Tíminn - 12.03.1957, Blaðsíða 7

T í M I N N, þriðjudaginn 12. marz 1957.

beo ntíi.n aó begiouöum i Lanaoroi
.. Seglbúðir, nafnið
imyndunaraflinu strax
Minnzt heimilisins í Segihúðum í Land
broti og Gyðríðar Páísdottur hús-
freyju, á 60 ára afmæli hennar í dag
Secjlbúðir — a'Sains einn
bær á landinu ber þetta
fagra, svipmikla heiti. Hann
er í lítilli sveit, Landbroti,
Vestur-Skaftafeilssýsiu.
Nafnið eitt kemur ímyndunar-
aflinu strax af stað. Fyrir landi
fljóta skrautbúin skip, færandi
varning heim. Og í landi er líf og
fjör, margt fólk á ferli, kaup og
sala, ríkisbændur og héraðshöfð
ingjar taka út á langar lestir, fá-
tæklingar afla sér brýnustu lífs-
nauðsynja. Auðugir stórbokkar
rigsa um og sýna almúganum vald
sitt, hefðarkonur skoða dýran varn
ing, ungir elskendur leiðast út í
bjarta vornóttina.
En alit þetta er löngu liðin tíð,
e. t. v. ímyndun ein, þótt óljósar
sagnir séu til um, að skip hafi kom
ið út í Sýrlækjarós, (Sýrlækur er
skamrnt frá Seglbúðum.) og bæj
arnafnið bendir til að þarna hafi
einhverntíma verið segl við hún.
Nú er Seglbúðir bara venjuleg
•ur sveitabær, þar sem stundaður
er búskapur eins og annarsstaður
í sveitum landsins. Húsfreyjan í
Seglbúðum, Gyðríður Pálsdóttir
á sextugsaímæli í dag. Það er til
efni þessarar greinar, því að ekki
vil ég láta þetta tækifæri ónotað
til að þakka henni vináttu og sam
Starf undanfarna tvo áratugi.
I.
Gyðríður Pálsdóttir er fædd í
Þykkvabæ í Landbroti 122. marz
1897. Foreldrar hennar voru þau
Margrét Elíasdóttir frá Steinsmýri
Og Páll Sigurðsson frá Eystra-Dal
bæ. Bjuggu þau allan sinn búskap
í Þykkvabæ mikiu myndarbúi,
ertda voru þau bæði hagsýn og
dugmikil. Varð Páll efnaður mað
ur á þeirra tíma mælikvarða, ekki,
sízt eftir að börn þeirra hjóna fóru
að.komast upp, en þau gerðust öll
kappsöm við vinnu og ráðdeildar-
söm.
Gy'öríður var elzt 7 systklna og
vandist fljótt allri algengri vinnu
í sveit á fyrirmyndarheimili. Hef
ur, það reynst henni góður skóli.
Ekki befur hún notið annarrar
ménntunar en þeirrar barna-
fráeðslu, sem veitt var á uppvaxt
arárum hennar. En hún hefur not
ið 'hennar vel og aukið hana 'með
sjálfsmenntun, enda er hún vel að
sér; les mikið, skrifar ágæta rit-
hönd, vel málifarin og vel ritfær.
Þann 30. maí 1918 giftist Gyðríð
ur Helga Jónssyni, sem þá stóð
fyrir búi með móðnr sinni í Segl
búðum. Tók hún þar þegar við
búforráðum og bjuggu þau þar
unz Helgi andaðist vorið 1949.
Helgi í Seglbúðum var mikill af-
bragðsmaður, framfaramaður mik
ili í búnaði, til einkaði sér fljótt
allar gagnlegar nýungar og bætti
jörð sína með byggingum, raf-
lýsingu og ræktun, hafði gggn-
samt bú og afburðagott. Hann tók
mikinn þátt i öllum félagsmálum
var afburðavinsæll, góður heim
að sækja og allsstaðar velkominn.
Hann lézt aðeins hálfsextugur að
aldri og varð mikill harmdauði
öllum sínum mörgu vinum.
I
II. |
Við hlið þessa mikla mannkosta ;
manns stóð Gyðríður í húsfreyju í
stöðunni með mikilli prýði. Heim-
ilið var fjölmennt — oftast 12—14 ;
manns — gestakomur tíðar, bæði I
sveitungar og langferðamenn. j
Fjöldi manns átti erindi við hinn !
vinmarga húsbónda, oft var þar j
góðra vina fundur, því að öllum j
þótti ánægjulegt að dvelja á þessu ;
heimili, þar sem glaðværð hús-
bóndans og hlýja húsmóðurinnar
mótuðu heimilisbraginn. Seglbúða
heimilið varð líka fljótt víðkunn
ugt fyrir gestrisni, hýbýlaprýði og
hverskonar myndarskap, Þar ríkti;
reglusemi og þrifnaður, svo að orð
var á gert. Fögur umgengni og
sönn heimilismennig gerðu garð
inn frægan.
Börn þeirra Helga og Gyðríðar
eru fjögur, öll vel menntuð og
mannvænleg. Systurnar þrjár,
Margrét, Ólöf og Ásdís, eru allar
giftar og búsettar í Reykjavík, en
sonur þeirra, Jón,. stendur fyrir
búi með móður sinni í Seglbúð-
um.
III.
Enda þótt Gyðríður í Seglbúð
um hafi eins og gefur að skilja
haft ærið að starfa heima fyrir
hefur hún ekki takmarkað sig við
heimilisstörfin pg. húsmóðurum-
sýslu. Ilún er mjög félagslynd
kona og skilur manna bezt gildi
heilbrigða samvinnu og félags-
legra samtaka. í félagslífi kvenna
í Vestur-Skaftafellssýslu hefur hún
mjög látið til sín taka. Um ára-
tugi hefur hún verið formaður í
kvenfélagi sveitar sinnarar og hef
ur unnið þar að framgangi margra
góðra málefna. Ennfremur hefur
hún verið fulltrúi kvennasamtaka
sýslunnar út á við, á fundum Kven
félagasambands íslands og hvar
votna lagt góðum málefnum lið.
Eitt af mörgum áhugamálum
Gyðríðar í Seglbúðum er bindindis
málið. Henni er það ákaflega vel
ljóst, hvert böl stafar af áfengis
nautninni og margur hefur lamað
starfskrafta sína og glatað lífsgæfu
sinni með ofnautn áfengis. Þess
vegna hefur hún iengi verið áhuga
samur liðsmaður í bindindissam
tökum. Með óbilandi áhuga og
þrautscigju hefur hún haldið uppi
starfsemi í góðtemplarastúku í
sveitinni og aldrei sparað krafta
sína í þágu hennar.
IV.
En það, sem qg hygg þó að
standi hjarta Gyðríðar Pálsdóttur
næst, er hugsjón kristindómsins
og starf kirkjunhár. í grein, sem
Irún eitt sinn ritaSi um kirkju- og
safnáoarlíf komst hún að or3i m.
a. á þessa leij;
„Það c.- mir. trú og sannfæring,
aS heiil og hamingj •. Iivers þjóð
félag',, Uvers kirkjufé’ags cg hvers
einstaklings sé kamln undir iif-
andi, starfandi trú og heilbrigðu
siðfer3islifi.“
Þe:si orð lýsa Gyðrí3i í Segl-
búðum vel og ál.ii hertnar á gildi
kri .t nnar trúar fyr;r lif og hag
þjóðarinnar. Þau eru líka í henn
ar munni, me ra en orain tóm.
Hún ber þeim órækt vitni i öllu
lifi sínu. Em.lægrtari, sannari,
bjartsýnni trúkcnu hef ég varla
kymist. Gg le lun er á öflugri
stuðningsmanni í kirkjulegri safn
aðarstarfsemi. Sæti hcnnar er
aldrei autt, þegar messað er í
sóknarkirkju hennar. Hún veit
sem er, að hollari stuðning er
ekki hægt að sýna kirkjunni með
öðru en þvi að rækja guðsþjón-
usturnar af trúmennsku og stöð-
uglyndi.
V.
Að lokum skal svo getið um einn
þátt í starfi þessarar merku konu
sem liklegur er til að hálda nafni
her.nar lengi á lofti. Það er hve
mjög hún ann hverskonar gróðri,
umhyggja hennar fyrir trjám og
fögrum blómum. Enginn kemur að
Seglbúðum að sumardegi án þess
að skoða garðinn hennar Gyðríðar.
Litfagrar blómabreiður skarta þar
í skjóli við há og fögur tré svo
að unun er á að horfa. — Og ef
maður heimsækir Gyðríði í Segl
búðum þegar blómin úti í garðin
um hennar hvíla köld og föl und-
ir vetrarsnjónum, kemur maður
; inn í stofur, þar sem rósir og pela
góníur prýða alla glugga og græn
blöð stórra inniblóma vefjast um
veggi og loft.
Það er mikið starf — ótrúlega
mikið — sem liggur í því að ann
ast allan þennan fagra gróður,
Iilúa að öllum þessum blómum úti
og inni, gefa sér tíma til þess í
önnum vors og sumars, gleyma því
aldri að vernda þau gegn frostum
og kulda vetrarins. — En við það
starf hefur Gyðríður í Seglbúðum
aldrei sparað krafta sína, aldrei
séð eftir þeim tíma, sem í það fer.
Hún hefur alltaf unnio það í þeirri
trú að það skapi , manneskjunni
mikinn „yndisarð að annast blómg
aðan jurtagarð." Ég efast um, að
hún hafi átt aðrar yndisstundir
meiri en þær, þegar hún hefir
„hvílt sig“ eftir annir dagsins
vdð vinr.una í garðinum sínum á
vor- og sumarkvöldum.
Gyðríður í Seglbúðum hefur ver
ið mikil gæfukona. Hún ólst upp
| á góðu heimili og hlaut þaðan hið
! hezta veganesti. Hún eignaðist að
lífsförunaut glæsilegan atgjörfis-
: mann og reisti með honum fagurt
; heimili. Hún á að fagna miklu
j barnaláni og hún nýtur vinsælda
| og virðingar hjá samferðafólki
| sínu. En erfiðleikar og harmur
i hafa ekki sneytt hjá húsi hennar.
, Lífið hefur gefið henni mikið. Það
! hefur líka mikils af henni kraf-
ist. í lífi hennar hefur sannast,
að:
Enginn gengur ævibraut
öllum skuggum fjærri.
Sigurinn er að sjá í þraut
sólskinsbletti stærri.
Það er afmælisósk mín til henn
ar sextugrar, að í öllum erfiðleik
um megi hún sjá fegurri og stærri
sólskinbletti, því þjartari útsýn
framundan, sem árin verða fleiri
að baki.
G Br.
Gyðríður Pálsdóttir í Seglbúðum í garðinum sínum.
I dag á einn af merkustu hús-
freyjum V-Skaftafellssýslu 60
ára afmæli. Þessi kona er Gyð-
ríður Pálsdóítir í Seglbúðum í
Landbroti.
Gyðríður er dóttir hjónanna
Páls Sigurðssonar og Margrétar
Elíasdóttur, búenda að Þykkvabæ
í Landbroti. — Þykkvibær er
næsti bær við Seglbúðir, svo allt
starf Gyðríðar hefir verið unnið
á tiltölulega litlum hletti í sveit
hennar, sem hún ann af alhug og
fullri festu. — Ekki virðist það
samt hafa orðið til þess, að nafn
Gyðríður væri lítt þekkt utan
sveitar sinnar, þó hún hafi unnið
starf þroska- og fullorðinsáranna
á næsta bæ við æskuheimilið. —
Þvert á móti; nafn hennar er þekkt
af hverjum manni í Skaftafells-
sýslu, sem kominn er af barns-
aldri, og víða um land annars-
staðar,
Ung að aldri fluttist Gyðríður
að Seglbúðum og giftist þar ná-
búa sínum, Helga Jónssyni bú-
fræðingi, er þá var fyrirvinna móð
ur sinnar þar. — Þá liefst starf
hennar, sem ennþá er áfram hald
ið, — húsmóðurstarfið á Seglbúð-
um.
Strax á fyrstu frumbýlingsár-
um þeirra hjóna, varð heimilið
og búskapur orðlagt fyrir myndar
skap, höfðingslund og gestrisni og
í þeim efnum var hlutur húsfreyj-
unnar engu minni en hlutur hús-
bóndans, og þurfti þó þar til nokk
uð, því Helgi í Seglbúðum var
þekktur um allt Suðurl. og víðar,
fyrir höfðingsskap sinn, glaðværð
og góðan og traustan félagsskap,.
hvort sem hann var með háum
eða lágum, á mælikvarða embætta
eða metorða.
Það sem fyrst hefir borið fyrir
augu þeirra mörgu gesta, bæði
skaftfellskra og víða annars stað-
ar að, sem komið hafa á heimili
Gyðríður í Seglbúðum, er hversu
mikið hreinlæti og snyrtimennska
ríkir hvar sem litið er á hennar
verkahring, jafnvel í húsi, sem
utan þess.
Þegar ég fyrst kom að Seglbúð
um, svo að ég hafði þar viðdvöl,
fyrir 35—36 árum, vakti það at-
hygli mína hversu mikið var í
stofunni, af blómum, og víða
annarsstaðar í húsinu. Fann ég
það strax og sá, að húsmóðurinni
þótti vænt um blómin sín og veitti
þeim móðurlega umhyggju. En
fljótlega kom að því, að blómun-
um hennar Gyðríðar var of lítill
bás markaður innan veggja, og
það þótt húsakynnin stækkuðu —
lét hún þá gera állstóran garð
framundan húsinu. — Þar eru nú
: allstór tré, sem skýla fyrir hinum
þráláta austanvindi, sem þarna er
, algengur. í skjóli trjánna eru svo
skipulegir og vel hirtir reitir, sem
að sumrinu skarta skrautblómum
; og nytjajurtum, bera blóm og
! garðbeð sama vitnisburð um
j snyrtimennsku Gyðríðar og hús
; hennar þegar inn er komið.
, Þótt Gyðríður hafi helgað heim-
| ili sínu mest af starfskröftum sín
! um, hefir hún samt gefið sér tíma
I til að sinna félags- og mannúðar-
; málum. — Hún hefir um langan
tíma verið mjög framarlega í
starfi kvenfélaganna í V-Skafta-
fellssýslu og oft verið fulltrúi Sam
bands skaftfellskra kvenna á lands
og fjórðungsþingum kvenfélaga-
samtakanna og ávalt fyllt sitt
sæti þar með sóma, eins og hús-
freyjustöðuna í Seglbúðum.
Fyrir nokkrum árum missti Gyð
ríður Helga mann sinn, var hann
þá búinn að vera sjúkur um nokk
urt skeið. — Helgi heitinn var
harmdauði öllum Skaftfellingum
og fjölda annarra manna víða um
land, er þekktu þann vinsæla
mann. Má af því ráða hversu það
fráfall var þungbært fyrir Gyð-
ríði og börn þeirra. — En þann
harm bar Gyðríður með mikilli
hreysti og hugrekki og mun í
þeirri þungu raun, sem oftar, hafa
verið henni mikill styrkur, að hún
er mjög trúhneigð kona, sem
treystir takmarkalaust handleiðslu
skaparans, stjórnanda allra góðra
hluta.
Eftir lát manns síns, hélt Gyð-
ríður áfram búskap í Seglbúðum,
með aðstoð Jóns sonar síns, og
búa þau þar ennþá með prýði og
rausn. — Jón er stúdent að mennt
un og gáfu- og myndarmaður. —
(Framh. á 8. BÍðu.)