Tíminn - 19.05.1957, Blaðsíða 6

6
T f MIN N, suimudaginn 19. maí 1957,

Otgefandl: FramióknarflokkwrlBM
Ritstjórar: Haukur Sncrraso*,
Þórarinn Þórarinsaon (ák).
Skrifstofur í Edduhúsinu viB Lindargötu
Simar: 81300, 81301, 81302 (ritstj. og blaðaznenx).
Auglýsingar 82523, afgreiBsla 2321
Prentsmiðjan Edda hf.
Almenn lífeyristrygging
SÍÐASTL. ffiiðvikud^g
kom tillaga Framsóknar-
manna um stofnun almenns
lífeyrissjóðs til 1. umr. í
Sameinuðu Alþingi. Ólafur
Jóhannesson prófessor hafði
orð fyrir flutningsmönnum
og flutti glögga og athyglis-
verða ræðu, eins og vænta
mátti. Hér þykir því rétt að
rifja upp nokkur atriði úr
ræðu hans.
Um málið almennt sagði
Ólafur m. a:
„Ég geri ekki ráð fyrir að
nokkur verði til að andæfa
því, að það sé æskilegt og
réttmætt, að landsmenn allir
hvar í stétt sem standa geti
notið lífeyristryggingar og
þess öryggis, sem þeim er
samfara, og þeirra hlunn-
índa, sem þeim hafa fylgt
og munu fylgja. Ég býst
varla við, að nokkur dragi
í efa, að hér sé um fullkom-
ið réttlætismál að ræða. Og
ég skal því ekkert fjölyrða
um það hér. Hinu get ég frek
ar búist við, að því verði svar
að til, að almenn lífeyris-
trygging landsmanna allra
sé þegar komin á, hún eigi
sér stað samkvæmt lögunum
um almannatryggingar. Og
ennfremur, að dregið verði í
efa af öðrum, að þetta rétt-
lætismál sé framkvæman-
legt eins og sakir standa.“
ÓLAFUR minntist síðan
hánara á þessi atriði. Hann
sýndi fram á, að örorku- og
ellilífeyrir almannatrygg-
inganna nær of skammt. Hitt
er svo rannsóknarefni, hve
meira sé hægt að gera. Hann
sagði síðan:
„Þessi tillaga felur aðeins í
sér ósk eða áskorun til rík-
isstjórnar, að hún láti fram
fara alhliða og gagngera at
hugun á þessu máli. Til slíkr
ar athugunar mundi væntan
]ega vera skipuð nefnd, sem
fengi sér til aðstoðar og ráðu
neytis sérfróða menn um
þessi mál og hefði vafalaust
samráð við stéttasamtökin.
Vera má að niðurstaða þeirr
ar athugunar verði sú, að
ekki sé tiltækilegt eins og.sak
ir standa að stofna til líf
eyristryggingar fyrir lands-
menn alla. Vera má að at-
huguðu máli þyki réttara
að stofna til þeirra trygginga
1 eins konar áföngum eins
og átt hefir sér stað að und
anförnu. En hvað sem um
það verður, þá er ég fyrir
mitt leyti alveg viss um, að
þróunin stefni í þá átt, að
hér verði teknir upp lífeyris-
tryggingar fyrir landsmenn
alla. Og það mun verða fyrr
en seinna.“
AÐ LOKUM fórust Ólafi
orð á þessa leið:
„Þessi mál eru í deigl-
unni víðar en hér. Er
þess skemmst að minnast, að 1
einmitt nú standa yfir mikl !
ar umræður í Svíþjóð um ,
tryggingar. Má sjálfsagt eitt |
hvað græða á því að fylgjast
með og kynna sér hvernig
málum þessum verður skip-
að þar eða með öðrum þjóö
um. Vera má að með tillögu
þeirri, sem hér liggur fyrir
sé stefnt hærra en þar. En
íslenzk félagsmálalöggjöf
mun einmitt vera í fremstu j
röð. Og það væri vissulega
ánægjulegt, ef íslendingar '
gætu gengið í fylkingar-
brjósti í þessu efni og lyft
merkinu hærra en aðrar þjóð
ir.
Verði talið framkvæman-
legt að stofna nú til lífeyris
sjóðs fyrir landsmenn alla,
er tryggi þeim svipuð rétt-
indi og sjóðfélagar njóta
hjá hinum sérstöku lífeyris
sjóðum, þá er ég ekki í vafa
um, að stigið er stórt spor
í jafnræðis- og framfaraátt.
Aðalatriðið væri auðvitað
hið almenna öryggi, sem
mönnum væri tryggt í elli-
inni og vegna fráfalls fyrir-
vinnu. En jafnframt er rétt
að vekja athygli á og leggja
áherzlu á þá stórkostlegu þýð
ingu, sem varanleg fjár-
magnsmyndun h j á slíkum
sjóði gæti haft. Lánveiting-
ar úr honum gætu síðar létt
undir með mönnum með hlið
stæðum hætti eins og hinir
sérstöku lífeyrissjóðir hafa
létt undir með sjóðfélögum
sínum. Slíkur sjóður gæti
t. d. vafalaust létt undir
hinu almenna veðlánakerfi.
Bændur og framleiðendur
gætu sjálfsagt, ef þeir væru
tryggðir, notið hliðstæðra
lána.“
Að ræðu Ólafs lokinni var
tillögunni visað til allsherj
arnefndar. Ber að vænta
þess, að hún hljóti þar góðar
undirtektir. Ekkert ætti að
vera því til fyrirstöðu, að
afgr. tillöguna á þessu þingi.
Margur heldur mann af sér
MORGUNBLAÐIÐ ræðst
harkalega í gær gegn nýju
bankafrumvörpunum og
kemst. m.a. svo að orði, að
þar sé um „hreina ofsóknar-
herferð“ að ræða. Tilgangur
inn sé að leggja taankana und
ir stjórnarliðið, koma gæðing
um í stöður og nota bank-
ana pólitískt.
Allt er þetta að sjálfsögðu
sagt út í bláinn, því að ekk-
ert af þessu verður vitan-
lega ráðið af frumvörpun-
um sjálfum. Mest veltur að
sjálfsögðu á framkvæmdinni
og ætti Mbl. að spara sér
alla slíka sleggjudóma, þang
að til séð er, hver hún verð-
ur.
Um þessi skrif Mbl. virðist
helzt mega segja, að marg-
ur hyggur mann af sér. Það,
sem Mbl. er að drótta að
andstæðingunum, hefur Sjálf
stæðisflokkurinn allt gert.
Alit Macmillans hefur sívaxið
síðan hann varð forsætisráðherra
Sigurhorfur Verkamannafíokksies eru ekki
eins bjartar nú og í stjórnartíð Edens
Þó að Verkamannaflokk-
urinn brezki hafi unnið nokk
urn sigur í bæjar- og sveita-
stjórnarkosningunum fyrir
skömmu, ríkir ekki sama
bjartsýni meðal forystu-
manna flokksins eins og var
eftir brottför Edens, er allt
benti til þess, að stjórnin
væri að leysast upp og riða
til falls vegna innbyrðis ósam
komulags.
Ekki er þó erfitt að leita orsak-
arinnar. Þar á hinn nýi forsætis-
ráðherra Harold Macmillan megin
hlutann og ekki verður annað séð
en að ferill hans í embætti forsæt-
isráðherra sé hinn glæsilegasti og
árangursríkasti.
Ýmsir segja, að hann stjórni
Stóra-Bretlandi með aðstoð „þoku-
kenndra yfirlýsinga“ og að hann
sökkvi sér sjaldan niður i þau mál,
er hann leggi fyrir brezka þingið.
En ef til vill er þessi eiginleiki
einn hinna mikilvægustu þátta, er
gerir Macmillan kleift að vera
bæði leiðtogi flokks og ríkisstjórn-
ar.
Macmilfan temur sér allt
aðrar starfsaðferðir en Eden
Óhætt er að fullyrða, að ekki lík
ist Macmillan Eden að því leyti,
að hann á það aldrei til að reyna
að ákveða allt sjálfur eða að
hringja til ráðherra sinna seint um
kvöld eða um miðjar nætur til þess
að vita hvort þeir hefðu staðið við
skyldu sína, rétt eins og Stalin var
vanur að gera.
Macmillan ber hins vegar aðeins
óskir sínar fram við ráðherra sína
og lætur þá um að framkvæma
hlutina og taka ábyrgð á þeim.
Þetta er bandarísk venja, en
sem kunnugt er var móðir Mae-
millans bandarísk. Ef til vill er
þetta eitt af því, sem hann hefir
Iært af vini sínum, núverandi for-
seta Bandaríkjanna, sem alltaf hef
ir haldið fast við það sjónarmið
að veita undirmönnum sínum eins
mikið athafnafrelsi og mögulegt
er, svo að þeir geti unnið sjálf-
stætt.
Macmillan forðast það einnig
mjög að reyna of mikið á sig, en
Eden hætti mjög til þess. Þannig
hefir forsætisráðherrann mun
betra tækifæri til að líta á vanda-
málin í heild og kynna sér sjónar-
mið þjóðar sinnar.
Frægt er t.d. hvernig flokks-
formaðurinn hefur notað
völd og yfirráð Sjálfstæðis-
flokksins yfir bönkunum til
að koma tengdasyni, mági
og öðru venzlaliði í æðstu
stöður. Nokkurt dæmi um
ráðstöfun Sjálfstæðismanna
á lánsfé stofnana, sem þeir
ráða, eru byggingalánin 24,
sem Bjarni Ben. veitti Þor-
leifi H. meðan hundruð
manna gátu engan eyri feng
ið til að eignast íbúð.
Enginn sanngjarn maður
mun harma, þótt það leiddi
af hinni nýju bankalöggjöf,
að eitthvað yrði dregið úr
ofurvaldi þess flokks, sem
hefur beitt því á slíkan hátt.
Þeir menn, sem koma til með
að ráða bönkunum í fram-
tíðinni, munu vafalaust forð
ast að taka sér þessa stjórn
íhaldsins til fyrirmynd-
ar, heldur láta klíkuskap
þess og misbeitingu verða sér
til varnaðar.
Arartgur, sem Macmillan
hefir þegar náð
Macmillan hefir haft nokkra
mánuði til að beita aðferðum sín-
um, en ekki verður annað sagt en
að árangurinn hafi orðið glæsileg-
ur.
Hin nýja varnarmálastefna Dun-
can Sandys virðist ekki aðeins vera
í samræmi við kröfur atómaldar,
heldur einnig fjárhagsgetn lands-
ins.
í fjárlagafrumvarpi Thorney-
crofte voru hátekjumönnum veitt-
ar nokkrar skattaívilnanir og það
hefir stjórnarandstaðan gagnrýnt
harðlega.
En menn eru yfirleitt sammála
um, að fastlaunaðir menntamenn
hafi til þessa orðið að bera ósann-
gjaman hluta skattabyrðanna og
það hafi verið tími til kominn að
veita þeim skattaívilnun sem gert
var ráð fyrir í fjárlagafrumvarp-
inu.
En síðast en ekki sízt hefir Mac-
millan með viðræðum tekizt að
bæta fyrir það skarð, er rofnaði í
samskiptum Breta og Bandaríkja-
manna, er Eden lagði í heríörina
Bevan
frægu til Egyptalands án þess að
hafa nokkur samráð við banda-
menn landsins aðra en Frakka.
Hin bezta samvinna ríkir nú með
Bandaríkjamönnum og Bretum um
leið og báðir aðilar eru sammála
um, að ekkert sé sjálfsagðara en
að þeir myndi sér sjálfir skoðanir
um hlutina, án þess að til sam-
vinnuslita komi. Stærsta sigurinn
hefir Macmillan þó unnið í sínum
eigin flokki.
Staða Macmillans í
íhaldsflokknum
íhaldsflokkurinn brezki hefir
aldrei haft neina ákveðna og fast-
mótaða stefnuskrá. Flokkurinn hef
ir alla tíð verið eins konar valda-
vél, sem haldið hefir verið saman
af tryggðinni við hinn kjörna leið-
toga.
Ef þingmennina skortir traust
til aðalleiðtogans, líður vanalega
ekki á löngu þar til klofningur
kemur upp í flokknum til tjóns og
álitshnekkis.
Til dæmis átti Eden í miklum
Harold Macmillan
erfiðleikum með hægri arm flokks
ins. Eden varð að reyna að láta
líta út sem hann væri íastur í sessi
og bæri höfuð og herðar yfir alla
aðra leiðtoga flokksins. Þess vegna
treysti hann sér ekki til að víkja
um þumlung fyrir kröfum Kýpur-
búa um aukið sjálfsforræði. Staða
Macmillans er hins vegar sú, að
í hann þarf ekki að taka slíka af-
stöðu. Þess vegna varð það hreint
ekki svo alvarlegt áfall fyrir íhalds
flokkinn, þó að Salisbury lávarð-
ur segði af sér í mótmælaskyni
við þá ákvörðun að látla Makarios
lausan. Málið fellur í gleymsku
innan skamms. Sama gildir
um Súez-málið. Macmiillan skil-
ur það, að það er honum og
stjórn hans fyrir beztu að afleið-
ingunum af ósigri Edens verði tek-
ið sem fyrst, jafnvel þó að það
kosti auðmýkingu fyrir Nasser og
umheiminum.
Þrátt fyrir nokkrar óánægju-
raddir frá hægri armi flokksins
leikur enginn vafi á því, að Mac-
millan muni fá vilja sínum fram-
gengt án þess að flokkurinn biði
nokkurt tjón af.
Vegur Bevans fer einnig
vaxandi
Ekki getur verkamannaflokkur-
inn búizt við því að sigra fyrir-
hafnarlaust í næstu kosningum og
ekki verður sigurinn auðfenginn.
En hér liggja aðrar ástæður að
baki. Vegur Hugh Gaitskells, leið-
toga stjórnarandstöðunnar hefir
farið minnkandi að undanförnu í
brezka þinginu vegna málefnalegs
ósigurs í umræðum. Vegur An-
eurins Bevans hefir hins vegar
farið mjög vaxandi.
Bevan er nýkominn úr ferðalagi
til Indlands og hefir nú vakið
mikla athygli á sér fyrir að halda
ræður þar sem hann hefir ráðizt
harkalega á Nasser. krafizt þess að
vetnissprengjutilraunum verði
hætt og að stáliðnaðurinn verði
þjóðnýttur um leið og Verka-
mannaflokkurinn komist aftur til
valda.
Margir eru á þeirri skoðun, að
Bevan hugsi sér að færa sér í nyt
ósigra Gaitskells að undanförnu
og freista þess að ná forustunni í
flokknum. Ef hann reynir það
mun það vafalaust koma upp harð
i vítugri valdabaráttu og Jclofningi,
jsem gæti orðið Verkamannaflokkn
j um dýrt og aukið sigurmöguleika
• íhaldsflokksins að miklum mun.
' (Lauslega þýtt úr Information)
Vertíðin í Þorlákshöfn varð svipaS
og í fyrra og hásetahlutar Iíkur
Vertíðinni hér í Þorlákshöfn lauk um síðustu mánaðamót.
Heildaraflinn varð 3800 lestir en var 3600 í fyrra. Nú reru
8 bátar frá Þorlákshöfn en 7 í fyrra. Aflahæstur var Klængur
með G18 lestir, en hæsti bátur í fyrra hafði 663 lestir.
Síðasta hálfa mánuðinn var nær
því aflaiaust. Á skírdag var af-
bragðsgóður afli eða 27 lestir á
bát til jafnaðar, en næsta hálfan
mánuðinn aflaðist ekki meira á
bát en þennan eina dag. ÞJ.
Meðalafli á bát var 489 lestir, en
meðalafli í fyrra var 539 lestir. —
Meðalafli í róðri var 7,2 lestir á
bát. Róðrarfjöldi var 523. Meðal-
hásetahlutur á vertíðinni var um
24 þús. kr. og er það svipað og í
fyrra.