Tíminn - 27.01.1957, Blaðsíða 7

TÍMINN; sunnudaginn 27. janúar 1957.
SKRIFAÐ 00 SKRAFAÐ
Alþingi heíur störf ao nýju — Vinna þingmanna við undirbúning mála — Frumvarpið um sölu
og útflutning sjávarafurSa — Yfirsjón Ingclfs Jónssonar — Bíræfni íhaldsmanna í oliumálun-
um — Ömurlegur viðskilnaður stjórnar Ólafs Thors í lánsfjármálunum — Efling togaraflot-
ans og vanræksla fyrrv. sjávarútvegsmálaráðherra — Faxaverksmiðjan og Háahlíð
Alþingi hóf störf sín að nýju á
mánudaginn var. Meðal þess, er
síðan hefir gerzt þar markverðast,
er það, að ríkisstjórnin hefir lagt
fram frumvarp um fisksölumálin
og umræður hafa farið fram um
olíumálin vegna fyrirspurnar frá
S j álf stæðism önnum.
Aðalstarf þingsins síðan það
kom samgn hefir verið fólgið í
því að vinna að undirbúningi
ýmsra stórmála, sem síðar verða
lögð fram. >Iá þar tilnefna end-
urskoðun bankalöggjafarinnar og
liúsnæðislaganna. Ríkisstjórnin
undirbýr nú frumvörp um þessi
mál og hefir eðlilega samráð um
þau við flokká sína áður en þau
eru lögð fyrir þingið. Það hefir
verið venja um langt skeið, að
þingmenn vinna þannig að und-
irbúningi þingmála áður en þau
koma formlega fyrir þingið. Þess
vegna má ekki dæma þingstörf-
in eftir því, þótt iðulega gerist
ekki mikið á þingfundunum sjálf
um. Þmgmenn eru oft búnir að
vinna meginstarfið við undirbún-
ing málanna áður en þau koma
til meðferðar þar.
Þá hefir fjárveitinganefnd að
sjálfsögðú hafið vinnu sína við
fjárlögin og er þár um margþætt
og vandasamt starf að ræða.
Af öðrum málum en þeim, scm
þegar hafa verið nefnd og verið
er að undirbúá, má sérstaklega
nefna aukna aðstoð, sem ráðgert
er að velta tíl þeirra býla, þar sem
ræktun e'r skammt á veg komin.
Hér er um mikið nauðsynjamál að
ræðá. Framsóknarflokkurinn hef-
Ú' æj.Qg gtutt. að þýí á undanförn-
um árum, að aðstoð við þessi býli
liefir verið aukin, en meira þarf
þó til, ef duga skal. Þess vegna
fól seinasta flokksþing Framsókn-
armanna þingflokki og miðstjórn
að beita sér fyrir framgangi þess.
Utflutningsmál
sjávarútvegsins
Eins og áður segir, var í sein-
ustu viku lagt fi-am á Alþingi
stjórnarfrumvarp um sölu og út-
flutning sjávarafurða. Aðalcfni
þess frumvarps er að fela þriggja
manna nefnd það vald, sem sjáv-
arútvegsmálaráðherra hefir nú til
að veita útflutningsleyfi og til að
liafa eftirlit með útflutningsverzl-
uninni. Að ýmsu levti er þó nefnd
inni vgitt meira vald til að fylgj-
ast með.starfi úlflytjenda en ráð-
lierra hefir nú, og til þess að
binda útflutningsleyfi vissum skil-
yrðum.
Með þeirri lagasetnixigu, sem
liér er fyrirhuguð, er sköpuð að'-
staða til þess að koma fram end-
urbótum á fiskverzluninni. ,Tafn-
framt á svo þetta nýja fyrir-
komulag að geta stuðlað að því
að útrýnxa bæði réttmætri og
rangri tortryggni, sem a'ð undan-
förnu hefir ríkt í sambaxidi við
þessi mál. Mikið fer þetta þó að
sjálfsögðú eftir því, livernig val
útflutningsnefndar og starf henn
ar tekst.
Það fyrirkomulag, sern hér urn
ræðir, er á ýnisan hátt svipað því,
sem Norðxnenn hafa komið á hjá
sér.
Svo virðist, sern Sjálfstæðis-
flokkurinn ætli aö laka þessu máli
illa. Óttast liann vafalaust um
ýms hreiður, sem hann liefir kom-
ið upp fyrir gæðinga sína í sam-
bandi við fisksöluna. Þessi hreið-
ur hefir hann m. a. byggt upp í
skjóli þess valds. sem sjávarútvegs
málaráðherra liefir haft undan-
farið til að veita útflutningsleyfi,
en sjávarúivegsmálaráðherra hcf-
ir verið úr hópi Sjálfstæðisflokks-
ins lengstum undanfarið. Sú
Hinn nýi togari NorSfirðinga, Gerpir. Mörg s!ik skip gætu nú verið að koma til landsins, ef fyrrv. sjávarútvegs-
málaráðherra hefði ekki verið fullkomlega áhugalaus um endurnýjun og eflingu togaraflotans.
reynsla sannar, að það er til bóta
að hafa ekki þetta mikla vald í
höndum eins manns, er getur not-
að það til framdráttar vissum gæð-
ingum.
Glópska Ingólls
Sjálfstæðismenn reyna enn að
halda áfram rógsherferðinni gegn
Hamrafelli. M. a. gerðu þeir það í
þinginu í seinustu viku í sambandi
við fyrirspurnir, er þeir gerðu um
olíumálin. Þeir riðu þó ekki feit-
um gelti frá þeim umræðum frem-
ur en fyrri daginn, heldur stend-
ur nú hlutur þeirra miklu verr
eftir en áður.
Það glopraðist nefnilega upp
úr Ingólfi Jónssyni, að hann
liefði getað meðan liann var við-
skiptamálaráðherra, samið um
olíufiutninga íil alllangs tíma
fyrir 60 shillinga tonnið, en
heimsmarkaðsverðið cr ísú 220
shillingar og verða Islendisigar
nú að greiða það flutningsgjald
fyrir þá olíu, sem Hasnrafell flyt
ur ekki. Ingólfur hafði esiga aðra
afsökun fyrir því að taka ekki
þessu tilboði en þá, að hann
hefði ekki viljað gera það vegna
Hamrafells, þ. e, að hasm hafi
viljað skapa ííassxrafelli aðstöðu
til að taka lxærra verð fyrir
flutningana en útlendingar buðu!
Óhætt er að fulíyrða, að nú
muni hlegið um land allt að þess-
ari skýringu Ingólfs, þegar menn
gera sér jafnframt grein fýiir,
hve velviljaðir Sjálfstæðismenn
lsafa verið og eru Hamrafells-
kaupunum!
I Vegna glópsku Ingólfs verða fs-
lendingar nú að boi'ga 160 shill-
ingum meira fyrir hvert tonn,
sem útlend skip flytja tii landsins
en þurft hefði, ef Ingólfur hefði
tekið umræddu tilboði. Ráðheixa-
dómur Ingólfs hefir því .reynst
þjoðinni dýrkeyptur, enda furð-
aði marga á því á sinni tíð, að
Sjálfstæðisflokkurinn skyldi ekki
lelja sig hafa öðrum hæfari manni
! á að skipa til þessa starfs. Því
furðulega vali réði vitanlega fyrst
og fremst óbrigðul þjónustusemi
Ingólfs við Ólaf Thors, er taldi sig
þurfa að cndurgjalda honum það
eins cg um tengdason eða mág
væri að ræða.
Bíræfni ihaldsforingjanna
Umræðurnar um olíumálið voru
•jafnfra.mt fróðlegar á fleiri hátt.
Þær sýndu það ljóslega, hve mik-
inn hagnað Hamrafellskaupin hafa
fært þjóðinni.
Flutningsgjaldið fyrir hvert
tonn af olíss, sem Haxxirafell
flytur til landsins, er 60 shill-
ingurn lægra en grei'ða þarf er-
lendum skipum. Þetta gerir það
að verkum, að olíuvexð er nú
lægra hér en í nágrannalöndun-
um, sem verða að búa við heims-
markaðsfarmffjöld, og hefir slíkt
ekki gerzt áður. Þá hafa verð-
lagsyfirvöldin staðið traustiegar
nú gegn verðhækkunarkröfum
olíufélaganna en noltkru sinni
fyrr og stuðlar það að sjálfsögðu
að því, hve hagstætt olíuverðið
er nú hér, miðað við önnur lönd.
Það sést vel á þessu, hve mik-
ið þjóðin tapar nú á því, að Eim-
skipafélagið og olíuhringarnir
hafa ekki haft framtak til að kaupa
olíuskip eins og S.Í.S., en þá væri
hún nú óháð heimsmarkaðs-
verðinu með öllu. Það sézt einnig
á þessu, hve mikið þjóðin hefir
grætt á því, að verðlagseftirlitið
er nú í traustari höndum en með-
an Sjálfstæðismenn gátu ráðið
verulega um framkvæmd þess.
Það þarf því meira en litla
bíræfni til þess hjá forkólfum
Sjálfstæðisflokksins, þegar þeir
reyna að gera sér olíumálin að
framdrátlarefni. Þar er treyst til
hins ítrasta á mátt blekkinganna
og dómgreindarskorts almennings.
StrandatSar fram-
kvæmdir
Það kemur alltaf betur og bet-
ur í Ijós, hve tínxabært það var
af Framsóknarmönnum að slíta
stjórnarsamstarfinu við Sjálfstæð-
isflokkinn á síðastl. ári og reyna
aðrar leiðir til viðreisnar efnahags
rnálurn landsnxanna. Svo fullkom-
lega var stjórn Ólafs Thors búin
að sigla þeim málum í sti'and.
Það má nú vera öllum ljóst,
livílík stöðvun vofði yfir útflutn-
ingsfraxnleiðslu landsinaiina, þeg
ar stjórn Ólafs lét af völduni,
þar sem þurft hefir að leggja á
hinar stórfelldustu álögur til að
tryggja áframhaldanrli rekstur
her.nar. IHiðstæð stöðvun vofði
jaínframt yfir flestum fram-
kvæmdum vegna þess, að búið
var að éta upp allt fáanlegt láns
fé innanlands og utan vcgna ó-
taksnarkaðrar og skipulagslausr-
ar fjárfestingar. Nær hvarvetna
blasa nú við nýbyrjaðar eða hálf
gex-ðar byggingaframkvæmdir op-
inberra aðila eða einstaklinga,
sem hafa stöðvast vegna lánsfjár
skorts. Það verður mikið og
vandasamt verk að fást við þann
vanda, sem gáleysi stjóinar Ól-
afs Thors hefir hér skapað.
Nokkur dæmi um
lánsfjárskortinn
Hér skal aðeins nefna nokkur
dæmi þess, hvei-nig viðskilnaður
stjórnar Ólafs Thors var í þessumj
efnum:
í Reykjavík einni vantar mörg
hundruð millj. kr. til að ljúka
þeim íbúðarbyggingum, sem þar
eru hafnar. Fjögurra millj. doll-
ara lán, sesn tekið var í Banda-
rikjunum um áramótin, fór allt
til að greiða bráðabirgðaskuld-
ir, sem stofnað hafði verið til
með framkvæmdum á síðastl. ári
af fyrrv. stjórn (rafvæðing dreif
býlisins, Ræktunarsjóður, Fisk-
veiðasjóður). Marga milijónatugi
vantar til að fullgera sements-
verksmiðjuna. Frystihús og fisk-
verkunarstöðvar eru stöðvaðar
víða um land og vantar nxilljóna-
tugi til að Ijúka þessum fram-
kvæmdum. Ekkert fé er fyrir
hendi til að lialda áfram rafvæð-
ingu dreifbýlisins. Þi'iggja ára
leit að lánsfé til að gera lxina
fyrii'huguðu Sogsvirkjun reynd-
ist árangurslaus fyrir stjórn ÓI-
afs Thors. Ekkert fé er fyrir
hendi til hinna fyrirliuguðu tog-
arakaupa. Þannig mætti lengi
telja.
Taumlaus fjárfesting og ill
meðferð fjármuna eru aðalorsak-
ir þess, hve fullkomið sti'and beið
franxundan í þessum efnum, þeg-
ar stjórn Ólafs Thors hrökklaðist
frá völdum. Á þessum sviðunx bíð-
ur núv. ríkisstjórnar hið torleyst-
asta starf innanlands og utan, ef
ekki á að korna til alvai'legustu
stöðvunar og kreppu í þjóðlifinu.
Aukning togaraílotans
í fyrri viku kom til Norðfjai’ð-
ar stærsla og fullkomnasta skip
íslenzka togaraflotans. Ef vel hefði
átt að vera, hefðu mörg slík skip
átt að vera að koma til landsins
um þessar mundir. Víða út um land
veltur nú afkonxa stórra þorpa og
héraða á því, að þangað komi slík
skip og skapi þar bætt afkomu-
skilyrði.
Því miður verður þessu ekki
þannig háttað. f öll þau sex ár,
sem form. Sjálfstæðisflokksins
var sjávarútvegsmálaráðherra
eða frá 1949—’53, var ekkert gert
til að endurnýja togaraflotann
fyrir atbeina þess ráðuneytis, er
átti þó fyrst og fremst að hafa
foi-göngu um það. Þar ríkti algert
áhugaleysi uin þau mál, meðan
hverskonar ónauðsynleg fjárfest-
ing átti sér stað. Þess vegna verða
margir útgerðarsíaðir lit um land
að bíða lengi enn, án þess að fá
úrlausn í þessum efnum.
Það var eitt af fyrstu verkum
núverandi ríkisstjórnar að hefjast
handa um endurnýjun og aukn-
ingu togaraflotans. Hún setti sér
það takmark, að aflað verði 15
nýrra togara næstu árin. Þá fyrst
rumskuðu Sjálfstæðismenn og báru
fram tillögu um kaup á 20 togur-
um! Með slíkri sýndartillögu, sem
flutt er þegar þeir eru komnir í
stjórnarandstöðu, á að bæta fyrir
sex ára svefn flokksformannsins.
Það tekst ekki. Sex ára svefn
formanns Sjálfstæðisfl. varðandi
þessi mál, er meira en næg sönn-
un þess, hve lítið er að marka
skraf íhaldsforkólfanna, þegar þeir
eru að lýsa áhuga sínum fyrir
eflingu sjávarútvegsins.
Faxi og Háahlið
Það er auðséð, að það tekur nú
að styttast til næstu bæjarstjórnar
kosninga. íhaldsmeirihlutinn sem
stjórnar Reykjavíkurbæ, er farinn
að rumska varðandi ýmis fram-
faramál bæjarins. Þannig er hann
byrjaður á nokkrum íbúðabygg-
ingum, er alveg gleymdist að vinna
að tvö fyrstu ár kjörtímabilsins,
og nú nýlega samþykkti hann að
beita sér fyrir byggingu hrað-
fi’ystihúss. Þá eru horfur á, að
hitaveita komist í Hlíðarhverfið
fyrir kosningar næsta vetur.
Vart fer þó hjá því, að kjós-
endur átti sig á því, að allar eru
þessar framkvæmdir minni í
sniðum og síðar á ferð en vera
skyldi. Til þess liggja líka aug-
Ijósar ástæður. Bæjarstjórnar-
meirililutinn lætur sér fyrst og
fremst umhugað um að hlynna
að hag hinna utvöldu í Sjálf-
stæðisflokknum. Faxaverksmiðj-
an er eitt dæmið um það, en þar
hefir tugum millj. kr. af fé, er
nota hefði mátt til þarfra fram-
kvæmda, verið fest I brask
spekúlanta, sem ætlar að reynast
misheppnað með öllu. Ef spekú-
lantar þessir væru ekki liáttsett-
ir í Sjálfstæðisflokknum, hefðu
bænum aldrei dottið í hug að
leggja fé í þetta áhættufyrirtæki.
Annað dæmi er Háahlíð, þar sem
gæðingar Sjálfstæðisflokksins
fengu að byggja áður en nauð-
synlegustu mælingum var lokið,
og á það eftir að valda bænum
milljóna útgjöldum, ef bæjar-
stjórnarmeirihlutinn verður sá
sami áfram.
Það er annars ekkert nýtt,
þar senx einn flokkur fer lengi
með stjórn, að þar þróist sú mis
notkun og klíkuskapur, er ein-
kennir stjórn Reykjavíkurbæjar.
Því eru umskipti orðin þar nauð-
synleg. Alveg eins og andstæðing
ar íhaldsins geta nú komið sér sam
an um að tryggja landinu betri
stjórn en meðan Sjálfstæðisfl.
tók þátt í henni, eiga þeir að
geta komið, sér saman um að
tryggja Reykjavík nýja og betri
stjórn eftir næstu bæjarstjórnar-
kosningar.