Tíminn - 10.10.1958, Blaðsíða 8

Tíminn - 10.10.1958, Blaðsíða 8
8 T í RII N N, Ræða Guðm. L Guðmundss. {Framhald aí 7. sí&uj ingum væri kleift og æskilegt. Þetta ætti að geta gefið auða leið fram á við. Annað atriði er það, að stórveldin hafa orðið sammála um að koma saman í Genf hinn 31.. októher til þess að ræða um frest'- un á kjarnorkusprengingum. Þess er að vænta, að enginn póliíískur hráskinnaleikur verði látinn hindra það, að þessi ráðstefna fari fram, nó það, að samningsmenn irnir nái viðunandi árangri. Vonarstjörnur Þriðja vonarglæt'an er sú, að stórveldin hafa ennfremur ákveð ið að senda sérfræðinga til Genf hinn 10. nóvember til þess að ræða um leið til að fyrirbyggja skyndilega hernaðarárás. Allt þetta eru spor í rétta átt og visa veginn fram á við. Það virðist svo, að heppilegasta leiðin til þess að koma á samvinnu og ryðja úr vegi pólitískum hindrunum sé sú, ag vísindamenn heimsins og sér- fræðingar kryfji málefnið fyrst til mergjar sjálfir og undirbúi grund völlinn fyrir stjórnmálamennina til að koma saman og halda við ræðunum áfram. Það var leitt að síðasta allsherjarþingi skyldi ljúka svo, að afvopnunarnefnd þingsins var óstarfhæf. Við ættum að reyne á allan faátt að ná samkomu lagi um meðferð Ihins þyðingar- mikla máls um afvopnun nú á þessru þingi, og gjöra ráðstafanir til þess að afvopnunarnefndin gæti hafið fundi sína að nýju, en slíkir fundir væru gagnslausir og til- gangslausir nema öll stórveldin væru þar viðstödd, og væri þá heppilegt að fleiri ríki sæt.M slíka fundi til aðstoðar og væntanlega til leiðbeiningar. Allur þessi und iilbúningur afvopnunarnefndarinn ar gæti s\ro einhverntíma síðar leitt til funda hinna æðstu manna heimsins, og jafnvel komið frá elíkum fundi einhver trygging um friðsamlega framtíð og vinsam- lega sambúð allra þjóða heims. ís- lenzka sendinefndin fylgist með óskiptri athygli með öllum samn- ingum um afvopnun, og hún hefur aðeins eina ósk fram að bera í þessu máli, og það er, að stig af stigi og eins fljótt og auðið er megi mannkynið frelsast út úr víglbúnaðarkapphlaupinu og búa sér framtíð öryggis og frelsis án ótta og kvíðboga. Hlufverk gæziuliðsins Hvað það snertir að koma á friðsamlegu viðhorfi í heiminum, þá álítum við að gæzlulið Samein- uðu þjóðanna gæti baft miklu hlut- verki að gegna. Við álítum það ekki nauðsynlegt, að sérstakt gædulið innan Sameinuðu þjóð- anna sé sett á laggirnar sem föst alþjóðleg stofnun, heldur teljum vig nægilegt, að ákveðnar hersveit ir séu hafðar til taks hjá ýmsum þjóðum, og unnt' sé að kalla til þeirra, er vanda ber að höndum, og þörf er á, að áliti Sameinúðu Þjóðanna. Á þennan hátt mundi hið nýja gæzlulið Sameinuðu Þjóð anna vera einskonar aiþjóðlegt slMckvilið, sem ætti að koma í veg fyrir, að smákærur og innanlands deilur brjótist út og yrðu að al- þjóðlegri baráttu, eða jafnvel leiddu til styrjaldar ófarnaðar. Við verðum alltaf að hafa það í huga, að hvaða skærur sem brjótasf út, og hvar sem er á hnettinum, geta í okkar samanþjappaða heimi orð ið að mikilli styrjöld. í viðleitni okkar til að komast hjá bardögum megum við ekki gleyma þvl, að mörgum fyrri styrjöldum 1 heim- inum hefði verið hægt að komast hjá með þolinmæði, umhurðar- lyndi og stöðugri samningavið- leitni, og ennfremur skulum við minnast þess, að allar þjóðir eru foundnar af ákvæðum sáttmála S. Þ., en þar segir í 2. grein, málslið um 3 og 4, að öll riki verði að heita því „að jafna alþjó'ðlegar deilur á friðsamlegan hátt“ og „að forðast í sambúðinni við aðrar þjóðir að beita valdi eða hóta því, gegn friðhelgi lands eða stjórn- málalegu sjálf3tæði nokkurs lands.“ Bætt lífskjör íÞað virðist því, að þegar þessi hátíðlegu loforð eru athug- uð verði talsvert ósamræmi í þvi, að stóru þjóðirnar og svo margar aðrar skuli eyða mestum hluta fjármagns síns árlega til þess að byggja upp hervald og leggja á herðar sér hin stórfelldustu hern aðarútgjöld, sem nú á timum miða aðallega að því að finna hin geig vænlegustu tæki til eyðileggingar og útrýmingar. Það er vissulega svo augljóst hversu st'órkostlegar kjarabætur mætti veita öllu mann kyninu ef byrðum vígbúnaðarins væri létf af að einhverju leyíi, þótt ekki nema litlum hluta af hernaðarútgjöldunum væri foeint' til friðsamlegra og mannúðlegrá framkvæmda víðsvegar um heim- inn. Á þann veg væri únnt að bæta lífskjörin, sérstaklcga I hin um fátækari löndum, þar sem fólk ið 'hefur orðið að fara á mis við svo mikið af lífsins gæðum. At- vinnu mætti stórauka, menntun og menningu mundi fleyta fram,. og velfarnaður fólksins mundi tvyggður. Sendinefnd íslands héf ur œtíð hér á þinginu, látið í ljós tryggð við slíka hugsjón, enda þótt við kunnum að hafa lítið öðrum að miðla. En sérhver þjóð, hvort §cm hún er stór eða lít'il, hefur fyrst og fremst þá skyldu á hérðum sér að skapa traust þjóðfélag heima fyrir og að tryggja hverjum þegni sinum viðunandi lífskjör, ðg á þann veg geta einnig smáþjóðirn ar, hver í sínu lagi, stuðlað að vel ferðarmálum heimsins í heild. Við skiljum það einnig, að smáþjóðirn ar ihafa sínar skyldur, og geta ekki komið sér undan ábyrgð á vett- vangi alheimsmála, enda er það svo, að framferði þeirra getur leitt til hinna stærstu viðburða, bæði til góðs eða til ills. Hvað snerir hin einstöku mál- efni á dagskrá þessa þings, vil ég leyfa mér að víkja að nokkrum þeirra. Aukaþingið Sérstakf aukaþing . var kallað saman í síðasta mánuði vegna hins hættulega útlits í uálægum Austurlöndum. Gó.ðu heilli, lánað ist því þingi að fá samþykkta sam hljóða, ályktun, er má að miklu leyti þakka skilningi og skynsam legri framkomu allra Arabarikj- anna. Vig bíðum nú skýrsiu for- í stjóra Sameinuðu Þjóðanna, sem I þett'a aukaiþing fól að reyna að ! gera ráðstafanir til skjótrar lausn ar á vandamálinu. í hinum ná- lægari Austurlöndum hafa undan farið skapazt mörg og margvísleg vandamál, og flest þeirra eru enn þá óleyst. Sum þeirra eru mjög pólitísk. Önnur eru fjárhagsleg eða mannúðleg, og það er víst, að þangað til að málefni nálægra Austurlanda eru tekin til meðferg ar sem ein heild, og á víðtækum grundvelli, þá munu nýir og nýir erfiðleikar verða á vegi okkar, og ógnarský svífa áfram yfir höfðum okkar. Aisírmálið Hvað snertir Alsírmálið, þá mun sendinefnd íslands halda fram sjálfsákvörðunarrétti, og höfum við allíaf staðið á þeim grundvelli hér um meðferð málsins hjá Sam- einuðu þjóðúnum. Þessvegna vor- um við ákveðnir sluðningsmenn sjálfstæðiskrafna Tunis og Mar- occo, en hvort tveggja var mikið deilumál um tíma meðan þau mál voru til meðferðar hér á þinginu. Ef mikill meiri hluti fólksins í Alsír þráir og krefst sjálfstæðis, þá er víst ag ekkert vopnavald getur til lengdar haldið þeim kröf um niðri. Fyrsta nauðsynlega spor ið er.það að koma á vopnahléi og taka upp samninga að nýju. í þessu máli eins pg svo mörgum öðrum, þar sem viðsjár og barátta 'hafa átt sér stað, þá er það vitur legt ag láta nokkurn tíma líða hjá áður en þess er unnt að vænta, að samningaviðræður beri árang ur. Það er einnig gott að minnast þess, að það er ekki endilega nauð synlegt, að fullkomið sjálfstæði leomi allt í einu, og jafnvel þó fólkið óski þess, þá verður að Minningarorð: Samúel Guðmundsson Hrafnabjörgum I dag verður Samúel Guðmunds son á Hrafnabjörgum í Ögurhreppi fluttur til hinztu hvíldar í Ögur- kirkjugarði. Ögurhreppur á þar á bak að sjá eínum .dugmesta bónda sveitarinnar, er féll langt um aldur fram, en ástvinir hans eiga um sárt að binda, eins og jafnan er, þegar dauðinn er ú ferð, ekki sízt þegar hann nemur á brott föður margra barna og elskulegan eigin- mann. En hér verður engu um þokað, hvort sem okkur líkar betur eða verr, eftir lifir þó minningin um dugnaðarmann og góðan dreng. Samúel er fæddur í Efradal í Ögurhreppi fyrir rúmlega 52 ár- um, {>ann 9. júlí 1906. Foreldrar hans voru Sigríður Þorsteinsdóttir og Guðmundur Samúelsson, er þá bjuggu þar, en síðar að Laugabóli og loks að Hrafnabjörgum í sömu sveit. Ólst Samúel upp með foreldr- um sínum og í hópi mannvæn- legya systkina. Árið 1930 hóf Samúel búskap að Hrafnabjörgum, fyrst með móðui sinni er þá var orðin ckkja, er árið 1935 kvæntist hann Hild Hjaltadóttur Einarssonar, hinn. mestu ágætis og myndarkonu. Þegar Samúel hóf búskap að Hrafnabjörgum var það lítil jört og húslaus að kalla en hins vegai miklir möguleikar fyrir hendi. Samúel hófst þegar handa um margvíslegar framkvæmdir á jörð sinni, Árið 1936 byggði hann á- gætt íbúðarhús úr steini og i kjöl far þess fylgdu miklar ræktunar- framkvæmdir, því að Samúel var bæði dugmikill ræktunarmaður og stórhuga, Hefði þó meira áunnizt „Djúp nú heggur dauðinn skörð, úimmir yfir landi.“ S.J. Mér koma svo margar myndir í hug minning; um liðinn tíma. Þú áttir svo sterka hugsjón og dug, sem verkin þín heima sína. ViS áttum svo sterka móður. Orð hennar voru okkur lög. Hún sagði við þig bróðir: „Hér starfar þín höndin hög“. Sjómennskan var þitt æskustarf. Þú lékst þér við sjávarins öldur. Frá föður, þú tókst þetta hugrekki í arf og leiðst engum háseta nöldur. „Sérðu þetta sonur minn“, sagði hún mamma við þig. „Þúfnakraginn þessi er þinn, því nú er búið með mig.“ Já; orð hennar voru lög. Þúfum og tóftum þú breyttir fljótt, allt gat þín höndin hög. Nú er brostin þín vörn. F.ftir þíg skilur þú arfinn, átta mannvænleg börn. Á ströndinr.i björtu hún bíður, móðirin okkar kær. Til hennar nú andinn þinn líður, hún biður þig koma sér nær. Þinn bróðir, Benedikt Guðmundsson. aihuga að það tekur tíma að byggja upp nýtt ríki og allar þess grundvallastofnanir, og koma ör- ugglega á öllum nauðsynlegum breytingum. Kýpur Ennþá einu sinni höfum við hið mikla vandamál um Kýpur, sem reynzt hefur óleysanlegt. Einnig í þessu máli hefur sendinefnd ís lands alltaf haldið fram sjálfsá- kvörðunarréttinum, en við erum einnig þeirrar skoðunar, að það séu um 400 þúsund manns af grískri ætt á Kýpur, þá er þar einnig hinn mikli minni hluti fólks jns af tyrknesku bergi brotinn, sem samtals er allt að því 100 þús und. Þýzkaland Leyfið mér, herra forseti, að minnast á mál, sem er mikið á- hyggjuefni fyrir rikisstjórn mína eins og allar aðrar rikisstjórnir Vestur-Evrópu, og þag er samein ing Þýzkalands. Á meðan Þýzka- land er klofið, þá verður það allt af hættulegt ástand fyrir öryggi Evrópu og fyrir aiheimsfriðinn í heild. Við álítum, að hér eigi einn íg áð beita reglunni um sjálfsá- kvörðunarrétt, og að þýzku þjóð inni beri ag öðlást tækifæri til að lýsa hug sínum við frjálsar kosningar í báðum hlutum lands ins. Þýzkaland verður að fá rétt til sjálfsákvörðunar, og til að á- kveða í frjálsum kosningum fram tíð og örlög þessarar þroskuðu og gáfuðu þjóðar. Eg segi þett'a án andúðar gegn nokkrum aðila, en aðeins í vitund og sannfæringu þess, að þýzka þjóðin er ein þjóð, sem er sterklega sameinuð i bræðralagi og blóðtengslum. Það væri ánægjulegt að bjóða hina þýzku þjóð velkomna í samtök hinna Sameinuðu Þjóða. Eins og ég gaf um áðan, þá get ■um við aldrei vænzt þess að byggja upp friðsamlegan og ör- uggan heim nema við höldum a- fram og mögnum baráttu okkar gegn fátækt, hungri og sjúkdóm um á stórum svæðum hnattarins. Sérhvert spor í þá átt er okkur þvl fagnaðarefni, og við erum sann færðir um það, ag stofnun hins Sérstaka sjóðs Sameinuðu Þjóð- anna markar áfanga í þá átt, og að sjóðurinn getur haft mjög heillavænleg álirif í ýmsum lönd um heimsins. Tæknihjálpin hefur breitt út blessun sína og náð miklum árangri í mörgum löndum, og það ber að auka hana og styrkja. | Á dagskrá okkar er nú í fyrsta sinn hvernig mönnum beri að not- færa sér himingeiminn, enda er nú innris mannanna inn á það svið ag verða að veruleika. Vegni hinna síðustu afreka vfsindanna, þá er það nú orðið geysilega þýðmgar mikið að tryggja alþjóðlega sam- vinnu um friðsamlega notlvin him ingeimsins, og það ber að vinna að ráðstöfunum í því skyni sem fyrst til þess að tryggja það, að ■notkun geimsins sé aðeins leyfi leg íil hagsbóta fyrir mannkynið. föstudaginn 10. október 1958. og fvrr, ef hann hefði ekki skort nauðsynleg jarðræktartæki í mörg ár, en þá sögu þekkja margir bænd ur v.ið Djúp, þó að hún verði ekki rakin hér. En nú eru Hrafnabjörg óþekkj- anleg jörð frá því, sem húit var í þann mund er Samúel reisti þar bú. Þar sem áður var kargaþýfi eru nú eggsléttar flatir er prýða hinn fagra Langadal, en í þessum dal í'æddist Samúel og dvaldist alla stimd, fór sjaidan í stór ferðalög þaðan, þar til hann nú lagði upp í síðustu förina. Hildur og Samúel eignuðust: 8 mannvænleg börn og eru þau c-Lztu þeirra nú uppkomin og munu taka upp merkið svo ekki falli það i gras þótt faðirinn falli frá og ekki er vafi á þvi að Hrafnabjörg munu í framtiðinni halda áfram að rísa og verða eftirsótt höfuðból, ef áð líkum lætur, og synir Samúels fá notið sin. Margar minningar á ég um Hrafnabjargaheimilið eins og það var þegar ég var að alast upp á Strandseljum, sem er næsti. bær, en niður við sjóinn. Mér þótti áy- allt gaman að hitta þá Hrafnar- bjargabræður og hina skörulegu móður þeirra, en yfir heimilinu öllu hvíldi skemmtilegur blær Og gestrisni var mikil þó oft væri ekki úr miklu að spila. — Minnisstæð- ast er mér eitt kvöld á miðju sumri er ég 9 ára gamall, lítill kútur, var að fara með heybandslest nið- ur Laugardal. Þegar ég kom nið- ur að Hrafnabjörgum, seint ujn kvöld var Guðmundur bóndi og synir hans enn ag slá neðst í tún- inu niður við vatnið. Þeir feðgar kvöddu mig vinsamlega en spurðu jafnframt hvort þeir gælu ekkert fyrir mig gert.. Eg hélt nú það. — Eg væri sársvangur, og aldr-ei gleymi óg mjólkinni og brauð- inu, sem Sigriður heimasæta sótti jnér þá, en Saniúel heitinn og Síg- urjón bróðir hans, sem líka er lál- inn tóku niður baggana af be§t- unum, svo að þeir gætu hvílt sig ó meðan ég snæddi. — Þetta kvöld var stillilogn og yfirborð vatnsins cins og spegill en út við Hross'a- tangann vældi lóniurinn og boð- aði regn. Eg hefi síðan séð marga falle^a staði, annálaða vegna náttúrufeg- urðar cn engan man ég betur én túnfótinn á Hraínabjörgum þefta fagra kvöld. En hér skal staðar numið að sinni og ékki raktar fleiri ganilar minningar. Eg kveð nú Samúel vin' minn pg sveitunga í hinzta sinn, hérna rncg- in grafar, og bið honum allr’ar blessunar á siglingunni miklú. Hildi frændkonu minni fíyt ég innilega samúðarkveðju, svo ög börnunum öllum átta. — Eg veit þau eiga þrek og dug til :þess að horfa ókviðin fram á veg og tak- ast á við erfiðleikana þótt þau nú hafi mikils misst. Friðfinnur Ólafsson. * 4 viðavangs (Framhald af 7. síðu). nýrum íhaldsforystunnar, þrátt fyrir fagurgala mikinn. í augum hennar er þetta aðeins ómerki- leg „pappírs-Iandhelgi“. Það virfl ist full ástæða fyrir Bjarna að þvo sér elvki síður en í fyn a skiptið.

x

Tíminn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tíminn
https://timarit.is/publication/50

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.