Tíminn - 26.02.1957, Blaðsíða 2

2
TÍMINN, þriðjudaginn 26. felirúar 1957,
í Sijórnarírv. um landnám og rækiun
(Framh. af 1. síöu).
iuu hafa dregizt aftur úr við ný-
ræktina, og hætt við, að ekki
verði almennt bót á því ráðin
íiema til komi stuðningur og for-
usta af þjóðfélagsins hálfu um-
fram það, sem verið hefir. Þá
. «r og gert ráð fyrir að hækka
ríkisframlög til hinnar almennu
nýbýlastarfsemi til verulegra
muna og þá m. a. að greiða nokk
urt framlag, óendurkræft, til í-
búðarhúsa á nýbýium, sein ekki
er gert ráð fyrir í gildandi lög-
gjöf. Ef frv. verður að lögum,
hækka föst framliig ríkisins til
landnáms (nýbýla) og túnauka
samtals um 8—9 millj. kr. á ári
um nánar tiltekinn tíma.“
ÁætlaS framlag
tii ræktunar
„Lagt er til, að árlegt framlag
ríkisins til ræktunarframkvæmda
í byggðahverfum og nýbýlum ut-
an byggðahverfa verði hækkað
úr 2Vá milj. kr. upp í 5 milj. kr.
og sé greitt fram til ársins 1981
í stað 1967. Verðlag hefir
breytzt, og gert er ráð fyrir meiri
ræktun en ráð er fyrir gert nú,
í nýbýlalögunum. Nauðsynlegt er
; að gera áætlanir fram í tímann,
byggðar á fyrirfram tryggðu rík-
• isframlagi.“
Skilyrði fyrir fjárhagsaðstoð
' í 14. grein eru ákvæði um skil-
yrði fyrir fjárhagsaðstoð og er
• greinin á þessa leið:
1. Til stofnunar nýbýla, sem hafa
landumráð og búrekstrarskil-
yrði, sem að lögum gilda um
stærð lögbýla, að fengnu leyfi
’ nýbýlastjórnar til nýbýlastofn-
unar, þó þannig:
a. Að ræktanlegt land til tún
ræktar, garðræktar eða akur-
! yrkju sé minnst 25 ha á ein-
; staklingsnýbýlum og býlum í
byggðahverfum.
b. Að því fylgi beitland, sem
■' að dómi nýbýlastjórnar er full-
■•' nægjandi með tilliti til þeirra
búgreina, sem telja má, að hag-
kvæmt verði að hafa á býlun-
um og með hliðsjón af mögu-
leikum til beitiræktar á því
landi.
SL Ef íveir eða fleiri bændur
stofna til búskapar á sömu jörð
með því að reka á henni félags
bú, í stað þess að stofna á henni
nýbýli, er heimilt að veita þeim
aðstoð til ræktunar og bygg-
inga þannig, að um sömu að-
stoð til bændafjölgunar sé að
ræða og veita bæri, ef nýbýla-
menn ættu í hlut. Það er skil-
yrði fyrir slíkri aðstoð, að á-
búendur hafi með sér samn-
ingsbundna samvinnu um bú-
reksturinn, eftir því sem nánar
verður ákveðið í reglugerð.
3. Til þess að endurreisa byggð á
eyðijörðum og koma í veg fyrir,
að jarðir fari í eyði, enda hafi
jarðirnar eigi lakari skilyrði til
búrekstrar en krafizt er fyrir
nýbýli samkv. lögum þessum m.
a. að því er varðar landsstærð
og ræktunarhæfi lands.
4. Til garðyrkjubýla, er hafa
minnst 2 ha lands til ræktunar
og umráða jarðhita til gróður-
húsaræktunar, er svari til þess,
er þarf til að fullnægja hita-
þörf 1000 m2 flatarmáls í gróð-
urhúsi og 500 m2 'flatarmáls
vermireita, enda svari hitamagn
til minnst 1 sek./lítra af 85°
heitu vatni á C. Slíkum býlum
má því aðeins veita framlags-
og lánaréttindi, að þau séu ut-
an takmarka skipulagðra svæða
kaupstaða, kauptúna eða sveita-
þorpa.
5. Til smábýla í sveitum fyrir þá,
er aðalatvinnu hafa af iðnaði
eða handverki eða gegna föst-
um störfum í almenningsþágu,
enda eigi þeir umráð a. m. k.
6 ha ræktunarhæfs lands og til-
svarandi beitarréttindi miðað
við þær búgreinar, sem arðvæn-
legastar teljast á staðnum.
Greinargerð um ákvæði
14. gr.
Lágmark ræktanlegs lands til
túnræktar, garðræktar eða akur-
yrkju er nú sett 25 ha., var áður
12 ha. á býli. Segir í greinargerð-
inni að þetta ákvæði sé sett vegna
jþess að reynsla hafi sýnt að býli,
sem ekki er nema 12 ha. ræktan-
legt land, liafi of litla útfærslu-
möguleika. Þá er gert ráð fyrir
að beitilönd verði í hlutfalli við
ræktanlegt land.
Um önnur ákvæði þessarar
greina segir svo í greinargerðinni:
„í 2. tölulið er algert nýmæli.
í lögunum hefur verið heim-
ild um byggðafélög. Hún hef-
ur aldrei komið til fram-
kvæmda. Heimildarákvæðin
eru því felld niður, af því að
ekki eru taldar líkur til, að
þau komi til framkvæmda, sbr.
skýringu við 11. gr. Hins veg-
ar vill nefndin, að heimild sé
til, að nýbýlastjórn geti veitt
þeim mönnum fjárhagslegan
stuðning á sama hátt og nýbýla
mönnum, sem vilja búa félags
bui á sömu jörð, í stað þess að
skipta henni í nýbýli. Telur
nefndin möguleika á því, að
fjölskyldur og venzlafólk geti
á þann hátt haldið saman og
fullnotað jörð sína, án þess að
fá aðfengið vinnuafl, sem nú
á tímum er bæði dýrt og lítt
fáanlegt. Með þeim hætti eru
auknir möguleikar að standa
undir kostnaði við fullkominn
vélakost, sem mörgum smá-
bændum og einyrkjum er alveg
um megn. Hver bóndi, sem í
félaginu er, getur átt ákveðinn
hlut í jörðinni, þó henni sé ekki
skipt. Einnig getur hver þeirra
sem er haft sérstakt heimilis-
hald, ef húsakostur leyfir, enda
þótt búreksturinn sjálfur sé
í félagi. Með þessu yrðu eigi
meiru til kostað en ef hlutað-
eigandi menn stofna hver sitt
nýbýli, en að sjálfsögðu er eigi
til þess ætlazt, að styrkur sé
veittur nema út á bændafjölg-
unina. Gæti þetta fyrirkomulag
haft í för með sér bæði minni
rekstrarkostnað og lægri stofn
kostnað, og búskaparstörfin orð
ið viðráðanlegri en ef um ein-
yrkja er að ræða á aðskildum
búum.
3. töluliður fjallar um endur
byggingu á eyðijörðum og ráð-
stafanir til þess að koma í veg
fyrir, að jarðir fari í eyði. Er
hér um að ræða viðfangsefni,
sem gefa þarf gaum jafnhliða
nýbýlafjölguninni, enda getur
stundum verið mun ódýrara að
koma í veg fyrir að jörð fari í
eyði en að stofna nýbýli.
4. töluliður. Hér er um ný-
mæli að ræða. í þessum lið
eru ákvæði um, að garðyrkju-
býli, sem hafa minnst 2 ha. af
landi og 1 sek./lítra af 85° C.
heitu vatni, geti fengið fram-
lags- og lánaréttindi, ef þau
liggja utan takmarka skipu-
lagðra svæða, þorpa og kaup-
staða. Nefndin lítur svo á, að
hér komi heita vatnið í staðinn
fyrir landsstærðina og að öll
sanngirni mæli með því, að
þessi býli njóti svipaðra hlunn
inda og önnur nýbýli.
5. töluliður. Um þennan lið
er svipað að segja og 4. lið.
í honum er lagt til, að hand-
verksmenn eða aðrir, sem
gegna þjónustustörfum í al-
menningsþágu, geti fengið
stuðning til nýbýlastofnunar,
þó þeir hafi ekki nema 6 ha.
af ræktanlegu landi og beiti-
land fyrir þann bústofn, sem
hægt er að fullfleyta vetrar-
langt á fóðri, sem fæst af þessu
landi fullræktuðu. í sveitum
er orðið tilfinnanlega fátt af
handverksmönnum, en mikil at
vinna fyrir þá þar. Það er því
full nauðsyn að styðja að þvi,
að smiðir og aðrir handverks-
menn setjist að í sveitum og
stundi atvinnu sína þar sam-
hliða smábúskap.
24 milj. á 5 árum
í 41. grein frumvarpsins er á-
kveðið að ríkissjóður leggi fram
4 millj. á yfirstandandi ári og
síðan 5 millj. á ári, næstu 4 árin
til þess, sem í greinargerðinni er
nefnt „stærsta nýmæli frumvarps
ins“, en það er áætlunin um stuðn
ing við þær jarðir sem hafa of
litla ræktun, og hafa dregizt aftur
úr. Segir, að ekki sé enn full-
kunnugt um fjölda þessara jarða,
eða hve marga ha. af túni þarf
að rækta, en þó er talið að veru-
legt átak að settu marki megi
Fjölmenni sétti fund Framsóknar-
félags Reykjavíkur á sunnudaginn
Alþingismenn fluttu ágætr ræíur um þingstörf,
atvinnumál og fjármál
Framsóknarfélag Reykjavíkur hélt félagsfund 1 Tjarnar-
kaffi s. 1. sunnudag og hófst hann kl. 2 e. h. Formaður fé-
lag'sins, Hjörtur Hjartar, setti fundinn og nefndi til fund-
arstjóra Sigurjón Guðmundsson, framkv.stj. og til fundar-
ritara Jón Kristgeirsson, kennara. Var fundurinn mjög fjöl-
sóttur.
og nauðsyn þess, að taka þau mál
föstum tökum. En aðalefni ræðu
hans, sem var mjög glögg og ýtar-
leg, var um störf fjárveitinganefnd
ar Alþingis. Ræddi hann marga
Umræðuefni fundarins var þing-
mál. Frummælendur voru alþingis
mennirnir Gísli Guðmundsson og
Halldór Sigurðsson.
Ræður frummælenda.
Gísli Guðmundsson ræddi störf
Alþingis og drap á helztu mál, er
þingið hefir haft til meðferðar.
Alls hafa nú verið tekin fyrir 120
mál, 20 lög hafa verið afgreidd,
þar af 13 fyrir áramót og þeirra
meðal stórmál, sem stundum hafa
reynzt tafsöm á þingi, ráðstafanir
vegna framleiðslu- og efnahags-
mála.
Síðan ræddi Gísli Guðmundsson
um aðgerðir til styrktar atvinnulíf
inu, einkum skipakaup og ríkisút-
gerð togara, og svo hið nýja frum-
varp um landnám, ræktun og bygg
ingar í sveitum og drap á ýmis
fleiri mál. Verður raíða hans nán-
ar rakin hér í blaðinu á morgun.
Halldór Sigurðsson ræddi um
viðhorfin í dýrtíðar- og fjármálum
liði fjárlaga og útskýrði og gerði
grein fyrir þeim hækkunum, sem
nú verða á fjárlagafrv. og skýrði
þær. Kom í Ijós, að margar þeirra
eru bein afleiðing lagasetningar á
fyrri árum.
Var af fundarmönnum gerður
mjög góður rómur að máli beggja
frummælenda.
Að loknum ræðum framsögu-
manna hófust frjálsar umræður og
tóku þessir menn til máls: Krist-
ján Friðriksson, Björn Gpðmunds-
son, Sigurjón Guðmundsson, Hann-
es Pálsson, Guðmundur Þorsteins-
son frá Lundi, Jón Ivarsson og
Magnús Magnússon. I lok fundar-
ins svöruðu framsögumenn fram-
komnum fyrirspurnum.
Fundur þessi var mjög ánægju-
legur og allmargir menn gengu í
félagið á fundinum.
gera með ákvæðum þessa frv. og
þeim fjárframlögum, sem það ger
ir ráð fyrir.
Framlög til byggingasjóðs
og ræktunarsjóðs gerS
óafturkræf
í greinargerðinni er þetta tek-
ið fram um fyrirætlanir ríkis-
stjórnarinnar um framlög til bygg
ingarsjóðs og ræktunarsjóðs:
„Við meðferð fjárlaga fyrir
árið 1957 hefur af hálfu ríkis
stjórnarinnar verið lagt til, að
heimilað verði að breyta í ó-
afturkræft framlag stofnláni
Byggingasjóðs samkvæmt
skuldabréfi, útgefnu 21. apríl
1948, að upphæð kr. 4.329000.
00. Á komandi árum mun
þurfa að gera frekari ráðstaf-
anir til að auka eigið fé sjóðs-
ins eða jafna halla, sem verða
mun á rekstri hans, og þarf að
taka það til sérstakrar athugun
ar á sínum tíma. Þá hefur einn
ig við meðferð fjárlaga fyrir
árið 1957 verið lagt til af hálfu
ríkisstjórnarinnar,' að heimilað
verði að breyta í óafturkræft
framlag 22 millj. kr. láni til
Ræktunarsjóðs íslands af
greiðsluafgangi ríkissjóðs 1955
og sömuleiðis tveim stofnlán-
um samtals að upphæð samkv.
skuldabréfum kr. 10296250.00.
En rekstrarmöguleika Ræktun
arsjóðs þarf einnig að athuga
nánar á lcomandi árum. Sú
breyting, sem getið er hér að
framan, á ríkislánum til sjóð-
anna í óafturkræf framlög,
miðar að sjálfsögðu að því, að
létta vaxtabyrði sjóðanna frá
því, sem nú er.“
Mikill bálkur
Frumvarp það, sem hér er laus-
lega rætt um, er mikill bálkur.
Lögin um Ræktunarsjóð íslands
eru felld inn í frv.bálkinn óbreytt.
Þótti það til hagræðis að öll á-
kvæði um lán til framkvæmda í
sveitum sé að finna í sömu lögum.
Ætlast er til að frv. þetta verði
afgreitt sem lög á yfirstandandi
þingi.
Stjómmálamenn í Washington bjartsýn-
ir, að viðunandi málamiðlun fínnist
NTB—New NorK og London, 25. febr. — Fundi allsherj-
arþingsins um refsiaðgerðir gegn ísrael er halda átti í dag,
var enn frestað um óákveðinn tíma. Var þetta gert m. a. að
tilhlutan Hammarskjölds framkvæmdastjóra S. Þ., en hann
og Eban sendiherra ísraels sitja nú á fundum í New York.
í gærkvöldi ræddi sendiherrann í þrjár klst. við Dulles ut-
anríkisráðherra Bandaríkjanna. Flutti Eban nýjar tillögur
stjórnar sinnar. Fréttamenn segja, að Bandaríkin reyni að
tefja fvrir því að tillaga 6 Araba og Asíuríkja um refsiað-
gerðir komi til umræðu í þeirri von, að viðunandi málamiðl-
\un finnist.
unnar og yrði það þar um óákveð-
inn tíma. Um Akaba sagði forsæt-
ýsráðherrann að gilti svipuðu máli:
fsraelsmönnum bæri að fara brott
með her sinn, en jafnframt yrði
Akabaflói lýstur alþjóðleg siglinga
leið.
Eftir að Dulles hafði rætt við
Eban sendiherra, fór hann á fund
Eisenhowers forseta. Snérust við-
ræður þeirra um það, hversu langt
Bandaríkin treysta sér til að_ ganga
til móts við sjónarmið ■ ísraels-
manna, án þess að fyrirgera vin-
áttu sinni við Arabaríkin og þar
með ef til vill kippa fótunum
undan framkvæmd Eisenhower-á-
ætlunarinnar svonefndu. Að áliti
fréttamanna, voru stjórnmálamenn
í Washington bjartsýnir um að
takast myndi að miðla svo málum
I dag héldu áfram stöðug funda
höld fyrir luktum dyrum í aðal-
stöðvunum. Það er Lester Pearson
utanríkisráðherra Kanada, sem er
potturinn og pannan í þeim ráða-
gerðum og hefir hann lagt fram
málamiðlunartillögu, sem hann
reynir að fá alla aðila til fylgis
við. Ræddi hann m. a. lengi við Sir
Pierson Dixon aðalfulltrúa Breta
í dag.
Macmillan, forsætisráðherra
Breta lýsti á þingfundi í dag yfir
afstöðu brezku stjórnarinnar til
þessa máls. Kvað hann stjórnina
álíta, að ísraelsmönnum bæri að
hverfa brott frá Gaza með her
sinn gegn því, að S. Þ. tækju á-
byrgð á öryggi landamæra ísraels
á þessu svæði og jafnframt yrði
herlið frá S. Þ. sent til Gazaræm-" og finna viðunandi lausn.
Skuldir vegna harSinda
og þurrafúa
(Framh. af 1. síðu).
umsagna og álits hlutaðeigancli
sveitarstjórnar.
Þá er lagt til að ríkissjóður taki
að sér, eftir því, sem rannsókn
leiðir í ljós að þurfa þyki, greiðslu
á allt að 3,5 millj. kr. af lánum,
sem ríkissjóður er í ábyrgð fyrir
vegna þurrafúa í skipum.
Erindi húnaðarmálastj.
Framhald af 12. sfðu).
málastjóri á það, að horfast yrði
í augu við þá staðreynd, að margt
sveitafólk flytti brott til kaup-
staða, vegna starfa og annarra á-
stæðna. Þar þynntist því óhjá-
kvæmilega á bekkjum, ef ekkert
kæmi í skörðin. En það væri ekki
fjarstæða að ímynda sér, að sveit-
irnar gætu aftur sótt fólk í kaup-
staðina. Fólk vildi gjarnan skipta
um atvinnu og umhverfi, og það
hefir komið í Ijós, að ýmsir borgar
búar, t.d. í Reykjavík vilja gjarn-
an hefja búskap, sæju þeir sér
það fært og hefðu ástæður til.
Með aukinni fræðslustarfsomi í
Reykjavík um landbúnaðarmól,
mætti stuðla að því, að fólk flytti
þaðan til sveita, og þannig vinna
aftur nokkuð af því, sem tapaðist.
Hér væri um merkara mál að ræða
en margur hygði. Viðhorf bæjar-
búa til landbúnaðar hefði breytzt
á seinni árum, og kvaðst búnaðar-
málastjóri vilja benda á, hve land
búnaðarsýningin 1947 hefði átt
mikinn þátt í því.
Ráðunautastarfið 100 ára.
Loks vék búnaðarmálastjóri að
þeim þætti, sem hann kvaðst vilja
leggja alveg sérstaka áherzlu á í
framtiðarstarfi B. í. En það væri
leiðbeiningarstarfsemin. Það mun
nú vera um heil öld síðan ráðu-
nautur tók til starfa á vegum fé-
lagsins. Það hefði frá upphafi ver-
ið eitt aðalverkefni félagsins. Ár-
angurinn af ráðunautastarfinu
væri geysimikill, og árangurinn
af því væri meiri en margir gerðu
sér ljóst. Sannleikurinn væri sá,
að ráðunautarnir ættu flestum
mönnum meiri þátt í þvi, sem á-
unnizt hefði. Búnaðarmálastjóri
kvaðst hafa haft, og hafa enn,
bjargfasta trú á hagnýti þess
starfs. Það væri tími til þess kom
inn að mínnast ráðunautanna með
verðskuldaðri viðurkenningu. Það
er ekki sízt þeim að þakka, að
íslenzka bændastéttin hefir lært
að hagnýta sér meira af hagnýtum
nýungum í landbúnúaði s.l. hálfa
öld en nokkurn gat grunað.
En það eru að sjálfsögðu marg-
ir veikir hlekkir í þessu starfi, og
veikastir þar sem áhrifa B. í. hef-
ir lítið eða ekki gætt í þessu ráð-
gjafarstarfi.
Þarf að fjölga ráðunautum.
Ræddi búnaðarmálastjóri síðan
nokkuð um ráðunautastarfið í ein
stökum greinum landbúnaðarins
og hvar helzt þyrfti aukningar og
eflingar við, að kröfum nýrra tí.ma
og breyttra viðhorfa. Kvaðst búnað
armálastjóri að lokum leggja til,
að ráðunautum væri fjöígað all-
mikið, eða bætit við 5—6 ráðu-
nautum.
Lagði hann tfl, að ráðinn yrði
einn ráðunautur til viðbótar í
jarðrækt vegna ávaxandi verk-
efna. Ráðnir yrðu 1—2 ráðunaut-
ar til viðbótar í búfjárrækt. Þar
kölluðu brýn verkefni að, sem þeir
ráðunautar, sem fyrir aru, kæm-
ust ekki yfir. Þá lagði hann til,
að ráðunautur yrði ráðinn í hey-
verkun og fóðumotkun. Reynsla
síðustu ára sýndi, að bændur ræru
nú í flestum árum vel færir uia
að rækta gras, sve að grasleysis-
ár væru að kalla úr sögunni. Hina
vegar sýndu tíðir heybrunar,
skemmdir á votheyi og fleiri gall
ar á heyverkun, að þar þyrfti um-
bóta við. Þá lagði hann til, að
ráðinn yrði garðyrkjuráðunautur
og byggingaráðunautur, er starf-
aði í samráði við Teiknistofu land
búnaðarins.
Þetta kostaði að sjálfsögðu mik
ið fé, en þetta fræðslustarf yrði
ríkið að sjálfsögðu að greiða eins
og aðra fræðslustarfsemi til efl-
ingar atvinnuvegunum.
Næsti fundur búnaðarþiogs verð
ur kl. 9,30 árdegia í dag í TJarnar
akffi.