Tíminn - 05.04.1957, Page 4
TÍMINN, föstudaginn 5. aprQ 1957,
íslenzkur lögreglumaður kynnist um-
fangsmikilli löggæzlu í Bandaríkjunum
Bcekur 09 böfunbar
Orwell og framtíðarsýn hans
Rættvið Haltgrím Jónsson, lögregluþjón,
sem er nýkominn heim úr kynnisíör vestra
í götulögreglu Reykjavíkur eru þaS rnargir háir og mynd-
'arlegir menn, að vart mun hafa verið tekið eftir því, er Hall-
grímur Jónsson, hvarf af vöktum og hélt til Bandaríkjanna
síðasta dag októbermánaðar síðastliðins árs. Blaðamaður Tím-
ans hitti þennan kunna íþróttamann að máli í fyrradag og
bað hann að segja sér eitthvað af dvölinni vestra. Hallgrímur
brást vel við því. Hann er kominn heim fyrir stuttu, en mun
nú vera að taka upp sinn gamla póst í götulögreglunni að nýju,
eftir að hafa verið heiðraður af lögregluforingja í Texas og
hafa sótt námskeið í lögreg'luskóia ásamt lögreglumönnum
frá einum tólf þjóðum.
Austin í Texas og þar hófst þriðji
Hallgrimi var boðið utan af al- 0g sjgas^; þáttur ferðarinnar. Aust-
þjóðlegri menningar- og kynning- jn er sem icunnugt er höfuðborg
ardeild iiman bandarlska utanrikis-, Xexasfylkis og dvaldi Hallgrímur
ráðuneyfisins. (International Edu- þar j agaistöðvum fylkislögreglunb
cational Exchange Program of the ar Löggæzlustarf þarna er um-
Departinent of State). Það var al- fangsniiki'ö og um margt ólíkt lög-
þjóöafélag lögreglustjóra í Wash- > gæziu hérlendis. Engu að síður
ington, sem stóð fyrir boðinu og i:vag Hallgrímur lærdómsríkt að
sijórnaöi námi hópsins. j hafa fengjg ag kynnast störfum
i deilda fylkislögreglunnar. Hvert
16 ntentt fra 12 þjóðutn. jhinna fjörutíu og átta ríkja eða
Eoð þetta þekktust átján menn fyij-ja Bandarikjanna hafa sér-
frá tóll' þjóðum. Hófst námsferð- j stakri fylkislögreglu á að skipa.
i« a því, að sóttir voru fyrirlestrar. j>arna j Austin var starfinu skipt í
ái vegum iögreglustjóraíélagsins. fimmián deildir og eru sumar
Slóðu fyrirlestrar þessir yfir í þe;rra stórar. T. d. starfa 152
þrjár vikur og voru haldnir í Wash sfúlkur í skrifstofu einnar deildar-
ington. Námstímanum vestra var innar j>ætti það mikið skrifstofu-
skipt í þrjá flokka. Fyrsti hluti þai.n þgr a landi, en Texas er nú
tímans fór í bóklegt nam, annar antaf Texas
hluti í verklegt nám og þriðji og
síðasti hluti tímans fór í ferðalög
og heimsóknir til ýmissa borga
með það fyrir augur?,. að þátttak- . ..... „ _. . ,.
epður ættu þess sem oM kost gnmur vil^bæjanns Corpus Christ!
að kynnast alhliða lögreglustarf-
Aftur til Washington.
Eftir vikudvöl í Austin hélt Hall-
semi í landinu.
Háskólauám í löggæzlufræðum.
Eftir að fyrirlestrum lauk . , , . _ , ._ . ,,
Washington, hófst námskeið í lög- fund Sert heiðursful -
við norðanverðan Mexíkóflóa
skammt frá landamærum Banda-
ríkjanna og Mexíkó. Ilafði fógetinn
í Travissýslu, þar sem Austin stend
ur, áður lcallað Hallgrím á sinn
gpszlii við Purdue háskólann í La-
fftyette í Indiana. Þetta er mjög
trúa sínum með tilheyrandi skil-
ríkjum. í Corpus Christi kynnti
elór háskóli með um þrettán þús- Hangrímur sér starfsemi borgar-
logreglunnar, en eftir vikudvol þar
í sól og sumri, hélt hann í gegn-
um Houston í Texas til Washing-
ton.
undir nemenda. Við eina deild há-
sfeólans eru kennd öryggis- og lög-
reglnmál. Þar var hinum erlendu
þátttakendum kennd lögreglu-
sljón; 0g stóð sú kennsla yfir í1
fjórar vikur. Kennslan var bóklegt Kynni af FBI.
nám og fyrirlestrar.
Hallgrímur Jónsson
Mikill áliugi fyrir Isiandi
og góðar móttökur.
Hallgrímur sagði að það væri
engin furða, þótt agi væri mikill
við löggæzlu, enda mætti ekkert
út af bera. Til marks um það hve
umferðarstjórnin er áríðandi starf
má geta þess, að árlega farast 35—
40 þúsundir manna í umferðarslys-
um fvrir vestan. Er þetta að kenna
gífurlegri umferð. í heiminum eru
alls um níutíu miljónir bifreiða og
sextíu miljónir eða tveir þriðju
hlutar þeirra eru í Bandaríkjunum.
Hallgrímur sagði að menn hefðu
verið fopvitnir um ísland og vilj-
að mikið um það vita. Einkuin
hefði þetta verið áberandi í Texas.
Að lokum sagði Hallgrímur, að
honum hefði líkað dvölin prýði-
lega. Allir hefðu verið mjög hjálp-
legir og vingjarnlegir. Sagði hann
að það væri ívímælalaust íil mik-
ils gagns fyrir lögreglumenn að
fara í svona kynningarferðir, enda
'fengist gagnkvæm vitneskja um
löggæzlu í mörgum löndum, þegar
fjöldi manna frá ýmsum þjóðum
hittust með þessum hætti. Sagði
Hallgrímur að hann kynni utan-
ríkisráðuneyti Bandaríkjanna beztu
þakkir fyrir boðið.
■Ver«í'>gt nám — hópurinn
dreifist.
Þegar dvölinni í Purdue lauk,
hófst annar þáttur námsferðarinn-
ar, hin verklega kynning löggæzl-
unnar. Mennirnir dreifðust nú sinn
í hveria áttina og hélt hver og einn
til þéirrar borgar, þar sem honum
hafð’. verið ætlað að gista í hinum
ýhi; ;i fylkjum. Hallgrímur kvaðst sér fyrir sjónir sem fullkomin og
hafa farið til Akron í Oliio. í borg-r lur-1''* ’""1'
inni eru 320 þúsund íbúar. Þar
kynntist HaHgrímur starfsemi allra
deilda lögreglunnar í borginni og
fýlgdist með störfum hennar, svo
sem götugæzlu, umferðarstjórn og
rannsókn sakamála. Stóð þetta yf-
ir í einn mánuð. Hallgrímur sat
ennfremur tvær vikur í lögreglu-
skóla ;;íaðarins.
Til Texas.
Frá Akron fór Hallgrímur
I Washington fékk Hallgrímur
kynni af ýmsum deildum lögregl-
unnar sem þar eru, starfræktar,
bæði deildum innan sambandsríkja
lögreglunnar og öryggislögreglunn-
ar. Þá hafði hann kynni af mönn-
um úr liinni frægu rannsóknarlög-
reglu, FBI, sem stjórnað er af
Hoover, kunnum manni vestra og
raunar víðar. Hallgrímur sagði, að
öll löggæzla vestra hefði komið
stórtæk starfsemi. Mikið væri lagt
upp úr góðri löggæzlu og færi mik-
ið fé til hennar, enda væri hún
góð. Hallgrímur kvaðst ekki hafa
tekið beinan þátt í lögreglustörf-
um, enda hefði ekki verið íil þess
ætlazt. Hins vegar hefði hann ver-
ið með sem áhorfandi. Sagði hann
að lögreglumenn vestra, tækju öll
mál mjög ákveðið fyrir og sýndu
enga undanlátssemi, enda væri yfir
leitt haldið uppi ströngum og góð-
til I um aga.
Kjörbúðaverzlim
befsí í Grænlandi
Kaupmannahöfn í gær. — Græn-
landsverzlunin hefir nýlega opnað
nýja sölubúð í Sykurtoppnum, og
er hún með kjörbúðarsniði. Er
þetta fyrsta kjörbúðin, sem sett
j er á stofn í Grænlandi. Verzlunar
húsið er tveggja hæða steinbygg
ing og hefir kostað rúma milijón
danskra króna. — Aðils
Samkomukg um við-
skipti íslands og
Halígrimur Jónsson og yfirmaður rannsóknardeildar fylkisiögreglunnar
| að skoða rithönd, er leiddi til lausnar á morðgátu.
Hinn 2. apríl var undirritað í
| Rcykjavík samkomulag um viö
I skipti milli íslands og Dnnmerk-
j ur, er gildir fyrir tíinabilið 15.
j marz 1957 tll 14. marz 1958.
Samkomulagið undirritaði fyrir
i munu dönsk stjórnarvöld veita
| innflutningsleyfi. fyrir íslenzkum
| vörura á svipaðan hátt og áður hef
í ur iíðkast og íslenzk stjórnarvöld
! munu einnig heimila innílutning
, frá Danmörku eins og að undan
j förnu að svo miklu leyti, sem
gjaldeyrisástand landsins leyfir.
j Samkomulagi ðundirritaöi fyrir
íslands hönd Guðmundur í. Guð
mundsson utanríkisráðheirra og
fyrir hönd Danmerkur ambassa
dor Dana í Reykjavík, E. A. Knuth
greifi.
(Frá utanríkisráðuneytinu).
GEORGE ORWELL andaðist árið
1950. tæplega fimmtugur að aldri.
Þá hafði hann um nokkurra ára
! skeið notið heimsfrægðar fyrir
j tvær bækur sínar, Animal Farm
í (1845) og Nineteeu Eighty-Four
Fyrri verlc hans eru miklu
síður þekkt, sömuleiðis ævi hans.
, Þó er þar að f inna lykilinn að því
tverki hans, er halda mun nafni
i hans uppi um ókomin ár, máttug-
I asta verki Orwells og einni óhugn-
anlegustu skáldsögu evrópislcra
bókmennta.
George Orwell er höfundarnafn,
hann hót í rauninni Eric Blair.
iHann fæddist 1903 í Indlandi, þar
j sem faðir hans var embættismaður
í þjónusíu nýlendustjórnarinnar
j Orwell var snemma sendur heim
til Englands og ólst að miklu leyti
upp á heimavistarskólum eins og
altítí var um börn ensks miðstétt-
arfólks. Þetta var ekki heppilegur
jarðvegur fyrir pilt af gerð Or-
wells; hann hataðist við skólann
bæði sakir hins stranga aga þar og
andrúrnsloftsins, þar sem allir lágu
flatir fyrir peningum og ættgöfgi.
Auk þess var hann einrænn að eðl-
isfari og hlaut að hatast við allar
hömlur, sem lagðar voru á hann.
Löngu síðar lýsti hann þessu skeiði
ævi sinnar í bók, sem aldrei var
gefin út í föðurlandi hans, Such.
Such were the Joys, og dregur þar
án efa upp ýkta mynd af þessum
fyrsta skóla og kennurum þar. En
hitt er vist, að skólavistin var hon-
um þungbær.
Það er athyglisvert, að Orwell
kunni mun betur við sig í Eton, en
þar fékk hann ókeypis skólavist.
Þrátt fyrir hefðbundinn andann,
sem í skólanum ríkti, bárust þang-
að áhrif utan að, Orwell komst þar
í kynni við bækur höfunda, sem þá
voru taldir stórhættulegir, eins og
Shaw og Wells. Þar var menning-
arlegt andrúmsloft og nemendum
gafst fullkomið færi á að þroskast
eftir því sem efni stóðu til hjá
hverjum og einum. Og frá Eton
hafa einmitt komið margir af
mestu stjórnmálamönnum og skáld
um Breta.
Það hefði verið eðlilegast að
Orwell héldi áfram námi, annað
hvort i Oxford ellegar Cambridge.
En nú steig hann spor, sem aldrei
hefir verið skýrt til fulls: hann
gaf sig fram til þjónustu í herlög-
reglunni í Burma.
ÞAÐ ER VITAÐ MÁL, að dvölin
í Burma hefir verið Orwell sann-
kallað víti, enda var lífið þar í full-
kominni andstöðu við eðli sjálfs
hans, sem var frelsisunnandi og
uppreisnargjarn. Skáldsaga hans,
Burmese Days,_ (1934), ber þessu
gleggst vitni. Út á við var hann
strangur og samvizkusamur lög-
regluforingi, en inn á við leið
hann af samvizkukvölum yfir að
lítilsvirða hugsjónir sínar og rétt-
lætisskyn. „Ég hataði heimsveldis-
stefnuna, sem ég þjónaði, af slík-
um biturleika, að ég skil það tæp-
ast sjálfúr", segir hann. Iíann.
gagnrýndi ástandið hvasslega, bæði
í þessari skáldsögu og ritgerðum,
sem hann skrifaði síðar. Þarna
kynntist hann andstæðunni: vald
— frelsi, frá öðru sjónarhorni en
á skólaárum sínum. Þá var hann
sjálfur fórnarlambið, nú var hann
í flokki valdhafanna .Og i verkum
hans frá þessum tíma, má greina
fyrstu sporin í átt til 1948, þar sem
valdið er skilgreint sem „hið illa“.
1927 snýr Orwell heim til Eng-
lands í orlof, en hann fór aldrei til
i baka til Buúna. En þar fyrir hafði
■ hann ekki gert upp reikningana
|við líf sitt þar. í bók sinni Down
j and Out in Paris and London
; (1933) reynir hann að finna lausn.
Þar lýsir hann lífi sínu í stórborg-
! unum tveimur árin eftir heim-
komuna. Hann bjó með úrhrökum
stórborganna, þeim aumustu hinna
1 aumu, í verstu hverfunum. Það
stafaði ekki af neinum annarleg-
um orsökum að Orwell lenti í botn
^dreggjum þjóðfélagsins þessi ár.
, Hann kaus sér það sjálfur. Hatur
Ihans á kúgun og sektarkenudin,
Georga Orwell
sem þjáði hann, kom honum til að
leita til hinna kúguðu siálfra, lifa
á beirra vísu. án þess að eiga sér
nokkrnr vonir eða framtíð. Þetta
átti að vera leið hans til endur-
latisnar. En bað er vafasamt hvort
hann hafi tekið rétta stefnu þarna.
Hann var að leita lausnar á atid-
legum vandamálum sjálfs sín; það
var oV-ui á hinum kúguðu, sem
knúði hann inn á þessa braut. Og
reynsla hans hessi ár reyndist held
ur ekki he-a ávöxt. f tveimur skáld
sögum (1935 os 1936) kannar
hann — heldur ófimlega — hvort
finna megi andleg verðmæti í
þessú lífi. sem hann hafði valið
sér og hvort þau séu hugsanleg án
trúar. Niðurstaðan: Hann ‘viður-
konnir að hafa haft ramtt fyrir sér
— en har með virðist líka óhugs-
andi að finna nokkra lausn.
BORGARASTYRJÖLDIN á Spáni
skapaði tímamót í lífi Orwells eins
og fleiri vinstrisinnaðra mennta-
manna. Hann skildi, að byltingar,
sem ætlað er að bjarga mannkyni
undan áþján og stefna að réttlátari
1984 í brszka sjónvarpinu.
þjóðfélagsháttum, hafa hvað eftir
annað orðið upphaf að enn grintm-
ara einræði. Þrátt fyrir allt um-
rót okkar tíma, er þjóðfélagið ó-
breytt í aðalatriðum: kúgarar ann-
ars vegar, hins vegar hinir kúguðu.
Nútímatækni dregur línurnar
meira að segja enn skýrar, þar
sem valdhafarnir fá tök á því nær
algeru eftirliti með þegnunum.
Styrjöldin braust út 1936 og
sama ár gekk Orwell í herdeild
sósíalista í Granada. Þetta var enn
ein tilraun hans til að breyta lífi
sínu. Hann ætlaði sér alltaf að
skrifa bók um dvöl sína á Spáni og
gerði það, Homage to Catalonia
(1938). En þátttaka hans í styrj-
öldinni hafði meiri áhrif á líf hans,
og allt, sem hann átti óskrifað, bar
svip hennar. f fyrstu hreifst liann
með öðrum og þóttist ^afnvel sjá
draum sinn um réttlátt þjóðfélag
vera að rætast. En bitur vonbrigði
fylgdu í kjölfar hrifningarinnar
þegar kommúnistar útrýmdu frels-
ishreyfingu Katalóníu af dæma-
lausri grimmd. Orwell var sjálfur
(Framhald á 8. síðu). t