Alþýðublaðið - 01.09.1927, Blaðsíða 2

ALPYx)UbJuAl)xÐ

1
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
kemur út á hverjum virkum degi.
Afgreiðsla í ' Alpýðuhúsinu við
Hverfisgötu 8 opin frá kL 9 árd.
til .kl. 7 siðd.
Sferifstofa á sama stað opin kl.
91 « —lOVs árd. og Id. 8 —9 síðd.
Simar: 988 (aígreiðslar.) og 1294
(skrifstofan).
Verðlag: Áskriftarverð kr. 1,50 á
mánuði. Auglýsingarverðkr.0,15
hver mm. eindálka.
Prentsmiðja: Alpýðuprentsmiðjan
(í sama húsi, sömu simar).
A undanhaldi.
Það er háttur gasprara og
grunnhygginna flóna, aó þegar
, þeir hafa verið staðnir að rök-
falsi og kveðnir i kútinn, fara
- þeir að tala um eitthvaö annað.
Petta sannast nú áþreifaniega á
„Morgunbliaðinu". í gær birtir það
eina af sínum alkunnu slúöur-
greinum um Sacco- og Vanzetti-
málið. Alþýðublaðið hefir hlífð-
ariaust flett ofan af ósæmilegri og
háðulegri frammistöðu þess í
þessu má'i, — sýnt fram á, að
• það hefir reynt á'ð verja þótt
af veikum mættf væri — sam-
vizkulaus rétíarmorð, að það hef-
ir í roörgum atriðum farið með
Staðlausa stafi, að það hefir orðið
tvísaga eins og falsvitnin i möl-
inu. „Mgbl.“ gerir .ekki minstu til-
raun til að verja 'sig gegn þessum
ásökunum. Það kyngir þessu öllu
saman með beztu lyst.
Þvaður ,,Mgb'.“ um kviðdómana
hefir einnig verið rekið ofan í
það. Og nú er ekki minst á þá
franrar. Blaðið er á hröðu und-
anhakli, encfa ekki annars að
vænta.
En svo slær það út í aðra sálnta
i þeirri fánýtu von, að lesend-
urnir muni ekki, um hvað var
deiit. Það rausar um, að dauða-
refsing sé ekki samboðin menn-
ingarþjóöum og hræsnar vandlæt-
ingu yfir blóðsútheliingum styrj-
áida.
Vér g^etum auðvitað að öilu
ieyti fallist á þessar predikanir,
ef þær væru ekki einbsr hræsni
og yfirdrepskapur. Jafnaðarstefn-
an - og þar eru „kommúnist-
ar“ ekki undan skildir :•— metur
mannslífin mikils og telur mann-
dráp siðleysi, hvort sem framin
eru með vopnum eða meira seig-
drepandi aðferðum er beitt, svo
sem hungri, kukla, klæðíeysi, ill-
nm húsakynnum. Jafnaðarstsfnan
vill frið í stað styrja'da, samvinnu
I stað samkeppni um brauðið, rétt-r
'æti í stað yfirgangs. Og hún ein
bendir á öruggar leiðir til jress,
að þet a megi verða.
Hvað gerir „Morgunb!afiið“ og
stefna sú, er það, fylgir? Þau
lialda dauðahaldi i útlifað þjóð-
skipuiag, þar sem ranglætið ríkir,
j>ar sem peningarnir eru alt, en
mannslífin ekki neitt, — þjöð-
kipuíag, sem samkvæmt hlutar-
!ns eðli hlýtur að leiða af sér
styrjaldir og blóðsútheliingar og
margvíslega sóun á mannslífum.
Þetta þjóðskipulag vilja þau Verja
fram í rauðan dauðann. Ekkert
meðal er svo auðvirðilegt, að það
megi ekki nota, —• jafnvel ekki
áralangar pyndingar og morð,
framin undir yfirskini laga og
réttar.
„Mgbi.“ talar um „smánarbietti
á mannkyninu". Það er sjálft
sniánarblettur á mannkyninu. Það
hefir í þessu máli sýnt, að engin
óhæfa er svo guðíaus, ef hún að
eins er framin tii þess að vernda
daiapyngju auðherranna, að það
ekki reyni að rnæia henni bót
Það situr þyí iila á blaðinu að
taka á sig gervi vandlætarans
Dómuiinn yfir þeim Sacco og
Vanzetti og líflát þeirra er vissu
lega svivírðiiegur smánarblettur á
rnannkynjnu og menningunni. Þó
er hitt öllu verra, að þeir voru
píndir árum saman. í sex óraiöng
ár voru þeir íátnir iíða undir ax-
areggjum dauðans. Hverja viku
ársins, hvern dag vjkunnar, hverja
stund sóterhringsins gátu þeir átt
von'á, að öxin félli. • Er unt að
hugsa sér meira miskunnarleysi,
verri grimd, hreinræktaðri mann
vonzku en þetta?
'En „Mgbi.“ finst ekki tfi uni
sJikt. Það hefir reynt að bera blak
af þrælmenskunni. Og nú síðast
— efjtir að það er Enúið til und
anhalds - kaliar það h -tta á't
hæfi ,a'arskaít amerfskra yfir-
va’da"1 >4xarskaft“ heitir það á
,1MorgunbIaðs“-máli að aæma
menn rii dauða án /saka, pynda
þá árum saman og lífláta jiá loks
með köldu blóði.
Er hægt að komast öllu
engra
í ósómanum?
Þá er ,;Mgbl,“ að þvaðra um
Rússland og , kommúnista“ í isáfn/
fcantli við þet'a mál. Það er síð-
asta háimstráið, sem það fálmar
eftir, tii þess að bjarga við óverj-
andi málstað sínum.
Þar er þó ólíku sarnan að jafna.
1 Rússlandi var byiting og borg-
arastríð. Þar fóru vitanlega fram
griindarverk einslog i öilum styrj-
öídum, þótt það hins vegar sé
á ahia vitorði, að iriargar af. sög-
um þeim, sem auðvaldsblöðin
hafa borið út, bæði fyrr og síðar,
voru uppspuni einn. Þar átti auk
þess ung framtíðarhugsjón í höggi
við eidgamla kúgun og spiliingu.
Með iífsins rétti ruddi hið nýja
fúafauskunum, úr vegi.
Engu slíku er til að dreifa í
Amerjku. Þar sjáum vér að verki
kaida auðhyggju, harðsvjrað kúg-
unarvaid, sem herðir tafcið að
háisi þjóðárinnar og fremur glæpi
af gt'imd og sjúkri hræðslu við
rétíiátan refsidóm sögunnar, sem
það veit, að það getur ekki undan
flúið. Ekkert vakir fyrir þvi ann-
að en að viðhalda götdiu rang-
Ieéti og verja forréttindi sín og
langfengirn maromon. Án þess,
að því sé nein bráð hætta búin,
Iæsir það klónum í fórnardýr sin,
piri' þau árum saman með köldu
blóðd og inyrðir þau af ráðnum
liug eftir langa og rólega yfii*veg-
ún, á ineðan mótmælahróp millj-
ónanna kveða við úr öllum átturn.
Finst nokkurt dæmi hiiðstætt
þessu í sögu Rússlands frá síð-
ustu árum? Er hér með’ skorað á
„Morgunblaðið“ að nefna eitt slíkt
dæmi,' -ef það getur. Geti blaðið
. það ekki, væri því sæmra að
þegja.
Það er þýðingarlaust fyrir „Mg-
hi.“ að Vera að klóra í bakkann.
Það hefir með frammistöðii sinni
í þessu máli orðið að athiægi og
bakað sér fyrirlitning allra rétt-
sýnna og heiðariegra manna.
Dómgreind og velsæmistiifinning
íslenrku þjóðarimiar má vera
meiia en iítið afvegaleidd, ef hún
rankar ékki við sér og hristir af
sér ósómann.
Efllrprentim böpjiuð.
Frá armiBmnB
rnt I samfélagflða
Erindi, flutt í Nýja Isiandi á þjóð-
hátíðardegi Vestur-íslendinga,
1. ágúst 1927.
HeimiJi æskulýðsins hpfeir fært
út kvíar sínar frá arninum út
í samfélagið. Það eru ekki að eins
saiarveggir stórborgarans, sem
hafa fær.st út; nýja öldin hefir
ekki gleymt kotungunum að sið
hinna fyrria'da. Baðstofuþröskuid-
ur kotungsins er ekki lengur ó-
kleift bjarg; — það er hið ó-
nægjuiegasta í þessu móli. Börn
kotungsins eiga leikinn engu síður
en börn stórborgarans í félagslífi
nútimans, þessu félagslífi, sem er
á góðum vegi að skapa aigerð
aldahvörf í sögu menningarinnar.
Engin orð, sögö á ísienzku máli,
veit ég fremur hafa orðið að á-
hrínsorðum en þessar Iiend'ingar
úr ísiandsljóðum Einars Bene-
diktssqnar;
Sjá! Hin ungbortia tíð vekur
storma og stríð,
leggur stórhuga dóminn á feðr-
anna verk,
heimtar kotungum rétt, og hin
Rúgaða stétt
hristir klafann og sér: hún er
voldug ög sterk.
Ég ætia ekki að fara með yður
upp í neinar skýjaborgir; það
gæti nefniléga hefnt sín grjmmi-
lega, ef við dyttum niður. Mig
langaði að eins til.að nota þessi
fáu augnablik, sem ég fæ að njöta
í návist yðar, til að ítreka við
yður fáeinar staðreyndir úr hvers-
dagsiífinu í þeirri von, að það
kynni að veita okkur aukiun ski-ln-
ing á nokkrum dráttum í and-
iití hinnar nýju kvnslóðar. Við
skulum ekki tefja tímann með
neínu óþarfa-fjasi, heldur snúa
okkur strax að bsim aðallínum,
sem okkur langar til að rannsaka.
Gömul speki, sem við þekkjum
úr ýmsum þjóðlegum orðskviðum,
þeas efnás, að bernskuáhrifin skíapi
manr irn og framtíð hans að ó-
trúlega miklu leyti, má nú heita
einróma á'it uppeldisfræðinga og
sálkönnuöa. Það, sem okkur verð-
ur fyrst fyrir að staðbæfa með
tilliti til nútímabarnsins, er jietta:
Nútímabarn nýtur skólabundins
uppeidis" frá óvitaárum og har
til bað er frumvaxta. Leið harns,
sérn öðiast n ý t í z k u - u p p fós t run,
liggur úr vögguskálanum út á
barnalieikvöJlinn og af leikvellin-
um í barnaskólann. Or barnaskól- ■
anuin liggur leiðin ti! sérnámsins,
þar sem menn læra lifsstarf sitt.
Skólarnir veita okkur ungum
aðgang að þeirri þekkingu, eem
þjóðféiagið telur í' senn nýtasta
manninum og ánægjulegasta; þeir
kenna okkur þær siðferðisreglur,
sem eiga að skapa nauðsynlegt
iamræmi í athafnalíf vort Og við-
skifti og þeir upplýsa okkur í
þeirri trú, sem á að hugga mann-
inn og hressa á ömiuriegum stund-'
um, þegar jarðnesk gæði hafa
brugöist. Nú ætla ég ekki að
krefjasf þess, að þið samþykkið
með mér, að það, sem skólarnir
kenna, sé hin nytsamasta þekk-
ing, hin réttasta breytni né hin
eána, sanna trýi, en hitt vildi ég
að þér viðurkencluð með mér, svo
að við gætum bygt athuganir okk-
ar á meira skilningi, að þessi
stoínun, hinn almenni skóli, 6em
veitir jafnt aðgang öJlum börn-
um allra stétta,'— hann er í raun-
inni mjög fulikomin hugmyind út
af fyrir sig. Hann er regluLeg
sameignarstofnun, þar sem ríkið
safnar saman öllum börnum sín-
um án tiilits tii s.tétta eða efna-
hags, öllum eins og á eitt stórt
heimili með því markmiði einu
að ljá þeim þekkingu tii undir-
búnings fyrir lífið og mianna þau.
Skólafyrirkomulag nútímans er
framkvæmd á einu atriði jafnað-
arhugsjónarinnar, og fyrir rúmum
mannsaldri síðan hefðu það þótt
öfgar og ósvinna, ef nokkur hefði
gengið svo langt í jafnaðarkröf-
um sínum eins og að krefjást
þess, að stofnsettir væru barna-
skólar handa aJmenningi.
Nú skulurn við snúa okkur í
einu andartaki frá skólunum til.
starfsins. Eins og við höfum.
gengið úr skugga um, að barna-
uppeldið gerist ekJki framar að
neinu umtalsverðu leyti kring um
arin fjölskyldunnar, heidur úti í
hinu stóra heimili samfélagsins,.
þannig þarf ekki að svipast lengi
um til að sjá, að verksvið. nú-
tímamannsins liggur langt fyrir
utan vébönd heimilanna. Heima
fyrir er enginn krókur eða kimi
að undan teknu eldhúsiinu, þar
sem hægt er að Vinna nokkurt
verk, enda er heimilið ekki fram-
ar innrétlað með það fyrir augum.
Jafnvel ungu stúlkurnar eru hætt-
ar að finna pláss heima tii að
sitja yfir hekli eða útsaumi.
Æskumaðuxinn vaknar að morgni
til þpss að fára út af heimilinu til
starfa síns annaðhvort í verk-
stæði, verksmiðju, verzlun, skrif-
stofu eða íivar það nú er. Og.