Tíminn - 27.01.1957, Blaðsíða 4

TÍMÍNN, sunnudaginn 27. jahúar 1957.
Spánska skáldið Juan Ramón jimenez:
Leið skáldsins iiggur um ásíavímu
og eillfðarþrá til innri meðvitundar
Takmarkií er aí finna fegurci og Ijótiin eru
túlkun hennar, segir ljóískáidiS, sem hlaut
| NóbelsvertSlaunin 1956
Fyrir skömmu hlotnaðist spánska stórskáldinu Juan
Ramón Jimenez, bókmenntaverðlaun Nóbels. Er það í fjórða
sinn, sem verðlaunin eru veitt Spánverja. Hinn fyrsti var
stærðfræðingurinn, ráðherrann og leikritaskáldið José Eche-
geray, er hlaut þau árið 1905. Tveim árum síðar voru verð-
laun Nóbels í læknisfræði veitt lækninum Santiago Ramón
y Cajal.
, . inn. Pio Baroja er nýlátinn, en eft
A liý áriS 1922 heiðraði sænskajr jjfa þejr Azorin og Menendez
akademían enn spánskt stórskáld, pj(jai
Jacinto Benavente. Liðu síðan E*
meir en þrjátíu ár. Má það telj-
ast ótrúlegt, að eftir dauða Bena-
vente skuli engin Nóbelsverðlaun
hafa verið veitt Spánverjum. Enda
þótt Spánn standi ekki jafnfætis
stórþjóðunum að tækni, stóriðju
né veraldlegum auði, þá er víst
að bókmenntir og andlegar listir
hafa verið hér með meiri blóma,
það sem af er 20. öld en víða
annars staðar. Enda það sem
hæfir, ber og vænta má af hinni
ævafornu og erfðabundnu menn-
ingu.
Þjóð fer eigin göíur
Þrátt fyrir tilraunir til „evróp-
eizacionar“, hefir þjóðin handan
við Pýreneafjöllin farið sínar eig-
in leiðir og mun leita áfram eftir
sínum l'eiðum. Land mótsagna,
öfga, auðs og fátæktar, þar sem
þær standa hlið við hlið miðöld
og nýöld. Og hinn næmi, öri og
listhneigði Spánverji er hálfur
Don Quijote og hálfur Don Juan.
Verk stórmeistaranna hafa litið
náð út fyrir hinn latneska heim.
Má vera, að hin spánska tunga sé
lítt þekkt utan spönskumælandi
landa og því lítt þekktar bókmennt
ir þeirra og fátt um þýðingar. Er
því mjög miður farið.
Þegar komið var að 20. öld ná
hinar spönsku bókmenntir að
blómgast svo, að nánast mætti tala
um „aðra gullöld“, segundo Siglo
de Oro, og hafa hinar andlegu
hræringar sjaldnast verið jafn
djúpar og stöðugar. Má tala um
þrjár skáldaættir, þar sem höfuð
ættanna og áhrifamenn eru þeir
Miguel de Unamuno fyrir
modernista rithöfundum, José
Ortega y Gasset, einn skarpasti
hugsuður spánskur á 20. öld og
síðan Garcia Lorca, sem er í
verkum sínum fulltrúi þriðja liðs-
ins. Marga mætti nefna, er koma
mjög við sögu á þessu tímabili, svo
sem Ijóðskáldið Antonio Machado
Azorin og Pio Baroja, sem báðir
eru skáldsagnahöfundar og essay-
istar. Menendez Pidal, vísindamað-
ur mikill og lærimeistari. Valle
ínclan, sem í skáldskap sínum fét
sér mjög annt um málefni Spánar.
Flestir þessara meistara hafa nú
vérið lagðir í mold og án þess að
þéim væri veittur lárviðarsveigur-
! Numinn hrifningu og fegurðar
! Moguer tók hann ungur að yrkja
! og mála. Flutti hann náttúrunni
| lofsöngva í ljóði og litum. Gekk I
, ungur í Jesúítaskóla í Puerto de |
! Santa Maria og síðan í Háskólann
í Sevilla. Og hann hélt áfram að
; yrkja. Gætti í fyrstu utanaðkom J
j andi áhrifa í l.ióðum hans, en Ju-
j an Ramón tók brátt að fara sínar
eigin leiðir, hreinni, skýrari, per-
sónulegri
Að loknu háskólanámi hélt hann
til Madrid, þar sem hann gerð-
ist mjög virkur í samstarfi við
hvers konar blöð og tímarit. Skrif
Juan Ramón Jimenez
Spánverjar hrósa nú tvöföldum
sigri, er sá heiður er bókmennt
um þeirra nú loks sýndur að veita
Spánverja Nóbelsverðlaun og hér
er um að ræða hið andalúsíska
stórskáld Juan Iiamón Jimenez.
UpphafiíS
Moguer 1881. Birta, þögn, eilíf-
ur friður. Þorpsbúar héldu jól og
undir söng jólasálma og í helgi
jólahaldsins fæddist Juan Ramón.
‘— Leikvellir hans voru hinar
grenivöxnu hæðir, bakkar Rio
Jinto, eða fjaran, þar sem Columb-
us hafði áður ferðbúið flota sinn.
hans í madrilenzka- blaðið „E1
Sol“ vöktu mikla athygli og-.gerðu
nafn hans víðfrægt. Mikill persónu
leiki, frumleiki í hugsun, næmur
fegurðarsmekkur, fjör, hreinn stíll
og kímni gerðu hann sigursælan.
En ljóðagerðin varð honum brátt
hjartfólgnust, þar sem1 hann fær
bezt talað sínu hjartansmáli, máli
fegurðarinnar, ástarinnar, náttúr-
unnar. Gaf hann út stufta Ijóða-
bók, þá fyrstu „Ninfeas". Fundum
hans bar saman við önnur stórskáld
aldarinnar og átti hann að nánum
vinum þá Antonio Machado og
Garcia Lorca.
(Framhald á' 8. síðu).
„Kóngurinn í New York“
Charlie Chaplin er að ljúka við
nýja kvikmynd, og heitir hún
„Kóngurinn í New York“. Sjálf-
ur gerir hann kvikmyndahandrit-
ið og semur auk þess tónlistina.
Stefið úr „Sviðljósum" fór sigur-
för víða um lönd, og nú hefir
| hann samið annað stef fyrir
1 ,Jíónginn“. Maðurinn, sem syng-
ur stefið í mvndinni heitir Lem-
my Constantine. Hann er Banda-
ríkjamaður, var algerlega ó-
1 þekktur fyrir 4 árum, er hann i
j kom til Parísar. En síðan hefir
hann mjög komið við sögu í kvik
myndum þar, er auk þess vin-
sælasti dægurlagasöngvari í
Frakklandi þessa stundina. En
heima í Bandaríkjunum er nafn
hans enn óþekkt. En það verð-
ur varla lengi úr þesu, a. m. k.
ekki eftir að hann fer að syngja
i Chaplinmyndinni.

; }>3>mn!y«
..
Gina í onao
hjá kaþólskum
Kaþólsk blöð eru harðorð um
Ginu Loilobrigidu um þessar
mundir. Ástæðan er að hún kall-
aði saman blaðamannafund hér á
dögunum í Róm til að tilkynna
þar, að hún ætti von á barni í
sumar. Segja kirkjuleg málgögn,
að Gina hafi stórlega broiið af
sér. Hlutverk móðurinnar ættiað
vera hafið upp yfir.skrí-oalæti og
augiýsingabrellur, og fær leik-
konan bágt fyrir frammistöðuna.
íslenzk
danskri sýmngir
iMynáir Braga Asgeirssonar íistmálara vöktu
athygli gagnrýnenda
í nóv. s. 1. var í Kaupmannahöfn haldin samnorræn Sýning
á grafik (,,svartlist“) að tilhlutan Dansk Grafisk Kuiistner-
samfund. en svo nefnist hin danska deild norræna sambands-
ins, Nordisk Grafisk Union. Öll fimm norrænu löndirf, Dan-
mörk, Finnland, ísland, Noregur og Svíþjóð — áttu áðild að
sýningunni,
ísland hafði þó þá sérstöðu, að
aðeins einn listamaður xslenzkur
átti myndir á sýningunni, en hon-
um hafði. verið sérstaklega boðin
þátttaka í henni. Var það Bragi
Ásgeirsson iistmálari.
Á skólasýningu
I fyrravatur - dvaldist Bragi í
Kaupmannahöfn við íramhalds-
nám í grafík. Á vorsýningu graf-
íska skólans í fyrra voru teknar
margar hxyndir eftir Braga, og
átti hann. .einn.. um 40% allra
mynda, er á sýninguoni. voru. Á
sjálfstæðri sýniv.gu, er Bragi
efndi til í lCbh. nokkru síðar,
yöktu myndir hans allmikla at-
hygli. Forstöð.umaður Thorvald-
sens-safnsins, Sigurd Schultz, i
vakti þ"á fyrstur manha opinber-j
lega athygli á steinprentunum
(Litógrafíumf hans í-Hstdómi, er
birtisþ í „Dagens Nyheder".,, Þar
sagði hann m. a.: „Á borði, undir
gleri, liggur t. d. steinþrykk í
Hvítu bg svörtu; nakiíf íýrifsæta,
séð frá hiið,- Þetta er- stóríengleg
mynd, sem veldur óróa, en veitir
þó um leið fróun vegna ^ áhrifa!
híns míkla, áþreifánlega forms og *
hins listræna styrks svárts og
hvíts; í rauninni ,er þetta samruni
listrænna eiginleika, sem í eðli
sínu eru alls óskyldir."
Á sýnixlgunni' í nóv. s. 1., sem
áður getur, áttu 75 norrænir lista-
menn fleiri eða færri myndir hver.
Var það alménnt álit listdómar-
ánna, að hin yngfi kynslóð svart-
listarmanna væri í mikilli sókn og
bæri sýningin sviþmót þeirra.
U.mmæíi gagnrýnenda
Skulu hér tilgreind nokkur um-
mæli helztu blaðanna um myndir
Braga.
Jan Zibrandtsen sagði í „Ber-
lingske Tidende“ m. a. „Aðeins
einn einasti listamaður er hcr frá
íslandi. Það er Bragi Ásgeirsson,
2 ára, kjörinn á sýninguna af
dönsku sambandsdeildinni. Hann
kemur hér fram sem hæfileika-
mikill fulltrúi þjóðar sinnar með
hinar stóru;- tjáningaríku lítógraf-
íur sínar af sitjandi eða standandi
módelum . . . það, sem öllu öðru
fremur dregur unga norræna lista
menn að grafískum listgreinum er
það, að þær gera þeirn kleift að
ná fram áhrifum í svörtu, hvítu
og öði’um litum, sem ekki er unnt
að ná á annan hátt, hvorki í list-
málun né teiknun.“
Walter Schwartz segir í „Poli-
tiken“, að svo virðist sem allar
þær fimm þjóðir, er að sýning-
unni standa, séu jafnlangt komn-
ar í grafískum listum, og að lista-
menn þeirra vinni af alvöru og
dug.Öll löndin hafi takmarkað tölu
Bragi Ásgeirsson 1
þáttakcnda sinna af fremsta
megni, en lagt áherzlu á, gæði
myndanna. í grein siryii nafn-
greinir Schwartz aðeins eixjn lista
mannanna og segir: „Fulltrúi ís-
lands er aðeins einn, hinn korn-
ungi- en stórsnjalli listamaður
Bragi Ásgeirssóh.“
í „Sociai Demokraten ritar J.
M. N. m. a. „íslandyjá ísland, á
hér aðeins einn fulltrúa, Braga Ás
geirsson, sem er ungur svartlist-
armaður. Tjáning hans í lítógi-af-
ískum módelstúdíum er rnjög
Aníta Ieikur Anítu
I síðustu Martin & Lewis kvik-
myndinni, sem heitir „Hollywood
or burst“, leikur Aníta Ekberg
ásamt þeim Dean Martin og
Jerry Lewis, eg Aníta fær nú að
leika sjálfa sig. í myndinni er
bún blátt áfram Aníta Ekberg,
liin fræga kvikmyndastjarna, sem
Jerry á lengi að hafa tilbeðið.
En það er ekki „happy end“ í
myndinni. Lewis fær ekki sína
Anítu, enda er hún gift Anthony
Steele.
Abbott & Costello
Abbott & Costello eru farnir að
leika í myndum á ný, eftir nokk-
urt hlé. Næsta mynd þeirra heit-
ir „Dance with me, Henry". —
sterk; þróttmikill expressiorlismi,
mikill uppreisnarandi."
Er kennari hér heima
— Bragi Ásgeirsson stundaði
I nám í myndlistardeild ijandíða-
I og myndlistarskólans í þj-jú ár.
j Var hann síðan í önnur þrjú ár
i við myndlistarnám í li^taháskólan-
' um í Kaupmannahöfn og Ósló.
Síðan hefir Bragi farið rn^rgar
i náms- og kynnisferðir unj niörg
lönd álfunnar, m. a. um^Spán, ít-
i alíu og Frakkland.
I Nú er Bi’agi kennari í grafík,
steinþrykki og tréristu, við Iland-
íða- og myndlistarskólann,
-Í! bur^areygmsla • reist
á Ðalvík
Dalvík í gær. — Fri áramótum
hcfir veri'ð unnið hcr. ao. bygg'ngu
geymsiuhúss fyrir áburð og ’er eig
andi þess Áburðai’verksmiðja. rik-
, isins í Gufunesi. ,
j í gær iosaði Reykjafoss ,32,5 lest,
ir áburðar sem liann kom með fr,á
jGufunesi. Var áburð.urinn látinn
'í hina nýju geymslu,,,,,, ,,
Flugvöllurinn hér, er ný. JuJlr
gerður fyrir nokkru. ep ekju,hplir
hann verið notaður utan þess að
lítil flugvél kom frá Akureyri og
lenti nýlega. Snjólaust er nú með
öllu og allir vegir færir. PJ.