað verða úrelt? — Nauðsynlegt að
finna nýjar leiðir til lausnar í kjaradeilum
Gótíir áheyrendur.
MEÐ HÆKKANDI sól og vax-
andi gróðri í íslenzkri náttúru
lialda verkamenn sinn árlega hátí'ð-
isdag. Bezta árstíðin er framund-
an. Vordagarnir eru dagar bjartra
vona í hugum allra landsmanna.
Enn einu sinni er aflétt fargi
skammdegis og vetrar. Fögnuður
og dirfska' mótar hug allra lifenda.
Varla nokkurn tíma er íslenzk nátt-
úra auðugri af fegurð og iðandi lífi
en einmitt á vorin, þegar gróður
jarðar leysist úr dróma kulda og
myrkurs. Hin mikla sköpun, sem
fram undan er í náttúrunni vek-
ur göfugar hugsanir, glæðir skiln-
ing mannanna á því sem fagurt er
kénnir oss að meta og virða frið-
helgi og frelsi: Það er gott að gera
sér dagamun á slíkum árstíðaskipt-
um. Þessi vordagur er því vel
valinn sem hátíðisdagur hins starf-
andi og stríðandi fólks.
HOKFUM UM ÖXL til liðinna
alda. Margs mætti minnast í sam-
bandi víð starf og kjör hins vinn-
andi fólks. Hér er þó ekki tími
til ýtarlegrar upptalningar, heldur
skal á fátt eitt minnst. — Störfin
liafa stórmikið breytzt. Því sem áð
ur varð aðeins orkað með mikilli
erfiðisvinnu er nú á mörgum svið-
um gert með lítilli fyrirhöfn, oft
með undursamlega lítilii áreynslu.
Vélar eru nú til margs gagnlegar,
þar sem áður vacð að cyða mikilli
Tillaga Framsókiiarmanna um samvinnunefnd verkafnanna og at
vinnurekenda, sem Aiþingi saml). einróma, athygíisverð tilraun -
Ræða Síeingríms Steinfíórssonar félags-
málaráðherra á hátíðisdegi verkarnanna
verður fastheldni við gamlar venj-
ur oss fjötur um fót.
ÞAÐ IIEFUR komið í minn
hlut nokkur undanfarin ár, að mæla
hér í ríkisútvarpinu nokkur orð í
tilefni hins árlega hátíðadags verka
koma engum að gagni, en eru öll-
um lil tjóns.
LOKS SKAL hér vikið að mat-
sveinaverkfalli á kaupskipaflotan-
um, sem háð var hér frá 20. jan.
1955 til 17. febrúar sama ár. Dcila
manna. Ég hefi jafnan gert hér að þeessi var háð vegna launakrafna
umtalsefni hin miklu vandamál,' um það bil 20 manna. Töpuð at-
sem samtíðin hefur átti við að jvinna.við kaupskipin ein nam ca.
stríða, varðandi samskiptin milli j 5.600 clagsverkum auk hins mikla
félagssamtaka verkamanna og at-' tjóns, sem beint og óbcint varð
vinnurekenda. Einnig nú mun ég vegna stöðvunar skipanna sjálfra.
víkja nokokrum
vandamáli.
orðum að þessu
ÞAÐ ER KUNNARA en frá
Þegar verkfalli þessu lauk höfðu
15 skip stöðvast af völdum þess um
lengri eða skemmri tíma. Vissu-
lega var hér fórnað mjög miklu
þurfi að segja, að þegar þessa að-;fyrir mjög litis_ SJÍk vinnubrögg
ila greinir á um kaup og kjor verka; sem þessi eru sannarlcga alls eigi
manna, hefir því verr —
Tillagan hlaut einróma samþykkt
sem leiðir til farsællrar niður-
stöðu. Með þessari nefndarskipun
er stigið spor í rétta átt. Með þessu
spori höfum vér reynt að fjar-
lægjast hnefaréttinn, en leitum
hans í stað samvinnu, sem auka
mun samúð og glæða skilning
deiluaðilanna hvor á annars þörf-
um.
Á ÞINGI Alþjóðavinnumála-
stofnunarinnar í Genf 1955 fluttu
stjórnarfulltrúar Norðurlandg
sameiginlega frumvarp til ályktun-
ar um nánara samband vinnuveit-
enda og verkamanna. Frumvarp
þetta fékk góðar undirtektir á
þinginu, en aðildarríki þess eru
nú um 70 talsins. Frumvarpið var
samþykkt með 173 samhljóða at-
kvæðum. Fulltrúar Austur-Evrópu-
ríkjanna, einir, sátu hjá. Sýnir
þelta vaxandi skilning í hinum
frjálsa heirni á aukinni samvinnu
milli þessara mikilvægu stétta.
EITT VIL ég nefna hér og vara
verkalýðsfélögin við, en þó um
leið önnur stéttarsambönd hvers
eðlis, sem þau eru. Haldið starfi
„„ mj«Ilr- * --------Alþingis. A síðasía hausti skipaði ykkar, bæði beint og óbeint, utan
iiit oi-r-i i Samrymanleg hagsmunum þjóðar- félagsmálaráðuneytið samkvæmt stjórnmálaátaka. Einræðisríkin,
! í ™ ífnori o«a Iinnar og hel?ur ekki l)cirl'a stetta> tillögum 4 menn í nefnd þessa. Al- hvort sem eru rauð eða brún,
ri,o°L-i ............ Ká er t>att taka 1 Þmm leik. Iþýðusamband íslands tilr.efndi hafa brotið verka
skemmri vinnustöðvun. Ég. hefi þá
skoðun, að þessi gömlu húsráð
ÞAÐ vandamál, er ég hefi
verkföll og verkbönn — séu nú að um í röðum verkamanna þyki ekki
vcrða úrelt, þó þau hafi vissulega hátíðabragur að þessari - kveðju
verið nauðsynleg og árangursrík á minni, sem íélagsmálaráðherra, til
sínum tíma. Ég álít, að vér séum að samtaka verkalýðsins á þessum
líkamsorku. Nærri því á öllum svið- verða á eftir tímanum í þessum degi. Ég veit vel, að í augum
um hafa störfin breytzt. Þau hafa
yfirleitt þróast úr mikilli erfiðis-
vinnu í þægilegri vinnu við aflvéla-
stjórn, í vinnu sem oft er einskonar ! mun
handlöngun eða fyrirgreiðsla við . fmra
meira eða mipna sjálfvirk tælci
eða vélar. Þessi þróun hafði á sín-
um tíma mjög alvarlegar afleiðing-
ar fyrir verkamennina, svo sem
kunnugt er, þar eð vélarnar leystu
mikið vinnuafl, sem stundum
efnum. Vér höfum enn eigi getað margra þeirra, er verkfallsréttur-
samlagað oss þeim öru breytingum, mn cnn helgur réttur, sem eigi
sem orðnar eru í þjóðlífinu. Ég ma skerða. Ég skal þá líka taka
nú með nokkrum dæmum Það skýrt fram, að ég tel eklci
rök fyrir þessari skoðun , tímabært að nema úr lögum heim
minni. j ildina til þess að gera verkfall eða
leggja á verkbann. En, það er
Á ÖNDVERÐU ÁRI 1955, nán- ^ stundum hagkvæmara að eiga rétt
ar til tekið frá 1. janúar til 18. og nota hann ekki, lieldur en að
verkalýðssamtök og
onnur stéttarsambönd algerlega
undir stjórnmálavaldið, svo að þau
eru aðeins eitt hjól í þeirri vél.
Hið sama virðist vera að gerast
hér lijá oss hjá ráðandi öflum
innan verkalýðshreyfingarinnar.
Þetta er stórkostlegt tilræði við'
! verkalýðsfélögin sjálf og verður
samkvæmt tillögu þessari tvo full-
trúa í nefndina, þá Gyifa Þ. Gísla-
son, prófesor, og Karl Guðjónsson,
alþingismann. Vinnuveitendasam-
band Íslands skipaði aðra tvo fuil-
trúa í nefndina, þá Björgvin Sig-
urðsson, framkvæmdastjóra og
Þorvarð .1. .Túlíusson, hagfræðing.
Neíndin hóf störf sín snemma í Þess að vænta, að greind og þroski
október s. 1. og hefir setið á rök-
stólum síðan. í nefndinni hefir
ríkt hinn bezti samhugur og nefnd
in er á einni skoðun um það, að
með nefndarskipun þessari sé stig-
ið mikilvægt spor í þá átt að
íslenzks verkalýðs forði frá því
óláni, er slík framkvæmd mundi
leiða yfir verkalýðinn sjálfan.
febrúar var háð vinnudeila vegna eiga rétt og nota hann. Ég á enga greiða tyrir tausn kjaradeilna, sem
kjara «jómanna í stórri verstöð betri ósk íil handa verkamönnum up£ Kunna að koma í framtíðinni.
, . , , . , . hér sunnan lands. Athugun, sem en þá, að þeir þurfi aldrei fram- Þac er Þlutverk þessarar nefndar
fannst ekkert verkefni fynr. Vcð ð hefir verið á þessari vinnu. ar að beita verkfalli ve kjara að afla upplysmga um afkomu at- unda
verkamannmum blasti þa hið omur j stög lei3ir j ljós að töpuð dags. sinna. | vinnuveganna og um hag a menn-
lega astand — atvmnuleysið. — j„orlr rfoi1l,nnnr vnr„ „m | mgs. Þess ma vænta, að shkt var-
Sem betur fer hefur nú um nokkur
verk vegna deilunnar voru um það j
bil 31.400. Sé hvert dagsverk metið I
ÞAÐ ER vandamál, er ég hef anlegt samstarf, sem þetta, auki
ár náðst mjög góður árangur hér á 120 krónur verða töpuð vinnu- her gert að umla!scfni. er vitan- þekkingu og skilning hvors aðila
á landi í því, að bægja þessum ; ]aun rumlega’ 3 7 millj krðna Ó- ilega eins og hattað er 1 voru Þjóð á högum hins, en slík þekking og
vágesti frá dyrum verkamanna. Á' tai.íö er þá óbeint tjón svo'sem!felagl fy,rst og tremst hlutverk1 skilningur ættu að auka samúð
nú, að löggjöf sú, sem sett var á
síðasta Alþingi, bæði um atvinnu-
leysistryggingar og um vinnumiðl-
un, eru stór spor í þá átt, að tryggja
heimili verkamanna gegn sárasta
böli atvinnuleysisins. Bæði þessi
lög eru frumsmíð, sem að sjálf-
sögðu bera þess merki. Vér verðum
að vona, að þeir ágallar, sem kunna
að vera á löggjöf þessari, verði
gjaldeyristap 0. fl„ sem áreiðan- verkalyðssamíakanna að leysa og þessara stetta hvor með. annam,
lega skiptir mörgum millj. króna. skapa ser 5au urræðl> scm botur , samuS sem skapað gæti það and-
Ávinningur sá, sem fékkst vegna stoðar verkamenn 1 sokn þeirra | rUmsloft' ° kauPðeilu kemur,
deilunnar varðaði einungis kjör,og vorn fyrir klorum smum, en sem gero, lausn faennar auðveld-
‘•iómanna, en að engu leyti land- verkío11 geta gerh 1 ræðum Þeim’ á°! p5,r“f?*
“rkafólkið sem bó hlaut að fórna sem eg hefl flutt her a undanforn- j nður a velvild og virðingu fynr
’ P um árum, hefi ég beint þeirri ósk ] rctti og frelsi. Eyða verður tor-
GOÐIR ÁHEYRENDUR: Ég
geri tæplega ráð fyrir því, að það
komi oftar í minn hlut, að ræða
við ykkur hér á þessum stað við
þetta tækifæri, en þetta er í sjö-
skipti, sem ég flyt ávarp
þennan dag.
sjomanna
ver
vegna hennar rúmlega 10 þús. dags
verkum. ICjarabótin, sem fólgin var
í hækkun fiskverðsins til sjómanna
og áskorun til samtaka verka-
manna og atvinnurekenda, að þessi
samtök leggi sig fram af alúð til
þess að finna aðra lausn í launa-
nam ca. 5%, auk nokkurra réttar-
með tímanum lagfærðir, enda 1 huti'^49*dagl^og'svarar c!eilum en verkfo11 eða verkbönn.
skulu lögin endurskoðuð að tveim iwít 1’JLL'iEg aretta Þessa ósk mína og á-
árum liðnum. Samfara þeim miklu ! ‘ -f „tti mpfi skorun nú í dag. I þessu sambandi
breytingum, sem orðið hafa á störf }aunpeganna' Ef reikna mætf! með, vil ég minna á, að David A. Morse,
um verkamanna, hafa kjör þeirra obreyttum kaupmæth Igarabotanna framkvæmdastjóri Alþjóðavinnu-
mjög brcytzt tií hins betra " fo™.su-. Sfm sJomcnn ffðu málastofnunarinnar, ræðir þessi
vcgna kjarabotanna fyrst að fuUu vandamál f skýrsju sinni tii þings
1 . ... . , | endurgoldin eftir rumlega 21/2 ar. Alþjóðavinnumálastofnunarinnar
A OöRUM svloum haia hlið-jEins og verðlags- og viðskiptamál- fggg Hann skýrir þar frá því að
stæðar breytingar orðið, þróunin um vorum hefir verið háttað und- sumir ajiti að nu sðu verkföllin
aníarin ái, liækkar verðlagið stöð- að liða undir jok ug að þau verði
ugt, svo því fer mjög fjarri, að bráðlega úrelt. Einnig vil ég
reikna megi með óbreyttum kaup- minna a ræðu þá, er sósíaldemó-
mætti launa, umræddan tíma. Af kratinn Fagerholm, forsætisráð
þessu leiðir að sjómer.n verða mun herra- Finnlands, hélt á þjóðþingi
lengur að vinna upp atvinnutapið Finna hinn 22. marz s. 1. Fager-
en 2yz ár. Víst má telja að það holm varpaði þá fram þeirri spurn
vinnist aldrei eins og málum er nú ingu, hvort vcrkföll væru ekki að
háttað. j verða úrelt og hvort ekki væri
, , ' tími til kominn, að fi'nna aðrar
í BYRJUN ÞESSA ÁRS héldu jeiðir tij þess að Jeysa launadeil-
útgerðarmenn uppi víðtæku róðr- ur Þessi ummæli eru höfð eftir
arbanni. Vertíf? sú, sem nú stendur, 1 áhrifamesta og aðalforingja
hefir brugðizt iíijög verulega. Mun I finnskra jafnaðarmanna. Hér má
betri myndi afkoma útgerðarm. og j bæta því við, að sum ríki hafa
sjómanna nú, ef ekki hefði verið j með öllu afnumið verkföli-og verk
gripið til þess örþrifaráðs, að ■ bönn. Það hefir að vísu einungis
stöðva alla róðra, einmitt á þeurr gerzt í rikjum, sem ekki aðhyll-
tíma hér við Faxaflóa, sem af ýms | ast lýðræðið, en jafnvel hér
miðað J sömu átt. Breyttar aðstæð-
ur kalla hvarvetna á breyttar aðfar-
ir. Þær aðferðir, sem áður voru
góðar og gildar, eru nú léttvægar
fundnar. Sumir sjúkdómar, sem
áður voru banvænir, eru nú lækn-
aðir með undursamlegum hætti.
Áður, jafnvel aðeins fyrir rúm-
legum áratug, þurfti jafnmarga
daga tll þess að ferðast milli landa,
eins og nú þarf klukkustundir og
þó tæplega það. Lengi mætti telja
dæmi slíkra risaskrefa, sem gerzt
liafa varðandi framfarir í mann-
heiminum, sem vissulega liafa stór
kostleg áhrif á allt samlíf manna.
Móðir náttúra hefur gefið oss
mönuunum meira af hæfileikanum
til þ.ess að haga oss eftir breyttum
aðstæðum, en öðrum liíandi verurn.-
Þessvegna hefur þróunin orðið svo
ör, sem raun ber vitni um. Vér
vcrðum að trúa því og treysta,
að oss bresti ekki aðlöðunarhæfi-
leika til þess að koma á ýmsum
þeim breytingum á sviði félags-
og skipulagsmála, sem breyttar að-
stæður krefjast. Að öðrum kosti
tryggni og hatri, sem ætíð leiði'r
til óheilla og fjötra. Hér, sem alls
staðar annars staðar veltur mest á
sannri þekkingu, sem ein er þess
megnug að glæða þann skilning,
ÉG VIL NU að lokum færa
verkalýðssamtökum þóðarinnar
mínar innilegustu árnaðaróskir,
um leið og ég þakka samtökunum
þann mikla skerf, sem þau hafa
lagt til aukinnar hagsældar alls
þorra vinnandi manna á liðnum
tímum. Ég óska þess, að gæfa og
gengi allra þeirra, er að fram-
leiðslustörfum vinna bæði til
sjávar og sveita, megi jafnan auk-
ast og vaxa svo sem gróður jarðar
jafnan gerir á okkar kæra landi
með komandi sumri og hækkandi
sól.
Verið þið sæl.
Stefna Norðmanna og
í varnarmálunum
Báðar líjóíirnar hala hafnaÖ erlendri herseiu á
frieartímum, Jsótt haS haíi stórlega veikt varnir
jjeirra og Atlantshafsbandalagsins
Morgunbiaðið hefir að undan-
förnu vitnað mjög í blaðaum-
mæli frá Noregi og Danmörku,
þar sem iátin er í ljós ótti usn að
ákvarðanir íslendinga um að
hafa hér ckki her á friðartímum,
kunni að veikja varnarmátt NA-
TO og sé jufnvel sérstaklega
hættulegt.öryggi Noregs og Dan-
merknr.
Þeir, sem endilega vilja haicla
í útlendan her á friðartírnum,
geta varia. vcrið óheppnari en
á I Morgucblaðið að vitna í ummæli
ástæðum er mjög hagstæður' íandi munu þó finnast menn, og \ þessara frændþjóða okkar. því bær
um
til útgerðar. Að þessu sinni var það lieilir flokkar, sem dá þjóð-
vinnustöðvuninni beinlínis beint! málaþróun slíkra ríkja.
gegn ríkisvaldsins, en hafði vitan-
lega alls engin áhrif á þær ráð-
stafanir, sem gerðar voru til við-
A AÞINGI 1955 fluttu alþing-
ismennirnir Karl Kristjánsson og
reisnar útgerðinni og hefðu verið j Páll Þorsteinsson tillögu til þings-
gerðar, án þess að til slíkrar vinnu j ályktunar um samvinnuncínd
stöðvunar kæmi. Atvik þessu lík I verkamanna og atvinnurekenda.
hafa báðar haít það sem ófrávikj-
anlega stefnu að leyfa ekki er-
lenda hersetu í löndum sínum,
enda þótt vitað sé og viðuíkennt,
að sú synjun veiki verulega sam-
eiginlegan varnarmátt NATO-þjóð
anna og mest þó þeirra sjálfra.
Herbúnaður Norðmanna og
Dana er með þeim hætti að yfir-
stjórn NATO liefir oftsinnis reynt
að fá þessar þjóðir til að taka við
varnarliðum frá aðildarríkjunum
til þess að tréysta varnir í Noregi
og Danmörku. Ilefðu þær óskir
ekki verið bornar fram, ef þess
hefði ekki verið talin full þörf af
hernaðarlegum ástæðum.
Rússar og Norðmenn.
Landamæri Rússlands og Noregs
liggja saman á kafla, eins og kur.n-
ugt er. NATO hefir því lagt á-
herzlu á byggingu nokkurra stórra
flugvalla fyrir þrýstiloftsorrustu-
flugvélar og léttar sprengjuflug-
vclar í Norður-Noregi og þeir flug
vellir a. m. k. að mildu leyti verið
byggðir fyrir fé NATO. En nær
enginn flugvélakostur er á þess-
um flugvöllum til varnar, enda
(Framhald á 8. síðu).