Tíminn - 16.05.1956, Blaðsíða 8

(
i
-
i
l
j
J
.H
!
8
;□ DOaÓoQaOaOaODaaQaQaQaOcOaODOaOaOanaOaOaOaDaQc] □
a . □
□
□
:□
□
□
□
□
í slendingalDættir
□
□
□
□
□
paDaDaDoD°QDDoD
□=nDOaoooooaDaQ
Sjöíug: Krisíbjörg 5tefánsdóttir
1 Sjötug er í dag merkiskonan
Kristjörg Stcfánsdóttir, húsfreyja
aS Þverá í Öxarfirði.
Hún er fædd að Þverá og voru
foreldrar liennar Stefán Brynjólfs-
son og Sigurbjörg Illugadóttir.
Stefán var af góðum bændaættum
J>ar í sveitinni, en Sigurbjörg var
dóttir Illuga Kjartanssonar, bónda
ao Núpskötlu við Itauðanúp. Ilann
og Bólu-Hjálmar voru hálfbræðut'
fsammæðra). Kona Illuga og móð
ir Sigurbjargar var Sigríður dóttir
'Jílaupa-Manga, en út af honum er
kominn mesti fjöldi af ágætu
fólki. Stefán og Sigurbjörg gengu
í hjónaband árið 1886 og fóru
þá að búa að Þverá, sem var eign-
arjörð hans. Ilann átti einnig Gils
bakka í sömu sveit. Stefán og Sig-
nrbjörg eignuðust tvær dætur.
Yngri dóttirin hét Ingólfa, og bar
nöfn þeirra Ingibjargar og Brynj-
ólfs foreldra Stefáns. Hún andað-
ist nýgift fyrir 45 árum. — Stefán
á Þverá andaðist árið 1900
og byggði þá Sigurbjörg jörðina,
en var sjálf í húsmennsku með
dætur sínar. Hún var kona
glæsileg og mikilhæf, einbeitt
og hreinskilin. Sem dæmi
itm dregnlund hennar, má geta
Jjess, að um aldamótin losnaði úr
ábúð önnur eignarjörð hennar,
Gilsbakki. Sótti þá um ábúð á jörð
inni ungur bóndi úr annarri sveit,
blásnauður, heilsulítill með fjög-
ur börn. Hreppstjóri sveitarinnar
harðbannaði Sigurbjörgu að
byggja honum jörðina og kvað
hann mundi fljótt fara á sveitina,
J>ví að þarna átti hann sveitfesti.
Kn hún hafði það að engu. Fáum
árum síðar var bóndi þessi orð-
inn þess umkominn að kaupa jörð-
ina og studdi Sigurbjörg það vel.
cn þá voru dætur hennar eigend-
tir jarðarinnar. — Kristbjörg ólst
upp hjá foreldrum sínum, og hjá
móður sinni eftir að Stefán and- j
aðist. En nokkru eftir aldamótin
fluttist hún til Seyðisfjarðar, sem
þá var höfuðstaður Austurlands,
og starfaði þar nokkur ár við ljós-
jnyndagerð. Á þeim árum kynntist
hún manni sínum, Benedikt Krist-
jánssyni, bróðursyni séra Bene-
dikts að Grenjaðarstað, sem dvaldi
á Áusturlandi um sex ára skeið
(1906 til 1912 ýmist sem skóla-
etjóri við búnaðarskólann að Eið-
ilm eða sem ráðunautur Búnaðar-
sambands Austurlands. (Var tví-
vegis skólastjóri á þessum árum.)
—
Vestmannaeyjabréf
(Framhald af 5. síðu.)
um, hvorki last né lof, því að lofa
athafnirnar vilja þeir ekki, en last
ið mundi e. t. v. verða þeim sjálf-
um til lasts, eins og málin eru vax
in nú. Það eina, sem fyrrverandi
tilbeiðendur Stalins hér hafa lagt
bæjarstjórnarmeirihlutanum út til
lasts, er það, hversu erfiðlega hef
ir gengið að fullnægja að öllu leyti
öllum kröfum um fullkomnar göt-
ur með holræsum í hinum nýju
bæjarhverfum, þar sem rísa upp
tugir húsa árlega. Þessar þarfir
Msbyggjendanna hafa til þessa
verið að einhverju leyti settar til
hliðar vegna hins mikla átaks, sem
gert var á s. 1. ári, þegar kostað
var kapps um að byggja Naustham
arsbryggjuna, svo að bætt yrði úr
mjög brýnni þörf sjómanna um
aukið bryggjurými handa hinum
mikla og vaxandi bátaflota Eyja-
manna. Nú skal hafizt handa um
götugerðina, segir bæjarstjórnar-
meirihlutinn. Til sönnunar því
hefir bæjarsjóður keypt nýlegar
vélar til malbikunar. Jafnframt
hefir hann afráðið að endurnýja
loftboraeign sína, en þau tæki eru
bráð nauðsyn við holræsagerð í
vesturbænum sérstaklega, þar sem
svo grunnt er niður á hraunið, að
brjóta verður það upp með loft-
borum, ef nægilegt dýpi skal fást
fyrir pípurnar.
Góðar stundir,
L Einn af „sex réttlátum“.
Þau gengu í hjónaband vorið 1912
og fluttu þá þegar að Þverá, hófu
þar búskap og hafa búið þar síð -
an. Síðustu árin hefir þó Kristján
sonur þeirra haft búsforráðin á
hendi að mestu. Benedikt var
hreppsnefndaroddviti í 34 ár, og
var því jafnan gestkvæmt að Þver-
á og öllum tekið jafnt, höfðingj-
um sem umferðamönnum, því að
þau Þverár-hjón voru samvalin og
samtaka með það, að taka vel á
móti gestum. Kristbjörg er kona
stórgáfuð, sem hún á kyn til, en
frekar dul og fáskiptin og hefir
sig ekki mikið í frammi, en hún
tekur líka fast í strenginn, ef hún
á annað borð lætur eitthvað til
sín taka, sem því miður kemur
sjaldan fyrir. Hún hefir einungis
stundað 'sín húsmóðurstörf af frá-
bærri elju og árvekni, en látið
önnur mál afskiptalaus. Slíkar kon-
ur eiga vitanlega sína sögu — og
það oft merkilega sögu. En sú
saga verður sjaldan skráð, sízt svo
að nokkru gagni megi verða.
Þau hjón hafa eignazt alls sex
börn og eru fimm á lífi. En þau
eru þessi: Stefán, vélvirki í Rvík.
Kristján bóndi að Þverá, Sigur-
björg, frú í Vestmannaeyjum, Eva,
frú í Reykjavík og Sigurveig, frú
í Reykjavík.
Á þessum tímamótum sendi ég
Kristbjörgu á Þverá mínar hlýj-
ustu og beztu heillaóskir og óska
henni góðrar framtíðar.
Frændi.
Uppeldismál
(Framhald af 7. síðu.)
á það að gegna því hlutverki að
vinna markvíst að því að efla vís-
indastarf í Noregi á sviði heim-
spelcilegra fræða, félagsvísinda,
uppeldisvísinda náttúruvísinda og
læknavísinda. í ráðinu/ eru
32 menn, og starfar það
í 5 deildum. Ein deildin fjallar
um sálarfræði, menntamál og
æskulýðsmál. Hlutverk ráðsins er
fyrst og fremst að styrkja ein-
staklinga og stofnanir til starfa
í þágu vísindanna, en það getur
einnig tekið viss verkefni fyrir og
hlutazt til um rannsókn þeirra, og
það styrkir eða sér um útgáfu vís-
indaritæ^____^
Rannsókn á lestrarnámi, skrópi,
afbrotum unglinga o. fl.
Rannsóknarstofnunin „Pedagog-
isk Forskningsinstitutt" við háskól
ann í Osló hefur notið ríflegs
styrks frá rannsóknarráðinu síðan
í ársbyrjun 1950, og frá þeim
tíma hefur stofnunin fekið miklum
stakkaskiptum. Hvert ýerkefnið
öðru víðtækara hefur vérið tekið
fyrir. Þannig var þegar árið 1950
hafinn undirbúningur að 3 syrpum
af þroskaprófum (modenhetsprþv-
er) fyrir börn á aldrinum 6—15
ára. Forstöðumaður rannsóknar-
etofnunarinnar, prófessor Johs
Sandven, stjórnaði þessu starfi, og
var því að fullu lokið árið 1953.
Próf þessi eru bæði gerð fyrir
börn þéttbýlis og dreifbýlis og
börn, sem tala ríkismál og þau,
T í M I N N, miðvikudaguriiin 16, maí l956.
A5 stríðinu loknu afvopnuðust hinar vestraenu þjóðir hröðum skrefum
öld, af þeirri ástæðu, að þeir
gefa það ekki. Þess vegna
feyna þeir nú að sýna öllum
þjóðum vináttu og tala mikið
um frið.
í landbúnaðinum er nú mikill
skortur á vinnuafli. íbúarnir í borg
unum eru sendir út á akrana til
að hjálpa landbúnaðarverkafólk-
inu við uppskeruna. Vegna hinna
fi umstæðu landbúnaðarverkfæra
er þörfin fyrir vinnuafl margfalt
meiri en á Vesturlöndum. Konur
eru látnar yfirgefa börn og heim-
ili til að vinna verstu erfiðisvinnu.
Stærsta breytingin eftir dauða
Stalíns er sú, að valdhafarnir
hafa neyðzt til að fara að virða
að einhverju leyti sjálfsögðustu
mannréttindi einstaklingsins, 'jó
að það sé enn mjög takmarkað.
Þeir hafa orðið að meta verka-
manninn, vegna vinnu hans með
tiíliti til hins mikla skorts á vinnu
afli alls staðar.
um leið og herveldi Rússlands jókst með hverjum deginum. Slíka sjón
eins og þennan haug af eyðilögðum herflugvélum var algengt að sjá
á Vesturlöndum á fyrstu árunum eftir stríðið.. Vegna útþenslustefnu
kommúnista og árásarstyrjaldar þeirra í Kóreu neyddust vestrænar þjóðir
til að vígbúast á ný. Það er fyrst nú, sem NATO hefir byggt upp svo
öflugan her, að hann gefjr boðið herveldi kommúnista byrgin, að hin
vestrænu ríki geta farið að snúa sér að öðrjm og nytsamari hlutum en
Dómsmorð og rétttrúnaður
Alkunn er hin blóðuga saga
kommúnista í dómsmálum. Sak-
lausir hafa verið knúnir tií að
játa og síðan teknir af lífi.
Rétt fyrir aftökuna eru þeir
látnir lýsa því yfir, að dauða-
refsingin sé fullkomlega réttmæt
vigbúnaði. Innanlandsástæður í Rússlandi og einurð hinna vestrænu
þjóða hafa knúið kommúnista til að láta af fyrri stefnu. Eins og síðasti
fundur NATO i París ber með sér, hefir nú verið ákveðið að leggja aðal-
áherzluna á stóraukið samstarf aðildarríkja NATO á sviði efnahags-, félags-
og stjórnmála. Yfirhershöfðingi NATO, Alfred Gruenther, lýsti því yfir
fyrir skömmu, að hann hefði enga trú á því að styrjöld væri yfirvofandi.
Hinu sama hafa æðstu menn Bandarikjanna og Bretlands lýst yfir.
Leppríki
(Framhald af 6. síðu.)
afla sinn. Þetta var afleiðingin
af árásarstyrjöld Stalíns.
Enn er einræði í Rússlandi.
Eftir dauða Stalíns var ekki
siakað á einræðisstjórninni, enda
varla eðlilegt, þar sem stjórnar-
kerfið var hið sama, framkvæmt
af sömu mönnunum. Ráðamenn-
irnir í Kreml leyfa þjóðinni ekki
að ferðast úr landi — ferðafrelsi
er ekki til, fréttaþjónustan er öll
miðuð við hagsmuni kommúnista-
fiokksins og þjóðin fær ekki sann-
ar fregnir af atburðum erlendis,
henni er ekki leyft að hlusta á
erlendar útvarpsstöðvar og þannig
mætti lengi telja. Rússar vilja
ekki fallast á alþjóðlegt eftirlit
með vígbúnaði og afvopnun stór-
veldanna.
Rússnesku kommúnistaleiðtog-
arnir þykjast berjast fyrir friðn-
um, en samtímis selja þeir vopn
til Arabalandanna og stofna þar
með heimsfriðnum í mikla hættu.
Nú eru hinir rússnesku vald-
liafar að reymf að koma lífi í
kommúnistaflokkana í Evrópu
með því að leyfa þeim að standa
lítið eitt óháðari til samræmis við
ríkjandi aðstæður. Brottför Rússa
frá Austurríki og Porkala vekur
vcn í brjósti, en ráðstefnan í Genf
olli miklum vonbrigðum.
Síðasta þing kommúnista-
flokksins
Fyrir síðasta flokksþing rúss-
neska kommúnistaflokksins voru
þeir Krusjeff og Bulganin á móti
því að fordæma Stalín og öll hans
illu verk. En meirihluti æðsta
ráðsins var á annarri skoðun og
krafðist þess, að málið yrði lagt
fyrir þingið.
f broddi fylkingar þeirra
manna, sem viidu hefja heiftúð-
uga gagnrýni á Stalín, voru þeir
Mikoyan, Smislov og Malenkoff.
í fyrstu ræðu Krusjeffs reis hann
sem tala nýnorsku.
Fjöldamörg önnur verkefni hafa
verið tekin fyrir. Sem dæmi má
nefna erfiðleika við nám í lestri og
reikningi í yngstu bekkjum barna-
skólannna, vinnubrögð í skólum
með farskólasniði, skróp, afbrota
æsku, alþýðufræðslu, og athugun
á samræmi og misræmi milli hæfi-
leika og námsárangurs skólanem-
enda.
Af dugnaði og framsýni hafa
Norðmenn nú á fáum árum byggt
upp umfangsmikið og árangursríkt
vísindastarf í þágu uppeldis- og
fræðslumála.
úr sæti til að heiðra minningu
Stalíns, hann talaði lítið um per-
sónudýrkun, en réðst með heift-
úð á Bería heitinn og hans sam-
starfsmenn, sagði Krusjeff, að
fáir hefðu unnið Rússlandi eins
mikið tjón og Bería og stefna
lians og landráð.
Mikoyan var sá fyrsti, sem kom
fram með beina og ákveðna gagn-
rýni á Stalín, en síðan fylgdu Mal-
enkoff og Suslov í kjölfarið. Var
þess krafizt, að Stalín yrði varpað
út í yztu myrkur og öll hans
myrkraverk fordæmd af þinginu.
Lögð var áherzla á, að hætta yrði
skilyrðislaust allri persónudýrkun
eins og tíðkazt hafði á valdatíma-
bili Stalíns og allt fram á þennan
dag.
Valdabaráttan í æðsta
ráðinu
Það má skipta æðsta ráðinu í
þrjá hópa:
I. Krusjeff, Bulganin og Malen-
koff, sem allir vilja verða einræðis
herrar.
II. Mikoyan, Molotoff, Kagano-
vitsh og Voroshilov, sem' ekki
kæra sig um að verða einræðis-
herrar.
III. Suslov, Pervuchin, Saburov
og Kiritshenko, sem vilja allir
verða einræðisherrar, en gera sér
grein fyrir því, að þeir ná aldrei
slíkum völdum á meðan liinir 3
fyrsttöldu eru á lífi.
Allt framferði Krusjeffs sýnir
það glögglega, að hann dreymir
um að verða einræðisherra með
svipuð völd og metorð, sem Stal-
ín hafði. Eftir dauða Stalíns var
stjórnin „samvirk" eins og það
er kallað, og æðstu mennirnir
tortryggðu hverjir aðra.
„Samvirk" einræðisstjórn
stjórnar ekki lengi
í einræðisríki er það alveg úti-
lc-kað, að „samvirk" stjórn ráði
lengi ríkjum. Það hefir sagan svo
glögglega sýnt. Eftir dauða einræð-
isherrans hefst óhjákvæmilega bar
áttan um sæti hans og tign. Eins
og nú standa sakir, virðist það
líklegast, að Krusjeff hafi mesta
möguleika á því að sigra í því
mikla valdastríði.
Því er nú haldið fram, að það
komi ekki lengur fyrir, að menn
deyi af hungri í þrælabúðunum.
Ef það er, er það frekar af hag-
kvæmum ástæðum en mannúðleg-
um. Dauðir geta ekki unnið og í
Iiússlandi er mikil þörf fyrir vinnu
aflið.
Geta ekki lagt út í styrjöld
Eins og nú standa sakir er
mjög ólíklegt, að Kreml-leið-
togarnir vilji leggja út í styrj-
Þessi mynd sýnir Ijóslega hið ausf-
ræna skoðanafrelsi i leppríkjum
kommúnista. Myndin er tekin ári'ð
1949 í Sachenhausen-fangabúðunum.
Þar eru geymdir m. a. kaþólskii*
stúdentar, verkalýðsleiðtogar og for-
vígismenn jafnaðarmanna í Austur-
Þýzkalandi.
og svo er reynt að telja fólki
út um allan heim trú um, að
þetta sé hið fullkomnasta rétt-
arfar í heiminum og miljónir
manna trúa því.
Nú er málunum hins vegar svo
komið, að kommúnistar hafa
neyðzt til að breyta um stefnu,
að minnsta kosti í bili, og dauð-
um er nú veitt uppgjöf saka.
Leiðtogar Rússlands tala nú mik-
ið um frið og afvopnun og for-
dæma nýlendustefnu. Þeir krefj-
ast þess af öðrum, sem þeir sjálfir
standa ekki við. Þeirra stefna er
ekki sú sama í orði og á borði.
Allar þjóðir myndu minnka
herafla sinn að stórum mun og
afvopnast, ef Rússar gerðu hið
sama. Raunverulegrar breytingar
er ekki að vænta á stefnu Rússa
fyrr en þeir veita lepprikjunum
frelsi og hætta útþenslustefnu
sinni. Þá fyrst, þegar stefnan í
orði og á borði er sú sama, er
mark á þeim takandi.
Erlendar fréttir
□ Anthony Nutting var í gær spurð
ur að því í brezka þinginu, hvort
stjórninni væri kunnugt um,
hvort vopnasending frá kommún-
istaríkjunum væri á leiðinni til
Arabaríkjanna. Nutting svaraði
því til að honum væri kunnugt
um, að tékknesk vopnasending
væri á leiðinni til Sýrlands. Vildi
ráðherrann ekki gefa neinar frek
ari upplýsingar um mál þetta og
hvort brezka stjórnin hyggðist
gera eitthvað í rnálinu.
□ Lokið er verkfalli verkamanna í
borginni Coventry. Var verkfallið
gert til að mótmæla því að stjórn
einnar verksmiðju ákvað að
segja upp 3000 manns í verk-
smiðjunni, vegna nýrra véla, sem
sem höfðu verið keyptar til að
spara mannafla. Ilefir nú verið
samið að nýjií og verður þess-
um 3000 verkamönnum ekki sagt
uþp í bráð, til þess að þeir hafi
tíma til aö leita sér nýrrar at-
vinnu.