Tíminn - 26.11.1958, Side 5

T í MI N N, miðvikudagiim 26. nóvcmber 1958.
5
Sýning myndlistar Ráðstjórnarríkja
Þann 6. þ. m. var opnuð sýning
anyndlistar frá Ráðstjórnarríkjun-
um, í húsakynnum Þjóðminjasafns-
ins, og áttu menntamálaráðuneyti
ríkjanna frumkvæði að því að þess-
ari sýningu var komið á.
Hún var opnuð með tilhiýðilegri
viðhöfn, að viðstöddum forseta
landsins og menntamálaráðherra,
og vafalaust útvöldum boðsgestum
meðal embættismanna og lista-
manna og listunnenda þjóðarinnar.
Skyldi svo sýningin vera opin fyrir
sauðsvartan almúgann til 19. þessa
mánaðar.
Enda þó deilt sé — og það að
vonurn um stjórnskipulag Ráð-
stjórnarrikjanna, og ýmislegt sem
jþaðan fréttist, mun öllum, sem til
jþeirra þekkja nokkuð, koma saman
um, að á sviði hinna fögru lista
hafi þau slaðið í fremstu röð, með
margra alda menningu að baki á
sviði tónlistar, myndlistar og bók-
snennta. Hér á landi starfar líka
félagsskapur, sem heitir Menn-
ingartengsl íslands og Ráðstjórnar-
ríkjanna, sem hefur iátið sér annt
Úm að fá rússneska listamenn og
konur hingað til íslands tii hljóm-
leikahalda og leiksýninga, og hafa
þeir farið viða um land hcr og ver-
ið borið á þá mikið lof, að verð-
leikum. En þetta var hin fyrsta
kynning hcr á rússneskri myndlist.
Frá þeim degi, sem sýningin á
rússnesku myndlistinni var opnuð,
hef ég beðið eftir að sjá hvað list-
dómarar og „listfræðingar“ okkar
hefðu um hana að segja, en sú bið
hefur bæði verið tií lítils og löng,
Jþví blöðin og listdómararnir hafa
þagað um hana fullri þögn. Er þó
„Þjóðviljinn" ekki vanur að láta
ganga úr greipum sér tækifæri til
að verja ílest það, sem rússneskt
ér, og virðist oft skipta hann íitlu
hvort það er verjandi eða e'kki.
Blöð erlendis, sem er annt um
sóma sinn, senda jafnan listdómara
sína á myndlistasýningar fyrsta
daginn sem hún er opin, og umsögn
þeirra kemur svo í blaðinu næsta
dag.*'Þeir, sem láta sig nokkru
skipta hvort dómarar séu réttir eða
rangir, hafa þá góða aðstöðu til að
kynnast verkum listamannanna, og
geta gert athugasemdir við niður-
stöður dómarans, éf þeim sýnist
hann á röngu byggður.
Það var ekki fyrr en þann 18. þ.
m. eða næstsíðasta dag rússnesku
sýningarinnar, að Morgunblaðið
hirtir umsögn sína um hana, eftir
hr. Vallý P.étursson.
En Þjóðviljinn rauf aldrei þögn-
ina. Herra Valtýr Pétursson hefur
orðið fyrir hinum mestu vonbfigð-
um á þessari rússnesku myndlistar-
sýningu, svo að hann þarf fulla tvo
dálka til þess að sýna fram á á
hvaða vonarvöl hinir rússnesku
myndlistamenn séu staddir.
Hvers vegna eru vonbrigði hans
svona mikil og sár?
Þáð er éinfaldlega vegna þess, að
á hinni rússnesku listsýningu bregð
ur ekki fyrir svo mikið sem einni
mynd, sem kalla mætti „abstrakt“
eða óhultkennda, þær eru allar af
einhverju raunverulegu, taka ein-
hver ákveðin viðfangsefni til með-
ferðar og leysa úr þeim. Með öðr-
um orðum: Það bregður hvergi
fyrir þarna þeirri stefnu, sem þeir
menn, sem hér heima hafa gefið
sjálfum sér nafnið „nútímalista-
menn“ vinna eftir og hrósa hver
öðrum hástöfum fyrir að fylgja,
um leið og þeir sparka í alla þá,
sem þeir þora til við, sem fjfígja
öðrum stefnum og eldri, inn-
an myndlistarinnar. Á sýningunni
frá Ráðstjórnarríkjunum vorit sem
sé engar klessumyndir af þríhyrn-
ingum, ferhyrningum og skáhyrn-
ingum, sem höndum virðist oft vera
kastað til. Þar var enginn „hattur
á syndlausri hóru“, eða annað s-líkt
sem Reykvíkingum er nú boðið upp
á að skoða, undir nafninu íslenzk
„nútímalist".
Þess vegna var þessi myndlistaf-
sýning eins og vel úti látið hnefa-
högg í andlit „abslrakt“-málaranna
okkar og til þeirra listdómara og
listfræðinga, sem hæsf hafa þeytt
lúðra sína þeim til vegsemdar.
Þessi rússneska sýning var ein
hin fegursta, scm hér á landi hefur
sézt, en hún mun hafa verið iila
sótt — og má um það kenna hinum
þröngsýnu listdómurum og lislfræð
ingum okkar, sem aðeins virðast
viðurkenna hið abstrakta eða það,
sem gert er út í hött. Þess vegna
vanræktu þeir að benda allri al-
þýðu á hin ágætu rússnesku lista-
verk, sem voru lil sýnis hér í
Reykjavík síðastliðinn hálfan mán-
uð og eiga þeir skarpa skömm skil-
ið fyrir það. Auk þess var aðgang-
ur ókeypis á rússnesku sýninguna,
en aftur á móli kostar það 15 krón-
ur að skoða „hattinn á syndlausu
hórunni“ nútímamálarans okkar.
„Sýningin í heiid er mjög langt
frá því að vera skemmtileg." —
segir herra Valtýr Pétursson, og
auðvitað er hún engan veginn
skemmtileg, fyrir hann og „nútíma
málarana“ okkar, sem hafa haldið
því fram, að þeirra stefna eða
stefnuleysi sé það eina rétta á sviði
myndlistar, allt annað dautt og úr-
elt og heyri aðeins fortíðinni til.
Og svo kemur allt í einu myndlist-
arsýning frá stærstu ríkjasam-
steypu veraldarinnar þar sem hin
gamla myndlist er bráðlifandi enn,
án a'llra ellimarka. Þarna koma
fram myndlistarmenn, sem bera
virðingu fyrir viðfangsefnum og
vinnubrögðum og vandvirkni og
smekkvísi þeirra margra vi-rðist
hvergi skeika.
Er það ekki heldur hæpin full-
yrðing, að telja r-aunsæisstefnuna
dauða og úr sögunni?, þegar hún
lifi-r svo ágætu lífi enn í Ráðstjórn-
arríkjunum, sem þessi sýning bar
vitni -um — og ennf-remur lifir hún
góðu lífi í mörgum öðrum löndum,
og einni-g hér, enda þótt „nútíma-
málar-arnir“ okkar h-afi árum sam-
an verið að reyna að ganga af
henni dauðri.
Það virðist -ekki nú sem stendur
þurfa mikið til þess að heita list'-
málari á íslandi. Einn eða tveir
vetur í handíðas'kól-a hér og einn
vetur í París, koma heim og sýna
litaða fleti og geta teikn-að eftir
reglustiku virðist nægja. „Þetta er
myndrænt“, segja svo listdómar-
■arnir, Menntamálaráðið kaupir af
Heilbrigfösmál Esra Pétursson, læknir
„Æ8akölkiin“
Hjá sumum þjóðum er „æðakölk-
un“ sjaldgæf, hjá öðrum algeng.
Kínverjar, Indverjar og ítalir fá
sjaldan æðaþrengsli. Stafar það að
nokkru leyti af því, að meðalaldur
þesara þjóða hefur verið allt að
helniingi lægri en hjá vestrænum
þjóðum. Það eru því færri sem ná
50 og 60 ára aldri, þegar „æða-
-kölkunin" fer yfirleitt fy-rst að
gera vart við sig.
Hinn lági meðal-aldur þessa-ra
þjóða orsakast aftur að verulegu
leyti af hárri ungbarnatölu. Hjá
þeim er ganialt fólk því síður en
svo sjaldgæft. Jafnvel hjá gömlu
fólki þessara þjóða eru kranzæða-
stíflur og heilablæðingar samt
miklu fátíðari en í hinum vest'-
ræna heimi.
Fæða þéi-rra er yfirleitt öll af
skornara skammti, burtséð frá
hungursneyðum þeim, sem herjað
hafa i Kína og Indlandi, þar til
dregið hefur nú að nokkru úr þeim,
með vaxandi iðnvæðingu, tækni-
kunnáttu, Marshall-aðstoð og fleiru.
Áberandi minnst er þó feitmetið
í fæðu þeirra af öllum aðalfæðu-
tegundunum þremur, kolvetnum,
eggjahvítuefnum og fiturn.
Þannig var þessu einnig varið
hér á landi á nýlendutímabilihu,
framleiðslunni, og svo er mólverkið
hengt upp í Listasáfni ríkisins. Og
ungii-nga-rnir fá út á þet'ta inngöngu
í Félag myndlistarmanna og kom-
ast í sýningarnefndir, sem geta úti-
lokað verk málara, sem eitthvað
meir-a kunna frá öllum sýningum
á ísl-enzkri myndlist utanlands og
innan.
Þessari myndlistarsýningu frá
Ráðstjórnarríkjunum var svo lokað,
í kyrrþey og viðhafnarl-aust, þann
19. þ. m. eins og til stóð. Ég kom
þar síðasta daginn, og þá voru þar
aðeins sár-a fáir gestir, sem ekki
var neitt undarlegt, þegar blöð og
listdómarar ýmis-f fordæmdu hana
(Framh. á 8. síðu.)
þegar æðsta himnaríkissælan var
því fólgin -að þar væri framreitt;:
„klára vín, feiti og mergur með“.
Þá dóu menn hér á landi iðulega
úr „ófeiti". Á fellisárunum var þaó
meira að segja aðal dánarorsökii-.v
Nú deyr enginn hér á landi úr
„ófeiti“. Margir hins vegar ú?
„feiti“.
Kínverjar og Indverja-r lifa a;-I
miklu leyti af hrísgrjónum og koriv
meti og eru þjóðirnar í heild frenv
ur grannvaxn-ar, þó feiti-r einstak.--
ingar finnist þar. F-eitir ítalir ér-m
hins vegar algéngari, en jafnvel hj
þeim eru ekki veruleg brögð aéi
æðaþrengslum. Þeir fitna mest aí:
kolvetn-aauðugri fæðu eins o;.
„spaghetti, macaroni“, en -feitmetiói
í fæðu þeirra er lítið. Kolvetnin
brauðmat, stenglum og hrísgrjór.
um setjast ekki í æðaveggina, þj
innihald blóðsins af þeim sé hát:.
eins og fiturnar gera.
Feitmetisinnihald fæðunnar ee
hæst hjá Bandaríkjamönnum, Svf
um og Dönum. Neyta þeir allr.i
þjóða mest smjörs, svínafeit
rjómaíss. Feitmetismagnið er 2—®
svar sinnum meira en í fæð..
Austurlandaþjóða.
Dánartalan af völdum æða- o.
hjartasjúkdóma er líka langhæs:
hjá þessum þjóðum. Dánartala::i
hjá okkur af þessum sjúkdömur.:;
fer líka vaxandi, en var fremur lác;
i til skamms tíma.
Við krufningu Bandaríkjahei ■
man-na, sem féllu í Kóreustyrjölc.
inni, kom í ijós að margir þéi'rrc:
voru með „æðakölkun“ þegar á
þrítugs- og fertugsaldri.
| Allmargir vísindamenn nú á tím-
um álíta að sumar fituefnategundk
séu mun skaðlegri í þessu efni e
aðrar. Er hér um að ræða hinar -s-VQ
nefndu hörðu eða „mettuðu“ fitur
þ. e. a. s. þar sem þær eru fastai'
við venjulegan stofuhita, en ekk-
' íljótandi.
Framhaíd.
E. P.

Takið heimilistryggingu strax í dag eða breytiö
núverandi tryggingu yðar.
ÖMBOÐ í ÖLLUM KAUPFÉLÖGUM LANDSÍNS
Skapið heimilinu aukið öryggi!
Með hinni vinsælu Heimilistryggingu vorri höfum vér lagt áherzlu á að tryggja
hið almenna heimili gegn sem flestum óhöppum og bjóðum vér í einu og sama
tryggingarskírteini fjöldamargar tryggingar fyrir lágmarksiðgjöld.
Tryggið konuna og börnin
Eitt veigamesta öryggið í heimilistrygg-
irigUnni er tryggingin á húsmóðurinni fyr-
ir slysum og mænuveikilömun. — Trygg-
ingin greiðif bætur við dauða eða varan-
lega örorku af völdum slyss eða lömunar,
sem eiginkona tryggingartaka verður fyr-
ir. — Bætur við dauðsfall greiðist með
kr. 10.000.Ö0, en bætur við algera (100%)
örorku með kr. 100.000.00. Við minni ör-
orku en 100% greiðast bætur hlutfalls-
lega eftir örorkunni á grundvelli ofan-
greindrar hámarksupphæðar.
Margvísleg óhöpp geta hent börn í nútímaþjóðfélagi og
geta afleiðingar þeirra orðið mikill fjárhagslegur baggi á fjöl-
skyldunni. Til að draga úr þessari áhættu heimilisins nær
tryggingin til þess, ef börn innan 15 ára aldurs verða skaða-
bótaskyld.
Heimilistrygging er heimilinu nauösyn!
samvn bjm iH'irmYCG © n
lambandshúsinu — Sími 17080