Tíminn - 12.04.1957, Blaðsíða 6

6
TÍMINN, föstudaginn 12. apríl 1957.
Útgefandl: Framsóknarflokkurlna
Ritstjórar: Haukur Snorrason,
Þórarinn Þórarinsson (áb).
Skrifstofur í Edduhúsinu við Lindargötu
Símar: 81300, 81301, 81302 (ritstj. og blaðamenn).
Auglýsingar 82523, afgreiðsla 2323.
Prentsmiðjan Edda hf.
Skylduspamaður ungs fólks
' vegna heimilamyndunar
1 HINU nýja rrumvarpi
ríkisstjórnarinnar um hús-
næðismálastjórn o. fl. er
það nýmæli áreiðanlega
merkast, að ákveðin er
skyldusparnaður ungs fólks
á aldrinum 16—25 ára og að
því fé, sem þannig safnast,
skuli renna í sérsjóð, er veiti
lán til íbúðarbygginga eða
til bústofnunar 1 sveit. Fé
þeirra, sem eru búsettir í
sveitum, skal ávaxtað í veð
deild Búnaðarbanka íslands,
en fé þeirra, sem búa í kaup
túnum og kaupstöðum, skal
ávaxtað í innlánsdeild bygg
ingarsjóðs ríkisins. .
Skyldusparnaður sá, sem
hér um ræðir, skal nema 6%
af launum. Reiknað er með
því, að hann muni árlega
nema 18—19 millj. kr. og
muni 15 millj. af þeirri upp-
hæð leggjast í innlánsdeild
tayggingasjóðs ríkisins og 3—
4 millj. í veðdeild Búnaðar-
bankans.
í FRUMVARPINU hljóð-
ar ákvæðið um skyldusparn
aðinn á þessa leið':
„Öllum einstaklingum á
aldrinum 16—25 ára skal
skylt að leggja til hliðar
6% af launum sínum, sem
greidd eru í pengingum eða
sambærilegum atvinnutekj -
um, í því skyni að mynda
sér sjóð til íbúðabygginga
eða til bústofnunar í sveit.
Fé það, sem á þennan hátt
safnast, skal ávaxtað í inn
lánsdeild byggingarsj óðs rík
isins fyrir alla þá, sem bú-
settir eru í kaupstöðum og
kauptúnum, en í veðdeild
Búnaðarbanka íslands fyrir
þá, sem búsettir eru í sveit
um.
Fé það, sem skylt er að
spara á þennan hátt, er und
anþegið tekjuskatti og út-
svari.
Þegar sá, er safnað hefur
fé í sjóð samkv. 1. mgr.,
hefur náð 25 ára aldri, eða
gengur í hjónaband og stofn
ar heimili, skal hann eiga
þess kost að fá sparifé sitt
endurgreitt að viðbættum
þeim vöxtum og uppbót
vegna vísitöluhækkunar,
sem greidd er af vísitölu-
bundnum verðbréfum á inn
lánstímanum. Enn fremur
skulu þeir, að öðru jöfnu,
sitja fyrir um lán til íbúða
bygginga frá húsnæðismála
stjórn, og mega þau lán
vera allt að 25% hærri en
almennt gerist þá, þó eigi
yfir % hluta af matsverði
viðkomandi íbúðar. Þessi
forgangsréttux til lána er
þó bundinn því skilyrði, að
sparifjársöfnun þeirra, sem
að byggingu hlutf|'ðeigandi
íbúðar standa, nemi saman
lagt að minnsta kosti kr.
25.000.00.
Sérhverjum skal heimilt
að leggja til hliðar í þessu
skyni hærri hluta launa
sinna en 6%, byrja sparnað
inn fyrr en tilskilið er og
halda honum áfram lengur.
Þeir, sem lagt hafa fé í
veðdeild Búnaðarbankans
og vilja stofna bú i sveit,
skulu njóta hliöstæðrar fyr
irgreiðslu um lán til bú-
stofnunar úr deildum Bún-
aðarbankans. Heimilt er
Búnaðarbanka íslands og
húsnæðismálastjórn að
semja um, að réttindi þessi
verði gagnkvæm".
UNDANÞEGNIR sparn-
aðarskyldu verða þeir, sem
hér eru taldir:
a. gift fólk, sem hefur stofn
að heimili,
b. skólafólk, sem stundar
nám í skóla 6 mánuði eða
meira á ári, og iðnnemar,
meðan þeir stunda iðn-
nám,
c. þeir, sem hafa börn eða
aðra skylduómaga á fram
færi sinu, þó ekki þeir,
er hafa yfir 30 þús. kr.
skattskyldar tekjur, enda
hafi þeir ekki fyrir heim-
ili að sjá.
Heimilt er sveitastjórnum
að veita tímabundna undan
þágu frá sparnaðarskyldu
þeim, sem verða fyrir veik-
indum, slysum eða eiga af
öðrum ástæðum erfitt með
framfærslu. Ákvörðun sveit-
arstjórnar má áfrýja til fé-
lagsmálaráðherra.
TALSVERT hefur verið
rætt um það undanfarið, að
koma á skyldusparnaði í
einni eða annarri mynd. Úr
framkvæmdum hefur ekki
orðið fyrr en nú.
Rétt hefur þótt að byrja
í smáum stíl og láta skyldu-
sparnaðinn fyrst og fremst
ná til unga fólksins. Skyldu
sparnaður þessi verður líka
því fyrst og fremst til hags-
bóta, þar sem hann skapar
því stórbætta aðstöðu til
heimilamyndunar síðar.
Þess ber fastlega að vænta
að þessi ráðstöfun mælist
vel fvrir. Með henni er það
trvergt, að margt af ungu
fólki, sem ella myndi ekki
gera það, safnar nokkru fé,
sem koma mun því að góðum
notum síðar. Þeir, sem hefðu
sparað hvort eð er, ættu ekki
heldur að þurfa að kvarta,
bví að þeir munu ekki eiga
kost á’ að varðveita fé sitt
á öruggari hátt, þar sem
skvldusparnaðarfé verður
vísitölutryggt og. allgóðir
vextir verða greiddir af því.
Með þessari ráðstöfun, hef
ur núverandi ríkisstjórn
vissulega stigið spor, sem ber
ábyrgri fjármálastefnu ör-
uggt vitni. Með þessu er
jöfnum höndum heilbrigður
sparnaður aukinn og dregið
úr verðbólguhættu, sem
fylgdi því, ef umrætt fé
færi að verulegu leyti til
eyðslu. Af öllum hugsandi
mönnum hlýtur þessari ráð-
stöfun að verða fagnað.
ÁLIT ÞEKKTRA SÆNSKRA HERFRÆÐINGA:
Vonlítið að
leysi sitt
Svíar geti varðveitt hlut-
í nýrri Evrópustyrjöid
Rússar myndu leggja allt kapp á aS ná NoríSur-
Noregi og yfirráftunum yfir Eyrarsundi
ÞRÁTT FYRIR þá stefnu Sví-
þ.ióðar að vera utan allra hernað-
arbandalaga, eru litlar líkur til að
Svíþjóð geti staði utan við meiri-
háttar átök stórveldanna. Þetta er
rauði þráðurinn í bókinni ,,Öst och
Vest och Vi“, sem nýlega er kom-
in út í Svíþjóð fyrir forgör.gu
Helge Jung, fyrrverandi yfirhers-
höfðingja Svía, en bókin er byggð
á samstarfi margra sórfróðra
manna á sviði hermála og utanrík-
ismála.
Hér á eftir fer yfirlit um efni
bókarinnar, byggt á frásögn í
danska blaðinu „Information".
— Bókin er bersýnilega byggð á
nákvæmri athugun á ríkjandi á-
standi í alþjóðamálum og stöðu
Svíþjóðar í því sambandi. Það er
stöðugt haft í baksýn, að Svíar
standa einir og verða að marka
stefnu sína í samræmi við það.
Svíar þurfa
kjarnorkuvopn
Mjög hefir verið rætt um það í
Svíþjóð, hvort Svíar ættu að taka
upp kjarnorkuvopn. Bók Jungs
svarar þessu hiklaust játandi.
Verði Svíþjóð fyrir árás, mun á-
rásaraðilinn haga sér mjög eftir
því, hvort Svíar hafa slik vopn
eða ekki. Hafi þeir þau ekki, getur
árásaraðilinn gengið að því vísu,
að vel undirbúinn skyndiárás
muni fljótt ná tilætluðum árangri.
Hann getur þá miðað árásina við
hertöku þeirra staða, sem mikil-
vægastir eru, og beint öllu afli
sínu að þeim. Hafi Svíar hins veg
ar kjarorkuvopn, verður árásin
miklu torveldari, árásaraðilinn
verður þá að halda liði sínu
dreifðu og sigurvænleg skyndiárás
verður þá ólíklegri. Einkum gildir
þetta, ef reynt væri að hertaka
Svíþjóð sjóleiðina.
1 bók Jungs er því haldið fram,
að Svíar verði sjálfir að búa sig
undir það að framleiða þau kjarn-
orkuvopn sem þeir þarfnast. Að
vísu væri ekki ósennilegt, að ein-
hvert stórveldi væri fáanlegt til
að láta Svía fá slík vopn, þegar
styrjöld væri skollin á, en það
gæti orðið ofseint til þess að koma
að tilætluðum notum.
heimsfjarðar. Með því tryggðu
þeir sér hafnir fyrir kafbáta og
gætu betur hindrað flugárásir frá
Kanada og Grænlandi. Hin nýju
vopn hafi mjög aukið hernaðar-
lega þýðingu norðurhluta Skandin
avíu. Með tilliti til þess má betur
skilja þann áhuga, sem bréf Búl-
ganins vitnar um varðandi það, I
að Danir og Norðmenn fái ekki
fiugsprengjur og kjarnorkuvopn. {
Jung og sérfræðingar hans,
halda því fram, að erfitt verið fyrí
ir Rússa að hertaka Norður-Noreg
allt til Þrándheimsfjarðar, nema
þeir hefðu yfirráð yfir Norður-
Svíþjóð.
Mikilvægi Eyrarsunds
Þá telja Jung og félagar hans,
að það geti haft höfuðþýðingu fyr|
ir Rússa að ná yfirráðum yfir Eyri
arsundi og dönsku sundunum og|
tryggja sér þannig aðgang að:
Norðursjónum. Rússar hljóti því í
upphafi styrjaldar að leggja allt
kapp á að ná yfirráðum yfir þess
ari siglingaleið. Vesturveldin
hljóti að leggja jafn mikið kapp
á að hindra það. Þessi átök eru lík
leg til þess að verða svo hörð,
aö þau kollvarpi hlutleysi Svíþjóð
ar. Þessi átök eru einnig líkleg til
að vara meira og minna meðan
styrjöldin helst.
Þannig vofir stóraukin hætta yf-
ir Svíþjóð frá því, sem verið hefir
ef til styrjaldar kemur. Barátta
um Norður-Noreg og baráttan um
Eyrarsund gera hlutleysi Svíþjóð-
ar lítt hugsanlegt, ef til styrjaldar
kæmi í náinni framtíð.
Hervarnir Svía
Allmikill hluti bókarinnar fjall-
ar um það, hvort varnir Svía séu
nægilega sterkar. Jung neitar ekki
þeirri fullyrðingu sænska hermála-
ráðherrans, að varnir Svía séu
J U N G
sterkari nú en 1950, þannig, að
Svíar hafi treyst vígbúnað sinn á
þessu timabili. Hann telur það
hins vegar ekki skipta máli, held-
ur hitt að Rússar séu nú miklu
sterkari hernaðarlega en 1950 og
herstyrkur Svía hafi ekki aukist í
sama hlutfalli og herstyrkur
Rússa. Hann telur því nauðsynlegt,
að Svíar efli enn hervarnir sínar,
eða haldi a. m. k. við núverandi
herafla Svía og búi hann nýjum og
fullkomnari vopnum, eins og flug-
skeytum og kjarnorkuvopnum.
Með því hjálpi Svíar til að styrkja
hernaðarlegt jafnvægi í Evrópu, er
sé helzta trygging þess að þar
komi ekki til styrialdar.
Bók Jungs hefir vakið mikla at-
hygli og umtal í Svíþjóð. Það hef
ir ekki dregið úr þessari athygli
að rússnesk blöð hafa mjög hall
mælt henni og mótmælt niðurstöð
um hennar, þar sem árásarhættan
sé að vestan, en ekki að aust-
an. Þær fullyrðingar rússnesku
blaðanna hafa ekki fengið undir-
tektir í Sviþjóð, heldur miklu
fremur stutt mál Jungs og félaga
hans.
'BAÐSrorAN
Það er talið mjög þýðingarmik-
ið, að loftvarnir Svia verði treyst
ar með sjálfstýrðum flugskeytum,
bæði fyrir flugvélar og loftvarna-
stöðvar.
Vetnissprengjan ekki næg
til að hindra styrjöld
í bókinni láta hinir sænsku sér-
fræðingar í ljós þann ótta, að Vest-
ur-Evrópa komi til með að treysta
um of á amerískar kjarnorku- og
vetnissprengjur og dragi því meira
úr öðrum vörnum en góðu hófi
gegnir. Óhjákvæmilegt' sé, ef heið
arlegt jafnvægi eigi að haldast á-
fram, að Vestur-Evrópa ráði yfir
nægum herafla, búnum algengum
vopnum, en til viðbótar séu svo
kjarnorku- og vetnisvopn. Ef
Vestur-Evrópa víki frá þessari
stefnu, muni það auka árásarhætt-
una að austan.
Mikil áherzla er lögð á það, að
Vestur-Þýzkaland vígbúist og
styrki þannig varnirnar í Mið-
Evrópu. Rússar muni reyna að
koma í veg fyrir þetta og þurfi
því Vesturveldin að vera hér vel
á verði.
Aukin hernaðarleg þýðing
Norður-Noregs
Bent er á hina miklu hernaðar-
legu þýðingu Noregs og Danmerk-
ur. Talið er líklegt, að Rússar létu
það verða eitt fyrsta verk sitt, ef
til styrjaldar kæmi, að hertaka
Noreg, a. m. k. suður til Þránd-
Á BORÐINU liggja tvö bréf til
Baðstofunnar um verðlag á vör-
um, og er þar skýrt frá dæmum
úr reynslu kaupenda, og ættu
þau að verða ýmsum umhugsun-
arefni. í öðru bréfinu, sem er frá
trésmið, segir á þessa leið:
Lækkaði um 8—9 þús. kr.
„í OKT. S. L. pantaði ég hjá inn-
flytjanda alldýra trésmíðavél,
svonefnda geirneglingarvél. Sam-
kvæmt þeim innflutningsreglum,
sem þá giltu, átti að flytja hana
inn á bátagjaldeyri, og var verð
hennar áætlað með öllum gjöld-
um um 24 þús. kr. Nú leið fram
yfir áramót, og þá gerði ríkis-
stjórnin ýmsar breytingar á inn-
flutningsreglum, m. a. afnam báta
gjaldeyriskerfið og setti á ýmsa
nýja tolla og gjöid til hjálpar út-
flutningsframleiðslunni. Ég bjóst.
við, að vélin mundi enn hækka í
verði, því að eftir frásögnum
Morgunblaðsins og Visis virtist
svo sem allar vörur mundu stór-
hækka. Svo kom vélin til lands-
ins núna í marzmánuði, og ég
get ekki annað sagt en að ég yrði
undrandi og fyndi þar greinilega
fyrir gerðum ríkisstjórnarinnar.
Og af því að reynsla min er dálít-
ið á annan veg en frásagnir Vísis
og Morgunblaðsins um stórhækk-
un á öllum vörum, vil ég láta
þetta koma fram.
Þegar ég greiddi reikninginn
fyrir geirneglingarvélinni kostaði
hún rúmar 15 þús. kr. eða reynd-
ist 8—9 þús. kr. lægri en gert var
ráð fyrir með bátagjaldeyri. Auð-
vitað efa ég ekki, að ýmsar vörur
hækka vegna hinna nýju gjalda,
en þetta sýnir óneitanlega, að
það hækka ekki allar vörur. og
mættu iðnaðarmenn t. d. minnast
þess, að ýmsar vélar og tæki, er
þeir nota, hafa lækkað í verði,
eða svo finnst mér af þessu dæmi
— Trésmiður".
Verðmunur á kjólefnum.
SVO ER HITT bréfið. Það er frá
konu austur í Árnessýslu og er á
þessa leið: „Ég dvaldi í Reykja-
vík um tíma í vetur til lækninga,
og áður en ég fór heim þurfti ég
að gera ýmis minniháttar inn-
kaup, sem sveitakonum eru nauð-
synleg ekki síður en öðrum. Ég
ætlaði t. d. að kaupa mér efni í
einn eða tvo kjóla. Ég ræddi um
þetta við kunningjakonu mína í
Reykjavík og minntist á, hvort
ekki mundi vera bezt að fara til
þessara innkaupa í verzlun S í S
í Austurstræti. „Þangað skaltu
ekki fara“, sagði kunningjakonan.
„Það er dýrasta verzlunin í bæn-
um.“ — Svo fór nú samt, að ég
fór í verzlun S í S, og þar fann ég
kjólefni, sem mér líkaði. Keypti
ég þar efni í morgunkjól, og verð
ið á því kr. 20,00 metrinn. Einnig
keypti ég í annan kjól, og kostaði
það efni kr. 27,00 metrinn. Um
leið og ég hélt heimleiðis, kom
ég við í nokkrum kaupmannabúð-
um og leit m. a. á kjólefni. í einni
búðinni sá ég nákvæmlega eins
efni, og ég hafði keypt í morgun-
kjólinn hjá S í S, og spurði um
verðið. Kr. 40,00 metrinn, var
svarið. Ég sendi baðstofunni þetta
bréfkorn um reynslu mína af
„dýrustu búðinni í Reykjavík“. —
Kona í Árnessýslu". — Ég færi
lesendum þessi bréf og læt það
nægja 1 dag. — HárbarSur.