Tíminn - 04.11.1956, Blaðsíða 6

1
T f MIN N, sunnudaginn 4. nóvember 1956«
Útgefandi: Framsóknarflokkurinn.
Ritstjórar: Haukur Snorrason
Þórarinn Þórarinsson (áb.)«
Skrifstofur í Edduhúsi við Lindargötu.
Símar: 81300, 81301, 81302 (ritstj. og blaðamenn),
auglýsingar 82523, afgreiðsla 2323.
Prentsmiðjan Edda h.f.
Fokið í öll skjól
KOMMÚNISTAR grípa
fegins hendi atburðina við
Miðjarðarhaf til að leiða at-
hygli frá ástandinu handan
járntjalds. Þeir reyna að
rugla fólk í ríminu með þvi
að tala um þessi tíðindi í
éömu andránni, reyna að nota
fruntalega árás á Egyptaland
sem yfirbreiðslu á margra
ára kúgun og harðstjórn í
leppríkjunum. Þótt atferli
stórveldanna í Egyptalandi
veki andúð og leiða í brjósti
frjálshuga fólks, er þaö engin
skýring né afsökun á margra
ára grimmdarstjórn komm-
únista í leppríkjunum, né rétt
.læting á pólitísku fræðikerfi,
sem öll sagan hefur afhjúp-
að og umbylt á síðustu árum.
Allt síðan leiðtogar Rússa
hófu hófu sjálfir að opinbera
grimmdaræði Stalins og þar
með ferlegasta blekkingavef
mannkynssögunnar, hefur
ógnarmynd kommúnismans
blasað við öllum, sem á ann-
að borð vilja sjá og heyra.
Hún hefur í rauninni ekki
verið hóti betur farin en risa
likneskið af Stalin, sem al-
menningur í Búdapest felldi
af stalli og dró um göturnar
til merkis um hatur og fyrir-
litningu. Uppreisn fólksins í
Ungverjalandi og hræringarn
ar í Póllandi og víðar handan
járntjaldsins felldu síðustu
leifar grímunnar af ásýnd
heimskommúnismans. Það
sannast á kommúnistablöð-
um á Vesturlöndum þessa dag
ana, að díalektísk kredda,
orðaleikir og hugtakafalsanir
duga ekki harðsvíruðustu
kommúnistaleiðtogum til að
skýra atburðina. Hafa þó
þessi fræði stundum reynst
kommúnistum þægilegur reið
skjóti þegar þeir hafa þurft.
að vera á flótta undan aug-
ijösum staðreyndum um
stjórnarfarið í austurvegi og
hruni kennisetninganna. Nú
er líka fokið í þetta skjól.
Svo stórkostleg eru þau sönn
unargögn, sem nú eru dag-
lega dregin fram í dagsljós-
ið. Gagnvart þessu er her-
hlaup Breta, Frakka og Gyð
inga í Egyptalandi engin
raunabót fyrir kommúnista
þótt þeir reyni að grípa slíkt
hálmstrá. Sá atburður er sem
stendur harðasta deilumál,
meðal lýðræðisþjóðanna.
En svartnætti einræðisins og
kúgunarinnar er enn á ný að
hvelfast yfir þjóðirnar i
austri, eftir þá litlu skímu
dögunar, sem sást á glugga í
Ungverjalandi, og í aðalstöðv
um heimskommúnismans
hreyfir enginn hönd né fót til
varnar. Skipulagið er ekki
sniðið til þess.
ALMENNIN GSÁLITIÐ
um vestræn lönd hefur ver-
ið svo einróma að fordæma
miskunarleysi kommúnism-
ans að undanförnu, að komm
únistaleppunum, sem enn
tolla í trúnni, hefur illa verið
vært. Þannig þóttist mið-
stjórn danska kommúnista-
flokksins þurfa að gera ofur-
iítið hreint fyrir dyrum sín-
um hér á dögunum er upp-
reisnin í Ungverjalandi stóð
sem hæst. Hún birti formlega
álitsgerð og hafði í frammi til
burði til að skýra atburðina,
og fór þá alveg eins og Þjóð-
viljinn í leiðaranum fræga nú
í vikunni: Tókst að komast
hjá því að nefna Rússa og
heimsveldisstefnu þeirra
Ungverskum leiðtogum var
kennt um allt saman. í ljósi
fregnanna fyrr í vikunni
töldu dönsku kommúnista-
foringjarnir þó rétt að lýsa
stuðningi við brottkvaðn-
ingu erlends hers úr leppríkj -
unum, en hvernig þeir snúast
við aukinni hersetu Rússa er
óljóst. Vel má vera að þeir
manni sig betur upp en Þjóð-
viljinn, sem kallar það þó
„alvarlegan atburð“ í gær að
rússneskur her skuli sækja
inn í Ungverjaland, jafn-
framt því sem reynt er að
nota Súezmálin til að milda
allt útsýnið. En hvernig sem
orð kunna að falla þar og
hér, eru rétttrúnaðarmenn
kommúnismans nú svo ánetj -
aðir í vef blekkinga og
heimskulegra fullyrðinga á
undanförnum árum, að úr
því sleppa þeir ekki. Fyrir
vestræna kommúnista er eng
in önnur leið til en að viður-
kenna mistök sín, afneita of-
beldiskerfinu og snúa sér að
heiðarlegu starfi heima fyrir
að framförum og viðreisn.
SJÁLFSTÆÐISmenn eru
sjóðandi heitir í umræðum
á Alþingi. Af framkomu
þeirra má öllum ljóst vera,
að þeir eru uggandi um veldi
ilokks síns í framtíðinni. Hat-
ur þeirra til hinnar nýju
ríkisstjórnar virðist tak-
markalaust.
Hinir gjörhugulli menn
Sjálfstæðisflokksins reyna
þó að haga orðum sínum
þannig að út líti, sem þeir
beri þjóðarhag fyrir brjósti,
en vantreysti því, að stjórn-
:ínni takist að gera það, sem
gera þarf. Segja ekki beinum
orðum að þeir vilji torvelda
það.
Hinsvegar fór svo fyrir
Broshýr ásýnd Nagys hefir stundum
haft róandi áhrif á ungverska alþýðu
Þegar Ingólfur sprengdi af sér lokiS
Leynist harka og þjóft-
ernisstolt á bak við gó"ð-
legt andlit gamals komm-
únistaforingja?
Maðurinn, sem er á oddin-
um í sfjórn Ungverjalands á
þessum miklu örlagatímum,
er þrekvaxinn, heldur góð-
legur og broshýr stjórnmála-
maður, sem heitir Imre Nagy,
60 ára gamafl, reyndur
kommúnisfi og hefir í ýmsa
aðra raun rafað á lífsleiðinni.
Nú eru líka þáttaskil í lífi hans.
Verður hann leiðtogi í frelsisbar-
áttu Ungverja, eða verða gömul
tengsli við Moskvu yfirsterkari?
Ekki verður um það ráðið að svo
stöddu. En þess eru nokkur merki,
að Nagy hafi eflst og vaxið í eld-
sldrn síðustu vikna og e. t. v. muni
honum auðnast að verða talsmað-
ur þjóðar sinnar gegn erlendu kúg-
unarvaldi áður en lýkur, þrátt
fyrir allt.
Bóndasonur frá Kapsovar
Nagy er fæddur árið 1896 og er
bóndasonur frá Kapsovarhéraði.
Foreldrar hans voru kalvínistar.
Ungverjar eru flestir kaþólskir, en
talsverður minnihluti er áhang-
andi Kalvínskenninga í trúmálum.
Um uppvöxt Nagys er ekki mikið
kunnugt á Vesturlöndum. Eftir ein
hverja skólagöngu varð hann lær-
lingur hjá járnsmið einum, og
stundaði síðan vélvirkjanám. Þegar
heimsstríðið fyrra brauzt út, var
Nagy kvaddur í austurrísk-ung-
verska herinn. Hann særðist á í-
tölsku vígstöðvunum, og er liann
hóf aftur að taka þátt í bardög-
um, var hann fangaður af Rússum,
sem sendu hann til Síberíu í stríðs
fangabúðir þar. Þegar keisara-
stjórninni rússnesku var steypt af
stóli, snerist Nagy til fylgis við
bolsévikka. Var þá handtekinn af
hvítliðum, eftir skærur nokkrar,
en tókst að flýja. Þegar Nagy kom
heim til Ungverjalands varð hann
boðberi kommúnisma og bylting-
ar og gerðist brátt fylgismaöur
hins kunna byltingarforingja Bela
Kun, sem stjórnaði Ungverjalandi
í 133 daga árið 1919. En þegar
bylt.ing Bela Kun mistókst og for-
inginn flýði til Rússlands (þar
sem Stalín lét drepa hann árið
1938), fór Nagy til Parísar. Hann
undi ekki lengi þar, hélt heim,
var handtekinn af mönnum Horth-
ys einvalda Ungverjalands (1920—
1944), en slapp líka úr þeirri fanga
vist og hélt þá til Rússlands, gerð
ist rússneskur borgari, las land-
búnaðarvísindi í Moskvu og var
um hríð bústjóri á samyrkjubúi í
Síbiríu.
Imre Nagy — hvaS býr á bak við brosiS
Áróðursmaður fyrir 5talín
Þegar seinni heimsstyrjöldin
brauzt út, var Nagy kvaddur til
óróðursstarfa fyrir Stalín. Varo
hann þá ritstjóri Uj Hang (Nýir
tímar) í Moskvu, og seinna stjórn
aði hann útvarpssendingum til
Ungverjalands, sem nefndar voru
í höfuðið á Kossuth, írelsishetju
Ungverja, er stjórnaði írelsisbar-
áttu þeirra 1848—1849. Rússar
kæfðu hana með grimmd og harð-
íylgi. '
Nagy fylgdi í fótspor hins sig-
ursæla Rauða hers 1944, eins og
fleiri kommúnistaforingjar, tilbú-,
inn að taka við þeim völdum, sem
Rússar vildu af hendi láta. í fylgd
með honum var Ernö Gerö og Mát-
hyas Rakosi, og hafa allir síðan
mjög komið við sögu, og hinir
tveir fyrrnefndu verið aðalumboðs
menn stalínismans í Ungverjalandi
allt fram að uppreisninni síðustu.
Árið 1944 kom Nagy fram á sjón-
arsviðið heima fyrir sem bátttak-
andi í bráðabirgðastjórn þeirri, er
Rússar settu á laggirnar í Debrecc
en í desember 1944, og átti að
heita samsteypustjórn kommúnista,
bænda og sósíaldemókrata. Frjáls
ar kosningar voru svo haldnar ari
seinna, og komu kommúnistum
harla óvænt, því að lýðræðisöflin
hlutu þá yfirgnæfandi fylgi
(bændafiokkur 2.688.161 atkv.,
jafnaðarmenn 821.566, kommúnist-
ar 800.257). En Rússar sáu til
þess, að öll ráðherraembætti, sem
mest völd fylgdu, lentu í höndum
kommúnista. Nagy varð landbún-
aðarráðherra og stjórnaði upptöku
jarðeigna og sameignarskipulag-
inu með harðri hendi, var þá sjálf
ur nefndur „kúlakkinn" aí almenn
ingi vegna þess, hve hann var í
góðum holdum og sællegur ú.tlits.
Seinna varð hann innanríkisráð-
herra og stjórnaði þá fyrir Rússa
ógnaröld þeirri, sem leiddi 'til
handtöku forustumanna bænda-
flokksins 1947 og svlpti foringja
bændaflokksins, Ferenr Nagy
(þeir eru ekkert skyldir) öllum
vcldum og hrakti hann í útlegð.
Tvær ásýndir
Út á við hafði stjórn Ungverja-
lands tvenns konar ásýnd. Annars
vegar var harðneskjulegt og
lymskulegt yfirbragð Mathyas Ra-
kosi, sem hóf að uppræta alla mót
spyrnu. gegn kommúnistum og
rífa niður leifar af skipulagi ann-
arra flokka, hins vegar broshýrt
og góðlegt andlit Imre Nagy, sem
átti að halda uppi þeirri trú, að
allt væri með felldu í Ungverja-
iandi. Hann hélt „sanngjarnar“
ræður á fundum, kenndi búnaðar-
vísindi við háskólann í Búdapest,
skrifaði bók um guðfræði og
sýndi umburðarlyndi í trúmálum,
er einkadóttir hans giftist mótmæl-
endapresti.
í samtölum á kaffihúsum borg-
arinnar hafði hann á sér góðlegt
(Framhald á 8. síðu.)
Ingólfi Jónssyni fyrrverandi
ráðherra 1. nóv., að hann hitn
aði meira en hann þoldi og
sprengdi af sér lokið svo of-
an í hann sá. Hann sagði þá
orðrétt í umræðum um verð-
festingarfrv.:
„Það verður að finna
önnur ráð til þess að koma
hæstvirtri ríkisstjórn frá
völdum en þau ein, að hún
fái hvergi lán“.
í þessum orðum hins fyrr-
verandi ráðherra Sjálfstæð-
isflokksins speglast hugar-
far flokksins. í þeim er ský-
laus yfirlýsing um vilja til
skemmdarverka.
Þarna hafa menn það
svart á hvítu, að Sjálfstæð-
isflokksfulltrúinn telur að
ráða þurfi að leita til þess
að koma í veg fyrir að ríkis-
stjórnin geti útvegað lán, —
en meira þurfi þó meö en
þeirra ráða einna.
Hvaða lán er hér um að
ræða?
Auðvitað lán til togara-
kaupa, lán handa Búnaðar-
bankanum og Fiskveiðisjóði,
lán til rafvæðingar landsins
o. s. frv. Lán, sem taka þarf,
taæði erlendis og innan lands.
I. J. dregur ekki dul á að
lánstrausti ríkisins eigi að
spilla. En meira þarf að gera,
segir hann, en að koma í veg
fyrir, að ríkisstjórnin fái
nokkursstaðar lán. Svo tak-
markalaus er illviljinn, hatr
ið og ofstækið, sem í ljós
kom þegar Ingólfur sprengdi
af sér lokiö.
Hver hugsandi maður, sem
ekki er haldinn þessu of-
stæki, hlýtur að sjá að svona
stjórnmálabarátta er neðan
við allar hellur.
Á SKOTSPÓNUM
Nú er ýmsum orðið ljóst, til hvers Morgunblaðið bjó til
fréttina um að íslenzka ríkisstjórnin hygðist viðurkenna
austur-þýzku stjórnina. . . .ÞaS skýrSist í umræðum á AI«
þingi, er Ingólfur Jónsson sagði. ....... .Það verður að finna
önnur ráð til þess að koma hæstvirtri ríkisstjórn frá en þau
ein, að hún fái hvergi lán. .. .“Uppspuna Morgunblaðsins
var stefnt gegn lánstrausti þjóðarinnar erlendis. .. . Sím-
fregnin fi! útlanda átti að vinna gegn lánsmöguleikum í
Vestur-Þýzkalandi. .. .Með þessum aðgerðum hefir ófræging-
arstríð íhaldsins komizt á nýtt stig. . . .Olíuskip Sambandsins
og Olíufélagsins mun væntanlegt til íslands í fyrsta skipti fyrr
en búizt. var við. .. . hreinsun tók skemmri tíma en ætlað var
. . . skipið flytur olíufarm frá Svartahafi til íslands Gæru-
sala á þessu ári mun hafa gengið greiðlega.... kaupendur eru
Bandaríkjamenn, Þjóðverjar og Finnar....í undirbúningi
mun vera námskeið hér í Reykjavík í tilbúningi síldarrétta
. . . .með sýnikennslu. . . .íslenzkir blaðamenn gera nú orðið
víðreist til að afla efnis fyrir blöð sin .. . Morgunblaðið hefir
fréttaritara vestan hafs til að skrifa um forsetakosningarnar
. . . .Þórarinn Þórarinsson ritstjóri Tímans fer vestur um haf
í dag og mun fylgjast með kosningunum fyrir blaðið
. . . .Innan skamms fer hópur blaðamanna til Evrópu í boði
Loftleiða. . . .Safn stuttra sagna eftir Indriða G. Þorsteinsson
mun væritanlegt á bókamarkaðinn með vorinu. . . Ný Ijóða-
bók eftir Davíð mun koma út fyrir jélin... .1 undirbúningi er
bók, sem heitir „10 ár á Litla Hrauni“. .. .það er fangavörður,
sem ritar.... seinna bindi af „Öldinni sem leið“ kemur senn
út undir ritstjórn Gils Guðmundssonar. . . . Nýjasta sagan
eftir Laxness mun væntanleg í marz. . . .