Tíminn - 20.08.1957, Blaðsíða 4

TÍMINN, þriðjudaginn 20. ágúst 1951,
leykhólakirkja 100 ára
Úrslit NorðiiHandaskákmótsins
RITSTJORI: FRiÐRIK OLAFSSOh
Skákmeistari Norðurlanda 1957,
Sterner, Svíþjóð 9 v.
2. Stáhlberg, Svíþjóð 8 v.
3. —4. Skjöld Svíþjóð 7% v.
3. —4. Böök Finnlandi 7% v.
•5. Rantanen Finnlandi 7 v.
6. Salo Finnlandi 6Y2 v.
7. Ingi R. íslandi 5V2 v.
8. Ingvar íslandi 4% v.
9. Möiler Danmörku 3Vz v.
10.—11. Nielsen Danmörku 2V2 v.
10.—11. Korning Danmörku 2% v.
12. Moe Noregi 1 v.
Taflan sýnir ekki eingöngu
frammistöðu einstakra keppenda
í mótinu heldur og einnig styrk-
leikahlutföll þjóðanna í milli. Við
sjáum, að Svíar skipa þrjú efstu
sætin, þá koma Finnar með þrjú
næstu, íslendingar með tvö, Danir
með þrjú og loksins reka Norð-
menn lestina. Það er næsta sjald-
gæft, að svo greinileg afmörkun
eigi sér stað og ekki minnist ég
þess, að slikt hafi komið fyrir í
undangengnum Norðurlandakeppn
um. Annars er mót þetta eitthvert
stei'kawta Norðurlandamót, sem
háð hefur verið eftir stríð og
byggist það fyrst og fremst á þátt
töku þeirra Stáhlbergs og Bööks.
Stáhlberg hefur ekki tekið þátt í
skákmóti á Norðurlöndum í einn
óra tíma, enda hefur starfssvið
hans legið utan þeirra fram 'að
þessu. Hann er nú sýnilega tekinn
að lýjast á erfiðinu, sem hin stóru
rnót hafa í för með sér, og leitar
því til heimahaganna. Böök hefur
hins vegar haft öðrum hnöppum
að hneppa vegna atvinnu sinnar og
af þeim orsökum ekki gefið sér
tíma til að sinna þessu liugðar-
efni sínu sem skyldi undanfarin
ár. Nú hefur sýnilega eitthvað úr
rætzt og frammistaða hans í mót-
inu sýnir, að hann er ennþá sterk-
asti skákmaður Finna, þrátt fýr-
ir margra ára æfingarskort. Við
íslendingar áttum tvo góða fulltrúa
á mótinu og ekki'fæ ég séð, að
frammistaða þeirra sé í réttu hlut
falli við styrkleikann. En „enginn
verður óbarinn biskup“ segir mál-
tækið og þetta víxlspor þeirra
verður einungis að skoða sem próf
raun á framtíðina. Annars kemur
frammistaða Sterners mest á óvart
enginn hefði að óreyndu trúað, að
hann ættf eftir að öðlast nafn-
bótina „Norðurlandsmeistari í
skák“, en samkvæmt þeim fregn
um, sem borizt hafa að utan, virð
ist þessi sigur hans engin tilviljun,
svo að við hljótum að óska honum
til hamingju með afrekið.
Ég vildi nú gjarnan geta sýnt
lesendum mínum sýnishorn af tafl
mennsku Sterners úr þessu móti,
en því miður hefur mér ekki borizt
nejn skáka hans.
Ég hef nú hins vegar náð tali af
Inga og lauk þeim viðskiptum með
því, að hann Ijáði mér eina skáka
sinn'a, sem hann taldi þá beztu og
birtist hún hér ásamt nokkrum
skýringum.
Hv.: A. Nielsen, Danmörku.
Sv.: Ingi R. íslandi.
Grúnfelds-vörn.
I.d4—-Rf6 2. c4—g6 3. Rc3—d5
4. cxd5 (Eitt skarpasta afbrigðið,
sem hvítur á völ á í þessari byrj
un. Ég geri ráð fyrir, að hinn ró-
legi leikur4. Bf4lhenti betur gætr.-
um skákstil Nielsens). 4. —Rxd5 5.
. e4—-RxR 6. bxc3—Bg7 (Venjulega
ieikur svartur hér 6.—c5, en Ingi
fylgir hér byrjunarkerfi, sem er
rússneskt að uppruna). 7. Bc4—
0—0 8. Re2—Rc6 (Þessi leikur og
sá næsti virðast ekki hlíta nein
um byrjunarreglum, en sannleikur
inn er sá, að báðir hafa þeir sínu
hlutverki að gegna.) 9. Be3 (Eini
leikurinn, sem gerir svörtum eitt
hvað erfitt fyrir hér er 9. Bg5!
Svartur má þá varla leika —h6,
því að þá verður peðastaða hans
á kóngsvæng of veik.) 9. —Dd7
10. 0—0—Ra5 (Hrekur hvíta bisk
upinn á óhagstæðari reit og undir
býr jafnframt framrás c-peðs
síns.) 11. Bd3—b6 12. Dd2—Hd8
(Ella gæti hvítur skipt upp á hin
um svarta biskup sínum með 13.
Bh6.) 13. Hadl (Fram að þessu
hefur skákin teflst eins og skákin
Gunnar Gunnarsson—Friðrik 01-
afsson í Minningarmóti Guðjóns
M. Sigurðssonar 1956. Gunnar lék
hér aftur á móti 13. Hfdl, en valdi
drottningarhrók sinum stað á b-lín
unni. Aðferð Gunnars virðist ör-
uggari, því að kóngssóknarmögu
leikar hvíts eru ekki nægilegir,
eins og greinilega kemur fram í
skákinni hér.) 13. —Bb7 14. f4
(Hvítur heldur sitt strik.) 14. —
Da4 15. f5—Rc4 16. BxR—DxR
(Þar með hefur svartur fengið
hagstæð uppskipti, og nú ein-
UDdirbúningur hafinn ac) kirkjubyggiagu — kirkj-
an helguÖ Þóru í Skógura, móður Matthíasar
Á bessu sumi’i eða hausti á kirkjan á Reykhólum eitt
kennist skákin af æðisgengnu
kapphlaupi, hvíts kóngsmeginn og , . ... . „ ___
svarts drottningarmegm. Úrslitin hundrað ara atmæli. Smiði hennar var lokið arið 18o7, en
eru þó varia í vafa.) 17. Hf4? ekki hefir teldzt að finna ’hvaða dag ihún var vígð. Reykhólar
(Hrókurinn á sér enga framtíð á voru þá annexía frá Stað á Reykjanesi, en þar var þá prestur
h-línunni. .Betra var 17. Rg3.) 17. óiafur ¥. Johnsen.
—Ba6 18. Rg3—-c5 19. Hh4—cxdá
! 20. cxd4—,Hac8 21. fxg6—lrxg6 22.
Hf4? (iFlýtir fyrir úrslitunum, en .
þau eru alla vegana ráðin.) 22. !
j —Bxd4! (Nákvæmara en 22. —ea !
Raykhólakirkja er úr timbri og
heíur veriö veglegt liús á sínum
tíma, en ,er nú að vonum farin
að láta á sjá, enda lítið viðhald
hægt verði að byrja á nýrri kirkju
á næsta ári.
Sunnudaginn 8. september verð>
ur 100 ára afmælis Reykhólakirkju
tninnst við hátíðaguðsþjónustu. —
j því að svartur græðir á uppskipt ‘ fengið undanfarin ár. Stafar !)að verður haldið upp á afmrelið í
jum.) 23. Bxdá—-ea 24. K£2—Hx ( af því að í ráði er að byggja nýja ! J
| d4 25. Del—HxH 26. DxH—©d4! \ klrkju að Reykhólum og ekki tal-
(Fljótlegasta vinningsleiðin.) 27.! in ástæöa þess vegna að eyða fé
( DxD—-px'D 28. Hd2—Hcit 29. K í viðhald gömlu kirkjunnar, sem
1 f2—Hai 30. Re2—Bc4 31. Rxd4— væutanlega vei’ður rifin. Ríkið á
j Bxa2 og-hvítur gafst upp. Ákaflega kirkjuna, .en söfnuðurinn vill yfir
rökrétt tefld skák af Inga hálfu, taka hana ef samningar nást um
j hvað sem um taflmennsku and- áiag, sem söfnuðurinn getur sætt
I stæðingsins má ægja. Fr. Ól. sig við. Standa vonir til þess að
Þorskgengdin í
V-Grænlands er geysileg á
■ m
og VI
Líísnauísyn, a<5 íslenzk íiskisldp fái liafnar-
aftstöðu í VestribyggtJ á Grænlandi
Skipin moka upp fiskinum við Grænland. íslenzkir togarar
moka upp karfa við Austur-Grænland, en við Vestur-Græn-
land eru firðir og flóar fullir af þorski og þar' eru norsk,
færeysk og fleiri þjóða skip að veiðum og afla vel, en íslend-
ingar stunda lítt þá gullnámu. Tíminn hefir átt tal við dr Jón
Dúason um fiskimið og fiskveiðar við Grænland- enda hefir
hann kynnt sér þau mál allra manna bezt.
— Heldurðu, að Islendingar á
Grænlandi hafi stundað fiskveið-
ar til forna?
— Allar sögur vorar frá Græn-
landi eru fullar af upplýsingum
um fiskveiðar og alls konar veið-
ar þeirra. Séra Einar Bárðarson,
ráðsmaður í Görðum 1341—1360,
segir í Grænlandslýsingu sinni, að
við Grænland sé meiri fiskur en
við nokkurt annað land í víðri
veröld. •
— Hvernig hafa veiðarnar við
Grænland gengið í sumar?
— Þar hefir verið mokafli í allt
vor og sumar hjá Grænlendingum
uppi við land.
— Er fiskurinn mestur og bezt-
ur uppi við land á Grænlandi?
— Já. Á vorin frá apríl til júní
hrygnir þorskurinn þar inni í
fjörðum og víkum, og þar er geysi-
leg gengd af stórþorski. Golþorsk
ofveiði. Fiskifloti okkar vex hröð-
um skrefuim, og stórþjóðir Evrópu
senda æ stærri fiskiflota, fljótandi
verksmiðjur, á íslandsmið. Aflinn
fer hraðminnkandi einnig ó djúp-
miðum. Það 'hittist varla eá skip-
stjóri, sem ekki staðfestir þetta.
Sjómennirnir ganga af skipunum,
útgerðin berst i bökkum.
Fyrri hluta maí eru sjómenn
sambandi við liéraðsfund Barða-
strandarprófastsdæmis, sem verður
haldinn að Reykliólum að þessu
sinni.
Tenad nafni móSur
Watthíasar,
í sambandi við nýja kirkju á
Reykhólum, er í ráði að tengja
hana nafni Þóru í Skógum, móður
Matthíasar Jochumssor.ar. í hinu
gullfaliega kvæði hans um móð-
ur sína segir í seinasta erind-
inu:
En þú, sem ef til vill lest
mín ljóð,
þá löngu er orðið kalt mitt
blóð,
ó, gleym ei móður minni.
En legg þú fagurt liljublað
á ijóða minna valinn stað
og helga hennar minni.
byggð nær þoiukur álíka iffljótt
þroska og út af Vestfjörðum og
út af Eystribyggð álíka fljótt og
út atf Austtfjörðum. Ég er sann-
færður um, að íslenzk togaraút-
gerð lægi nú i rústum, ef hún
hefði ekki komizt upp á að fiska
við Grænland. En þetta er erfið
só'kn. Tcgari getur fyllt sig þar á,
2—3 dögum af karfa, en þarf að
eyða 3—5 sir.num lengri tíma í
siglingar fram og aftur. Það væri
hægt að afla tvöfalt meira af
þorski þarna, ef hægt væri að
leggja hann á land í Grænlandi til
aðgerðar og verkunar. En togar-
ar ckkar mega ekki leggja nokk-
urn ugga á land á Grænlandi. í j arinnar. þessa einstæða og dásam-
rmnum augum er þetta óþolandi; leRa fvrirbæris ; mannlífinu. sem
1 landi, þar sem Mendingar voru; e],kar ]íka ógæfumann]nn. þegar
Matthías þakkar móður sinni allt
það jákvæða í lífi sínu og leggur
áherzlu á það, að ekki sé' gleymt
að minnast hennar, ef eitthvað gott
hafi leitt af lífi hans og starfi.
Það sé einungs ávöxtur þess fræ-
korns. sem móðir hans hafi sá3
í sál hans, því beri að þakka henni.
— Nú geta albr, sem minrast
góðra mæðra sinna, tekið undir
lofsöng Matthíasar, sem gæti alveg
eins verið lofsöngur til móðurást-
innlendir menn cg landráðsndur. |
En hvernig vilt þú afla hafna
Grænlar.di fyrir íslenzku fiski-
1 allir aðrir hata hann og fyrirlíta.
veena vrði Reykbólaldrkja
einskonar móðurkirkja, helguð ást
hinnar göðu móður hvað sem hún
(Framhald ð 8. síðu.)
settir á land af fiskiflotanum, og skipin?
í raun og v'eru er enginn arðbær j — í mínum augum er aðeins ein
starfsgrund'völlur til fyrir megin- )eið til þess, að krefjast réttar ís-
hluta fiskiflotans, 40—-50 botn- lendinga á Grænlandi og sækja________________________________________________
vörpunga og tæp 700 minni fiski-:þag mál fyrir alþjóðadóm ef með
skip þá sjö mánuði, sem eftir eru þarf. Ég tel, að réttur vor sé aug- Grænlands suður fyrir Drangey og
af árinu. Skipin eru annað hvort
gerð út með taprekstri eða bund-
in við bryggjur.
— Hvar eigum við að leita
hafna á Grænlandi?
í Vestribyggð. Þar eru hafn-
ljós og upplýstur, og meira að Kap Farvel og allt norður a'ð
segja viðurkenndur og auglýslur Krcksfirði á ca. 72. n.br. En þorsk-
öllum heimi af dönsku stjórninni miðin eru út af vesturströndinni
Þessa skyldu ber oss að rækja frá Kap Farvel norður að Bjarn-
vegna óborinna kynslóða.
■ arey. í vesturhöllunuun á grunn-
Hvar eru helztu
ir íslausar allt árið. En þegar líð- j Grænland?
miðin við unum eru á 130—150 faðma dýpi
síðari hluta vetrar og biða þess að
ar allt að 70 pundum á þyngd, ur a suimarið í Eystribyggö og —Karfamiðin ná frá neðansjáv- komast i-nn í hlýja sjóinn við
norður í Karlbúðum. Út af Vestri-' arhryggnum milli Vesífjarða og ströndina msð vorinu.
Eskimóar með Iiundasleða á Hudsoii-ílóa
renna sér þar fram með ávölu land
berginu eða liggja uppi við fjörur.
— Þetta hlýtur að vera gaman-
mál hjá þér?
— Nei, þetta er hvorki spaug
né ofsagnir. Þótt súld og svali
frá ísnum sé skammt frá strönd-
inni, er hlýtt inni í fjörðum og
sólrikt á landi, og sjórinn hitnar
við klettana. Þangað leitar þorsk-
urinn eftir djúpum Mum með
hlýjum sjó. Og loðnan hrygnir
þarna uppi við land á sama tíma
og þorskurinn og er í kösum við
fjöruna. Þorskurinn háimar hana í
sig og er í góðum íholdum. Þegar
hrygningu lýkur, gengur eittJhvað
af þorskinum burt, en mikið af
honum fheldur sig ]>arna í volga
sjónum alilt sumarið, og þarna er
því mokfiski af stórþorski, vilji
einihver sinna því.
— Veiða íslenzku skipin þarna?
— Nei, Íslendingar mega ekki
renna færi í sjó í grænlenzkri
landihelgi, þeir hafa engan rétt á
Grænlandi, sem var þeirra eigið
lafid.
— Álíturðu það mikilvægt fyrir
íslendinga að fá aðstöðu til fisk-
veiða við Grænland?
— Það er of vægt að orði kom-
það^er^l'Rsna^uðsyif fyrirlifiÞ'('rð ; Myndin sÝnir eskimóa me3 hundasleða sína úti ó Hudson-flóa skammf frá bænum og herstöðinni Fort Churc-
ina Og sjómennina O" íslenzku ■ hil1 1 Kanada- • Churchill mætast mlklar andstæður, annars vegar lifa eskimóar og indíánar frumstæöu lífi,
þjóðina alla. Fiskirniðin við ísland ! en öinsvegar gefur að líta háþróaða nútímatækni, stöðvar fyrir fjarstýrð fiugskeyti og radarstöðvar. í Churc-
yrjast Og liggur við gereyðingu af hill eru aðalstöðvar hins aiþjóðlega jarðeðlisfræðiárs í Kanada.