Tíminn - 25.05.1956, Blaðsíða 7

T í M I N N, föstudaginn 25. maí 1956.
7

Séð heim 33 Geirlandi.
Bóndinn á Geirlandi er athafna-
samur brautryðjandi nútímatœkni
Mli** 1 1 iPlll 12 metrar, en í I
neiir liver skaptiellskur i«o metrar. Þaa
« i lítið mundi
1 2 metrar, en í Mörtungu er hún
má því segja, að
| lítið mundi gagna að hafa sams
11 .V 1 IS r “Je.l konar túrbínur á báðum stöðun-
lækur ao kalla ma veriö tek- Um, segir Sigfús og brosir við.
iiui í þjónustu fólksins
Um það leyti, sem rafvæðing sveitanna hófst var nafn
Bjarna Runólfssonar á Hölmi í Landbroti á.áilra vörum. Hann
vann ötullega að byggingu rafstöðvar og stofnaði stórt véla-
verkstæði, þar sem nú er rekinn. smíðaskóli fyrir bændur
og bændaefni, og var lífið og sálin í raforkuframkvæmdum
víða um land.
Bjarni lézt fyrir fáum árum.'
Hann hafði afkastað miklu, en
mörg verkefni voru óleyst og hér-
aðinu var mikill missir að fráfalli,
hans.
En sem betur fór voru þeir fleiri i
í þessu fagra héraði, sem voru þess j
umkomnir að halda áfram því göf- j
uga starfi að veita ljósi og hita i
inn á sveitabæina; útiloka hi.naj
löngu skammdegisnótt úr híbýlum j
manna, gera lífið bjartara og betra. |
Sigfús á GeirSandi
Einn þessara manna og sá at-1
kvæðamcsti er Sigfús Vigfússon,
bóndi á Geirlandi á Siðu. Hann
er ennþá ungur maður, en hefir
afkaslað ótrúlega miklu í rafstöðva
smíði og raflögnum, ásamt rekstri
myndarlegs bús. Kona Sigfúsar er j
Bósa Pálsdót.tir frá Fossi á Síðu,
og eiga þau 3 mannvænleg börn.
Foreldrar hans voru þau Halla
Helgadóttir, systir Lórusar hcitins
á Kirkjubæjarklaustri, og Vigfús
Jónsson. Þau bjuggu allan sin í
búskap á Geiriandi. Sigfús tók viíi
búi af föður sínum árið 1933.
Það gaúi verið fróðlegt að spyrja
Sigfús um sitthvað úr hans langa
og vel heppnaða starfi við rafvirkj-
unina, en hann segir fátt mark-
vert hafa skeð. „Þegar allt gengur
vel, gerist ekkert sögulegt“, segir
hann.
— Ilvar var fyrsta rafstöðin.
sem þú byggöir?
— Fyrsta rafstcðin, sem cg
smiðaði og setti upp, var á Ilörgs-
landi. Rafalinn smíðaði ég ekki.
Hann var fenginn erlendis frá. En
túrbínuna og rörin smíðaði ég
liér heima. Var þá hjá foreldrum
mínum. Eftir þetta smíðaði ég
túrbínur i margar stöðvar, og rör-
in líka. í þá daga var skilyröi að
stöðvarnar væru ódýrar. Lán eða
styrkir til slikra framkvæmda voru
óþekkt. Það er íalsvert annað við-
horf í þnssuru málum nú. Helm-
ingur kostnaðarins lánaður. Þegar
ég byrjaði á rafstöðvasmíði þótti
dýrt cf þær fóru yfir 10 þús. kr.
Flestar voru þetta 5—7 þús. kr.
Verst var verkfæraleysið íil að
byrja mcð. Svo þekkingarskortur
og reynsluleysi. Ilelzt var að
sækja í bækur, en þær voru fáar
og elcki ýtarlegar.
Sigfús Vigfússon
— Iívernig yar þér innanbrjósts,
þegar þú settir fyrstu síoSina af
stað?
— Manni var dálítið órótt innan
brjósts við það cækifæri. Seinna
varð það hveradagslegt. í sambandi
við kostnaðinn sem við töluðum
um áðan, cr ygrt að geta^ess, að
nú kosta stöðvarnar vart undir
100 þús. kr. Koparvírinn i línuna
heim að bæiunum kostaði þi eitt-
hvað á aðra krónu metrinn, en nú
þykir gott að fá metraan fyrir 30
krónur.
— Eru ailir bæir hér í nágrenn-
inu raflýstir?
— Segja m.á, að eftir lítinn víma
verð' Iiver bær raflýstur og marg-
ir raíhitaðir Tiér í tveimur nrepp-
um. Svo er búið að éndurbyggja
og stækka styíjvur, sem þóttu orðr.
ar of Jitlar.
Margar rafsföSvar í srr.íSum
Bæði riýbyggtngar og endurbygg
ingar eidri stöðva eru nú efst á
baugi hér uiií slóðir. Það er eins
og aldrei. hafi vertð meira að gera
er einmitt nú. Nú er verið af
byggja nýja stöð í SeglbúSum.
Þar er stöð fyrir en hun er orSin
of litil. Svo eru rafstöðvar í smíð-
um í Mörtungu og á TIvoli. Byrjað
er að undirbúa stöð á Hrauni á
Brunasandi. Þar er vatnsfallhæðin
— Hváð vinna rnargir meS þér
að stöðvabyggingunum?
j — Heimamenn vinna eins mik-
ið og kostur er að byggingu atöðv-
j anna. Mér entist ekki tími íil neins
I að ráði ef ég ferðaðist ekki á milli
| og liti eftir byggingunum og gæfi
i ráð, þegar þess þarf með. Annars
vill tíminn verða íurðu ódrjúgur.
Það er margt sem kallar að og þá
stundum lítill tími til að sinna
1 sjálfum búskapnum. Oft lendi ég
, líka í bílaviðgerðum og alls konar
, umstangí öðru.
— Eru skilyrði til virkjunar
góð?
— Skilyrðin eru afar misjöfn
eins og dæmin frá Mörtungu og
j Hrauni sýna. Þegar fyrst var haf-
izt handa um virkjanir, var byriað
á þeim vatnsföilum, sem hægast
var aö fást við. Nú má segja að
' hver lækur sé tekinn í þjónustu
fólksins og auðvitað er virkjun við
léleg skilyrði dýrari en þar sem
allt er auðvelt. Sums staðar hagar
svo til, að vatn þrýtur í frostum
og þurrkum. Þetta er mjög baga-
lcgt, einkum á veturna.
— Hve stórar eru rafstöðvar
I hér um slóðir?
— Þær eru mjög misjafnar. Frá
tveim kílówöttum upp í fjörutíu
kílóvvött. Sums staðar hagar svo
til, að fleiri en einn bær hafa sam-
einazt um byggingu rafstöðva.
Þetta borgar sig þar sem ekki er
1 alltof langt á milli bæjanna, því
, að annars verður heimtaugarkostn-
aður of mikill.
Gott vélaverkstæSi
Það leiðir af sjálfu sér að slíkur
afkastamaður sem Sigfús er verð-
■ ur að hafa vfir góðu vélaverkstæði
j að ráða. Þau hjónin reistu stórt
! og myndarlegt hús á Geirlandi ár-
j ið 1943, og í kjallara þess er verk-
stæðið. Þar eru hin margbrotnustu
j tæki til alls konar smíða. Járn-
j smíða, t.résmíða og steypumóta-
j smíða, því að Sigfús smíðar sjálf-
j ur steypumót að ninum ýmsu véla-
hlutum, sem svo eru steyptir í
vélsmiðjum í Reykjavík.
Sigfús hefir tekið mikinn þátt í
félagsmálum þar eystra og verið
j mörg ár í stjórn Kaupfélags Skaft-
: íellinga.
Sigursæl barátta
Þegar við héldum úr hlaði á
í
j Geirlandi, var stór jarðýta að
vinnslu bak við ibúðarhúsið. Þar
1 var verið að jafna við jörðu gaml-
m
—::: —.!
Á víðavangi
„Kreddumeistarinn" hirti
uppskeruna
Lýsing Áka Jakobssonar á
innviðum kommúnistaflokksins
hér er athyglisverð. Ekki sízt
lýsing hans á því, hvernig flokk-
urinn reynir að notfæra sér
nokknrt frjálslyndi manna eins
og Sigfúsar Sigurhjartarsonar á
sinni tíð og ávinna sér traust
alþýðumanna, til þess að fá
Brynjólfi Bjarnasyni . hinum
,innhverfa kreddumeistara* upp
skcruna og aukin völd. Þetta
er ekki sérstakt fyrirbæri á
íslandi. Alls staðar hafa komm
únistar reynt að tæla menn tíl
fylgis með því að beita fyrir
sig vinsælum mönnum á yfir-
borðinu,, en í reyndinni hefur
svo Moskvuklíkan ráðið öllu.
Þessi var ávöxturinn af starfi
Héðins og Sigfúsar, nú er
Hannibal að feta í þá slóð.
Loftvogin
Skrif erlendra blaða — eink-
um amerískra — minna á, að
litið er á kosningarnar sem
eins konar loftvog. Kjörfylgi
Sjálfstæðisflokksins i sumar á
að segja til um, hvað hægt
sé að bjóða þjóðinni i sam-
baudi við hersetuna. Litið verð
ur á úrslitin sem viljayfirlýs-
ingu þjóðarinnar í málinu.
Ósigur Sjálfstæðisflokksins
! jafngildir því, að ályktun Al-
þingis verður framfylgt. Sigur
flokksins hins vegar að hér
verði herseta um ófyrirsjáan-
| lega framtíð. Þessi uppstilling
minnir á hlutverk klofningst-
jjj flokkanna, þjóðvarnarliða og
| koinmúnista. Útkoman á þeirra
I brölti er einkum sú, að auka
og efla sigurvon Sjálfstæðis-
flokksins og auka líkur fyrir
áframhaldandi hersetu. Þegar
þannig’ er lesið á Ioftvogina
I __________________
sést líka, hversu vel fer á því,
að flokkur gróðamanna skuli
kenna sig við sjálfstæði.
Hvenær mundi verða svo
friðvænlegt í veröldinni?
íhahlsblöðin eru nú að gef-
ast upp við stríðshættuna. Hún
hefir ekki verið ábcrandi í Mbl.
síðan það gerði ræðu, sem
Ismay láv.arður flutti í Noregi
fyrir skömmu að ógurlegum
stríðsboðskap. En norsku blaða-
mennirnir, sem hlýddu á Ismay,
fóru öðru vísi að. Þeir sögðu
fátt um stríð, og bera blöðin
þess vott að engu norsku blaði
hefir þótt annað eins púður í
ræðunni og Mbl. f stað stríðs-
hættunnar er nú komin hótunin
um kreppu og vandræði ef lier-
inn fcr. Heildsalablaðið sagði
berum orðum að ekki mundi
vera liægt að lifa í landi nema
fá peninga frá hernum. I sam-
bandi við þessi skrif vaknar
spurningin: Hvenær mundi
fólk, sem svona hugsar, telja
nógu friðsamlegt í veröldinni
til þess að herinn mætti fara?
Aldrei, meðan gróðalindir
renna.
Heimdallur útbreiðir
„sjálfstæðisstefnuna"
Ferð HeimdcIIinga til Vest-
mannaeyja er enn umtalsefni
í Eyjum. Hafa ekki aðrir eins
sendiboðar sézt þar fyrr. Er
það mál manna í Vestmann-
eyjum, að rösklega hafi verið
unnið að útbreiðslu „sjálfstæð-
isstefnunnar“ mcðan á heim-
sókninni stóð. Ef Heimdelling-
ar lieiðruðu fleiri staði með
nærvcru sinni, mundi fljótt
sjást merki á kjörfylgi íhalds-
ins. En vafasamt er talið að
stórráðið vilji hætta á fleiri
skemmtiferðir fyrir kosningar.
Uramæli Churchills
ura NATO
(Framhald af 6. slðu.)
og staðfestu styrkja þau samtök,
sem við þegar höfum bundizt og
stefndu að þessu framtíðartak-
marki. Hann minntist einnig á,
hve bráðnauðsynlegt það væri, að
Þýzkaland verði sameinað.
Fyrri tillaga Sir Winstons er í
samræmi við tilboð það, sem utan
ríkisráðherrar vesturveldanna
þriggja gerðu Ráðstjórnarríkjun-
um í Genf, hinn 27. október 1955,
er rætt var um tvö óaðskiljanleg
vandamál, þ. e. öryggi Evrópu og
sameiningu Þýzkalands.
Öryggissáttmáli.
Tilboð þetta var í því fólgið,
að Frakkland, Stóra-Bretland og
Bandaríkin báru fram tillögu um
„öryggissáttmála“, en samkvæmt
honum áttu aðiidarríkin að lýsa yf-
ir banni við beitingu ofbeldis og
synja árásaraðilja um allar frekari
aðstoð. Einnig skyldu þau gera
með sér samning þess efnis,- að
vopnuð árás í Evrópu stofnaði friði
og öryggi í hættu, og að allir að-
iljar skyldu þá gera ráðstafanir
til þess að mæta hinni sameigin
legu hættu.
ar húsatóftir, sem orðnar voru
fyrir.
Það er íslenzkri sveitamenningu
ómetanlegur styrkur að eiga menn,
sem með framtaki sínu og stórhug
ryðja tækninni braut út til hinna
dreifðu byggða.
Slíkur maður er Sigfús á Geir-
landi. Þau hjónin búa þar góðu
búi og bóndinn er jafnframt at-
hafnamikill brautryðjandi nútíma
tækni: Sigursæll baráttumaður í
hinni aldagömlu baráttu íslenzka
bóndans og bóndakonunnar vW
myrkur og kulda hins íslenzkiT
vetrar. — Sv, S.
Nýr landvarnarráð-
herra í Danmörku
Kaupmannahöfn í gær. - Nýr land
varnaráðherra hefir verið skipað-
ur í Danmörku, þar sem Rasmus
Hansen, landvarnarráðherra hefir
beðizt lausnar sakir sjúkleika. í
stað hans hefir Poul Hansen, fólks-
þingsmaður, verið skipaður í em-
bættið. — Aðils.
Þetta tilboð hafa Ráðstjórnar-
ríkin aldrei viljað taka til greina,
og þau hafa jafnvel neitað að ræða
það, Seinni tillaga Sir Winstons
um að styrkja þau samtök, sem
við þegar höfum bundizt, er í sam
ræmi við það, sem gerðist á síð-
asta ráðherrafundi Atlantshafsráðs
ins, er stofnuð var nefnd þriggja
utanríkisráðherra til að athuga
möguleika á því að endurbæta og
auka samvinnu Atlantshafsríkj-
anna á ýmsum sviðum, öðrum en
þeim, er lúta að hernaðarmálum
einum, og að auka samheldni
þeirra innan bandalagsins.
Bandríkin fagna þeirri skoðun,
sem Sir Winston lét í Ijós á þessum
atriðum, í hinni merkilegu ræðu
sinni.“
Álit Duiles.
Á síðast blaðamannafundi sínum
ræddi utanríkisráðherra Bandaríkj
anna, John Foster Dulles, einnig
þessa tillögu Churchills um að
Ráðstjórnarríkin undirrituðu samn
ing við aðildarríki Atlantshafs-
bandalagsins, og kvað hana vera
sama eðlis og tilboð það, sem vest-
ur veldin hefðu gert Ráðstjórnar-
ríkjunum í Genf í fyrra. Þetta væri
öryggissáttmáli milii aðildarríkja
í Atlantshafsbandalaginu annars
vegar og Ráðstjórnarríkjanna og
leppríkja þeirra hins vegar. Þá gat
hann þess, að Churchill hefði ekki
boðið Ráðstjórnarríkjunum aðild
að Atlantshafsbandalaginu, heldur
að stefnuskrá bandalagsins yrði
einnig látin ná tii Ráðstjórnarríkj
anna.