Tíminn - 15.05.1956, Blaðsíða 7

T í M I N N, þriSjwdaginn 15. maí 1956.
7
að auka verzlunarskipti vi
en menningartengsS mjö
Hollenzkir bændar og faglært fólk flyzt í *
þúsundatali til annarra landtf á ári hveriu
Von á merkri tillögu um landhelgismál frá
lagaeefnd S. þ. - Rætt við dr. D. U. Stikker,
r
ambassador Hollendinga á Islandi
í vikunni sem leið afhenti dr. D. U. Stikker forseta ís-
lands embættisskilríki sín sem ambassador Hollands á ís-
landi. Þessi víðkunni stjórnmálamaður hefir gegnt sendi-
herrastörfum á íslandi, jafnframt sendiherrastarfi í London
síðan 1952, og á að baki merka sögu í stjórnmálum Hollend-
inga og í alþjóðlegu samstai'fi seinni ára.
Dr. Dirk Uipko Stikkor er lög-
fræðingur að mennt, og gegndi for
stjórastörfwm við merkar banka-
og verzlunarstofnanir fyrir stríð,
en varð kunnur stjórnmálamaður á
endurreisnartímabilinu et'tir strið-
ið. Hann stofnaði þá Frelsis- og
lýðræðisflokkinn árið 1946, varð
þingmaður og síðan utanríkisráð-
herra, á árunum 1948—1952. Ilann
tók mjög virkan þátt í samslarfi
Evrópuþjóða, varð forseti Efna-
hagssamvinnustofnunar Evrópu
(OEEC) 1950—1952, og gegndi
mörgum öðrum trúnaðarstörfum.
Auk sendiherrastarfsins í Bret-
landi og hér á landi, gegnir hann
fulltrúastarfi fyrir Holland í efna
hagsráði SUmeinuðu þjóðanna.
Kemur af fundi
efnahagsráðsins.
Blaðamaður frá Tímanum ræddi
við dr. Stikker á sunnudaginn á
Hótel Borg. Þetta er í annað sinn,
sem hann kemur hingað til lands.
Hingað kom hann nú frá New
York, en þar hafði hann setið fund
efnahagsráðs S- Þ., en heldur bl'átt
áfram ferðinni til Hollands og það
an til London.
Sendiherrann kvað sér ánægju-
efni að geta starfað að auknum
kynnum og samskiptum íslend-
inga og Hollendinga, en segjast
yrði, að þau væru ekki mikil.
fslendíngar góðir
viðskiptainenn.
Viðskipti eru nokkur í milli
landanna, einkum kaupa íslend-
ingar ýmsar hollenzkar iðnaðar-
vörur, og er verzlunarjöfnuður
mjög hagstæður Hollendingum.
Sendiherrann kvað erfiðleika á
auknum vörukaupum héðan fólgna
í því, að Hollendingar eru sjálf-
um sér nógir utn fisk og flytja
ekki inn fiskafurðir íil manneldis
að neinu ráoi. Væri erfitt um vik
að fir.na leiðir til aukinna við-
skipta, en að því væri unnið.
Hann taldi að lítil samskipti
þjóðanna á sviði menningarmála
og minni kynni en æskileg væru
stöíuðu einltum af því, að tungu-
mál væri til hindrunar. Fáir, ef
nokkrir íslenzkir námsmenn sækja
á Jiollenzka háskóla, sem eru víð-
lcunnar menntastofnanir. Sendi-
lierrann benti á, að á sumri hverju
efnir háskólinn í DELFT til nám-
skejða fyrir útlendinga, og er þá
kennt á helztu alþjóðlegum tungu
málum. Taldi hann hcppilegt, að
íslenzkir námsmertn kynntusf ltol-
lenzku háskólalífi, t. d. með því að
sækja þessi námskeið.
Raunar kvað sendiherrann varla
gcta verið mikla erfiðleika á því
fyrir stúdenía, sem t. d. hefðu
undirbúið sig undir nám í Þýzka-
landi að sækja í þess stað hol-
lenzka háskóla. .Málið yrði ekki
mikill þröskuldur í vegi. Fjöldi
námsmanna héðan byrjar á ári-
hverju nám við þýzita háskóla.
Þjóðverjar eru vissulega mikil
menningarþjóð, en ekki væru
Jþýzku háskólarnir þó búnir að ná
sér eftir innilokun nazistatímabils-
ins og hörmungar stríðsins. Endur
reisn af því tagi tæki langan
tíma. Þetta væri íhugunarefni íyr-
ir þá námsmenn, sem til útlanda
lcita.
Mundu hollenzkir bændur
t. d. vilja flytja til íslands?
Talið barst að því, að árlega
flytja þúsundir Hollendinga úr
landi. Sendiherrann benti á, að
Holland er eitt allra þéttbýlasta
land jarðarinnar. Mikill hluti lands
ins er lægri en sjávarmál og rækt
unar- og útþenslumöguleikar litlir.
Þótt atvinnuleysi sé ekkert í land-
inu, er sámt nauðsyn að fólk flytj-
ist úr landi vegna fjölgunar. Hol-
lendingar eru líka vel séðir inn-
flytjendur og eftirsóttir t. d. í Kan
ada og^stralíu. Flytzt þangað ár-
lega mikill fjöldi manna, helzt
faglært fólk t. d. í landbúnaðar-
störfum.
Spurningu um það, hvort I-Iol-
lendingar mundu geta hugsað sér
að ílytjast til íslands, kvað sendi-
herrann ekki hægt að svara ákveð-
ið. Málið væri ókannað. Mundu ís-
lendingar kæra sig um hollenzka
innflytjendur? Hollenzkt fólk, sem
vill sækja út fyrir landsteinana, |
kærir sig ekki um bráðabirgða-1
vistráðningar. Þeir, sem fara, flytj
ast á brott fyrir fullt og allt. Lítið |
mundi þýða að biðja um fólk í
sumarvinnu t d. Um viðhorf hol-1
lenzkra bænda væri erfitt að segja. i
Aðstæður hér eru mjög ólíkar því,1
sem þeir eiga að venjast.
En Hollendingar eru nafn-
kunnir ræktunarmenn og bændur, j
og hinir mestu hirðumenn og fljót
ir að kynnast aðstæðum og stað-
háttum. E.t. v. væri þetta mál, sem
ástæða væri til að ræða frekar.
Landlielgismálin í athugun lijá
SÞ — von á merku áliti.
Sendiherrann svaraði spurningu
um viðhorfið til landhelgismálsins
á þá leið, að viðhorf hollenzku
stjórnarinnar í því máli væri ó-
breytt. Hún teldi að útkljá ætti
slík mál með alþjóðlegu samkomu-
lagi. Ilollenzka stjórnin er einn
þeirra aðila, sem mótmælti friðun-
arlínu íslendinga á sinni tíð. Sendi
j herrann kvaðst þeirrar skoðunar,
að allar þær umræður, sem nú eru
! uppi um landhelgismál víðs vegar
! um lönd, mundu að lokum falla í
sama farveg og leysast með alþjóð-
legu samkomulagi. Málin eru nú til
umræðu á vegum Sameinuðu þjóð-
anna, sem kunnugt er, sagði sendi-
herrann og í athugun hjá laga-
nefnd samtakanna.
Ilann taldi ástæðu til að ætla,
að frá þeirri nefnd mundi koma
merkilegt álit, sem íslendingum
mundi væntanlega þykja sann-
gjarnt. VærL rætt um 12 míiua
réttindi í nefndinni. Mundi álit
þetta væntanlega koma frain í
haust.
NATO-efnahagsmál.
j Dr. Stikker svaraði spurningu
um NATO og aukna samvinnu áð-
ildarríkjanna á sviði efnahagsmáls
á þá lund, að ekki væri að vænta
mikils árangurs af starfi „vitringa
^ nefndarinnar“,- sem kosin var um
daginn, ef Bandaríkjamenn breyttu
í engu tollapólitík sinni. Aukin
efnahagssamvinna og bætt við
: skipti eru nátengd iollastefnu
Bandaríkjamanna og erfitt að sjá,
livað unnt er að gera til að auka
innbyrðisviðskipti umfram það
sem þegar er gert, að óbreyttu við-
horfi vestan liafs. Eins og nú
standa sakir er Efnahagssamvinnu
stofnun Evrópu bezta tækið til að
j vinna að bættum samskiptum og
* aúknum viðskiptum og hefir unn-
Dr. D. U. Stikker
ið gagnmerkt starf á því sviði. Dr.
Stikker taldi O. E. E. C. eina hina
ailra gagnlegustu alþjóðlegu stofn
ui;. síðari tíma.
Aukinn áhugi á málefnum
íslands.
I framhaldi af þsssu gat sendi-
herrann þess, að hvarvetna yrði
nú varl við aukinn áhuga á mál-
efnum íslands, síðan varnarmálið
komst á dagskrá á ný. Hann sagði
frá því, að hann hefði nýlega verið
staddur í smabæ vestur í miðríkj-
um Bandaríkjanna, og átt viðtal
við hóp skóianemenda. Þeir hefðu
ekki hafl neinn áhuga á störfum
hans í London eftir að þeim var
ljóst, að hann hafði ekki verið í
borginni þegar stóð yfir heimsókn
rússnesku leiðtoganna. En þegar
það upplýstist, að dr. Stikker var
lika sendiherra á íslandi. þá rigndi
yfir hann spurningum. í ljós kom,
að þessu fólki var ekki ljóst, hvert
stefnt var með ályktun Alþingis,
né um forsögu málsins. Og um
inngöngu íslands í NATO 1949
vissi þetta fóik ekkert. En nú var
áhugi vaknaður. Dr. Stikker íaldi
að þetta viðhorf mundi víða vera.
Menn þekktu fréttirnar frá í dag,
en enga forsögu. Hann kvaðst
hafa kynnt sér málin þessa daga,
sem har.n hefir dvalið hér, og svo
þá sérstöku erfiðleika á sviði efna
hagsmála, sem íslendingar eiga
við nð i'triða.
Virtist sér vandamálin erfið við-
fangs, til dærnis á sviði útflutn-
ingsverzlunarinnar, þar sem stór
hluti framleiðslunnar er seldur í
vöruskiptum. Har.n kvaðst óska ís-
lendlrtgum, að þeim tækist að
gréiða úr þeim málum öllum á
heppilegan hátt og vona að auðn-
a?t mæt.ti að halda áfram þeirri
miklu endurreisn, sem hér væri
hafin.
Ðulles baff um að fresta
aííökunm á Kýpur
1 Washington, 10. maí. — Banda-
; ríska utanríkisráðuneytið tilkynnti
í dag; að John Foster Dulles hafi
farið þess á leit við brezku stjórn-
ina a'ð fresta aftöku afbrotamann-
'anna á Kýpur, sem líflátnir voru
1 fyrir dögun á fimmtudaginn, sak-
1 aðir um morð og hermdarverk. -
Ráðuneytið sagði, að Dulles hefði
(rætt Kýpur-vandamálið við Sel-
, win Lloyd í París á NATO-fund-
' inum.
©
r
„Að frumkvæði
mennfamálaráðherra"
Lesendur Mbl. munu flestir
hafa haldið að „landsfundurinn“
væri búinn að verpa í hreiðrið
þegar blaði'ð birti fleiri tugi
dálka af „samþykktum“ þegar
í fyrri viku. í þeim pistlum var
einkum lögð áherzla á „for-
göngu“ menntamálaráðherra og
,,atbeina“ dómsmálaráðherra.
Meira að segja var um það rætt
í landsfundarsamþykkt, að
Bjarni Bcncdiktsson hefði ver-
i'ð bjargvættur sönglistarinnar í
landinu. En í sunnudagsblaðinu
síðast kom í ljós, að ekki var
allt komið í hreiðrið. Örverpið
var eftir. Það átti sem sé eftir
að minna á enn eitt „frum-
kvæði“. En það er svohljóð-
andi: „Landsfundurinn fagnar
því að sett voru lög um fjármál
skóla að frumkvæði núverandi
mcnntamáJaráðherra“. Auðskil-
ið er, að fundurinn fagnar frum
kvæðinu fyrst og fremst, en
ekki lögunum, enda hefði verið
allur munur ef slík lög hefðu t.
d. verið sett fyrir atbeina fyrr-
verandi menntamálaráðherra.
Það cr orðið ,,núverandi“, sem
gerir þarna gæfumuninn.
ir þeirri skýringu, sem á að
fylgja: Samkvæntt upplýsingum
frá íhalds- og heildsalablaðinu
Vísi i Reykjavík. Þannig tekst
þessum blöðinn að viðhalda
hringrás lyginnar og halda því
sjálfsagt áfram fram yfir kosn-
ingar. Annar liringur er þessi:
Morgunblaðið þýddi rang-
lega yfirlýsingu þá, sem NATO-
fundurinn í París gaf út. Mbl.
þótti ráðherrarnir ekki nógu
skeleggir að tala um stríðið
og hressti upp á orðalag til-
kynningarinnar eftir sínum
smekk. Og hann er þannig: f
stað árvekni kom hernaðarvið-
búnaður. í stað áminningar um
að þjóðirnar mættu ekki slæva
vöku sína, kom fullyrðing um
að ekkert mætti draga úr við
búnaði. Og svo til hagað, að
’.esið væri sem liervarnaviðbún-
aður. Síðan taka fundamenn og
fyrirlesarar íhaldsins upp þráð-
inn. Mbl. segir frá ferð Bjarna
Benediktssonar austur á land.
Á Egilsstöðum hafði hann það
eftir Atlantshafsráðinu, að ekk-
ert mætti slaka á viðbúnaði.
Þannig annnast áróðursmenn í-
haldsins dreifinguna þegar í-
haldsblaðið er búið að koma
hringrásinni í ganginn .
Hringrás lyginnar
I þinglokin sendu frétta- Hvenær fara þeir að
I menn Vísis símskeyti til erlendr reka?
ar fréttastofu og sögðu þar að Og nú er Harry Pollitt fall-
samþykkt Alþingis í varnarmál- inn á Bretlandi eftir að hafa ver
inu væri kosningabrella og ið æðsti prestur kommúnista
j[; mundi ckkert í málinu gert þar í áratugi. Það var Stalíns-
nema kommúnistar og þeirra dýrkunin, sem varð honum að
II fylgifiskar fengju fleiri full- falli. Enn vaknar þessi spurning
trúa á þingi. Þetta þótti Þjóð- hér: Hvenær byrjar hreinsun-
viljanum mikill matur og bjó m í kommúnistaflokknum hér?
út stóra grein um að merkt „er- Hvenær fara þeir að reka Bryn-
lent blað“ hefði þá skoðun á jólf og Einar, Kristin og Egg-
franivindu stjórnmála á íslandi, ert og aðra dýrkendur?
að brottför varnarliðsins væri Eða er ætlunin að svíkjast
háð þingfylgi kommúnista. Æ- um að hreinsa til og freista
tíð síðan hefur Þjóðviljinn ver- þess að láta Alþýðubandalags-
ið að vitna í þetta erlenda blað, gæruna dylja ásýnd hinna
I I síðast á sunnudaginn, en slepp- görnlu trúnaðarmanna Stalíns?
. SS B
í.. .-. 1
-Z -unmc-
Aðalf undur
Garðyrk juf élags
Islands
Nýlega var haldinn aðalfundur
félagsins og skýrði formaður, E.
B. Malmquist, ræktunarráðunaut-
ur, frá starfsemi þess. Félagið átti
70 ára afmæli s. 1. vor. Var afmæl-
isins minnst í útvarpi og blöðum.
Landbúnaðarráðherra, Steingrím-
ur Steinþórsson, flutti ávarp, sem
birtist í nýútkomnu Garðyrkjuriti.
Malmquist og Jóhann frá Öxney
fluttu þætti um starfsemi fólags-
ins. Hákon Bjarnason minntist
hins mikla brautryðjanda Einars
Helgasonar og viðtöl um garð-
yrkju voru við frú Margrethe
Schiöth og Árna Thorsteinssor..
Gefið var út stórt og vandað Garð-
yrkjurit, þar sem m. a. er rakin
saga fclagsins og birtar myndir af
íæiztu starfsmönnum þess fyrr og
síoar. Félagi 5 gekkst fyrir fræð-
andi garðyrkjuiyrirlestfi.m í út-
varpið og er svo einnig í vor
lleldur félag'ð jafnan uppi mikilli
fræðslustarfsemi með Garðyrkju-
I ritinu og erindaflutningi og öúru
hvoru gengst það fyrir garðyrkju-
sýningum. Árlega eru gróðursetr,-
ar trjáplöntur í Heiðmörk á veg-
um fclagsins. Eitt af áhugaefnum
þess er að á stofn verði settur gras
garður í Reykjavík og er unrtið
að því máli í samvinnu við bæjar-
stjórn Reykjavíkur. Mun væntan-
legum grasgarði ætlað vænt svæði
í Laugardalnum. Verður gróðrar-
stöð Eiríks Hjartarsonar, sem bær
inn hefir nú keypt, kjarni gras-
garðsins. Er grasgarðurinn áform-
aður bæði sem kennslugarður og
skrúðgarður. Þangað á að safna ís-
lenzkum og norrænum plöntum og
hafa nafnspjald hjá sérhverri teg-
und. Jafnframt þarf að rækta
þarna helztu tré, runna og skraut-
jurtir. Getur slíkt auðveldað t'olki
mjög að velja tegundir í garða
sína og verið mikil hjálp við grasa
Sjálfvirkar véíar
aukast í Bretiandi
London, 12. maí. Bretar eru nú að
taka upp sjálfvirkar vélar í ýms-
um iðngreinum. Mun við það fækka
starfsliði í mörgum verksmiðjum
og stendur verkalýðssamtökunum
af þessu mikill stuggur. Eden for-
sættisráðherra sagði í ræðu í gær,
að sá ótti væri ástæðulaus, stjórn-
in myndi gera ráðstafanir til að
tryggja þessu fólki vinnu við önn-
ur störf. Aldrei hefði verið meiri
vinna en nú í Bretlandi. Hinum
nýju sjálfvirku vélum bæri ein-
mitt að fagna því að þær sköpuðu
möguleika til aukinnar framleiðslu
r
Arni Eylands form.
Þjóðræknisféiagsins
Á nýlega afstöðnum aðalfundi
í Þjóðræknisfélagi íslendinga var
Árni G. Eylands stjórnarráðsfull-
trúi kosinn forseti félagsins í stað
dr. Þorkels Jóhannessonar rektors
Háskóla íslands, er baðst undan
endurkosningu.
Aðrir í stjórn félagsins eru:
Sigurður Sigurgeirsson, banka-
ritari, Þórir Þóraðarson, dósent,
Þór Guðjónsson, veiðimálastjóri og
Otto Ólafsson, fulltrúi.
fræðikennslu skólanna. f gróður-
húsunum í Laugardalnum er hægt
að rækta suðrær.an gróður. stofu-
plöntur og síðasl en ekki sízt jurt-
ir til afnota við kennslu í skoium.
Borgarstjóri hefir skipao Jónas B.
Jónsson fræðslufulltrúa e.g Gunn-
ar Ólafsson, skip- “tsstjóra í
nefnd, sem ásamt fulltrúa Garð-
yrkjufélagsins, Ingimar Sigurðs-
syni, vinnur aö málinu.
í stjórn Garðyrkjuíélags íslands
eru nú: E- B. Malmquist, form.,
Jóhann Jónasson frá Öxn-
ey; frú Hlín Eiríksdóttir: Ingólí'ur
Davíðsson og Óli V. Hansson,
garðyrkj ukennari.