Tíminn - 27.01.1957, Blaðsíða 6

6
T-
Útgefandi: Framsóknarflokkurinn.
Ritstjórar: Haukur Snorrason
Þórarinn Þórarinsson (áb.).
Skrifstofur f Edduhúsi vi3 Lindargötu.
Sfmar: 81300, 81301, 81302 (ritstj. og blaðamenn),
auglýsingar 82523, afgreiðsla 2323.
Prentsmiðjan Edda h.f.

Talsmenn verstu haftanna
ÞAÐ ER RÆTT um að
opna — þótt ekki sé nema
til hálfs — gættir að leyndar
dómi saltfisksölunnar, og
leyfa ferskum gusti sam-
Ikeppni og framtaks að blása
um sviðið. Hverjir eru það
'þá, sem rísa upp og andmæla,
og kalla bezt að ríghalda í
gamlar venjur og standa fast
á gömlu skipulagi? Eru það
„haftapostularnir“, sem Mbl.
er stundum að skrifa um?
Landsmenn vita fullvel, að
það fer ónotalegur titring-
ur um hjarta íhaldsforingj-
anna þegar talað er um að
hrófla við saltfiskeinokun-
’lnni. Þetta var enn einu sinni
staðfest á Alþingi í fyrradag.
Eormaður Sjálfstæðisflokks-
irts og höfuð ættarinnar,
Ölafur Thors, mælti einn
fyrir áframhaldandi einok-
un og forréttindum.
Á UNDANFÖRNUM ár-
um hajfa samvinnufélögin
stofnað til samkeppni á mörg
um sviðum þjóðlífsins, þar
sem áður ríkti kyrrstaða ein
okunar. Samvinnutrygging-
ar rufu þögnina um trygg-
ingakjörin. Fyrir heilbrigða
samkeppni eru þessi kjör nú
allt önnur en þau voru áður.
Iðgjöld hafa lækkað, einka-
leyfi hafa verið afturkölluð.
En þegar heilbrigt framtak
sækir fram, skriða hinir raun
verulegu haftapostular í skel
forréttindanna og verjast
þar. íhaldið í Reykjavík tók
'þann kost að leggja trygg-
ingar undir óhagstæðan bæj
arrekstur fremur en láta Sam
vinnutryggingar njóta fram-
taksins og heilbrigðrar sam-
keppni. Sjálfstæðisflokkur-
inn reyndi líka að halda í
ríkiseinokun á brunatrygg-
ingarkjörum utan Reykjavík
ur.
Á OLÍUMARKAÐINUM
hafa önnur stórtíðindi gerzt.
Samvinnumenn hafa byggt
upp dreifingarkerfi um land
allt. Afskektir staðir njóta
þjónustu, sem áður var ó-
þekkt. Tunnuflutningar út-
iendu auðhringanna — dýr-
ir og óhentugir — eru úr sög
unni. Dælustöðvar og stál-
geymar hafa risið upp við
hafnir, hringinn í kring um
land. Aðstaða útgerðar og
annars atvinnureksturs hef-
ur verið stórbætt með þess-
um framkvæmdum. Sam-
vinnumenn ráðast svo í eitt
mesta stórfyrirtæki, sem gert
hefur verið hér á landi, og
kaupa nýtízku olíuflutninga-
skip, spara þjóðinni margar
milljónir, leysa íslenzkan at-
vinnurekstur úr viðjum út-
lendra skipaeigenda og farm
gjalda þeirra. Fyrir atorku,
dugnað og framsýni skapar
samvinnuhreyfingin sér að-
stöðu til að færa út kvíarnar
og gera íslenzkt atvinnulíf
algerlega óháð útlendum
skipaeigendum að þessu leyti
á fáum árum. En hverjir eru
það þá sem berjast eins og
óðir væru gegn því að sam-
vinnuhreyfingin, og þjóðin
öll, fái að njóta ávaxtanna
af þessu framtaki? Eru það
kartski „haftapostularnir“,
sem íhaldsblöðin eru stund-
um að tala um? í s. 1. viku
birtust þessir haftapostular
þjóðinni í ræðustól á Alþingi,
hver um annan þveran. Þar
voru Bjarni Benediktsson,
Ingólfur Jónsson, Jóhann
Hafstein og fleiri slíkir tals-
menn „framtaks og heil-
brigðrar samkeppni“ eða hitt
þó heldur. Daginn þann
mæltu þeir óspart fyrir aukn
um ríkisafskiptum, höftum,
boðum og bönnum.
ÞEGAR MENN íhuga
þessi dæmi — og auðvelt er
að grípa mörg fleiri af blöð-
um samtímasögunnar —
vaknar sú spurning, hvað
hafi eiginlega komið fyrir
hinn gamla íhaldsflokk Jóns
Þorlákssonar; hvað hefir orð
ið um stefnumálin, sem í
upphafi voru letruð á fána
flokksins? Því er fljótsvarað.
Ævintýramennska eiginhags
munanna hefur á seinni tím
•um algerlegí^ ráðSð stefn-
unni. Gömul vígorð eru löngu
orðin innantómt glamur, sem
enginn tekur mark á. í raun
og sannleika eru engir meiri
haftapostular í þjóðfélaginu
en foringjar Sjálfstæðisfl. —
En þau höft, sem þeir vilja
að gildi, er versta tegund
hafta sem til er. Með þeim
er ekki stefnt að auknum
jöfnuði í þjóðfélaginu, held
ur að verndun sérhagsmuna
— útilokun samkeppni.
Hvar sem gustur sam-
keppni fer að næða um sér-
hagsmunina og gróðabrall-
ið, er óðara skellt í lás eins
og bæjarstjórnaríhaldið gerði
1 tryggingamálunum. Þetta
minnir á þá staðreynd, að
Sjálfstœðisflokkurinn hefur
enga hugsjónastefnu. Allt
hans strit er miðað við að
halda völdum og opnum
gróðalindum. Það er öll hans
saga í seinni tíð.
Veðurspá og Iífsreynsla
FORMLEGRI myndun
ríkisstjórnarinnar lauk á
laugardegi, en sunnudaginn
næsta á eftir fóru Sjálfstæð
isforingjarnir með liðssafn-
að upp í Borgarfjörð og
höfðu mót í Húsafellsskógi.
Þá var drungalegt veður. —
Bjarni Benediktsson ávarp-
aði liðsmenn. Sagði, aö það
væri eins með veðrið og
stjórnmálin. Nú væri skýja-
þykkni vfir Borgarfiröi og
vond ríkisstjórn í Reykjavík.
En brátt myndi sól skína á
héraöið á ný og veldissól
þeirra Ólafs aftur ljóma í
Reykjavík. Menn gerðu góð-
an róm að þessari veðurspá,
einkum peningakóngar. Og
Morgunblaðið var í kosninga
flíkum fram á jólaföstu. —
Frá embættistökunni í Washington s. I. þriðjudag. Warren forseti hæstaréttar yzt t. v.( Nixon er yzt t. h.
andaríkjanha
Aukín framför og upplýsing í Rússlandi greiðir
veg bættum sambúíarháttum sagtii forsetinn,
og het þeim, sem biggja vildu, óeigingjarnri
hjálp Bandaríkjanna
Snemma í þessari viku hófst
annað k.iörtímabil Eisenhowers
forseta Banilaríkjanna, og hann
sór embættiseið sinn við hátíð-
lega athöfn í Hvítahúsinu. Við
það tækifæri flutti liann ávarp
til þjóðar sinnar. Eisenliower
flytur ekki aftur ræðu við slíkt
tækifæri. Jafnvel þótt aldur og
heilsa leyfðu honum að þjóna
lengur forsetaembætti en þetta
kjörtímabil, bannar stjórnarskrá
in það. Það er því ástæða til að
Ieggja eyru við orðum þessa
merka manns við svo liátíðlegt
og sögulegt tækifæri.
Fullveldið engin
verzlunarvara
Hann talaði um það hlutverk
Bandaríkjanna, að „létta oki ótt-
ans og vopnanna af öxlum mann-
kynsins". Áheyrendur hans klöpp-
uðu honum lof í lófa, er hann
sagði: „Búdapest er ekki lengur
aðeins nafn á borg, það er héðan
í frá nýtt lýsandi tákn þéirrar
þrár mannsins að vera frjáls“. —
Síðar í ræðu sinni sagði hann:
„ . . . Vér metum mikils vináttu-
bönd við allar þjóðir, sem eru og
vilja vera frjálsar. Vér virðum
sjálfstæði þeirra. Og ef þær æskja
hjálpar okkar á stund neyðar og
hættu, geta þær hlotið hana, án
þess að niðurlægja sig, því að vér
leitumst ekki frekar eftir að kaupa
fullveldi þeirra en selja vort eigið
fullveldi. Fullveldi er aldrei verzl-
unarvara í meðal frjálsra manna“.
Valdastreituhríðin lagðist sí-
fellt dimm á glugga Morgun-
blaðshallarinnar þótt aðrir
landsmenn spókuðu sig í góð
viðrum haustsins.
SVO LEIÐ árið og það
varð loksins Ijóst, að lítill
spámaöur hafði talað í Húsa
fellsskógi. Það var engra
veðrabreytinga von í stjórn-
málunum. Við þá lífsreynslu
varð veðurspámanni að oröi
í blaði sínu 25. þ.m.:.Það
. . . er mesti misskilningur
. . . að Sjálfstæðisflokkurinn
hafi verið mjög hryggur yfir
því að yfirgefa ráðherrastóla
sína . . . “ Hefði ekki verið
betra að orða þetta öðruvísi,
en halda samt hinni sönnu
merkingu? T.d. svona:
„Hart er að veröa að híma
undir vegg
og hafa verið gæðingur-
inn bezti“,
eins og þjóðskáldið kvað. En
enn má æfa þennan hersöng
í liði peningafurstanna fyrir
næsta útifund.
Klofinn heimur
Forsetinn minnti Bandaríkja-
menn á, að bótt þeir lifðu við alls-
nægtir, væri veröldin öll í meiri
hættu en nokkru sinni fyrr. Hann
taldi hinn alþjóðlega kommúnisma
ógna heimsfriðinum og vera það
afl, sem legði fjötra á einstaklinga
og þjóðir, en hann mælti vingjarn-
legum orðum til rússnesku þjóðar
innar og kvaðst fagna hverju af-
reki hennar til aukinnar menning
ar og velmegunar, því að þau færðu
mannheim nær friði. Hann óskaði
þess, að hún fengi að njóta frelsis
og uppskera ávöxt erfiðis síns.
„í hjarta Evrópu er Þýzkalandi
hörmulega sundurskipt og raunar
er öll álfan hlutuð sundur; já, all-
ur heimurinn sundur skilinn. Það
sem skilur er kommúnismi og það
afl, sem hann ræður yfir. Við
þessar aðstæður er það slcylda
Bandaríkjanna“, sagði hann, „að
vinna að því að fá frið með rétt-
læti í heimi, sem virðir siðalög-
mál. Friðurinn, sem vér sækjumst
eftir, sprettur aldrei af ótta einum
saman. Hann verður að standa föst
um fótum í lífi þjóðanna. Það verð
ur að ríkja réttlæti, sem allar þjóð
ir finna að ríkir og skilja, því að
án réttlætis getur veröldin aldrei
kynnst öðrum friði en óstöðugu
vopnahléi. í gildi verða að vera
Fargjöld námsmanna.
í BRÉFI frá P. S. er rætt um
skatta skipafélaga og fargjöld
námsmanna og segir m.a. á þessa
leið: „Nýlega las ég í blaði ykk-
ar, að Eimskipafélag fslands væri
hætt að láta ákveðna tölu far-
miða til Menntamálaráðs, til út-
hlutunar til námsmanna. Eftir
að skattfrelsinu lauk, hafi félag-
ið lcippt að sér hendinni. Virðist
því, sem farmiðar þessir hafi
verið nokkurs konar friðþæging-
argjald til þjóðfélagsins, og finnst
manni satt að segja. að heidur
hafi orðið snöggt um gjaldið er
það var afnumið jafnsnemma og
skattfrelsið. Eða voru eigendur
Eimskipafélagsins svo vissir um,
að reikningar þeirra og þjóðfé-
lagsins væri svona hníf jafnir?
Hvað sem um það er, blasir nú
við, að þessi fríðindi til náms-
manna, sem lengi hafa gilt og
orðið mörgum að liði, eru úr
sögunni".
Málið endurvakið.
ENN SEGIR P. S.: „Líklega ber
að skilja þetta svo, að þar með
sé úti um ókeypis ferð heim frá
námi fyrir námsmenn, eftir
langa útivist. En ég get ekki sætt
mig við að málinu sé þar með
lokið. Ég vil endurvekja það. Ég
teldi rétt að athugað væri, hvort
lög, sent allar þjó'ðir virð'a, því a<J
án slíkra laga getur heimurintt
aldrei eignast annað en það auma
réttlæti, sem einkennist af misk-
unn hins sterka gagnvart hinuna
veikburða.
Efling Sameinuðu
þjóðanna '
„En þau lög, er vér sækjumst
eftir, innibinda frelsi og treýsta
jafnrétti meðal þjóðanna, hvort
sem þær eru smáar eða stórar“.
í framhaldi af þessu taldi forset-
inn að Bandaríkin yrðu að standa
gegn þeim, sem vildu stjórha me3
valdbeitingu; og efla öryggi ann-
arra og lina þjáningar annarra
þjóða. Ilann hét því, að Banda«
ríkin mundu af alefli styðja við«
leitni Sameinuðu þjóðanna til að
skapa viðunandi sambúðarhætti
þjóðanna, og fullyrti, að slíkt tak«
mark væri óeigingjarnt og miðað
við framtíðarheill alls mannkyns.
Ræðu forsetans þefir verið vel tek
ið á Vesturlöndum. Fróðlegt er
t. d. að sjá ummæli „Manehester
Guardian" um efni hennar og
stöðu forsetans í heimi samtímans.
Blaðið segir m. a. í íitstjórnar*
grein s. 1. þriðjudag: ^
Litið til baka
Orð Eisenhowers voru háfleyg
og ekki hnitmiðuð, en ekkert slíkt
skyldi þó dylja fyrir mönnuitt
gildi þess, sem sagt var. Til þesg
að meta það ættu menn að Iíta
4 ár til baka. Þá lá við þorð a9
(Framhald á 8. síðu.)
Eimskipafélagið og önnur skipa«
félög, væru ekki til viðtals um
ákveðna tölu farmiða fyrir vægt
gjald. Yrði hið opinbera þá að
inna það af hendi, en fela Mennta
málaráði eða ánnarri stofnun
úthlutun sem áður. Væri eðlilég-
ast að slík úthlutun væri gerð aí
þeim aðila, sem hefir með hönd-
um námsstyrkjaúthlutun yfir-
leitt. Sams konar samningavið-
ræður ætti að taka upp við flug-
félögin. Þessi fargjöld hafa á
liðnum árum orðið mörgu náms-
fólki að miklu liði, eins og ýms-
um menntamönnum og listamönn
um, sem þeirra hafa notið. Er
veruleg eftirsjá að því, að þetta
fyrirkomulag skuli nú úr sög-
unni og sýnist mér einsætt, a3
finna verði einhverja aðra lausn".
Námsmenn fá afslátt.
í FRAMHALDI af þessu bréfi P.
S., þar sem hreyft.er góðu máli,
má minna á, að hámsménn fá
afslátt af fargjöldum, a. m. k.
munu flugfélögin flytja þá heim
með einhverjum sérstökum kjör-
um. En hitt er rétt, að þau hlunn
indi, sem Eimskipafélagið lét í
té, eru afnumin og fuku jafn-
snemma skattfrelsinu. Er ástæða
til að athuga, hvort ekki er unnt
að halda þessum ferðastyrkjum
áfram árlega, þótt til þess verðl
nú að finna aðrar leiðir. - Flnnutl
VAÐSromN i