Tíminn - 05.02.1958, Blaðsíða 6

6
T í MIN N, miðvikudaginn 5. febríiair 1958,
Útgefandl: Framtóknarflokkwrlo
Ritstjórar: Haukur Snorrason, Þórarinn Þóruiaaaami (ib).
Skrifstofur í Edduhúsinu við Lindargótu
Símar: 18300, 18301, 18302, 18303, ÍNM
(ritstjórn og blaSameim).
Augiýsingasimi 19523. Afgreiðslusíml 123S8
Prentsmiðjan Edda hi.
Verkefni framhaldsþingsins
, ALÞINGI hóf störf sín
að nýju í gær eftir eins og
háifs mánaðar hlé. Það verk
efni sem bíður þess fyrst og
fneanst að þessu sinni, er
lauísn f járhagsmálanna. Eins
og feunnugt' er, var afgreiöslu
fjárl'aganna háttað þannig,
að felldur var úr þeim megin
hluti niðurgreiðslanna á
vöruveröi. Á framhaldsþing-
inu veröur að gera ráðstaf-
anir til að afla þess fjár, sem
þarf til þessara greiðslna, ef
þær eiga ekki að falia nið-
ur, eða að gera einhverjar
tilsvarandi ráðstafanir. Þá er
þaá' ljóst mál, að útflutnings
sjóðinn vantar verulegar
teýur til þess að standa und
ir þeim skuldbindingum, sem
á honum hvíla. Þessa fjár
veföur að afla eða að gera
að'rar jafngiidar ráðstafanir.
Það dugir ekki annað en
að horfast í augu við þessar
staðreyndir. Ekkert væri
hæbtulegra en að stofna til
nýjira víxla, sem ekki væri
nedn borgun fyrir. Reynslan
frá nýsköpunarárunum og
viðskilnáði Ólaís Thors 1956,
er hógu ömurleg aðvörun um
að foröast það víti.
• í HINNI snjöllu áramóta
ræöu Hermanns Jónassonar
fonsætisrá'ðherra var gerð
grein fyrir þeim mörgu ann-
mtirkum, sem fylgja því upp
bótar og niðurgreiðslukerfi,
sem nú er búið við, og er
arfur frá stjórnartímum
Sjálfstæðisflokksins. Frá
sjótnarmiði Framsóknarfl.
hefði verið æskilegast, að
strax hefði verið horfið, frá
þessu fyrirkomulagi, er núv.
stjörn gerði efnahagsráö-
stafanir sínar haustið 1956.
Samkomulag náðist hinsveg-
ar ekki um það. Niðurstaöan
hefir orðið sem fyrr, aö þörf
er nýrra ráðstafana, ef út-
flutningsfraimleiðslan á ekki
að stöðvast og atvinnuleysi
að hefjast í stórum stíl.
Ríkisstjómin hefur nú fal
ið sérfræðingum að gera
vandlega athugun þessarra
mála og gera tillögur til úr-
lausnar. Sennilega verða þær
bráðlega tilbúnar. Þegar at-
huganir og tillögur sérfræö-
inganna liggja fyrir, mun
vafalaust sjást betur hvernig
ástatt er í þessum efnum.
VARÐANDI þessi mál
virðist einkum vera uppi
tvær stefnur. Önnur stefnan
er sú að leita að heilbrigðari
og traustari grundvelli fyrir
efnahagsmálin en uppbót-
ar- og niðurgreiðslukerfið er.
Hin er sú að bjargast með
nýjum bráðabirgðaúrræðum
frá ári til árs á grundvelli
uppbótarkerfisins. Þeirri
stefnu er all eindregið haldið
fram í ræðu, sem Bjarni
Benediktsson hélt á Kópa-
vogsfundi nokkru eftir ára-
mótin og birt var í Mbl. —
Þessi stefna er bygð á því, að
raunverulega sé ekki nein
varanleg lausn til og því
verði að halda atvinnulífinu
gangandi meö bráðabirgða-
úrræðum frá ári til árs.
Þessi stefna virðist hingað
til hafa átt mikinn hljóm-
grunn, ekki sízt hjá forsvars
mönnum ýmissra flokka og’
stéttarsamtaka. Menn hafa
heldur kosið stundarfrið en
að ganga skelegglega til bar-
áttu við erfiðleikana. Þess-
vegna er ástandið í dag eins
og raun ber vitni um.
ALÞINGI verður enn
einu sinni að velja um þess-
ar leiöir. En afstaða þess og
helztu stéttarsamtakanna
ræður að sjálfsögðu mestu
um það, hvort valið verður.
Auk efnahagsmála koma
að sjálfsögðu ýmis önnur
mál til meðferðar á fram-
haldsþinginu. Meðan annars
eru væntanlegar athyglis-
verðar tillögur um skatta-
mál, sem fjármálaráðherra
hefur látið undirbúa.
„Kraftaverkið“
í REYKJAVÍKURBRÉFI
Morgunblað’sins á sunnudag-
inn var, færir Bjarni Bene-
diktsson sérstakar þakkir
þeim manni, sem hafi stjórn
að kosningaskrifstofu Sjálf
stæðisflokksins í Reykjavík í
nýloknum bæjarstjórnar-
kosningum. Bjarni hefir ekki
nó@u sberk orö til að lýsa kost
um og ágæti þessa manns.
Hins getur Bjarni ekki, að
himi 3. ágióst 1933 birtist
grein í blaði, sem umrædd-
ur máður var einn aðalút-
gefandinn að, þar sem m. a.
sagði á þessa leið:
„Adolf Hitler hefir unnið
kraftaverk fyrir land sitt
og þjóð og þýzka þjóðin
mun um ókomnar aldir
blessa nafn þess manns,
sem sameinaði sundraða og
lamaða þjóð.“
Þess getur Bjarni svo ekki
heldur, að vinnubrögð Sjálf
stæðisflokksins í kosningun
um nú, voru byggö á 25 ára
gömlum þýzkum leiðarvísi,
þar sem eru leiöbeiningar
um áróður á heimilum og
vinnustöðum, smölun á kjör
degi, gular sögur o. s. frv.
Vinnubrögð Sjálfstæðis-
manna í kosningunum — og
þó einkum gulu sögurnar —
báru þess glögglega vott, aö
vandlega hefir verið farið
eftir hinni þýzku leiðsögu-
bók. Og vafalaust eru enn
til menn í forustusveit Sjálf
stæð'isflokksins, sem eru
reiðubúnir til að fylgja for-
dæmi „kraftaverksins", er
málgagn Birgis Kjarans lof-
söng fyrir 25 árum síðan.
Hvenær rís verkalýður Rússlands og
krefst kjarabóta og verkfallsréttar?
Athyglisverð raunasaga er rakin í
bókinni: Verkamenn undir ráðstjórn
Það er ótvírætt, að miklar tækni maðurinn aftan úr salnum: ,,Hve
legar framfarir hafa orðið í Sovét miklar tekjur hafið þér?“
ríkjunum síðan kommúnistar komu j Um miðjan desemher sagði
þar til valda. Þessar framfarir „Leningradikja Pravda", að há-
hafa. hinsvegar ekki leitt til veru- iskóláiatúdlenita/r vænu að „ræða
legra kjaraböta fyrir alþýðu- mlád, sem ekki her að ræða“, og
imanna- Bússneskir verkamenn búa heimtuðu „endurmat á öllum verð
við stórum lakari kjör en stéttar- máetum“. Um svipað leyti bar rekt
bræður þeirra vestan járntjaids. or háskólans í Mosfcvu þann orð-
Sá tími Mýtur því að koma að róm til baka, að 100 stúdentar
þeir krefjiist bættra lífskjara og hefðu verið reknir úr háskólan
meiri félagslegra réttinda, en með- um fyrir póliiisk mótmæli, en við
al annars er þehn nú alveg neitað urkenndi hinsvegar, að háskólar
um verkfaliisrétt. Vonir manna um sitúdentar „ósfcuðu meiri upplýs-
vaxandi friðarstefnu Sovétríkj- inga“ um atburðina á Ungverja
anna er ekki sízt bundar við það,
að venkamenn þar rísi upp og
heimti bætt kjör og meiri réttindi,
en slíkt myndi óhjákvæmilega
leiða til þess, að ekki yrði fært
að reka vígbúnaðinn aif sama
kappi og áður.
Fyrir rúmu ári síðan kom út í
Bandaríkjunum bók, þar sem þessi
mál eru allítarlega rædd, og hef
ir hún nú komið út á íslenzku und
ir nafninu: Verkamenn undir ráð-
stjórn. Ilöfundur bókar þessar er
Anatonie Shub, sem er einn af rit
stjórum vikublaðsins „The New
Leader“, en það er málgagn sósial
demókrata í Bandaríkjunum. Bók
þessa ritaði Shub á vegum félags
skapar, sem beitir sér fyrir því að
frelsa verkalýðsleiðtoga og sósíal-
demokrata sem eru fangar ein
ræðisríkjunum. Meðal þeirra, sem
eru í þessum félagsskap, eru Morr
ison, fyrrv. utanríkisr’áðherra
Breta, Scharf forseti Austurríkis,
og margir kunnir leiðtogar verka
lýðssamtakan og jafnaðarmanna
víða um heim.
í bók þessari er rakinn aðbúnað
ur sá, sem verkamenn og verka
lýðssamtök hafa orðig að búa við
i ríkjum kommúnismans. Loká-
kafli bókarinnar hljóðar á þessa
leið:
Samúð 11160 Ungverjuin.
— Þegar fregnir af byltingunni
á Ungverjalandi fóru að breiðast
út meðal almennings í Ráðstjórn
arríkjunum, byrjuðu stúdentar og
vei-kamenn strax að gagnrýna túlk
un ráðstjórnarinnar á þeim. „Fyr-
irlesarar um alþjóðamál voru spurð
ir spjörunum úr um Ungverja-
land“, sfcrifaði fróttaritari brezka
vikublaðsins „The New States-
man an Nation“ frá Moskvu 24.
nóvember; „og við mörg tækifæri
vakti upptugga þeirra á opinber
um frásögnum og skýringum ráð-
stjórnarinnar svo mikla reiði á-
heyrenda, að skorað var á erlenda
stúdenta, sem viðstaddir voru, að
segja álit sitt — álit, sem margir
voru meira en fúsir að segja. Sam
kvæmt áreiðanleguin heimildum
kom óánægja óbreyittra flokks-
manna yifir því, að sannleikanum
um Ungverjaland skyldi haldið
leyndum fyrir þehn, greinilega í
ljós í úrslitum kosninga í flo'kks-
stjómir og floikksr'áð, sem haldn
ar voru í sumum flokksdeildum
rétt fyrir byltingarafmælið 7- nóv.
og heyra mátti óvenjulega hvassan
og önugan tón meðal stúdenta og
verkamanna, sem yfir cinhverj.u
höfðu að kvarta. f einum háskól
anum í Leningrad lauk umræðu
fundi eitt sinn með því, að stúd
entar fóru hópgöngu um götur
borgarinnar og báru mynd af Gom
ulku í broddi fylkingar.“
Hve miklar tekjur liafið þér?
Nokkru áður hafði það skeð í
Moskvu, að því er erlendir sendi-
menn þar skýröu frá, að verka
menn kúluleguverksmiðjunnar, er
kennd er við Kaganovilsj, gerðu
setuverkfall til þess að mótmæla
kröfum unt' aukin vinnuaí'köst. Og
er Jekaterina Furtseva, riíari
flokksdeildarinnar í Moskvu, hélt
fund með þeim til þess að kenna
I þeim flokksaga, kallaði einn verka
landi, en þeir hefðu átt kost á.
Ný kynslóð lætur til sín heyra.
Þannig var ný kynslóð ráðstjórn
arverkamanna og stúdenta loks
byrjuð að láta til sín heyra, 35
árum eftir verkföllin í Pétursborg
og uppreisnina í Kronstadt gegn
Lenin. Afhjúpanirnar á glæpum
Stalínstímabilsins á 20. flokksþing
inu höfðu sópað burt mörgum
blekkingavef. En loforðin, sem
það þing gaf verkalýðnum, höfðu
ekki verið haldin. í september
■varð ráðstjórnin að viðurkenna,
að ekki myndu verða byggð nema
55% þess íbúðarhúsnæðis, sem
lofað hefði verið það ár. Hinsveg
ar gerðu nýjar reglur um launa
greiðslur enn auknar kröfur um
afköst í ákvæðisvinnu, samtímis
því, að ýms verðlaun, sem heitið
menn við síaukinn vinnuhraða,
hafði verið lil þess að sætta verka
voru afniunin. Það voru þessar
breytingar, sem ollu verkfallmu
í Kaganovitsjverksmiðjunni í
Moskvu.
Oglæsilegir mannahústaðir-
Ur Donetsdalnum, sem er hern
aðarlega mjög mikilvægur, enda
verkamenn þar í tölu þeirra stétt
arbræðra sinna, sem hæst eru
launaðir í Ráðtetjórnarríikjunum,
skrifaði %ellen Hangén, fréttarit
ari „New York Times“, haustið
1956: „Þegar farið er um koianámu
borgir eins og Makejevka, Zugres,
Chistjakovo, Krasni Luch og U'sp
enska, er, að því er virðist, lítið
annað að sjá, en endalausar raðir
skítugra skúra eða húsfcofa. Flest-
ir mannabústaðir í þessum borg
orm eru annaðhvort úr hvítkölfcuð
um leir eða óhefluðu timbri, og
með dyraskýli bafcgarðsmegin. Kon
ur og börn sækja vatn í br.unna
við göturnar og bera það í skjól
um ínn í húsin.“
André Philiu, franskur sósíalisti
og prófessor í hagfræði við há-
skólann í Lyon, sagði í stutitu máli
þannig írá því, sem fyrir augu
Hvers eiga börn borgarinnar
aS gjalda?
Borgari skrifar:
„Dálitið sérkennilegt atvik kom
fyrir í dag. Ég þurfti nauðsynlega
að fara með strætisvagni og rétti
tveggjakrónu pening að vagn-
stjóranum um leið og ég gekk
inn í vagninn. Fimmtíu aura
fékk ég að sjálfsögðu og athuga-
semdadaust til balca. Á eftir mér
inn í vagninn var um 9 ára teipu-
hnokki með tvö smábörn rneö
sér. Hún rétti fimm krónu seðil
að vagustjóranum, en hann tek-
ur ekki við lionum en segir: „Þ.ú
veizt, áð það er ekki skipt fyrir
krakka. Farðu í búðirnar þarna
og fáðu skipt“. Ég kunni þessu
illa og spurði því vagnstjórann,
hvort það væri svo, að þeir hefðu
fyrirmæli um að gefa ekki rétti-
lega til’ baka, þegar börn ættu í
hlut. Hann kvað svo vera“.
hans bar í Moskvu 1956: „Iuni í
borginni eru breið stræti og, ibúrð
armikii gistihús með öllum þægind
um; en allt í kring eru ósteinlagð
ar götur, með timburkoifum, þökt
um málmþynnum. Brunnur er við
eitt götuhomið; þangað sæikja hús
mæðurnar vatn“. Utan Moskvu
eru „að því -er Khrustjov sagði
okkur sjálfur, 80% allra íbúðar
húsa í þorpum landisins án raf
malghs, vatnsleiðlslu og njttízfcu
hreinlætisútbúnaðar“.
Hvenær fá rússneskir verka-
menn verkfailsrétt?
Á grundvelli talna, sem fdratjóri
hagstofunnar í Ráðstjiómarrikjun
um lót honum í té, komist Phílip
að þeirri niðurstöðu, að raunveru
leg laun ráðstjórnarvertkaimanns-
ins væru meira en helmingi lægri
en laun franskra verkamanna. En
þar á ofan, sagði Philip, „átitu
Ráðstjórnari’kin 1955 eina á hverja
fimm“. Samkvæmt tölum sjálfrar
ráðstjórnarinnar fékk rússneskur
verkamaður 1955 minna af kjöti,
mjólk og eggjum á borð siitt en
1913.
Slík voru þá lífskjör ráðstjórnar
verkalýðsins 1956, þeigar stjórii
kommúnista hafði staðið í hér úm
bil fjörutíu árrÉn sama ár greip
hin nýja kynslóð verkalýðsins á
Póllandi og Ungverjalandi til' si-
gildra vopna lýðræðisbyltm®arinn
ar, og ungh- ráðstjórnarverkam'enn
vissu það- Þeir sjálfir voru þá
lofcs farnir að leggja fyrir sig þær
spurningar, sem einn saimibánds
stjórnarmeðlimur breZku verka-
lýðsfélaganna, Tom O’Brien, bai1
fram rétt ður en uppreisn var
gerð í Poznan:
„Hvenæ.r verður rúasii:ésk;i
verkalýðsfélögunum \-eititur réttur
til þess að gera vertefödl áai opin
berrar íhlutunar; réttúr' tíf>vþes.s
að semja í fullu frelsi um hærra
kaup, finmi daga vinnuviku, færri
vinnus'tundir á dag og hærra eftir
vinnukaup fyrir alla vmnu umfram
þær? Ilvenær verður rúsxnesku
verkalýðsfélögunum veiittur rétt
ur til þess að ráða málum sínum
sjáif, n fyrirskipana kummúnistá
ílokksins?“
Álit Lenins 1905.
Enginn fær sagt með neinni
vissu, hvenær verkamenn Moskvu
Leningrads og Kievs fara að dæmi
stéttarbræðra sinna í Pilsien, Berlín
Vorkutu, Poznan og Búdapest. En
fyrr eða siðar fara þeir að dæmi
þeirra, því að hér um bil fjöruliu
ra arðrán og kúgun liefir kennt
þeim þann sannleika, sem Lenin
sá 1905, þótt hann sviki hann 1917:
„Ilver, sem hyggst sæikja fram
til sósalismans á nokkurri annarri
leig cn leið stjórnarfarslegs lýð-
ræðis, hlýtur að hafna í fjarstæð
um og afturhaldi, bæöi sitjórnar
farslegu og et'nalegu."
Túkallinn og bærinn
„Það rifjast nú upp fyrir mér
annað atvik. Drengurinh hiinn
fékk einu sinni tvær krónúr til
þess að greiða með stræitiisvagna-
gjald og lagði af sbað með þær.
En stuttu síðar kom hiann grót-
andi heim og sagði að strætis-
vagnastjórinn liefði tekið „tú-
kallinn“ sinn. Þ.essu trúði ég ekki
þá, eu nú fer ég að skilja liverív
ig í hlutunum liggur. Börn cru
rænd af starfsmönnum Reykja-
viikurbæjar.
Hvernig má það vera, að hægt sé
að gefa fyrirmæli um ,að gefa
ekki börnum til baka, þegar þau
koma með smámynt eða seðia,
sem nema annarri u'pphæð en
þeim ber að greiða? Er þetta
það sem koma skal í þessari
borg? Að ræna börn er ekki sæm-
andi. Það eru vissuliega ílestir
sammála þvi. Réttlæti nú sá og
svari, sem ber ábyrgð á þessu
athæfi“.
TfAÐSrorAA/