Tíminn - 27.05.1956, Qupperneq 4

saBiJy
. 5| otugur i c
- • • • ■■ ...
ndrés Eyjólfsson
I dag er Andrés Eyjólfsson1
’agjjjtagismaður í Síðumúla
‘síðítúgur og getur nú litið
ýfir giftudrjúgan starfsdag,
þót hann eigi vonand eftir að
allmörgum æviár-
tf.’enn og margháttuðu
IgEjÉÍi heima á óðali sínu og
í sv.eit sinni.
Andrés var fæddur að
Kirkjubóli í Hvítársiðu og
voru foreldrar hans Eyjólfur
Andrésson Magnússonar al-
þingísmanns Andréssonar og
kopa hans Guðrún Brynjólfs-
dóttir. Eru ættir foreldra
Andrésar landskunnar og
hinar merkustu.
Ungur gekk Andrés í Hvann
eyrarskóla og að loknu námi
þar hóf hann fljótlega bú-
skáp á Síðumúla í Hvítár-
síðu og hefur búið þar siðan
rausnarbúi og mun hafa bætt
jörð sína mikið, þó ég geti
ekki sökum fjarlægðar og þar
af leiðandi ókunugleika
lýst búskap hans nánar. Hitt
er’ er mér kunnara, að hann
hefir um áratugi verið fór-
ystumaður í sveit sinni og
héraði og beitt sér þar fyrir
margvíslegum umbótamálum
og enn í dag er hann oddviti
sveitár sinnar, að því er ég
bezt .veit. Um þessi störf
Andrésar má sjálfsagt margt
skrif-a og verður sennilega
gert af þeim, sem því eru
kúnrrugir, svo ég ræði það
ekkY írekar.
Emum störf hans á Alþingi
ogr rí,. þágu Alþingis vildi ég
segia:.Jiökkur orð. Andrés var
ndkkte ár skrifari í Alþingi
og var- þá verk hans að skrifa
ræðúr'Jiþingmanna. Það var
váKðáverk áður en stálþráð-
V'ttrinn kom til sögunnar, enda
•SSÍsjafnlega af hendi leyst af
QðniStonv. að því er þingmönn-
|pB' þótti. Um Andrés luku
t:|iö allir upp einum munni,
að hann leysti það verk vel af
hendi. Hann hafði að vísu
ekki lært hraðritun og náði
því ekki hverju orði, sem
þingmenn sögðu, en hann
ku.nrú -vel að greina aðalatriði
fá* aukaatriðum og aðalatriði
og"megin stefna hverrar þing-
rséðú komu skýrt fram hjá
hohúni: '■ Olli þessu greind
háns" og þekking á þingmál-
unC þh, í þeim efnum bar
happ mjög af mörgum þing-
skrifurum þeirra tíma, þó
margiS þeirra væru lærðari
og kynnu jafnvel hraðritun.
Þégar** Andrés haf ði verið
þingskrifari nokkur ár gerð-
ist " hann skjalavörður Al-
þingis. Það starf leysti hann
prýðilega af hendi. Þingskjöl-
.. .i,U—vnrn alltaf í röð og reglu
“ftjS honum, svo og skráning
iskjalánna, og þegar þing-
imenn báðu hann um ákveðin
skjöl, gekk hann að hverju
■þeirra vísu án alls hiks.
Skjalavarðarstarf Andrésar
sýndi, sem skrifarastarfið
hafði raunar áður sýnt, að
maðurinn er bæði vandvirkur
og samvizkusamur. Eftir að
Andrés var orðinn skjala-
vörður kynntust flestir þing-
menn honum mikið og var
hann vinsæll af þeim öllum,
án tillits til flokka. Oft var
gestkvæmt í skjalavarðarher-
berginu hjá Andrési, bæði af
þingmönnum og öðrum, og þá
oft glatt á hjalla, enda var
hann þar hrókur alls fagnað-
ar, þó hæglátur sé í fasi.
Þegar Bjarni Ásgeirsson,
sem verið hafði þingmaður
Mýramanna i 24 ár, várð
sendiherra f Oslö og lét af
alpn
Síðumúla
. ..... "
þingmennskú :' 195i, u" gerði
Andrés Eyjólfsson það vegna
eindreginna- -óska samherja
sinna i héraðinu að bjóða sig
þar fram tfl þings og -náði
kosiiiftgtí, ■sem "kuhTiugt er.
Hann var þá or'ð'inh’ 65 ára
gamal’l ó|; því kóminii’ ‘á þann
aÍdJJt. r £egar fæsföf . Byrj a á
nýju„s.tar£i:. ogj s.umir .þ'eggja
j afftvel., niður . fyrri. i störf.
Þess ber þó að gæta,,-að Andr-
és var' óvénjijlega" Vel-tmdir
þiilgmfennskuná;-búiftn; ’vegna
víðtækrar þekkingar á þing-
málum og öllum þingstörf-
um, sem hann h.afði aflað sér
á löngum .starfsferli sem þing-
skrifari ög skjalavörður, enda
reyndist hann hinn nýtasti
þ’ihgmaðuf ’ þau' 5 ár, sem
hann átti sæti á Alþingi;
Hann tók að viSú'ekki riíikinn
þátt í. umfæðum og aldrei í
stórdeilum, en hann vann vel
í nefndum og var þar-.jafnan
tillögugóður og eins á flokks-
fundum. Get ég vel um þetta
borið, því éins og kunnugt er
erum við báðir í Pramsóknar-
flokknum og síðasta kjör-
tímabil átti hann ’sætj f sömu
þingdeild og ég, og ég. vann
þar með, honum í nefnd.
Hagsmuna héraðs síns-,,gætti
hann og jafnan ágætlega á
Alþingi.
Og nú í kosniftgunám hætt-
ir ' Andrés Eyjðif$sii>'n';þing-
mennskú sjöragÖr* áð aldri.
Hans yexður sa,kn%ð. af. þeim
þingmönnum, sem aftur-
kvæmt eiga eftir kosning-
arnar, því hann var manna
vinsælastur á Alþingi þau
fáu ár, sem hann átti þar
sæti. Þaö má segja að hann
kæmi of seint á Alþingi, en
nú finnst mé að hann hverfi
þaðan of snemma. Eg tel að
hann hefði vel getað setið
þar eitt kjörtímabil enn með
heiðri og sóma.
Andrés Eyjólfsson hefir
skilað góðu og merku dags-
verki sem bóndi á jörð sinni,
forystumaður í sveit sinni og
héraði, sem starfsmaður Al-
þingis og alþingismaður.
Þetta ber að virða og meta.
Hitt er þó mest um vert, að
Andrés er hinn mezti dreng-
ur og félagi, heiðursmaður
sem ekki vill vamm sitt vita.
Ég sendi vini mínum And-
rési Eyjólfssyni í Síðumúla
hugheilar hamingjuóskir á
sjötugsafmæli hans og þakka
honum ágæt kynni um ára-
tugi og gott samstarffÉg bið
honum, hans ágætu konii og
börnum þeirra gæfu og gengis
og guðs blessunar á ókomnum
æfiárum.
Bernharð Stefánsson.
T í MI N N, sunnudaginn 27. maí 1956.
Þáttur kirkjunnar:
fí’
Táknmál kirkjimnar
Þó að Andrés Eyjólfsson í
Síðumúla sé ekki eldri orðinn
en sjötugur, mun hann nú
einn eftir við búskap, þeirra
manna, er sátu jarðir í Hvít-
ársíðu á öðrum tug þessarar
aldar. Þannig líður tíminn, —
og svo er ekki meira um það.
Á fyrstu búskaparárum sín-
um í Síðumúla var Andrés
landseti föðurbróður síns,
séra Magnúsar á Gilsbakka.
Þá var tvíbýli í Síðumúla,
enda er jörðin stór. Seinna
keypti Andrés jörðina og hóf
búskap á henni allri. Þótti þá
ýmsum í mikið ráðizt af ung-
um, fátækum manni og mun
það einnig hafa verið svo, því
að húsalaus var jörðin þá svo
að segja. Mig minnir, að And-
rés býtjaði búskap í Síðumúla
1912 óg kom hann þangað ný-
útskrifaður búfræðingur frá
Hvanneyri. Hann var þá til-
raunasamur um nýja búskap-
arhætti virtist trúa á moldina
og grasið, sýndist hafa sjálfs-
traust mikið, bar hátt höfuð,
bað ekki afsökunar á fátækt
sinni, kastaði fram smellnum
stökum, þegar svo bar undir
og kveið engu um framtíðina.
Það er ekki sagt til að
varpa skugga á neinn, að á
fyrstu tugum aldarinnar sýn-
ist mér sem bændur í Hvítár-
síðu hafi verið úr nokkuð
öðrum toga spunnir en And-
rés í Síðumúla. Þeir voru
reynda rmjög heilsteyptir
menn og ágætir, en þeir voru
fyrst og fremst menn hins
gamla tíma og fastheldnir við
gamla siðu. Hann var maður
nýja tímans. Þeir voru yfir-
leitt grónir bændur og því
tortryggnir nokkuð á tilraun-
ir búfræðinga. Ekki leið þó á
löngu, að þeir höfðu fengið
hina mestu tröllatrú á bú-
fræðingnum í Síðumúla. Því
réði margt, en ekki hvað sízt
dugnaður mannsins og aðrir
A ÐÖGUM ofsóknanna gat
:erið mjög hættu.'egt að kristn-
ir. menn rituðu hugsanir sínar.
Þeir urðu að hafa guðsþjón-
ustúr á' leyndum stöðum, á
einkaheimilum og jarohúsum
eða hellum. Frægastir allra
slíkra helgistaða eru katakömb-
urnar eða grafhvelfingarnar í
Róm. Jafnvel þar var bezt að
skrifa sem fæst, og því mynd-
aðist myndletur eða táknmál
kirkjúnnar. En þessi myndatákn
eru ef svo mætti segja beint
framhald af líkingamáli Krists.
Og þau hafa orðið grunnur og
uþpistaða í ýmsum listaverkum
kirkjunnar bæði línum, litum
og byggingum og þó sérstaklega
skreýtihgum allt fram á þenn-
an dag.
ÁÐUR ÞÓTTU þeir einir. geta'
lagt ráð á um teikningar og
byggingar, skreytingar og helgi-
gripi kirkjunnar, sem voru vel
að sér í þessu myndmáli ásamt
helgiritunum sjálfum og svo
ætti auðvitað enn að vera.
Því er auðvitað fjærri lagi að
ætla að allir arkitektar geti
byggt og teiknað kirkjur, aðeins
ef þeir eru lærðir á sínu tækni-
lega sviði. En þar þarf áreiðan-
lega meira.
Eitt elzta og virðulegasta
táknið er þríhyrniiigurinn.
Hann táknar hvorki meira né
minna en $iál£an Gþð föðuiftson
og heilagan- andá, þ‘renninguna,
heilögu, ög um leið er hann
hið sígilda tákn alheimsskynj-
unar, þrívícjdaflnnar og bendir
-um. leið til hins óskynjanlega.
Hringurinn táknar hið enda-
lausa, eiiífðina og allt það, sem
í sálu mannsins getur enzt æ
og allan aldur. Hann verður
-banhigi'bið- sígilda takn. trýggð
ar og vináttu.
| j FISKUR TÁKNAR Krist. Sú
i merking er þannig til komin,
að stafirnir í orðinu fiskur á !
grísku mynduðu íangamark eðá i
upphafsstafi orðanna: Jesús, ;
Kristur; sonur Guðs, frelsari. !
Lambið táknar líka Jesúm, i
samanber ummæli Jóhannesar ;
skírara, guðslambið, :sem ber ;
synd heimsins. En einnig minna i
bæði þessi tákn á líkingamál i
Jesú sjálfs um fiskana og týnda !
sauðinn. v, :
Dúfan er tákn heilagleikans, .
einkum heilags anda og félur í |
sér aíla fegurð, sem tengd er I
orðunum hreinleikúr, sannleiki
og sakleysi.
Brauðkarfa er merki hinnar
heilögu kvöldmáltíðar, þar sem
brauð lífsins, Kristur sjálfur
skyldi tákna ódáinsfæðu hins
andlcga lífs cg blóðið, það er
vínið í veizlunni vera ímýnd
kærleikans. Er þairna einnig
fylgt líkiiígamáli Drottins sjálfs,
sem raunar á rætur að rekja
til miklu eldri helgisiða eða
fórnarathafna. Enda er flestum
nútímafólki eðlilegra og smekk- i
legra að tala um kærleika
Krists en blóð Krists, þótt hvorl i
tveggja merki hið sama. En
einmitt þetta tákn hefir mætt
miklum misskilningi og jafnvel
útúrsnúningum af fólki, sem ;
ekki hefir þekkingu né skilning :
á uppruna þess né innihaldi.
UM TÁKNMÁLj og tákhmynct.
ir k:*j:junnar .míétti vaffilenrfi;
skrifa margar 'bækur, fen*þWí
nægir til að vekja áthygli hugr,-
andi fólks á þessum le^ndar-ii
dómi helgidómgrj11^ SbnvWétW'
að vekja lotniiigk-cg' iilbeíðslw
í hverju óspilltu hjarta, með
leifð og geymd sinnar helgu j
sögu, djúpu vizku og_ hreiip-,.
fégúrð, sem ýifl'.-þelgitájínúPLi
kristninnar hvílir.
Áreliús Níels:ioii.‘ v/i

góðir hæfileikar margir. Brátt
þótti því bændum í Hvítár-
síðu sem þar í sveit væri engu
ráði ráðið, nema hann væri
með í því ráði. Ávallt síðan
virðist mér Andrés hafa veriö
oddviti Hvítsíðinga, enda
þótt hann gengdi þar ekki
oddvitaembætti fyrr en
nokkru síðar. Hitt skal ósagt
látið, hvort sveitungar And-
résar hefðu þá strax kosið
hann alfir á þing, því að í
stjcrnmálum var hann á önd-
verðum meiði við þá flesta og
hélt þar fast á máli sínu. Þess
er samt skylt að geta, að í þá
daga var til töluvert af póli-
tízku víðsýni og þó nokkuð af
stjórnmálalegu drenglyndi.
Menn gátu jafnvel hlýtt
kurteislega á rök andstæðinga
sinna. Auðvitað gat fylgt því
sú hætta að missa af sinni
eigin skoðun og súnast hugur,
hvað aldrei gerist nú til dags.
En því er að þessu vikið, að
fyrir áhrif frá Andrési glataði
ég einu sinni minni eigin
skoðun og fékk mér aðra. Þeg-
ar við svo litlu síðar urðum
samferða niður Hvítársiðu og
Andrés sagði mér frá breska
stjórnmálamanninum Lloyd
George, þá var ég orðinn svo
harðsoðinn, að ég hóf máls á
því að líklega ættum við ís-
lendingar okkar Lloyd George.
Sá var Þingeyingur. Andrés
var þessu samþykkur og ég
var að vona, að honum litist
samferðamaður sinn prýði-
lega greindur piltur. Um það
hefir hann samt alltaf þagað.
Það er hægt að fullyrða
ýmislegt og segja anft'að út í
bláinn. Hér verður það ekki
gert, því að staðreýndirr eru
nægar fyrir hendi. Það erú t.
d. staðreyndir, að strax á
fyrstu búskaparárum Andrés-
ar í Síðumúlá hlóðú^t á hann
ýmis opinber störf í þágu
sveitar og héraðs. Það traust,
sem hann ávann sér snemma
og kaus hann til starf a í jjagu
menningarmála-í sveit og:hér-
aði heíir ávallt síðan fatið
vaxandi og er sízt,.,ofmælt, að
nú muni hann einnai&umáast-
ur manna i héraði- simíj.og
jafnframt meðal .hinna-^in-
sælustu þar. Störf 'hans í
þágu menningarmála auk
umsvifamikillár búsýslu, sem
auðvitað er menningarmál
einnig eru fleiri: en svo að hér
verði talin. Mætti þó á ýmis
þeirra benda eins og t .d. þing
mennsku hans fyrir Mýra-
menn hin síðustu árin. En
upptalning þýðir ekki, því að
hér er ekki um ævisögu að
ræða. Hér er aðeins um að
ræða litla afmælisgrein, litla
hamingjuósk vegna þeirrar
staðreyndar, að traust, virð-
ingu og vinsældir samferða-
manna sinna hljóta aðeins
þeir, sem það verðskuida..
Andrés í Síðumúla, en svo
er hann oftast nefndur, er
fæddur á Kirkjubóli í Hvitár-
síðu 27. maí 1886. Þar bjuggu
þá foreidrar hans, Eyjólfur
Andrésson, Magnússonar al-
þingismanns í Syðra Lang-
holti, Andréssonar. Og kona
Eyjólfs Guðrún Brynjólfsdótt
ir bónda á Selalæk, Stefáns-
sonar í Eystri-Kirkjubæ, Bryn
jólfssonar. Þó að ekki sé
lengra talið en hér er, sezt
(Framhald á 8. síðuj.