Tíminn - 29.05.1956, Blaðsíða 7

T í M I N N, þriðjudaginn 29. maí 195G.
Kvöidmynd frá Ki kjubæjarklausti i.
Takmarkið er a
strá vaxa í ár en í
Áyeityframkværmiir og sandgræðsla bæedanna
á Kirkjubæjarklðtistri smm, hver árangnr næst
þegar atorka og framfarahugur er ríkjandi -
í landnámu segir: „Maður hét Ketill hinn fífiski, son Jór-
unnar mannvitsbrekku, dóttur Metils flatners. Hann fór úr
Suðureyjum til ísiands og var vel kristinn. Hann nam land
milii Geirlandsár og Fjarðarár fyrir ofan Nýkoma, Ketiil
bjó þá í Kirkjubæ. Þar höfðu áður setið Papar og máttu
eigi þar heiðnir menn búa.“ Og síðar segir Landnáma: ,,Hild-
ir vildi færa bú sitt í Kirkjubæ og lézt hvggja að þar mundi
mega heiðinn maður búa. En er var kominn nær að tún-
garði, þá varð hann bráðdauöur og liggur í Hildishaugi.“ Ef
trúa má þessari sögu hefir aldrei búið heiðinn maður í
Kirkjubæ, eða Kirkjubæjarklaustri, eins og síðar var kállað.
Kirkjubæjarklaustur er bannig
'laridnámsjörð og hefir alla tíö
verið höfuðból. Þar var lengi sýslu
mánnssetur og nú er þar verzlun-
arstaður næstu sveita. Þar er lækn
issetur og prestssetur og gistihús.
Loflskeytastöð var reist þar árið
1922 og við það minnkaði einangr
un sveitanna miili sanda og var þá
hægt að hafa samband við umheim
inn. Nú er verið að reisa myndar-
legt samkomuhús á Klaustri og
síðan 1940 hefir Sláturfélag Suð-
urlands starfrækt þar sláturhús.
Við keppum a3 því að fá fleiri
strá tsl að vaxa.
Þó að Kirkjubæjarklaustur hafi
um aldaraðir verið höfuðból, hófst
þó vegur þess fyrir alvöru á bú-
skaparárum sæmdarhjónanna Lár-
usar Helgasonar og Elínar Sigurð-
ardóttur konu hans. Þau höfðu
byrjað búskap í Múlakoti á SíSu,
■en fluttu þaðan að Kirkiubæjar-
klaustri. Þau Klausturhjón, Elín og
’ Lárus eignaðist firrim syni. Tveir
'þeirra eru á Klaustri, Valdimar
og Siggeir. Valdlmar sér um sím-
stöðina og miðunarstöð Slysa-
varnafélagsins. Síggeir er bóndinn.
„En við erum allir í búskapnum“,
segir hann. Hann er kvæntur
Soffíu Kristinsdóttur frá Miðengi
í Grímsnesi. Siggeir hefir látið fé-
lagsmál allmikið til sín taka. Hefir
m. a. átt sæti í stjórn Kaupíélags
SkaítfellLnga um margra ára skeið
; og var lengi útibússtjóri félags- j
; ins, eftir að það fluttist frá Skaft- j
i árósi að Klaustri, en það var árið |
1938. Siggeir er greindur maður
Siggsir Lárusson
i og traustur eins og þeir bræður
! allir og einn mesti bústólpi sveit-
j ar sinnar.
j 'T
— Hvernig var unihorfs hér á
Kirkjubipjarklaustri þegar þú
i manst fyrst eftir?
— Ég fæddist í Múlakoti og var !
j tveggja ára, þegar foreldrar mínir
j fluttust hingað. Pabbi keypti jörð-
ina af ríkinu, en hér hafði áður
verið sýslumanrissetur. Guðlaugur
, Guðmundsson sýslumaður bjó hér
' áður, en hann ilutíist íil Akur- j
j evrar og sýslumaður Vestur-Skaft-
: fellinga hefir setið í Vík í Mýr-
j dal síðan gamlá húsið, sem hér
j er, var búið að byggja. Það var
i alln tíð kalt og mesti hjallur, en
j pabbi lót hlaða torfi að hliðunum
j og á eftir várð það' hlýrra.
— Hvernig var rneð jarða-
bætur á þeim árum?
— Verkfæri voru af skornum
: skammti og helzt engin nema
ristuspaöar og skóflur. Vinnubrögð
1 in voru að rista ofan af íorfbrot-
um og börðum. Síðan var þetta
jafnað út og þakið aftur. Seinleg
og erfið vinna.
— Hvenær var rafstöðin reist?
— Hún kom árið 1922. Þá var
er.ginn sími kominn, en ég fór
suður og var eitt sumar í loltskcyta
stöðinni í Reykjavík til að læra.
Sama ár kom svo loftskeytastöðin
hingað. Það var bindandi starf að
starfrækja stöðina. Það varð að
hlusta þrisvar á dag og maður
mátti varla skreppa bæjarleið. Það
var aðallega skipt við Reykjavík,
og einstöku sinnum við Vestmanna
eyjar. Bergur bróðir minn, sem
e-r yngstur okkar var fljótur að
læra loftskeytafræðina og hann
var ekki nema tólf ára, þegar hann
tók alveg við stöðinni. Valdimar
lærði líka og var loftskeytamað-
ur á skipum í mörg ár. Árið 1940
reistum við nýja rafstöð. Bergur
bróðir minn setti hana upp, en
túrbínuna smíðaði Sigurjón Björns
son frá Svínadal. Hún cr meist-
araverk og það hefir ekki þurft
að líta á hana síðan. Nýja raf-
stöðin er stór, eða 145 hestöfl.
Sama ár og hún var reist, byggði
Sláturfélagið sláturhús og frysti-
hús í sambandi við það. í rafstöð-
inni er sérstök vatnstúrbína, scm
knýr frystivélarnar og mun það
vera eina vatnsknúna frystivél hér
á landi.
Á víöavangi
FlóftabandalagiS
Alþyðublaðið birti nýlega
grcin, þar sem bent er á að
rétta nafnið á Alþýðubandalag-
inu sé Flóttabandalagið. Þar er
| fyrst rakið, þegar kommúnistar
| breyttu nafninu á flokki sínum
| úr Kommúnistaflokki íslands í
j; Samciningarflokk alþýðu —
| Sósíalistaflokkinn. Það var gert
P til að fela hina réttu stcfnu
jj flokksins, en þó var haldið
I áfram að dýrka Stalin og hrópa
| húrra fyrir glæfraverkum hans.
| Alþýðublaðið segir síðan:
„En mitt í öllum húrrahróp-
| unum komu svo alþingiskosn-
| ingarnar 1953. Kommúnistar
stórtapa fylgi. Hrunið nálgast
j| það, að fjórði hver kjósandi hafi
1 þá snúið við þcim baki, þegar
| tillit er tekið til fjölgunar á
| kjörskrá.
Nú var ekki gott í efni.
Kommúnisminn á íslandi var á
hröðu undanhaidi, brátt fyrir
öll húrrahrópin.
En ólán þeirra reið ekki við
einteyming.
Austur í Moskva er goðinu
Stalin steypt af stalli sem ægi-
; lcgasta böðli og harðstjóra allra
j; iíma.
Atburðir þessir fóru eins og
| fjallhá flóðbylgja um víða ver-
E öld og hvolfdi sér yfir komm-
I únista allra landa, svo að þeir
li vissu ekki sitt rjúkandi ráð.
Hér á íslandi fóru kosningar
li í hönd. Hraður og skipulagslaus
flótti greip um sig í gervöllu
Moskvaliðinu. Allt í grænum
sjó.
Sameiningarflokkur alþýðu
— Sósíalistaflokkurinn lagstur á
brúarvæng, stýrið bilað og
neyðarkaljiið: Stalin, Stalin,
mikli Stalin, orðið máttvana
| eins og músartíst.
Þegar svona var komið birt-
| ist sjálfur skipherrann, Bryn-
j! jólfur Bjarnason uppi á stjórn-
palli og gaf þær fyrirskipanir,
að björgunarflekinn skyldi sett-
ur á flot.
Að því búnu flúði allur
kommaskarinn yfir á flckann.
Síðastur kom gamli maður-
inn, eins og góðum skipstjóra
sæmdi, með Iög og skilríki
kommúnistaflokksins undir
hendinni.
Og nú situr liann við stjórn
mitt á meðal þessara skipbrots-
manna sinna, sem nú kalla sig
Alþýðubandalagið, og framund-
an eru blindsker kosninganna.
Þannig er nú komið fyrir
flokknum, sem gefur út Þjóð-
viljann. Hann býður heldur
hvergi fram að þessu sinni.
Hann hcfir orðið að dulbúast
eins og sakamaður á flótta und-
an réttvísinni.
Sósíalistaflokkurinn hræðist
dóm kjósendanna og fer þess
vegna huldu„höfði.
Hann er á flótta.
Alþýðubandalagið er því
FLÓTTABANDALAG í raun og
sannleika".
Bandamannasaga
Bjarna Ben.
Bjarni Benediktsson hefir
undanfarið birt eftir sig í Mbl.
nafnlaus skrif, er hann hefir
kallað Bandamannasögu. Skrif
þessi eru langtum lélegri en
þau, sem Bjarni hefir áður lát-
ið' fara frá sér. Svo grálega
hefir óttinn við bandalag um-
bótaflokkanna leikið Bjarna,
að hann er hættur að g'eta
skrifað sæmilega blaðagrein, er
hann gat þó gert oft áður, því
að upplagi er hann bæði greind
ur og ritfær. Nú eru skrif hans
rugl og' þvættingur, sem jafnvel
er fyrir ncðan virðingu Mbl. að
birta. Fyrir andstæðingana er
því fátt æskilegra en að Bjarni
haldi þessum skrifum áfram
og sýni með því, hvernig hon-
um er innanbrjósts.
9
— Það var fyrir tíu árum að
við settum dælustöð í Skaftá og
hófum að dæla vatni upp á sand-
inn. Hann var mjög laus í sér og
fyrst í stað var enginn árangur
sjáanlegur. En jarðvegurinn þétt-
ist smátt og smátt og nú er sand-
urinn að verða gróinn, nema þar
sem flugvöllurinn er. Síðustu árin
hefir ánni Stjórn einnig verið
veitt á sandinn og það hefir orðið
til góðs. Sandurinn er um eitt þús-
und hektarar og það er mikill mun
ur að sjá hann svona gróinn. Það
má segja að með seinni áveitunni
hæfist tangarsókn á sandauðnina.
Stjórn öðrum megin og dælustöð
in í Skaftá hinum megin. Við kepp-
um að því að fá fleiri strá til að
vaxa í ár en árið á undau.
Þetfa sagSi Siggeir á
Klaustri. Auk þess að vinna að
rœktun hinna uppblásnu
sanda hafa þeir einnig rktað
skóg í hlíðinni fyrir ofan bœ-
inn. Þar eru nú þegar milli
30—40 þúsund trjáplöntur. Á
hverju ári er bætt við 2—3
Eins og áður er um getið, er
læknissetur á Kiaustri. Úlfur
Ragnarsson er þar læknir. Þar
býr einnig prestur sóknarinn-
ar, Gísli Brynjólfsson. Kaupfé-
lag Skaftfellinga hefir reist
þar myndarlegt verzlunarhús
og Vilhjálmur Valdemarsson
veitir kaupfélagsútibúinu for-
þúsundum í viðbót og trén
ungu dafna vel í hlíðinni og
prýða staðinn.
Enn mætti skrifa langt mál
um Kirkjubæjarklaustur, sem
er orðið samgöngumiðstöð hér
aðsins, ekki sízt síðan flug-
völlurinn var tekinn í notkun.
stöðu.
Allf bendir til þess að á
næstunni f jölgi fólki og byggð
aukist á Klaustri. Þar er fram-
farahugur og atorka ríkjandi
og menn sem þar ráða dug-
mikiir og ótrauðir. Mætti
land vort eignast sem fiesta
slíka.
Sv. S.
Þetta er dælustöðin, sem Klausturbræður byggðu við Skaptá. Með hennt
er vatninu dælt upp á Stjórnarsand og þar eru eitt þúsund hektarar
örfoka sands að verða grasi gróin engi.
— Hér er eiunig eína gistihúsi'ó
hér um slóðir. Kvenær var þa'd'
reist?
— Það var árið 1938. Oft hefir
verið hér margt fólk að sumrinu
j til. í fyrrasumar komu fáir, enda
bílum ófært austur eftir að brúna
tók af Múlakvísl og Skálm. Nú
cr verið að brúa Skálm og brúin
á Múlakvísl er fullgerð.
Kaupfélagsútibúið á Kiaustri. Vilhjálinur Valdemarsson er þar útibússtjóri.
— Hvað segir þú um áveituna
á Stjórnarsandi?