Alþýðublaðið - 17.09.1927, Blaðsíða 2
k
ALPVi. LlBL.Át’;i)
| ALÞÝBUBLAÐIÐ \
! kemur út á hverjuin virkum degi. j
j Atgreiðsia í Alpýðuhúsinu við.{
í Hvertisgötu 8 opin irá kl. 9 árd. J
\ til kl. 7 síðd.
< Skriistofa á saina stað opin kl. j
J 9 x/a —101 's árd. og kl. 8—9 síðd. j:
< Ssmar: 988 (aígreiðsii n) og 1294 >
J (skrilstoian). í
< Verðlag: Áskriftarverð kr. 1,50 á ;
j mánuði. Auglýsingarverðkr.0,15 t
] hver mm. eindálka. ►
1 Prentsmiðja: Alþýðuprentsmiðjan £
< (i sama hiisi, sömu simar). {
í Brunabótafélagi kiands.
Frásögnin hér í blaðinu um
sjóðpurðir.a í Brunabótaféiagi Is-
lands hefir vakið mikið umtai.
Margfr hafa undrast, að auö-
vaidsbtööin skuli þrgja um þetta
mál. Ekkert þeirra hefir minst á
það nema ,,Vísir“ örlítið og helzt
til að bera blak af gjaldkeranum,
Þorkatli Blandon.
Alþýðubiaðið iiefir reynt að afla
sér nánari upplýsinga um málið,
þótt örðugt sé. Talið er, að sjóð-
þurðin hafi verið dulin þannig,
að greiðsiur tii félajsins, álíka
háar og sjóðþurðin, hafi þá fyrst
verið færðar til bókar, þegar.hægt
var að ieggja til hliðar skilagrein
fyrir annari nýrri, áiíka stórri
íúlgu. Þannig hafi bókunum oítast
verið haldið í samræmi við sjóð-
inn með jwí að „geyma" jafngildi
sjóðþurðarinnar í tskjum óbók-
fært.
Það sker mest í augu í máli
.þessu, hversu léiegt eftiriitið með
bókum og fjárreiðum félagsins
hefir verið. Sagt er, að endurskoð-
endurnir hafi aldrei borið saman
bækurnar við sjóðinn, he.ldfir að
eins farið yfir reikningana.
Það er ta'ið mjög ótrúlegt, að
þessi sjóðþurð sé öil til komin
að eins tvö siðustu árin, og þ.yk-
ir það því hera vott um frámuna-
iegt aðgæzluieysi a! forstjóran-
iira, Árna Jónssyni frá Múla, ef
hann hefir ekki rannsakað, um
ieið og hanii tók við forstjórn
féiagsins, allan hag þess, til að
vita, við hverju hann tók, og get-
ur hann þá tæpiega talist ábyrgð-
ariaus af sjóðþurðinni og raun-
ar varla helrlur, ef hún er öl!
foomin tii í stjórnartíð hans, því
að þá er um óvanalega slælega
forstöðu fjármáia að ræða. Hins
vegar má jiað vel vera honum til
afsökunar, að honum hafi verið
það of Ijóst, að forstaða hans
sé bitlingur 'frá íhaldinu, en ekki
starf, og ef sjóðþurðin hefir orð-
lió á einum tveim árum, hefir fram
fadð ekki neinn smávegis-austur
úr sjóði félagsins. Hér er ekki um
dálitla mistalningar-glötun, held-
w um stóra fjárhæð að ræða,
íjárhæö, er samsvarar árstekj-
um 20—30 verkanianiia.
Fóiki þykir það ctrúlegt, eins
og von’egt er, að sökin á sjóð-
þurðinni sé hjá gjaldkeranum ein-
um.
„Vísir" tæpti á þvi, að einhverj-
ir hafi ef til vill hjáipað lionum
til þess að koma þessum 67 þús-
und krónum í lóg. Það er að
minsta kosti alveg óvanalega mik-
il eyðsla hjá einum manni hér á
landi.
Það er því ekki óeðiilegt, að
fieiium þyki líkiegt, að einhvarjir
hafi haft eitthvað talsvert af fénu
út af honum til að sóa því
annað hvort í lausungar þarf-
ir eða jaínvel pðlitiskar.
Krafa almennings lim nákvæma
rannsókn í málinu erjrví eðli-
lega orðin svo hávær, að það
mættu vera í meira fagi þung-
svæf stjórnarvöld, sem ekki
luinskuðu við hana.
Krafan um rannsókn er þó ekki
sprottin af löngun til að klekkja
á manninum, sem komst í þetfa
klandur, heldur til að gnifast fyiv
ir þau þjóðfélagsmein, sem þarna
haía gert út. Þau pcirf að upp-
rœta. Á málefnum mannsins, sem
orðið hefir fyrir óláninu af þeim
meinum, er hins vegar sjálfsagt
að tafo. mannúðlega, en jafnframt
réttlátlega.
StIóraffláiaí)e|MEíj
og iJ'éttabíiFðsir
„MortprJiaðsms“.
Undan farna daga hefir ,,Mgbl.“
fiutt svæsnar árásagreinar á AI-
þýðuflokkinn af tilefni þess, aö
danskir jafnaðarmenn hafa árið
1923 stutt meö íjárframiögum
starfsemi flokksbræðra sinna hér
á landi. Lesendui; Alþbi. hafa
vafalaust gaman af að heyra,
hvernig þessi hvaireki barst á
stjórnmálafjörur ,,Mgbi.“. Og af
því að mér eru upptökin kunn,
skal hér frá þeim skýrt.
Miðvikudaginn 7. þ. m. var
kunningi minn einn og starfs-
bróðir staddur heima hjá inér.
Kom hann þá auga á bók eina,
er mér hafði nýiega borist, um
síðasta þing danskra jafnaðar-
manna („Protokoi for den 20.
sodaldem. Partikongres i Vejle
den 12,-.15. Juni 1927'j. Þegur
kunningi minn hafði blaðað um
hríð í bók þesari, tök bann eftir
redkningi fyrir kosningasjóð jafn-
aðarmannanna dönsku fyrir árin
1923 1923 og sá, að þess var þar
getið, að styrkur hefði verið veitt-
ur tii íslenzkra jafnaðarmanna.
\arð honum þá að orði, að þetta
þyrfti „Moggi“ að vita, og það
hið fyrsta. Kunnin_gi ininn iét
heldur ekki sitja við orðin tóm,
en símaöi 'tafarlaust tii „Mgbl.“
og spurðí eftir Valtý, sem ekki
var vi'ðstaddur, en talaöi í þess
stað við Jón Kjartansson og bað
hann að koma tafarlaust til þess
að ná sér í efni um stjómmála-
hneyksli. Jón brá við bart og títt
og var kominn að vörmu spori,
léit á bókina, sem kunningi m nn
rétti honuin, cg hrópaði upp í
hrifni: , Þrjú hundruð og tutlugu
þúsund. Er það mögulegt?" „Já,
nú getui' þú barið á bolsunum,”
niælti kunningi minn og deplaði
brosandi framan í mig augunum.
Litlu siðar gengu þeir báðir á
braut.
Tæpum tveim dögum síðar (9.
sept. s. L) höfðu ritstjórar ,,Mgbl.“
soðið sanian fyrstu árósargrein
sína og nefndu hana „Nýtt stjórn-
málahneyksli." Siðan hafa þeir
haldið áfram í hverju blaði með
svipnðum hætti.
Tiidrög þessa máls varpa skýru
Ijósi yfir lítilþægni og árásaáhuga
„Mgbl.“-ritstjóranna. En kunningi
ininn, sá, sem fyrr var nefndur,
rnefir brosað góðiátlega yfir þessu
gönuhlaupi „Mgbl.“
Þó oþarfi ætti að vera að fara
mtí gum orðuin um þessar fávís-
legu og illgjörnu árásir „Mgbl.“
í garð íslenzkra jafnaðarmanna,
er þó vert að athuga, hversu vel
þær sýna stjórnmálaþroska og
menningarástand íslen/ks ihalds-
blaðs árið 1927.
Allir, sem nokkuð þekkja til
jafnaðarstefnunnar, vita, að hún
er alþjóðastefna. Fylgjendur henn-
ar um iönd öli bindast samtök-
úm til j>ess að framkvæma fagra
hugsjón. Gagnkvæm hjálp og
samvinna er því einn af styrk-
ustu þáttuin þessarar stefnu. Og
saga jafnaðarstefnunnar hefir
cinnig sýnt, að alþjóðasamtökin
hafa verið meira en orðin tóm. Á
bernskuskeiði stefnunnar hér í
áifu hafa þýzkir jafnaðarmenn um
nokkurt skeið styrkt. fjárhagslega
fiokksbræður sína bæði í Frakk-
landi og Danmörku. Á síðari ár-
um hafa Danir aftur á móti styrkt
að nokkiu með fjárframlögum
bæði norska og ísienzka jafnað-
armenn. íslenzkir jafnaðarmenn
hafa einriig, þó í smáum stíl sé,
styrkt erlenda flokksbræður síria.
Sænskir jafnaðarmenn hafa sömu-
leiðis gefið fé til Alþýðuprent-
‘smiðjunnar.
Aft þetta sýnir greinilega hina
gagnkvæmu samhjáip jafnaðar-
manna um öli lönd. Og þetta er
öilum ljóst, Sem nokkuðþekkjaal-
menna stjórnmálasögu og stefnu
jafnaðarmanna. „Mgbl.“ verður
því vei að athuga að treysta ekki
rum of á fáfræði og þekkingar-
ieysi lesenda sinna.
Rétt er að mi^iast þess hér, að
blaðið „Vörður”, sem gefið er út
af miðstjórn íhaidsflokksins, hef-
ir tekið í þétta mál með skyn-
semi og sanngimi. i grein, sem
birtist þar í blaðinu 10. þ. m.,
stendur meða! annars: „Ritstjóri
Varðar getur ekki annað en ver-
ið Alþbl. samdóma um, að efck-
ert sé hneykslaniegt við það, þótt
ísl. jafnaðarmenn þiggi styrk til
baráttu sinnar hjá dönskum skoð-
anabiæðrum. Það er engin ástæða
til þess -að efast um, að danski
styikuriim sé veittur í óeigin-
gjörnu skyni, — tii þess eins að
cf'a hreyungu, sem danskir jafn-
aðarmenn telja að horfi til heilla
fyrir fslenzkan verkalýð, islenzku
þjóðina. . . . Flokkur þeirra hef-
ir jafnan verið sanngjarn í garð
íslendinga, — miklu sanngjamari
en danski íhaldsflokkurinn, og
engin ástæða tii þess að ætja, að
sjálfstæði okkar stafi nokkur
hætta af fjárgjöfum þeirra til ís-
lenzkra jafnaðarmanna.”
Það er einnig rétt að geta þess,
að sama blað ,,Varðar“‘ flytur
rösklega ritgerð um mál þeirra:
Saccos og Vanzettis, sein brýtur
mjög í bága við hina lineykslan-
legu afstöðu ,,Mgbl.“ til þess
máls. En um það verður þó ekki
sagt, hvort afstaða ritstjóra
„Varðar" . til þessara mála er
þóknanlegri ráðamörnum íhalds-
ins en hrópyrði og fáfræði
„Mgbl.“ En þó mun ekkert. ixafa
heyrst. um það enn, að ritstjóra-
skifti standi fyrir dyrum við
„Mgbl.“, þó hins vegar sé kunn-
ugt að ritstjóri „Varðar“ láti af
störfum sínum um næstu áramót-
St. .1. St.
Krossanessverksnúðjan við
Eyjafjörð, en hún er stærsta
verksmiðja á landinu, er að
brenna.■ Brauzt eldurinn út kk.að
ganga 11 í dag. Heyrst hefir að
kviknað hafi í fóðuxmjöJi, en ekki.
er enn upplýst þar um með vissu.
Verksmiðjuhúsið er úr timbri,
járnklætt. Litur út fyrir, að það
brenni tii kaidra kola og senni-
lega eitthvað af bryggjum. Hins
vegar er ekki ósennilegt, að tak-
ast megi að bjarga íbúðarhúsinu
vegna vindstöðunnar, sem er af
norðri, því að þaö er til hliðar og
sund á milli húsanna. Bruninn
heldur að iíkindum áfram næstu
daga, því að gríðarmikið er fyr-
ir af síld, Iýsi og fóðurmjöli.
(Símtalsfrétt frá Akureyri.)
Khöfn, FB., 16. sept.
Danzinær deyr af slysi.
Frá Parjs er síinað: Danzmærin
heiinsfræga, Isidora Duncan, lét
líf sitt af báfreiðarslysi. (Isidora
Duncan var amerísk kona, fædd
1880. Hún var einnig ailkunn fyrii"
ritstörf sín.)
Landskjálfíar áfram við
Svartahafið.
Frá Berlín er símað: Jarð-
skjáiftar haida áfram að norðan-
verðu við Svartahafið, einkum á
Krím. Fimmtíu menn hafa farist,
mörg þorp lagst í eyði, og íbú-
ar ýmissa bæja flýja heimili sín.
'Kosning i ráð Þjóðabantía-
lagsins.
Frá Genf er sírnað: Kjörtímabil
fulltrúa Belgíu, Tékkóslóvakíu og
San Salvadors í ráð Þjóðabanda-
•kgsins er útrunnið. Fór þyí fram