Tíminn - 04.11.1958, Síða 5

TÍMINN, þriðjudaginn 4. nóvembcr 1958.
9
Nýstárleg sviðsetning og íeik-
stjórn í Þjóðleikhúsinu
FóSiirkál og haustbeit
i. ,
Þjóðleikhúsið sýnir um þessar
mundir, undir leikstjórn Ævars
Kvaran, gamanleikinn „Sá hlær
bczt", eftir þá Howard Teichmann
og George Kaufman. — Kaufman
er Viðkunnur gamanleikahöfundur
og áður nokkuð þekktur hér á
landi. í samvinnu við Moss Hart
samdi hann meðal annars leikritið:
„Er á meðan er“, sem Lárus Páls-
son stjórnaði í Þjóðleikhúsinu, fyr-
ir sluttu og í fyrrahaust sýndu
Menntaskólanemendur á Akureyri
leikinn: „The man who came to
dinner“ eftir þá félaga undir leik-
stjóm Jónasar Jónassonar.
„Sá hlær bezt“ er ósvikinn gam-
anleikur, — mjög ýkt skopmynd af
viðskiptalífi og viðskiptabrögðum
hinna stóru og umfangsmiklu verzl
unarfélaga Ameríkumanna, þar
sem jafnframt er skyggnst inn í
æðstu stjórnarskrifstofur í sjálfu
hjarta landsins, Washingt'on.
Tveir aðilar eigast við í þessum
leik: Hinir skoplegu stjórnendur
hlutafélagsins General Products,
Ine. og hluthafarnir. En hluthaf-
arnir eru sjálfir leikhúsgestirnir.
Almenn þátttaka þeirra verður,
syo sem vænta má, sú ein, að
nægja það eitt, en vill fá að vita
Þó ber svo við, að einn hluthafinn,
frú Lára Partridge, lætur sér ekki
nægja þða eitt, en vill fá að vita
eitt og annað um félagið, st'jórn
þess ,og rekstur og ber fram á aðal-
fundi ýmiskonar óþægilegar spurn-
ingar. — Þykir stjórnendunum ráð
legast að gera hluthafann ánægð-
an og ráða frá Partridge í starf
í sambandi við innstu stjórn félags
ins.
Hlutverk þessa hnýsna og upp-
reistargjarna hluthafa leikur frú
Emilia Jónasdóttir og er það aðal-
hlutverk leiksins. Frú Emilía er
landskunn sem traustur og ágætur
gamanleikari og reynir mjög á
hana í þessum leik. Stjórnendur
G. P. Inc. leika nokkir meðal snjöll
ustu leikara okkar og fer Haraldur
Björnsson með veigamesta hlut-
verkið. Aðra stjórnendur félagsins
leika þeir Indriði Waage, Róbert
Arnfinnsson, Valdimar Helgasoh
og Lárus Pálsson og kvcður einna
mést að hlutverki Lárusar.
Eftir að frú Partridge er tekin
Við störfum hjá félaginu, dregur
skjótt til mikilla átaka milli henn-
ár og stjórnendanna. Má þar vart á
miUi sjá gegnum allan leikinn,
hvor aðilinn muni „hlægja bezt“ í
lokin. — En á þeirri gátu fá leik-
húsgestir allóvænta og skemmti-
lega ráðningu. — Verður efni leíks
ins ekki nánar rakið í þessu máli,
enda er gangur sögunnar bæði fjöl
breytilegur og forvitnilegur og leik
húsgestum til því meiri skemmti-
nautnar, sem þeir vita minna um
hann fyrir fram.
Um meðferð hlutverka verð ég
fáorður. Emiiía og Haraldur standa
mest í stórræðum og valda bæði
hlutverkum sínum með prýði. Er
eftirtektarvert hversu létt frú Em-
ilíu er um mýkt og aðlöðun skap-
brigða og tiltekta, eft'ir þvi sem
horfir í hinum tvísýna hráskinns-
leik. Af leik Haraldar sannast það
hér, sem áður, að hann getur brugð
ið sér nálega í allra kvikinda iíki
og er leikur hans viðbrigða léttur
og fjörugur. — Eins og fyrr ^egir
reynir minna á aðra af okkar vonu
leikurum í stjóm fclagsins, enda
verða þar ekki á misbrigði og er
samleikur þeirra frábær. — Auka-
hlutverk eru og vel af hendi leyst.
í>ví hefir verið haldið fram af
einum leikdómara, að þýðing
Bjarna frá Hofteigi á þessu leikriti
sé meingölluð og hroðvirknis-
lega af hendi leyst. Sanngjarnt er,
að gera ráð fyrir því, að dómarinn
hafi, áður en hann kvað upp svo
harðan og hiklausan dóm, gert ná-
kvæman samanhurð á frumtexta
og þýðingu. Sjálfsagt er og að gera
ráð fyrir því, að hann þykist sjálf-
ur vera maður vel fær um þetla að
dæma og gera betur. Samt sem áð-
ur er það hugsanlegt, að hér sé
ÆVAR R. KVARAN
að mestu um sleggjudóm að ræða.
Eg varð ekki í texta og máli leik-
enda var neins, er vakið gæti
hneykslan málvandra manna, endá
er þýðandinn einn meðal penna-
færustu manna um mál og stíl.
II.
Meginástæðan til þess að ég drep
hér niður penna, er sú, að Ævar
Kvaran hefir, við leikstjórn og svið
setningu þessa sjónleiks, fyrstur og
fyrsta sinn stigið nýstáríegt skre'f
og einkarskemmtilegt við leiksýn-
ingu í íslenzku leikhúsi. Iíann lief-
ir hér tekið sjónvarpstæknina í
þjónustu leiksýningarinnar og með
svo góðum árangri, að furðu má
sæta við íslenzkar ástæður.
Leikurinn er í tveimur þáttum
og hvor þátturinn í mörgum atrið- j
um. Þrjú leiksvið eru í gangi á
hinu ágæta hrigsviði leikhússins og
þótt mörg atriðin séu stutt verða
engar tafir og gengur leikurinn
með eðlilegum hraða. — Sviðsetn-
ingin öll og stjórn leiksins virðist
vera einkar vel hnitmiðuð og vand
virknislega af hendi leyst. —Munu |
leikhúsgestir hvergi reka sig á mis
brigði eðlilegs gangs söguatriða né
óeðlileg og þvinguð viðbrögð leik-
ara.
Nú er leikur þessi þann veg upp
byggður, að hann gerist að mestu
í New York, en að nokkru í Wash-
ington. ■—■ Við tilfærslu höfuðper-
sóna leiksins milli þessara staða
gerast tilvik og atvik, sem hafa
þýðingu fyrir gang leiksins. — Frá
hendi höfiuidanna er það iálið op-
ið, hversu þelta bil er brúað á
leiksviðir.u. — Að venjuiagum
hætti íslenzkra leikhúsa og við ís-
lenzkar ástæður hefði mátt vænta
ag fréttafrásögn í útvarp yrði látin
nægja — En hér tekur Ævar þann
kostinn, sem erfiðari er, nýr í
tækibrögðum íslenzkra leikhúsa og
stórum áhrifameiri og skemmti-
legri í leiksýningu en elia myndi.
Tvisvar í leiknum koma fram þrir
sjónvarpsþulir, þau Bragi Jónsson,
Jónas Jónasson og .Inga Laxness
og skýra frá hrakningum höfuð-
persónanna á ferðalaginu frá Was-
hington. Hafa sjónvarpsþulirnir
verið rækilega æfðir og léysa hlut-
verk sín vel af hendi. — Auk
þess eru sýnd í sjónvarpi ýmis at-
vik úr ferðalagi þeirra Emilíu og
Haraldar og er vel til upptökunnar
vandað. — Óskar Gíslason annað-
ist myndatökur ■ með aðstoð Þor-
leifs Þorleifssonar.
Nokkrar ráðagerðir og umræður
hafa verið uppi á undangengnum
árum um sjónvarp á íslandi, þótt
ekki háfi enn komið til fram-
kvæmda Efalaust má telja, að vex’ði
áframhald á t'ækniframförum hér á
landi, er sjónvarpið ekki langt und
an. — Þorri landsmanna hefir, enn
sem komið er, engin kynni haft af
þessari undursamlegu tækni til firð
sendíngar máls og mynda. — Með
leiksýningu Ævars Kvarans1 og
sjónvarpsþátlum er öllum almenn-
íngi, fyrsta sinni, veittur nokkur
forsmekkur þess, er koma skal.
Jónas Þorbergsson.
Ræktun fóðurkáls hefir farið'í
vöxt hér á landi á undanförnum
tveim árum, en þó er hún ekki
nógu almenn ennþá. Þessi þroska-
mikla káltegund er enn lítt þekkt
í heilum héruðum, enda þótt hér
sé um að ræða eina hina beztu beif
arjurt að haustinu fyrir kýr og
sauðfé, serh völ er á.
Með þ'ví að rækta fóðurkái, má
fá góða beit handa mjólkuvkúm
eftir að há tekur að visna og ef
rýrustu lömbunum er beitt á kál
að haustinu, eru líkur fyrir, að
þau geti náð viðunandi þallþunga
og flokkist vel.
Haustið 1956 var gerð tilraun á
vegum Tilraunaráðs búfjárræktun-
ar á fjárræktarbúinu að Hesti, til
að fita lömb á fóðurkáli 23 daga
fyrir slátrun. Valin voru 60 lömb
í tilraunina, þau jafnrýrustu, sem
til voru á Hesti og var meirihluti
þeirra tvílembingar. Lömbunum
var skipt í 3 flokka, A, B og C
fiokka. Tilraunin hófst 16. sept. og
og lambanna, er gengu með mæð '
um sínum á útjörð allt tilfauna-
skeiðið (A-flokki), sýnir, að þav:
fyrrnefndu lögðu sig til jafnaða:
með 2,47 kg. meiri söluafurðir
kjöt, mör og gæru en hin síðai
nefndu, en fallþungamunurin. i
einn nam 1,88 kg. Lömbin á fóðui ■
| kálinu hafa því bætt við fallþungii
sinn að meðaltali á dag 117 gr
á tilraunaskeiðinu og 81 gramni'
meira en lömbin í A-flokki, senv
gengu undir ám á útjörð á sam
tíma.“
í þessari tilraun náðu öll þa:.
(lömb, sem gengu á fóðurkálinu I
gæðaflokki, en 15% af A-flokki o.
25% af C-flokkslömbunum lentu i:
II. gæðaflokki. Af þessu er ijóst
að með því að beita sláturiömbun
á fóðurkál, má bæta mjög flokku. .
kjötsins og auka fallþungann.
* Ýmsir telja varhugavert að beitj
líflömbum um of á fóðurkál, vegn
þess, að þá sé þeim hætt við garn:
bólgu.
Kýrnar á Varmalæk í Borgarfirði una sér vel á fóöurkálinu. Myndin va
tekin í októberbyrjun.
Alfred Metcalfe (Róbert Arnfinnsson), Clifford Snell (Lárus Páls-
son), Lára Partridge (Emilía Jónasson), Jolm Blessington (Indriði
Waage), Warren Gillie (Valdimar Ilelgason).
henni lauk 10. okt. C-flokkur var
samanburðarflokkur og var lömb-
unum í þeim flokki slátrað 17.
sept., til þess a'ð fá vitneskju um
hvernig lömbin lögðu sig er tilraun
in hófst. Lömbin í A-flokki gengu
undir mæðrum sínum á úthaga allt
tilraunaskeiðið, þar til þeim var
lógað.
B-flokkslömbin voru tekin undan
mæðrum sínum í upphafi tilrauna-
tímans, 16. sepf., og gengu þau móð
urlaus á fóðurkáli til 9. okt., en
jafnframt höfðu þau aðgang að ó-
ræktuðu landi.
Tilraunin sýndi, að kálið er fram
úrskarandi beitarjurt að háustinu,
þegar venjuleg beitargrös eru tek-
in að söina og tréna. í skýrslu um
tilraunina, segir dr. Halldór Páls-
son m. a. svo: „Samanburður á
vænleika kál-iambanna (B-flokki)
Kál cr hagfellt handa kúm mei'
haustbeit, enda þolir það að stand
langt fram eftir hausti.
Ræktun.
Bezf er að sá eins snemma 0-
tíð leyfir. Nola má áburðardreit
arann til að sá fræinu. Sáðmagi i
við breiðsáningu 6—8 kg, en 2—-
kg ef raðsáð er. Móajarðvegur og
fi'amræst mýrajörð hentar kálini
bezt. Fóðurkál er áburðarfrekt og
þarf a. m. k. eins mikinn áburð og
■rófur, en uppskeran er iíka mjö;.
mikil þegar vel tekst til.
Okkur er nauðsynlegt að auk
ræktun fóðurjurta til beitar og
gjafa fram eftir hausti og lengj
með iþví grænfóðursgjafatímanr.
Það ætti því að vera okkur hvatr
ing til þess að gefa fóðurkálin-
meiri gaurn.
UMFERÐAMÁL
Skyldur ökumanna
Amelía Shotgraven (Bryndís Pétursdóttir), Mark Jenkins (Flosi
Ólafsson), Edwai'd McKeever (Haraldur Björnsson) og Lára
Partridgc (Emilía Jónasdóttir).
Slysahætta er sem kunnugt er
mjög mikil við framúrakstur, og
eru því sett í'ækileg ákvæði um
hann í nýju umferðarlögin.
Er nú bannað að aka fram úr
ökutæki, ef það getur orðið til
hættu eða óþæginda fyrir umferð
annarra vegfarenda, hvaðan sem
þá ber að. Er því t. d. óheimilt að
aka fram fyrir ökutæki, sem á
undan fer, ef sýnilegt er, að öku-
maður, sem á eftir kemui', er í
þann veginn að aka fram hjá.
Sömuleiðis er bannað að aka fram
úr á vegamótum, í hættulegum
beygjum og við afmarkaðar gang
brautir.
Hins vegar er nú boðið, að öku
menn skuli hleypa fram fyrir sig
á hægri hönd þeim, sem fram fyr
ir vilja, enda skal aka fram úr
ökutæki hægra megin nema í sér
stökum tilvikum, sem nánar verð
ur vikið að síðar.
Sá, sem fram hjá ætlar, skai.
gefa þeim, sem á undan fei
merki, svo að hann megi vit* un:
þá ætlan. Skal þá sá, sem á undar.
fer, víkja til vinstri og draga úi
ferð eða nema staðar, þannig a'O
áhættulaust sé að aka fram hjá,
Sá, sem fram úr fer, má ekkí.
aka að vinstri brún akbrauta.
fyrr en Ihann er kominn svo langf:
frá hinu ökutækinu, að Því get .
ekki stafað hætta eða veruleg c-
þægindi af.
Sérstaklega skal á það bent, a.
ökumanni er nú skylt atf
víkja til hliðar og draga úr hrað:
eða jafnvel stanza, ef annar ökr:
maður vill lcomast fram ihjá hoii
um. Er því bannað að auka hratí
ann við þessar kringumstæðui
eins-og nú tíðkast mjög, og stofn
þannig sér og öðrum vegfaren .
um í stórkostlega hættu.
I Framhald á 8. síðu.