Tíminn - 09.05.1956, Blaðsíða 5

T í MIN N, miðvikudaginn 9. maí 1956.

5
„Hinir gætnari
bændur
10000 kr. verðlaun í hugmyndasam-
keppni um úrbætur í umferðarmálum
Foringjum Sjáifsfæðisflokks-
cr gætilegast fyrir bændur að
þurfa sem minnst undir SjálfstæS
isflokkinn að sækja í þeim efnum.
ins ferst ilia að skírskota til
gæfninnar — Stefna þeirra er
ævintýra- og glæfrastefna
Bjarni Benediktsson dómsmála
ráðherra gerðist spámaður á
Landsfundi Sjálfstæðismanna og
spáði því, að „hinir gætnari
bændur myndu nú yfirgefa Fram.
sóknarf'okkinn og kjósa Sjálf-
stæðisflokkinn,
MislieBpnuð, gamansemi,
Það er sízt að lasta, þó að stjórn
málamenn reyni að vera gaman-
samir, en það er misheppnuð gam-
ansemi. í áróðri fyrir Sjálfstæðis-
flokkinn: að skírskota fyrst til gætn
innar. Þó að Ólafur Thors hafi ef-
laust marga góða mannkosti iil að
hera, verour það háð en ekki lof
að kalla hann gætinn stjórnmála-
foringja. Hann hefir breytt Sjálf-
stæðisflokknum úr íhaldssömum
og að ýmsu leyti gætnum stjórn-
málaflokki í ævintýra- og glæpa-
flokk. Fyrir það verður hans lengst
minnst í stjórnmálasögu íslands.
Afurðasölulögin eru undirstaðan.
Hann var að tala um hlha gætn-
ari bændur. Afkoma íslenzkra
bænda síðustu áratugi hefir mjög
hvilt á afurðasölulögunum og
þeirri framkvæmd, sem þyggist á
þeim. Afurðasölulögin settu Fram
sóknarflokkurinn og Alþýðuflokk-
urinn í haröri andstöðu Sjálfstæð-
ismanna. Sjálfstæðisflokkurinn
mun aldrei hafa barizt eins ó-
sleitlega og afdráttarlaust gegn
nokkurri umbótalöggjöf, — og er
þá nokkuð mikið sagt. Svo mikið
er vist, að hinum gætnari og reynd
ari bændum finnst gætilegast að
eiga sem minnst undir Sjálfstæðis-
flokknum.
Hér má enn minna á Bunaðar-
ráð Sjálfstæðisflokksins, stjórrn-
skipað sovét, sem átti að fara með
það vald, sem Stéttarsamband
bænda og framleiðsluráð hefir að
lögum.
Eigendur blaða og flokka.
Bændur landsins hafa fengið
mörg tækifæri til að þreifa á því
eins og aðrir, að Sjálfstæðisflokk-
urinn er eign nokkurra gróða-
manna og eyðslumanna. Eigendum
flokksins hefir meðal annars aldrei
fundizt ástæða til að láta "lokkinn
eiga blað í höfuðstaðnum. Stjórn-
málamennirnir, sem mynda þing-
flokkinn mega ekki ráða yfir blaði.
Hins vegar eiga eigendur Sjálfstæð
isflokksins blöð. Þau blöð styðja
stjórnmálamennina meðan þeir eru
hollir og trúir sameiginlegum eig-
endum. En þessir menn, sem eiga
bæði Morgunblaðið og Sjálfstæðis-
flokkinn gera stundum ýmsar
kröfur, sem illa samrýmast alþýð-
legum hagsmunum bænda og verka
manna. Þeir gera kröfur um láns-
fé og gjaldeyri og ætlast til þess
að það séu forgangskröfur.
Nú eru þeir hræddir.
Nú hafa þeir or'ðið hræddir og
tala því sí og æ um hræðslu af því
að þeir sjá að bændur og verka-
menn hafa loksins borið gæfu íil
að ganga samhuga til kosninga.
Þeir vita, að sá samhugur boðar
sigur og það þýðir að málum þjóð-
Þeir stííddu kommúnista
í verklýSshreýfingunni.
.Bjarni Benediktsson sagði í
sömu ræðu að íslenzk verkalýcjsfé-
lög væru, í höndum manna, sem
liafa þann yfirlýsta vilja, að lima
sundúr og eyða hinu íslenzka þjóð-
félagi.
Sennilega hafa allir áheyrendur
lians á landsfundinum vitað það,
að Sjálfstæðisflokkurinn vann að
því árum saman að efla kommún-
ista til áhrifa, valda og forustu í
verkalýðsfélögum landsins. Það
eru beinir ávéxtir af störfum Sjálf
stæðisflokksins úndir forustu Ól-
afs Thors og Bjarna Benedikts-
sonar að kommúnistar hafa náð
þar þeim völdum, sem maðurinn
talaði um.
Svo segir liann, að hinir gætnari
menn muni styðja slíkan flokk.
Bjarni Benediktsson er sjálfsagt
spámannlega vaxinn, en þetta er
ótrúleg spásaga.
Sænska samvinnusam-
banáið veitir styrk tll
námsdvalar á Sýð-
háskóla
Svikráðin vi'ð stofnanir landbún-
aðarins,
Þá er enn og ekki sízt á það að
minna, að Framsóknarflokkurinn
hefir bæði með blíðu og stríðu
þurft að vaka yfir því í stjórnar-
samstarfi með Sjálfstæðismönnum
að Búnaðarbankinn væri ekki svik-
inn um framlög í byggingarsjóð,
ræktunarsjóð og veðlánadeild, svo
að hann gæti sinnt lánbeiðnum
bænda. Sú reynsla sannar, að það
arinnar verði stjórnað með alþýð-
lega hagsmuni fyrir augum en
ekki samkvæmt geðþótta sérgróða-
manna. Fjölmennustu stéttirnar
ætla að sameinast um að láta full-
trúa sína stjórna þessu landi án
þess a'ð spyrja eigéndur Sjálfstæd-
isflokksins og Morgunblaðsins um
leyfi.
Svo mikið er víst, að hinir gætn
ari bændur bregðast ekki því sam-
starfi.
Halldór Kristjánssou.
Sænska samvinnusambandið hef-
ir ákveö'ió að veita 5 námsmönnum
frá Danmörk, Finnlandi, íslandi
og Noregi styrk til 5 mánað'a náms
við Jakobsbergs-lýðháskóla í Sví-
þjóð. Styrkurinn nemur 1000.00
sænskum krónum til hvers náms
manns.
Jakohsþergs-lýðháskóli er að
nokkru leyti rekinn á samvinnu-
grundveili, og eru námsstyrkir
þessir þyi einkum ætlaðir þeim,
er áhuga hafa á samvinnumálum.
Námsgreinar, sem kenndar eru
í skólanum, eru m. a. þessar:
Viðskipíafræði, bankarekstur,
bókfærzla, saga, bókmenntasaga,
þjóðfélagsfræði, sálfræði og enska.
Námskeiðið hefst 1. okt. 1956 og
stendur ;ýfir . til 1. apríl 1957.
Uinsóhair (á dönsku, norsku
eða ..sjfnsku) um skólavist sem
jafnfra«it eifu. umsóknir um styrk-
inn þuyfa.fið-þ.arast skólanum sem
fyrst og,eigi síðar en 15. sept. n. k.
Uinsóknimum þurfa að fylgja
upp}y§ipg^ ’um aldur, menntun
og fypri.. .störf. Ennfremur þurfa
að fylgja meðmæli tveggja eða
fleiri vél metinna og þekktra
manna, pg er nauðsynlegt, að þau
gefi sem-. gl.eggsta mynd af um-
sækjandanum.
Kostnaður við skólavistina er
áætiaður 315.00 sænskar krónur
á mánuSi.
Umsóknirnar sendist til Jakobs
bergs folkhogskola, Sverige.
Heillaríkt starf.
S AMVINNUTRY GGINGAR eru
merkilegt fyrirtæki og hafa miklu
góðu komið til leiðar. Með stofn-
un þeirra skapaðist nýtt viðhorf
1 tryggingamálum. Þeir tryggðu
urðu allt í einu stór aðili í stjórn
og starfi. Áhrif á iðgjöid á öllum
sviðum hafa verið mikil. Endur-
greiðslur nema stórfé. Alls lron-
ar endurbótum hefir verið kornið
á í þjónustu og starfi þeirra að-
ila, sem við tryggingar fást. Suml
hefir gerzt beinlínis fyrir for-
göngu samvinnumanr.a, annaci er
til or'ðið vegna þeirrar samkeppni
sem sköpuð var. Með trygging'a-
starfseminni hafa samvinnufétög
in aukið þjónustu sína við almenn
ing í landinu. Þessa njóta nú líka
þeir, sem aldrei hafa sjálfir lagt
hönd á plóginn og skipt við sam-
vinnufélögin. Þannig verrðui' það
ætíð. Samvinnustarfið gerir gagn
miklu fleira fólki en því, sem
beinlínis tekur þátt í því.
Hugmyndagagnrýni og
og sjálfsgagnrýni.
SAMVINNUTRYGGINGAR aug-
lýsa nú hugmyndasamkeppni um
aukna umferðamenningu og úr-
bætur í umferðarmálum. Sanv
vinnumenn hafa um nokkurra
ára bil haldið uppi mjög merkri
fræðslustarfsemi á þessu sviði.
Tryggingarnar hafa gefiö út á-
gætt fræðslurit, hafa safnað gögn
um og upplýsingum og hirt alls
konar leiðbeiningar fyrir almenn
ing. Allt hefir þetta gert gagn,
en þó er mest um vert, að með
þessu starfi liefir aukist skiln-
ingur á því, að umferðarmálin
eru stórfelld vandamál, sem þjóð-
in hefir ekki megnað að ná taum
haldi á. Þau snerta líf og heilsu
æ fleiri manna og í þeim eru
fólgnir ótrúlega miklir fjármun-
ir, sem glatast þjóðinni. Hug-
myndasamkeppni Samvinnutrygg
inga er framhald á því ágæta
starfi, sem þessi samtök almenn-
ings um land allt hófu með út-
gáfu- og fræðslustarfinu fyrir all
mörgum árum. Og hvort sem
merkilegar tillögur um úrbætur
koma fram í dagsljósið með þess-
um Iiætti eða ekki, er víst, að
þetta framtak veldur því, sem
mest á riður nú, en það er að
auka almennan áhuga fyrir þess-
um umbótum, skerpa almennings
álitið gagnvart þeim, sem ábyrgð
arlaust brjóta af sér í umferð-
inni og auka áherzlu á bætta um
gengnishætti ökunianna á stræti
og þjóðvegi. Margir geta þar af
mörkum lagt. Það er ekki slæm
hyrjun aö hugleiða, hvað nú er
helzt til ráða og senda tillögur
í samkeppnina. Hugleiðingar af
því tagi eru e. t. v. fyrsta skrefið
til heilbrigðrar „sjálfsgagnrýni",
sem nú er mjög í tízku innan
sumra pólitískra flokka. í „um-
ferðarflokknum" erum við öll.
Við þurfum líka öll á gagnrýni
að halda. Ef hún er nógu róttæk
og sjáandi, ætti hún ein að geta
valdið straumhvörfum í umferð-
arslysamálunum.
Málið er engum óviðkomandi.
ÞAÐ ER ÓÞARFI að fjölyrða
frekar um þetta. Þetta eru allt
saman merkileg slysavarna- og
fjárhagsmál í okkar þjóðfélagi.
Augljóst er, að samvinnusamtök-
in eru vel vakandi á þessu sviði.
Það er ágætt og þakkarvert. Nú
þurfa aðrir að taka í sama streng
og svo við öll, sem ferðumst á
götum og vegum, hvort héldur
sem við erum í bíl eða bara gang
andi. Umferðarmálin snerta alla.
Allir ferðast meira og minna.
Enginn er svo einangraður leng-
ur, að honum beri ekki skylda til
að leggja fram sinn skerf. Ég
legg til að við tökum sem flest
þátt í hugmyndasamkeppninni,
keppum til verðlaunanna, og uj.'p
skerum a. m. k. árangur af sjálf-
könnun, þótt verðlaunapeningur
inn sjálfur falli okkur e. t. v. enki
í skaut. — Frosti.
Erlendar fréttir
í fáum orðum
FORSÆTISRÁÐHERRA Grikkja, Ka-
ramanlis, skýrði frá því í gærkv.,
að Grikkir mvndu kæra Breta fyr
ir Evrópuráðinu, vegna ósæmandi
hörku og grimmdar brezka hersins
á Kýpur eins og segir í opinberri
tilkynningu frá Aþenu.
BREZKA UTANríkisráðuneytið vís-
aði í gær á bug öllum getgátum
um að Bretar hefðu gert leyni-
samninga við Rússa um löndin fyr
ir botni Miðgjarðarhafsins. Ráðu-
neytið lýsti yfir fullum stuðningi
við Bagdad-bandalagið og fagnaði
því að Bandaríkin hafa nú gerzt
virkur þátttakandi.
Tjón af völdum bifreiða nema nú
20 millj. króna á ári
Vegna síversnandi ástands í um-
fer'ðamálum hafa Samvinnutrygg-
ingar ákveðið að efna til hug-
myndasamkeppni um úrbætur á
þessu sviði og munu veita tvenn
verðlaun fyrir slíkar liugmyndir:
Fyrstu verðlaun 7.000.00 kr. og
önnur verðlaun 3.000.00 kr. Hug-
myndirnar eiga að koma fram í
ritgerðum, sem mega ekki vera
meira en 1000 orð, og eiga að vera
svar við spurningunni: „Hvað er
hægt að gera til að fækka umferða-
slysuin qg árekstrum og auka um-
ferðamenningu þjóðarinnar?“.
Það er nú svo komið, að trygg-
ingafélögin ein greiða árlega um
20 milljónir króna fyrir alls konar
tjón á bifreiðum eða tjón, sem bif-
reiðar valda. Er joað ekki einleik-
ið, hversu mjög þetta hefur farið
vaxandi, og er það skoð.un margra
kunnugra,. a'ð .kæruleysi og óvar-
kárni sé að veruleg.u leyti um að
kenna.
Afleiðingár hins slæma umferða-
ástands eru margvíslegar, mann-
tjón og meiðsli, vinnutap ög gífur-
legur kostnaður í erlendum gjald-
eyri fyrir varahlutum og óhjá-
kvæmilega liækkandi trygginga-
gjöldum fyrir allar bifreiðar, þar
sem tryggingagjöldin verða að
standa undir öllum þessum kostn-
aði.
Öllum heimil þátttaka.
Öllum öðrum en dómnefnd og
starfsfólki Samvinnutrygginga er
heimilt að taka þátt í samkeppn-
inni, ungum og gömlum, hvort sem.
þeir hafa ökuleyfi eða ekki. Svör
skulu berast til Samvinnutrygg-
inga, Reykjavík, merkt „Sam-
keppni“, fyrir 10. júlí næstkom-
andi. í dómnefnd eiga sæti þeir
Jón Ólafsson, framkvæmdastjóri
Samvinnutrygginga, Ólafur Jóns-
son, fulltrúi lögreglustjóra, Guð-
þjartur Ólafsson, forseti Slysa-
varnafélagsins, Aron Guðbrands-
son, stjórnarmaður Félags ís-
lenzkra . bifreiðaeigenda, Berg-
steinn Guðjónsson, formaður Hreyf
ils, Benedikt Sigurjónsson, lögfræð
ingur og Ólafur Kristjánsson, deild-
arstjóri bifreiðadeildar hjá Sam-
vinulryggingum.
Ritgerðirnar, sem berast verða
dæmdar eftir þeiin hugmyndum
eða tillögum, sem í þeim felast,
og þeim rökstuðningi, sem fylgir
þeim. í heild skal svarið vera um
1000 orð. Úrslit verða væntanlega
birt á 10 ára afmæli Samvinnu-
trygginga 1. september næstkom-
andi.
Almenna bókafélagið gefur
5 félagsbækur fyrir 150 kr.
Almenna bókafélagið hefir nú ákveðið félagsbækurnar
fyrir árið 1957. Fá félagar 5 góðar bækur fyrir óbreytt fé-
lagsgjald, 150 kr. á ári.
Eftirtaldar bækur verða félags-
bækur 1957 og kemur fyrri hluti
þeiri-a út í október í haust, en
síðari hlutinn í marz 1957.
Ævisaga Jóns Vídalíns. Sr. Árni
heitinn Sigurðsson, fríkirkjuprest-
ur hafði safnað efninu og hafið
ritun bókarinnar, er hann lézt, en
próf. Magnús Már Lárusson lýkur
samningu hennar.
Eldur í Heklu. Dr. Sigurður Þór
arinsson sér um útgáfu þessarar
bókar í samvinnu við þýzka fyrir-
tækið, sem annaðist prenlun hinn-
ar glæsilegu myndabókar ,,ísland“.
Verða um 60 myndasíður í bók-
inni, þar af margar litmyndir. Inn
gangsorð dr. Sigurðar verða ná-
lægt 20 síðum, en auk þess ritar
hann myndaskýringar. Allur frá-
gangur bókarinnar verður með
sama hætti og myndabókarinnar
„ísland“.
Frelsi eða dauði eftir Nikos
Kazantzakis. Skúli Bjarkan þýðir
þessa bók hins gríska höfundar,
sem vakið hefir geysimikla athygli
erlendis, enda er höfundurinn ial-
inn standa einna næst því að fá
Nóbelsverðlaunin í ár. Bókin verð-
ur nálægt 500 bls.
Nytsamur sakleysingi eftir Otto
Larsen. Höfundurinn er norskur
alþýðumaður, sem barðist gegn
Þjóðverjum á styrjaldarárunum
og segir frá ævintýrum sínum og
reynslu af samskiptum við rúss-
nesk stjórnarvöld. Guðm. G. Haga-
lín, rith., þýðir bókina.
Smásagnasafn eftir bajndaríska
Nóbelsverðlaunaskáldið William
Faulkner. Kristján Karlsson rit-
stjóri veiur og þýðir sögurnar og
ritár inngangsorð um höfundinn
og verk hans.
Loks mun svo koma út 1—2
hefti af Félagsbréfi.
Aukabækur.
Almenna bókafélagið mun á
næsta ári gefa út allmargar auka
bækur, sem félagsmenn geta feng
ið á kostnaðarverði. Nú um mán-
aðamótin kemur ein þessara bóka
út. Er það úrval smásagna Þóris
Bergssonar, sem gefið er út í til-
efni af sjötugsafmæli höfundar s.l.
haust.
Myndabókin „ísland" er nú kom
in aftur. Þeir félagsmenn, sem
ekki fengu eintak þá, geta nú
fengið eitt eintak keypt á 75 kr.
Jörð óðutn að grænka í Þingvallasveit
og útlit fyrir góða sprettu
Frá fréttaritara Tímans í
Þingvallasveit.
Silungsveiði í lagnet er nú óðum
að aukast hér í Þingvallavatni og
er sihingurinn stór og feitur. All-
ar líkur eru til þess að silungs-
veiðin á þessu vori verði með
bezta móti.
Sömu góðu horfurnar eru hvað
jörðina snertir. Hér í Þingvalla
sveit er jörðin óðum að grænka.
Þrátt fyrir það er enn nokkur
klaki í jörð, en hann liggur það
djúpt, að hann sakar ekki gróður.
Nú í byrjun niaímánaðar er
gróðurinn kominn á líkt stig og
hann var í mánaðarlokin í fyrra.
Bendir allt til þess, að árferðí
verði gott til jarðarinnar í sum-
ar, ef fer sem liorfir og engir
teljandi kuldar eiga eftir að herja
á nýgræðinginn.
Ekkert kal liefur orðið á tún
um í vor og engar líkur til þess
að það verði héðan af, svo ekki
mun það há sprettu. Menn eru
því vongóðir um, að suniarið í
sumar verði öndvert við sUm-
arið I fyrra, þegar tíðin var hin
erfiðasta, eins og menn minnast.
G. E.