Tíminn - 07.03.1958, Síða 5
tÍMINN, föstudaginn 7. marz 1958.
Hjónin GuSrún Guðnadóttir og Brynleifur Tobíasson.
ff
Allir þekkja hinn þunga hljóm’
Nokkur orð til minningar um
Brynleif Tobíasson menntaskóiakennara og áfengis-
vamaráðunaut, og konu hans
frú Guðrúnu Guðnadóttur
„AHir þekkja hinn þunga hljóm,
þó veít enginn — hans leyndar-
dóm".
(Davs'S Stefánsson frá
Fagraskógi).
„Þau eru Ibæði dáin, hún Guð-
rún og hann Brynleifur".
Finiiinitutiagsmorguninn, hinn 27.
febrúar sl., var mér Iflutt þessi
fregn. Ég var við því búinn að
írétita lát Guðrúnar Guðnadóttir,
íbonu Brynieifs Tobíassonar. Hún
iialíði Bengið sd'ag fyrir fáum dög-
uim og siðan legið á Landsspítalan
tm aniMi toeimis og helju. A mið-
vikudagskvöidið haíði ég talað
mokikra istund í sima við Brynleif.
Hann var auðheyranlega imjög
uggandi um líf konu sinnar, en
hann var sém að venju rólegur
Cg æðrutaus. Ekki áíti ég' þá von
á jþví, að iþetta yrði okkar seinasta
eamtai. Kfukkan fjögur um nött-
ina andaðist írú Guðrún. Var þá
irfingt heim' til Bryideifs. og' hon-
luim 'tiilkynnit lát feonu sinnar. —
Hringdi hann þá til frænda síns
o’g bað toann að sælkja sig í bíl
Oig lara mieð sig ofan é Landspít-
ala- Er Ifrœnidi hans kom inn til
hans, var hann örendur. Hann
hafði klaett Sig, gengið út að
igfJugga og ihnigið þar niður. IBana
irrein hans var hjartaslag.
Ölium, sem þekktu Brynfeif,
mun hatfa komið fregnin um I'át
hans á óvart. Hann var hraustur
maður og karlmenni, hafði alla
ævi iifað reglusömu ilfifi, og var
enn ekki fuMra 68 ára. Það var
þungur hljömur öilum vinum og
vandamönnum Brymleifs Tobías-
sonar og konu hans, andlátsfregn
þeirra hjóna.
Brynfeiíur Tobíassan fæddist í
GeldingahoOti 4 Skagafiröi, hinn
20. apríi] 1890. Þar bjuggu foreldr-
af 'hahs, Tobías Eiriksson og kona
hanis, Sigfriður Heigadóttir. Móðir
Toibiasar Eifiikissonar var Jófríð-
tir, dóttir ihinis naíbkunna fræði-
onannis, GMa Konráðssonar, og því
syistir Konráðs prófessofs í Kaup-
mannahöifn. Hielgi faðir Sigfríðar,
m-óðúf Brynleifs, og Jón Þorkels-
soh ' hekitiór, voru syistrásynir- í
báðum ættum Brynieifs eru því
nafnkunnir 'gáfu- og fræðimenn.
Þegar Brynieifur var átta ára,
dó faðir hans, en móðir hans gift-
ist af'tur. Ólst Brynleifur upp í
Geidindaholti o'g vandist þegar í
bernsku ailJs konar sveitastörfum.
Vorið 1907 iauk Brynleifur bún
aðarskóiaprófi frá Hólum, eftir
tveggja vetra isetu 4 skólanum.
Vann hann þá um skeið í Gróðrar-
Btöðinni á Ákureyri.
Þegar ikennaraskóiinn í Reykja-
vík tók fil 'Starfa, haustið 1908,
settist Brynleifur í 3. bekk hans.
Þar hittúmist við miánuði isíðar en
'skóiinn hófist, því að ég fékk þá
inntöku í 3. bskk skólanis. Þá
sá ég Brynieif í fyrsta skipti og
þar hófust kynni okkar. Hann var
einn af yngstu neaii'endum bekkj-
arins, aðeims 18 ára, en mjög fuii-
orðinslegur eftir aidri. Á máifund
itm og samikomusn í iskólanum
flutti hann ræður, er sýndu, að
hann var þegar orðinn slyngur
ræðumaður, vel að sér í sögu þjóð
arinnar, hafði mjög ákveðnar skoð-
anir í stjórnmálum cg rökfastur
í málif'iutningi. Þá um sumarið
hafði verið háð einhver harðasta
':i'. jómmiáflaiaenna, sem nokkru
sinni hefir verið liáð hér á Jandi.
Var tiltefni hennar sainnbandslaga-
uppkastið. Fylgdi Brynleifur
Heimastjórnarmönnum að málum,
en þeir viidu, að þingið saimþykkti
sambandslagauppkastið. Var stjórn
málaáhugi niiki'Il meðal fiiestra
nenrenda skóians og var Brynieif-
ur 'Sjiálfkjörinn íoringi þeirra, sem
fyigdu Hiei.mast.jórnarmönnum. —
Við Brynieifur vorum þá á önd-
verðuim meiði 4 stjörnmáilum. En
mér þötti ihann samt iíki'egur tii
þass að verða síðar meír þingniað
úr 'Og jafnvel riáðherra og flókks-
tforingi. Þetta mun og liafa verið
S'koðun iflestra eða all'ra skólasyst-
ikina 'hans og sennilega I:ka kenn-
aranna. Hann var duglegur nárns-
miaður og iauik kennaraprófi um
vorið með mjög hárri. einkunn.
Að prófi lcknu fór hann beim í
sveit sína. Var hann á vetrum
í fimm áx barna- og ’unglingakenn
ari, ien vann ýmis sveitastörf ■ á
sumrin. Lét hann sér arint úm
garðyrkju, og hann var þrjú ár
formaður Garðyrkjufélags Seylu-
hreppis og verkstjóri við Reykjar-
hlálsgarða vor og haust. En þótt
hann væri mikil'l áhugamaður um
jarðrækt og garðyrkju og annað
það, er við kom landbúnáði, þá
var 'löngunin til fræðiiðkana enn
.sterkari þíáttur í eðli hans, enda
höfðu miklir fræðimenn verið í
báðuim ættuim hans, eins og áður
er sagt.
Haustið 1915 sezt hann í 4. bekk
M'enntaskólans í Reykjavík og lauk
þaðan stúdientsprófi vorið 1918.
Þá um haustið var hann skipaður
kennari við Gagnfræðaskódann á
Akureyri. Við þann skóla var hann
síðar kennari meðan skólinn var
gagnfræðaskóili og eftir að hann
varð menntaskóli, þar til árið
1953.
Jafnframt því að vera kennari
við gagnfræðaskólann, var hann
bökavörður Amtbókasafnsins á
Akureyri 1918—1920.
Haustið 1920 kvæntist hann
Sigurlaugu Hallgrímsdóttur, stýri-
manns á Akureyri, myndartegri
og ágætri konu. En hjönaband
þeirra var skammvinnt. Hún Sézt
af barnsföruim sumarið 1922. En
barn þeirra lifði. Er það Sig-
Iaugur,bókavörður Amtbókasafns-
inis á Akureyri, Þá um haustið fékk
Brynleifur frí frá kennslu. Var
hann um eitt ár erttendis og stund
aði þá framihaldsnám í sögu við
Háskólana í Kaupmannahöfn og
Leipzig.
Brynleifur ibjó á ASkureyri frá
1918—1953. Hélf hann heimili með
tengdamóður sinni, Guðrúnu Sig-
urðardóttur, þar til sonur hans,
Siglaugur kvæntist órið 1948, en
hann hafði alizt upp hjá föður sín
um og ömmu sinni. Bjuggu þeir
feðgar isaman, þar til Brynleifur
tfl'Utti frá Akureyrí.
Aðal námsgreinar þær, er Bryn-
'leifur kenndi við Gagnfræða- og
siðar Manntaíkólann á Akureyri
voru saga og latína (eftir að skól-
inn varð menntssköli). Hann var
vel metinn og vinsæll af nemend
uim 'sínum og samkennurum og
þótti góður kermari. Mörgu'm auka.
störfum gegndi hann á Akreyri
eins og að líkum lét með svo fjöl-
hæfan mann. ÖIl störf, er hann
fékkist við, leysti hann af benðr
með mikilli samvizkusemi. Hann
sat lengi í skólanefnd barnaskól-
ans 'á Akureyri og var þá oftást
formaður nefndarinnar. Hann Sat
og um nókkur ár í sikólanefnd
Gagnfræðaskóla Akurevrar. Hann
var bæjarfulltrúi á Aikureyri 1929
—1934 iog 1938—1939. Hann var
formaður ■ stjórnarnefndar Amt-
bókasafnsins á Akureyri frá 1931
oig þar til hann flutti úr bænum.
Hann var og um skeið starfandi
í imiörgum fleiri nefndum og stjórn
um félaga- í bænum.
Brynleitfur bauð sig þrisvar fram
'til þingm'ennsku, en féll í öll skipt-
in. Mun það hafa ráðið miklu um
falil hans, að hahn var á þeim áruni
ekiki talinn „fnstur flokksimaður“.
Brynleif ur var alla ævi slna bind
indiismaður á neyzlu áfengra
drykkja. Árið 1912 gekk hann inn
í góðtemplararegluna ög varð
ibrátt einn af dugm'esíu og áhrifa
mestu bindindismönnum þjóðar-
innar. Árin 1924—1927 var hann
stórtamplar. Sýnir það bezt hve
mikið áliit teniplarar höíðu á hon-
'Uim, að hann búsettur á Akureyri,
skyldi ’kosinn til þess starfs, því
að 'stórtemplar hefir jafnan fyrr
og síðar átt heima 1 Reykjavík.
Hann var umboðsmaður Hástúk-
unnar í Stórstúkunni hér 1935—
38. Oft var hann kosinn sem full-
trúi Stórstúkunnar til þess að
mæta á Hástúku-þingum og fleiri
'bindindisþin’gum erlendis. Og oft
Sjötug: Kristbjörg Jónatansdóttir
kennari á Akureyri
Hún er fædd Þingeyingur. Voru
foreldrar hennar búandi hjón á
Birningsstöðum í Laxárdal, þau
Jónatan Jöhannesson og Guðrún
Hannesdóttir. Þar fæddist Krist-
björg 7. marz 1888. Síðar fluttist
fjölskyldan til Akureyrar, þar sem
Jónatan gerðist verzlunarmaður,
og þar hefir Kristbjörg átt heima
síðan. Bjó hún évaRt heima, og
eftir að faðir hennar varð ekkill
bjuggu þau alla tíð saman meðan
hann lifði, og var m'ikið ástríki
í þeirri sambúð.
Frk. Kriistbjörg Jónatansdóttir
lauk gagnfræðaprófi á Akureyri
1908 og kennaraprófi í Rvik 1910.
Gerðist hún þá kennari, en dvelst
þó í Edinborg vetorinn 1914—15
við enskunám, o. fl., en kemur þá
heim og gieriist kennari við barna-
skólann á Akureyri og starfar við
þann skóla um 30 ára skeði, eða
þar til að hún lét af störfum
vegna vanheilsu.
Oft fór frk. Kristbjörg utan á
þeim árum til að sjá og fræðast.
Hún sótiti m.a. hin almennu kenn-
araþing Norðurlanda a.m.k. þrisv-
ar 'sinnum, og var jafnan fús þang-
að, sem hún taldi sig eitthvað
geta lært, því að hún virfi svo
hið vandasaima ævistarf, að hún
taldi sig ekki mega vanrækja að
afla sér þess, sem stutt gæti að
því að það yrð'i betur og betur
rækt. Þyrfti slikt hugarfar jafnan
að vera ríkjandi í íslenzkri kenn-
arastétt.
Þegar undirritaðúr gerðist skóla
stjóri .barnaskólans á Akureyri
1930, var frk. Kristbjörg ein í
þeim ágæta kennarahóp.er þar var
fyrir, og mjög vel kunnug börnum
og bæ.. Og hún var þá eigi aðeins
vel virtur kennari þar, heldur og
mikilsmetinn borgari. Hún hafði
þá um meira en tug ára verið
öflug stoð í lélags’samtökum
kvenna á Akureyri, er lét sig
miklu varða hag hinna bágstöddu,
en hafði þó jaínframt það mark-
mið í hugsýn að koma upp sumar-
dvalarheimili fyrir börn. Var frk.
Kristbjörg urn tíma formað'Ur í
þessu kvenfélagi (HTif) og vann
þar mikið verk og gott, og er
raunar af þvi félagi mikil saga,
bótt eigi verði hér sögð.
Þá var hún um skeið formaður
Barr.averr.darnefndar Akureyrar,
ar en einu sinni var hann full-
trúi. isienzku ríkiisstjórnarinnar á
slí.kum þingum. Fyrir rúmu ári
sat bann eitt þessara þinga suður
í Konstantínópel og íŒiutti þar fyrir
lestur.
iBrynleitfur var skipaður áfeng-
isvarriarrláðunau'tur árið 1953 og
tíélt því starfi til dauðadags. Hanri
var og stórtemplar írá 1955 þar
til á fe.I, vori, að hann neitaði að
taka endurkiosningu.
Hinn.29, ágúst 1952 gekk Bryn-
•leifur ,að eiga Guðrúnu Guðna-
dóttur fí'á Skarði, og árið éftir fer
hann alfluttur frá Akureyri til
Reykjavíkur.
Frú Guðrún Guðnadóttir var
fædd að Skarði á Landi 28. jan-
úar árið 1300, oig þar ólist hún
upp. Foreldrar hennar voru Guðni
bóndi Jónsson og Guðný Vigfús-
dóttir kona hams. Hún var í
Kvennaskólanum í Reykjavík 1918
—1920 og Sorö-hú =mæ3raskóla í
Danmörku 1924—1925. Árið 1931
íluttist hún alfarin tfl Reykjavik-
ur og Situndaði þar verzlunarstörf
upp filá 'því. Árið 1941 stofnaði
hún vefnaðarvöruverzlunina Þjórs-
á við Laugavoginn, er hún rak til
æviíloka. Frú Guðrún var fríð kona
sýnum, vel vaxin og fjörleg. Hún
var greind kona, grandvör 4 orð-
uini og gerðuin. 'Hún var afkasta-
kona til aMra verka, h.vort sem
hún vann við búsistörf eða verzl-
unanstörf- Hún. var trygglynd
drengskaparkona, og var þvi margt
líkt um hana og mann hennar. Var
gott að korna á heimili þeirra. —
Bæði voru þau gestrisin, glaðvær,
skenimtileg 4 viðræðum og drengi-
lieg í sjón og raun.
Er Brymleilfur var kvæntur Guð-
rúnu, virtist lifið brosa við honum
á ný. Heimili hans var glæsilegt,
(Framh, á 9. siðu)
var mér þá bezt kunnugt um
a óþreytandi elju er hún sýndi
í því starfi og löngun hennar til
að hjálpa öllum þeim, er erfitt
áttu. Vann hún þar mikið og gott
starf, enda naut hún trausts allra
er þurftu við hana að skipta á
einn eða annan hátt. Hún var og
um skeið í stjórn Bandalags norð-
lenzkra kvenna og gegndi þar for-
mannsistörfum um árabil með
sæmd og prýði.
Þá ber ekki sízt að nefna það
þjóðholla og veglega verk, sem
frk. Kristbjörg tók mikinn þátt í
og gekk þar fram fyrir skjöldu,
en það voru samtökin um það að
koma upp heilsuhæli norðan lands,
sem brýn nauðsyn kallaði þá á.
Og í krafti þeirra samtaka reis
Kri'stnesbæli við mikinn orðstír.
Það var veglegt átak og til sæmd-
ar öl'lum þeim, er að því unnu.
Og íyrir.ötult starf í þessum efn-
uia var frk. Kristbjörg sæmd ridd-
arakrossi Fálkaorðunnar. Var
r.afn frk. Kristbjargar á þeim ár-
um kunnugt og vel metið í bæ og
byggðum Norðurlands. En þó vafa
laust mest metið hjá þeim er bezt
þekktu til hennar, m.a. samstarfs-
mönnum við barnaskólann. Og
því fékk ég einnig að kynnast.
Þegar ég nú lít til baka á þann
úr\Talshóp, sem starfaði með mér
við skólann hinn fyrsta áratug,
verður mér ógleymanlegur sá ein-
hugur og sú mikla starfsgleði, sem
þar réði ríkjum. Þar var unnið af
áhuga og kappi og ekki spurt um
laun fjrir hvert viðvik. Um hitt
var spurt, hvað hægt væri að gera
svo að starfið kæmi að sem mest-
um og beztum notum fyrir þá sem
áttu að njöta þess, Það mikla
þegnskaparstarf, sem þessi hópur
lagði fram af ljúfu og glöðu geði
fyrir skólann og börnin, var í senn
lofsvert og árangursríkt. Þess
vegna eru og verða þessi ár einn
ánægjule'gasti timi allrar starfs-
ævinnar.
Og í þessum ágæta hópi var frk.
KriStbjörg Jónatansdóttir jafnan
'hinn fórnfúsi og góði liðsmaður.
Iíollusta hennar við stofnun og
starf var óhvikul. Greind hennar
og góðvild, trúmennska og traust
skapgerð, hið glaða geð og góða
'hjartalag og drengilega viðhorf til
manna og málefna, gerði hana að
úrvals starfsfélaga og gagnhollum
kennara. Og. þetta vissu fleiri en
við. Þess vegna var sótzt eftir því,
að hún tæki að sér barnahæli og
gerðist þannig leiðsögumaður og
verndari þeirra ungu, er í skugg-
anum og á hjarninu höfðu lent.
Það taldi hún veglegt verk og vildi
gjarnan reyna. En þá brást heils-
an, og hefir frk. Kristbjörg átt við
vartheilsu að stríða á annan tug
ára, þótt bærilegri sé nú en áður.
í dag getur hún litið til baka
á langan starfsdag, þar sem hún
vann ötullega að framgangi góðra
mála af fórnfúsu hugarfari, reynd-
ist góður liðsmaður og gagnhollur
þegn. Og vissulega má það vera
henni ánægjuefni nú, að vita það
og finna með vissu, að þeir sem
urðu lienni samferða um ævina og
gerðust samstarfsmenn hennar,
munu allir, að ég hygg, skipa
henni í flokk hinna beztu manna,
sem á veginum urðu.
Ég er einn hinna mörgu er það
geri. Og þökk mína og blessunar-
óskir sendi ég afmælisbarninu í
dag norður yfir fjöllin.
Snorri Sigfússon