Alþýðublaðið - 23.08.1927, Qupperneq 2

ALPVÐútíLAöíÐ
k
jALÞÝÐUBLAÐIÐ f
< kemur út á hverjum virkum degi. >
í Aigreiðsla i Alpýðuhúsinu við [
< Hverfisgötu 8 opin frá kl. 9 árd. !
J til kl. 7 síðd. [
; Skrifstofa á sama stað opin kl. ;
1 91 '2 —101 ’s árd. og kl. 8 — 9 siðd. [
< Simar: 988 (afgreiðslan) og 1294 ;
I(skrifstofan). [
Verðlag: Áskriftarverð kr. 1,50 á ;
mánuði. Auglýsingarverðkr.0,15 [
hver mm. eindálka. r
J Prentsmiðja: Alþýðuprentsmiðjan [
ii sama húsi, sömu simar).
Fortíðarskuggar.
Það er í raun og veru ekki svo
langt síðan heimsstyrjöldin 1914
—18 var háð, og þó virðast þessi
ógnaár svo fjarlæg, ef við lítum
tii baka. Við munum þau eins
og vonda martröð einhvern tíma,
endur fyrir löngu. Og mennimir,
sern iéku þar aðalhlutverkin, virð-
ast okkur nú hafa verið einhver
tröll aftan úr grárri fomeskju.
Nöfn þeirra, er þá voru á hvers
manns vörum, viröast hú skugg-
ar úr fjarlægri fortíð, ef éitthvað
verður til þess að minna okkur á
þau.
Fyrir skömmu brá lyrir einum
af þessum skuggum. Þáð var
þegar blöðin fluttu dánarfregn
þýzka hershöfðingjans von Hoff-
manns. Á styrjaldarárunum var
hann hátt settur hershöfðingi og
nafn hans mjög á lofti. Síðan
varð hljótt um hann, eins og fleiri
stærðir frá þeim tímum.
Sagt er, að Napoleon hafi ein-
hverju sinni látið þau orð falla,
að sá væri beztur herforingi, sem
reíknaði réttast — með öðrum
orðum sá, er gerði sig sekan í
fæstum mistökum. Hvort Hoff-
mann hefir verið einn af þeim,
sem réttast reikna, er mér ekki
kunnugt, enda skiftir það níinstu
máii. En hitt er víst, að fáir eða
enginn hafa fundið jafnmörg mis-
tök hjá herstjórninni þýzku á ó-
friðarárumim og flett ofan af
þeim jafn-hlífðarlaust og hann.
„Stríð giataðra möguleika“
nefnir hann heimsstyrjöldina —
séða frá þýzkum sjónarhól — í
bók, er hann 'reit og út kom fyrir
nokkrum árum. Sú bók vakti
geysiiega athygli á Þýzkalandi og
víðar. Hún er'hörö og óvæg gagn-
rýni á yfirharstjóm Þjóðverja á
Etríðsárunum. Að dómi Hoffmanns
vofu hershöfðingjarnir miklu,
Mo'.tke, Falkenhayn og Luden-
dorff, ekki einu Sinni meðalmenn;
þeir voru bannsettir klaufar og
grasasnar.
Yfirleitt . lítur Hoffmánn með
djupri fyfirlitningu á , hersnil!i“
ÞjóÖverja, eins og hún kom fram
i styrjöldinni. Þjóðverjum var í
lófa lagi.ö að vinna úrslitasigur
á vesturvigstöðvunum þógar, í á-
gústmánúöi 1914. En yfirhershöfð-
inginry kfoltke, var ekki stöðu
sinni vaxinn.
Haustið 1914 og aftur sumarið
1915 hefðu Þjóðverjar getað lam-
ið her Rússa sundur og saman.
En Falkenhayn kunni eklo' að nota
aðstöðu sína.
Svo kom byltingin j RússLandi
Aftur Var Þjóðverjum opnuð leið
til fullkomins sigurs. Tveir mögu-
leikar voru fyrir hendi. Annar
var sá, að gera bandalag við
Rússa, og bíða þess, er verða vildi
á vesturstöðv.unum, — hugsa ekki
um annað en að halda í horfinu
þar fyrst um sinn. Hinn var sá,
að Iáta Rússa elga sig, draga all-
an heraftann vesfur á bóginn og
láta sverfa til stáls. Ludendorff
tók þann hinn síðarf kostinn, en
þó að eins hálft og hikandi. Hann
dró ekki nátjgan herafla vestur,
og þar að auki var áhlaupinu
rnikia vorið 1918 il'a stjórnað.
Ludendorff hélt áfram sóknir,n;,
segir Hoffmann, þangað til her-
inn var gerþrotinn að kröftum.
Þá voru Þjóðverjar neyddir til
að biðja umv vopnahlé. Varnar-
laust og þjakaÖ til dauða var
Þýzkaland ofurselt köldu hatri
Englendinga, logandi hefndar-
þorsta Frakka og vitfirringu Wil-
sons.
Eins og sjá má af því, er hér
hefir verið sagt, Yær herkunnáttan
og hersnillin prússneska, er svo
mjög hefir verið dáð, slæma út-
reið KJá Hoffmann. "Eigum við að
taka hann trúanlegan? Eða sann-
ast á honum hið fornkveðna, að
„eftir á koma ósvinnum ráð í
hug“ ?
En nafn Hoffmanns er ekki
fyrst og fremst tengt viö herstjórn
Þjóðverja eða orrustur í heims-
ófriðnum. Kunnastur er hann frá
friðarsamningum þeim, er fóru
fram snemma á árinu 1918 rnilli
Þjóðverja og ráðstjórnar-Rúss-
lands, og sem enduðu með frið-
inum í Brest-Litovsk. Þar var
Hoffmann æðsti maður af hálfu
Þjóðverja, en Trotski af hálfu
Rússa.
Byltingin rússneska var þar
stödd á örlagaríkum vegamótum.
Ráðstjórnin hafði setið að völdum
að eins fáa mánuði. Þjóðin var
lörnuð og uppgefin eftir hálfs
fjórða áfs ægilega styrjöld. Og
nú var ekki annað sjáanlegt, en
að her Þjóðverja ’myndi vaða vfir
landið, kæfa byltinguna í fæðiln'g-
unni og endurreisa böðulveldiö ’
gamla, er ’leitt háfði eymd og
hörmungar yfir land og þjóð. Hér
var úr vöndu að ráða. Vandinin
var enn meiri vegna þess, að for-
ingjar byltingaflokksins rússneska
Skiftust í þrent tim það, hver leið
skyldi valin. Nokkrir — og þar á
meðal Trotski og Bucharm —
vildu hvorki sernja frið né halda
stríðinu áfram. Þeir vildu láta
fýsa yfir því, að striðinu væri
lokið, gefa hernum heimfararleyfi
og láta -þar við sitja, án þess
að gera nokkurn friðarsamning.
Aðrir vildu haida áfram stríðinu
undir fána byltingarinnar, -r ekki
éinungis til vmrna",. heldur einn i g
til sóknar. Og enn aðrir — Lén-
A. T. Fdler,
ríkisstjóri í Massachusetts. Hann
hefir sýnt mikla hlutdrægni í máti
Saccos og Vanzettis. Hann er
fylgispakur þjónn ameríska auð-
valdsins og eiga Vel við s'íka per-
sónu þessi orð séra Hallgríms;
,Sannleik,a engum sinti meir.
Svo dæmdi a,lt, sem befiddu þlei!r.“
in, Sinovjeff o. fl. — vildu sem$a
frið við Þjóðverja. Sú varð og
niðurstaðan.
Eins og ástatt var, var það
ekkert létt verk, sem Trotski
tókst á hendur, er hann fór til
Brest-Litovsk sem friðsemjari af
Rússa hálfu. Hoffmann var ekkert
lamb að feika sér við. Hann var
hrokafullur og þóttist hafa í öll-
um höndum við Rússa. Enn þá
var enginn bilbugur á Þjóðverjum
í styrjöldinni og Rússum voru
settir harðir kostir. En úr þvi,
sem komið var, leysti Trotsky
starf sitt ágætlega af hendi, og
framkoma hans öll var hinu unga
lýðveldi til söma. Þetta viður-
kennir Hoffmann og dregur enga
dul á, að í Trotsky hafi hann
fundið mótstöðumann, sem öll á-
stæða var til að sýna fulla virð-
ingu.
Hann segir um þennan andstæð-
ing sinn meðal annars:
Trotski var vafalaust mikilhæf-
asti maðurinn í hinni nýju stjórn.
Hann var duglegur, laginn, og
fnamkoma hans öll bar vitni um
menningu. Hann var atorkumaður
og mæiskur vel. Hann virtist vera
maður, sem vissi upp á hár, hvað
hann vildi, og sem var líklegur
til að neyta allra vopna til þess
að ná markinu.
Trotski vildi ekki beygja sig
fyrir afarkostum Þjóðverja. Samn-
ingunum var slitið og hann kali-
aður heim.
Nú hófst áköf barátta innan
byitingaflokksins rússneska, en
Þjóð\'erjar bjuggust til árásar á
Petrograd. En Lenin hafði þó sitt
fram, og 2. marz 1918 var frið-
arsamningurinn undirskrifaður í
Brest-Litovsk af Hoffmann fyrir
hönd Þjóðverja og Tschitscherin
af hálfu Rússa.
Bofimann og junkaramir prúss-
nesku höfðu, að þvi er sýndist,
unnið mikinn sigur. Og jafnaðar-
menn á Þýskalandi og annars
staðar tóku- -að ásaka byltinga-
mennina rússnesku um svik. Én
Lenin var hinn rólegasti. Hann
vissi það, sem bæði junkarar og
jafnaðarmemt gengu duidir. Hann
vissi, að hervaidið þýzka var á
,,vegi til grafar“. í nóvember sama
ár varð þýzki herinn að gefast
upp, og með honum var veldi
Hoffmanns og junkaranna lokið.
Nú hrundi í rústir það miðalda-
skipulag, sem meðal margra
synda hafði Brest-Litovsk-friðinn
á samvizku sinni.
15. — 8. — '27.
—rn—.
Niels Bukh.
Fimleikasýningin i gærkveldi.
1 gærkveldi kl. 71/2 sýndi Niels
Bukh fimieikaflokka sína á í-
þróttavellinum. Sýningamar tók-
ust ágætlega, og margt það', er
flokkarnir sýndu, var betra en
sést hefir hér nokkurn tíma áður,
t. d. dýnuæfingar piltanna og
handstaða þeirra í staðæfingun-
um og margt fleira. Stúlkumar
gerðu einnig margar prýðilega
fagrar æfingar, og öll var fram-
koma þeirra svo leikandi létt, að
unun var á að horfa. Áhaldaæf-
ingar þeirra voru aftur á móti
ekki sérstaklega merkilegar, og
standa stúlkur „1. R.“ þar sjálf-
sagt langtum framar. En danzar
þeir, er þær sýndu, voru mjög
fagrir, og þyrftum við nauðsyn-
lega að læra þá og æfa, sérstak-
lega af því, að lögin, sem þær
dönzuðu eftir, eru 'flest alþekt hér.
Annars virðist það ekkert vafa-
mál, ef miðað er við okkar ástand,
að piitarnir skara lengra fram úr
okkur en stúlkurnar gera. Verða
sjálfsagt áhöld nokkur um
þennan fíokk og flokk Björns
Jakobssonar. Stjórn Niels Bukhs
var aðdáanlega örugg og viss, og
yfir ailri sýningunni var ákveð--
inn þjóðlegur blær, enda er það
löngu viðurkent, að starfsemi
Bukhs miðar ekki eingöngu að
því að skapa íimleikamenn, held-
ilr jafnvel miklu fremur að ,þvíc
að skapa heilbrigðan, nugsandi og
starfhæfan lýð. Og þetta er þaö
fyrst og fremst, eem gerir Niels
Bukh þann mikla mann og menn-
ingarfrömuð, sem hann er.
V. S.
Nafnið
Denis Papin, franska hugvits-
mannsins, rangprentaðist í smá<-
igrein í blaðinu í gæt. Þá átti og
á 2. s., 2. d„ 13.—12. 1. a. n. að
standa: flokkur verkfallsbrjöta.
Hitt má þó til sanns végar færa
um pá, að þeir séu jafnframt
verklýðsbrjótar, sem hjálpa til að
troða á verklýðnum og réttindum
hans.
Séra fngimar Jónsson
á Mosfelli er staddur hér í
'boíginni. - -