Alþýðublaðið - 14.09.1927, Blaðsíða 2

k
A L P V l U t l K
ALÞÝÐUBLAÐIÐ f
kemur út á hyerjum virkum degi.
' Afgreiðsla i Alpýðuhúsinu við
HverUsgötu 8 opin frá kl. 9 árd.
| til kl. 7 síðd.
! Skrifstofa á sama stað opin kl.
[ gJ/a—10V2 árd. og kl. 8 — 9 siðd.
1 Simar: 988 (afgreiðsi. n) og 1294
(skrifstofan).
Verðlag: Áskriftarverð kr. 1,50 á
mánuði. Auglýsingarverðkr.0,15
hver mm. eindálka.
Prentsmiðja: Alpýðuprentsmiðjan
(í sarna hiisi, sömu simar).
Skoðanir
herra
O. Jistaraladiasa.
Fyrra laugardagskvökl svaraði
herra C. Jinarajadasa nokkrum
spurningum, sem guðspekifélög-
um hafði verið gefinn kostur á
að leggja fyrir hann til álits og
úrlausnar. Flestar fj-öíluðu spurn-
úigar pessar um pau meginmálin
sem nú eru efst á baugi um allan
hinn hugsandi heim, en pað' er
úrlausn pjóðfé'agsvandræðanna
Spurningarnar voru allar upp
bornar innan guðspekifélagsins,
og peim' var öllum svarað innan
luktra dyra á féiagsfundi. Ég
bjóst pess vegna við, að svörum
herra Jinarajadasa yrði að pví
leyti ha'dið innan vébanda guð-
spekifélagsins, að sneitt yrði hjá
að ge a pær að opinberu umræðu-
efni. Ég vonaði, að enginn stjórn-
málaflokkur yrði studdur í pví
að sei'ast inn á vettvang lokaðs
fé'.agsfundar til pess að styðja
sínar stjórnmálaskoðanir eða á-
fellast stjórnmálastefnur annara
pólitískia fíokka með svörum
herra Jinarajadasa.
Að vísu gat ég pví miður ekki
hjá pví komist, að verða pess ó-
pægilega var, að margir liinir
grunnhyggnari íhaldsmenn guð-
spekifélagsins voru nokkuð barna-
lega sigurreifir yfir svörum Jina-
rajadasa. Þeim virtist takast að:
telja sjálfum sér trú um, að svör
hans væru peirra stjómniálaskoð-
unum sérstaklega glæsilegur sig-
urvinningur. Og pá hefir ekki
kiígjað vjð að læða peirn ósann-
indum út um bæinn, að. við jafn-
aðsannennimir, sem spumingamar
lögðum fyrir Jinarajadasa, hefð-
um farið hraklega smánaríör í
greipar pessa indverska jötuns.
Og ég verð að gera ráð fyrir, að
pað sé beinlínis eða óbeinlínis að
tiistuðlun pessara Iærisveina
bræðralagskenninganna, að „Miorg-
unbiaðið'1, petta meginmálgagn
rógs og Ijúgvitna, er tekið að
svindla með svör herra Jinara-
jadasa. í dag gerir pað skoðanir
hans að pólitisku áTásargagni.
Þess vegna pykir mér sjálfsögð
skylda að gera herra Jinarajada-
sa pann greiða að skýra alpjóð
manna frá aðalatrjðunum í skoð-
unum hans á pólitík og uppeldis-
máltrm, eins og hann gerði sjálfur
grein fyrir peim í svörum sínum
við fyrirspurnum okkar.
. Herra Jinarajadasa tók pað ský-
laust fram, að guðspekifélögin
ættu að vera óháð öllum pólitísk-
um skoðunum. En félagsmönnum
lagði hann pað heilræði, að peir
skyldu fylgja peirri stjórnmála-
stefnu, sem peim fyndist fela í
sér mest af bræðralagskenningum.
Er petta sérstaklega smánarleg-
ur ósigur fyrir okkur, sem höfum
fylkt okkur undir fána einu stjóm-
málastefnunnar, sem boðar mann-
kyninu ailsherjarbræðralag? Ef
bræðralagshugmyndir íhalds-
manr.a guðspekifélagsins eru pann
veg vaxnar, að peir telja alt pað
böl, sem íhald og auðváld hafa
dembt yfir mannkynið síðustu
áratugi, samræmast betur bræðra-
lagshugsjón guðspekinnar en
kenningar jafnaðarstefnunnar, pá
getur maður vitanlega ekki gert
svo lítið úr sér að ta'a við slíkt
fólk um frið og bræðralag. Ef
peir eru sannfærðir um, að öil
sú himinhrópandi eymd, örbirgð,
kúgun, ápján, rán, pjófnaður, fjár-
glæfrar, örvænting, morð, styrj-
aldir og blóðsúthellingar, sem aft-
urhald og peningavald hafa eitr-
[■ að með líf einstaklinga og pjóða,
— ef peir eru sannfærðir um,
að petta pokkalega háttalag. sé
í fyllra samræmi við kenningar
meistaranna um frið og bræðraiag
allra pjóða en krafa jafnaðarstefn-
unnar um samvinnu, jafnrétti, frið
og bræðralag, pá má {jandinn
spreyta sig á að innræta slíkum
pvergirðingshætti bræðra'agshug-
sjónir í miinn stað. Það eru eilíf
sannindii, að samkeppni og
bræðralag eru sálfræðilegar and
stæður. Þcssir óskyldu eiginleik-
ar hafa aldrei átt og geta
aldrei átt samleið neins stað-
ar í tilverunni, hvorki í pess-
um heimi né himneskum veröld-
um. Að præta um petta er jafn-
fávíslegt eins og að ætla sér að
reyna að sameina Valtý Stefáns-
son og Jesú frá Nazaret við rit-
stjórn „Morgunblaðsins“.
Þá lýsti og herra Jinarajadasa
yfir pví, að sú stjómmáiaskoðun,
sem hann aðhyltjst öllum öðrum
stjórnmálaskoðunum fremur, væri
jafnaöcirstefnan. En hann bætti
við: Ekki jafnaðarstefna Karls
Marx, heldur sú jafnaðarstefna,
sem enski rithöfundurinn John
Ruskin boðaði. Og pað var eink-
um pessi yfirlýsing, sem hóf
hjörtu hinna íhugunarlausari guð-
spekinga upp í hæðir sigurveg-
arans.
En yfir hverju er pá hér að
gleðjast? Hvemig eru jafnaðar-
kenningar pessa Johns Ruskins,
sem ihaldsmenn guðspekifélagsins
giöddust svona innilega yfir prátt
fyrir pað, að fæstir peirra virtust
hafa mdnsta hugboð um, hvort
John Ruskin var menskur mað-
ur eða ópektur hákarlsskufsi, sem
einhver John Ruskin frá Grims-
bý fékk í botnvörpo suður á
Se’vogsgrunni ?
Jafnaðarkenningar Jiohns Ruskins
eru nákvæmlega eins og jafnaðar-
kennjngar venjulegra „sósíalista"
inú á tímum í öllum atriðum, sem
verulegu máli skifta. Meginmun-
urinn á kenningu hans og fræðslu
alls fjöldans í rithöfundafylkingu
lýðræðisjafnaðarmanna á vorum
dögum er sá, að John Ruskin
var óvenjulegur ritsnillingur,
punghöggari, stórorðari og æst-
ari en allir peir jafnaðar-
menn, sem ég hefi Iesið eitthvað
eftir. Svo stórtækur óg andrikur
var John Ruskin í skömmum sín-
um á íhald og auðvald, að aum-
ingjarnir, sem skrifa „Morgun-
blaðið", og sálufélagar peirra
hefðu ekki látið sér nægja að
stimpia hann óðan bolsivika, sið-
spillandi „kommúnista", djöful-
ærðan Marxista, heldur hefðu peir
heimtað pað tafarlaust af lög-
reglu og landsstjórn, að slíkur
byitingaseggur og blóðhundur
væri gerður landrækur eða settur
í tukthúsið, til pess að hann rask-
aði ekki rösemi „vinnufúsra
verkamanna".*) Ég hefi pví mió-
ur ekki hér við höndina beittustu
brandara Johns Ruskins. En ofur-
ltila hugmynd get ég gefið ykkur
um andann og efniö í stjórnmála-
skoðlunum hans. Og pað ætla ég
að gera með eftirfarandi klaus-
um, sem eru pýddar úr skrifum
hans. John Ruskin segir:
„Engin viðfangse.''ni mannshug-
ans eru eins dapurleg og pjóð-
skipulagshugmyndir sumra hag-
fræðinga. Stungið er upp á að
bæta kjör verkamanns með pví
að hækka laun hans. — „Nei“,
segir hagfræðingurinn. „Ef laun
hans eru hækkuð, vill hami ann-
aðhAmrt koma öllu fólki ofan í
sömu bágindin, sem liann var
.staddur í áður en pér hittuð hann,
ellegar fara að drekka áfengi fyr-
ir kauphækkunina.“ Ég veit petta.
Hann vill pað. En hvernig stend-
ur á pví, að hann Vili Jpetta? Ef
petta væri t. d. sonur yðar, sem
um væri að ræða, og pér segðuö
mér, að pér pyrðuð hvorki að
gera hann að meðstjórnanda við
fyrirtæki yðar né heidur að fá
honum réttmæt vinnulaim hans
sökum pess, að ef pér gerðuð
j>að, pá myndi hann drepa sig á
áfengi og skilja eftir tíu börn,
séfn öll færu á vonarvöl, pá
myndi ég spyrja: Hvemig stendur
á pví, að sonur yðar hefir pessar
tilhneigingar? Sækir hann pær tii
yðar eða stafa pær af uppeldinu?
Annaðhvort hlýtur að vera. Og
pannig er pessu og farið með fá-
tæklingana. Annaðhvort eru pess-
3r vesalingar af a!t öðrum kyn-
fliokki en vér og óbetranlegir (sem
oft er ymprað á, sjaldan pö ber-
lega sagt), eða pá að hægt er með
sanrs konar alúðaruppeldi, eins og
*> Ég vissi til pess, að sumir ihalds-
mennirnir í Reykjavik töldu nauð-
synlegt að koma mér af lanii burt,
eftir að ég hafði gefið út Bréf til
Láru, Opiðbréftil sérn. Árna Sigmðs-
sonar og Eldvigsluna.
vér höfum haft, að gera pá áreið-
anlega og reglusama, eins og vér
erum sjálfir, — vitra og hófsama
eins og oss sjálfa, — fyrirmyndar-
menn! „En,“ svarið pér, „peir geta
ekki tekið neinni mentun.“ Hví
ékki? Hér grípið pér á kýlinu.
Góðgerðasamt fólk álítur, að pað
sé verst við ríkismenn, að peir
vilja ekki gefa fátækum mat. Og
fólkið biður grátandi urn matinn,
sem valdhafarnir ha’da með svik-
um fyrir pví.
Ó! Það er ekki neitunin um mat,
sem er grimdarlegust. Lífið er
rneita en matur. Valdhafarnir
bægja ekki fátæklingunum ein-
ungis frá matnum. Þeir bœgjrt
peim og jrc'i vizku, dijgg'&iim og
sáluhjálp. Þú hjörð án hirðis! Þér
er ekki einungis bægt frá hag-
anurn, heldur og göfginni. Matur!
Þú hefir ef til vill rétt til að’
krefjast hans. En aðrar kröfur átt
pú fyrst að bera fram. Krefjist
rnola af borðinu, ef pið viljið.
En biðjið um pá eins og börn.
ekki eins og hundar. Krefjist fæö-
unnar. En hrópið hærra urn rétt
yðar til pess að verða heilagir,
fullkomnir og hreinir.
Undarleg orð um verkafólkf
Hvað? Heilagir, svona án fagurra
klæða og smyrs’a? Þessi drusf-
um klæddi, óásjálegi vinnulýður?
Þessir menn, sem enginn pekkir,
fyrirlitnir præ’ar! Fuilkonmir! —
Þessir illeygðu menn m;ð hörku-
legar, samanbjtnar varir og hug-
sjónalausir? Og hreinir! — Þessir
menn, sem upp fullir eru með
losta og alls konar ópverrahugs-
anir, ljótir í sjón og illir í raun?
Getur verið. En prátt fyrir alt
petta eru peir sanrt sem áður hinir
heliögustu, fullkomnustu og hrein-
ustu mernr, sem jörðin getur sýnt
nú. Það getur vel verið, að ,peir
séu pannig eins og pér lýsfuð
peim. En pótt svo sé, eru peír
samt heilagri heldur en vér, sem
höfum gert pá pannig.“
Enn fremur segir hann:
„Sá tími mun koma, að íbiiar
Englands munu afnema eignar-
rétt einstaklinga til auðæfa. Þá
verður eignarréttarhugmyndin rek-
'in heim til villipjóðanna, paðan
sem hún kom.“
Og loks segir John Ruskin:
„Ætlarðu að una pvi alla æfi,
að letingjar eyði auði pínum og
bófar dári dygðir pínar? Auður
heimsdns er eign pjn. Jafnvel
hversdagsvaðallinn og hagfræð-
ingaskríllinn segir pér, að án
vinnu verði enginn auður. Hver
rænir pig honunr pá og hefir pig
að ginningarfífli ? Þér klæðsker-
ar! Hver á sök á pví, að allur
porri allra enskra barna gengur,
í tötrum? Þér skósmiðir! Hver á
sök á pví, að vændjskonur spóka
sig á hælaháum skóm, en börn
yðar özla forina berfætt? Og pér
veðurbörnu húsfeður! Hver á sök
á pví, að börn hrynja hvarvetna
niður úr hungri í hinu frjósama
Engiandj? Það er tvímælalaust
yðar eigin sök, nú, pegar pér haf-