Tíminn - 16.03.1960, Blaðsíða 5
T í MIN N, miðvikudaginn 16. marz 1960.
5
Cltgefandl: FRAMSÓKNARFlOKKURINN
Ritstión og ábm. Þórarinn Þórartnsson
Skritstofur i Edduhúsmu við Lindargötu
r Simar 18 300 18 30’. 18 302 18 303 18305 og
18 306 iskrifst ritstjórmn og blaðamenn)
Auglýsmgasími 19 523 Afgreiðslan 12 323
Prentsm Edda hf
Þorsteinn matgoggur
Hér í blaðinu birtist í gær nefndarálit Karls Krist-
jánssonar um söluskattsfrumvarp ríidsstjórnarinnar, þar
sem g'ert er ráð fyrir að hækka söluskatt á aðfluttum
vörum úr 7,7% í 16,5%, og að leggja á nýjan almennan
3% söluskatt. í álitinu segir Karl m a.:
„Eftir að gengisfellingarfrumvarpið varð að lögum
og lánavextirnir voru hækkaðir, hafa menn dag eftir
dag verið að fá steina dýrtíðarinnar úr ýmsum áttum
í höfuðið, og þó eiga nærri því allar afleiðingar þeirrar
lagasetningar eftir að sýna sig og bitna á mönnum. Þær
eru bara yfirvofandi ennþá, undan þeim er ekki enn
íarið að svíða. Verði hækkun söluskatts af innflutningi
að lögum, bætast þar vænir hnullungar í grjótflugið.
Það munar um minna en 8,8% til viðbótar á hið nýja
gengisfellingarverð allrar erlendrar vöru.
Ofan á verð erlendu vörunnar á svo að koma á síð-
asta sölustigi nýr 3% söluskattur, sem einnig leggst á
sölu innlendrar vöru svo og „vinnu og þjónustu á síð-
asta sti|i viðskipta.“
Þessi skattur er svo víðtækur, að hann verður bæði
almenningi og skattheimtumönnum hvimleiður og dýr.
Fólk á að greiða skattinn af nálega öllu, sem það
kaupir: raforku, vatni frá hitaveitum, kjöti, fiski, græn-
meti o. s. frv. — Engin matvæli undanskilin nema ný-
mjólk. Aldrei hefur það áður þekkzt á íslandi, að ríkis-
sjóði væri aflað tekna með því að leggja skatt á það,
sem þjóðin framleiðir sér til matar, svo sem: kjöt, fisk,
mjólkurvörur og grænmeti. Sannarlega er hér ný efna-
hagsmálastefna og ófyrirleitin komin til sögunnar. Jafn-
vel gjafir eru skattskyldar.
Með þessu gerist ríkisstjórnin lík Þorsteini matgoggi,
sem skáldið Jón Thoroddsen segir frá að sat við dyrnar
og tók toll af hverjum diski, sem inn var borinn, eftir
að hafa gleypt í sig óheyrilegan grautarskammt og
tæmt feiknastórt trog, hlaðið kynstrum af þorramat.“
Afsleppur söluskattur
Karl Kristjánsson ræðir í álitinu nokkuð um inn-
heimtu skattsins og segir m.a.:
• „Allir seljendur (og auðvitað þiggjendur gjafa líka)
eru innheimtumenn ríkisins á hinum nýja söluskatti.
Það eru þeir án alls endurgjalds og að sjálfsögðu skyld-
ugir til að standa skil á innheimtufénu. Skatturinn eys
úr pyngju kaupandans, en jafnframt verður hann sam-
vizkusömum seljanda fyrirhafnar- og kostnaðarsamur.
Ríkið sjálft verður líka að verja miklu fé til eftirlits
og umsjónar með því, að söluskattslögunum verði hlýtt,
— og eftirlitið og umsjónin getur þó aldrei komið að
fullu haldi. Skatturinn fullheimtist aldrei, af því að svo
auðvelt er til undanbragða í sambandi við hann. Þeir
heiðarlegu — og þeir, sem ekki eiga annars kost —
gera að sjálfsögðu full skil, en hini»- sleppa Samkvæmt
áður fenginni reynslu verður langt frá því, að ríkið fái
hvern pening, sem almenningur borgar í þennan skatt.
Sumir, sem taka á móti stinga í sína vasa hluta af skatt-
píningsfénu.
Það er hlálegt, að sú stjórn, sem segist vilja afnema
tekjuskatt — að meira eða minna leyti — vegna þess,
að hann náist ekki réttlátlega sökum skattsvika, vill
taka upp þennan almenna, afsleppa söluskatt í staðinn.
Skatturinn eykur skriffinnskuna í þjóðfélaginu í stór-
um stíl, og hann hefur í framkvæmd — í fáum orðum
sagt — viðsjálastar fylgjur skatta.“ ?
Haukur Hauksson skriíar frá Wiscoinsin:
Á kjósendafundi hjá Kennedy
Madison, Wisconsin, 27.1
febrúar. — í baráttu þeirri,
sem framámenn demókrata
eiga nú í um framboð til for-
setakjörsins hér á hausti kom-
anda, ber hæst öldungadeild-
arþingmennina John F. „Jack“
Kennedy. Massachusetts, og
Hubert H. Humprey, Minne-
sota. Þessir tveir elda nú grátt
silfur saman, og vígvöllurinn,
sem athygli allra beinist að
I þessa dagana, er Wisconsin-
Jfvlki, þar sem kjör fulltrúa á
þing demókrata á sumri kom-
: anda mun eiga sér stað 5.
| apríl n.k., en þingið mun síðan
1 kjósa forsetaefni flokksins.
Það er raunar engin tilviljun,
að Wisconsin, — Mjólkurland
Ameríku, — skuli vera svo ofar-
lega á baugi í umræðum manna.
, í fyrsta lagi verður hér kosið
snemma til þings demókrata. Þess-
! ar kosningar gefa því allgott yfir-
i lit um hvern stuðning Humphrey
| og Kennedy eiga von á héðan I
forsetakjörinu. í öðru lagi eru
landbúnaðarmál ofarlega á baugi
í umræðum manna og Wisconsin
er fyrsta ríkið af hinum miklu
landbúnaðarríkjum mið-vesturs-
ins, sem kýs til flokksþingsins.
Landbúnaður Bandaríkjanna á
við mikla örðugleika að stríða nú.
Á meðan síðari heimsstyrjöldin
stóð yfir, keypti ríkisstjórnin allt
það, sem bændur gátu framleitt,
háu verði. Árangurinn varð sá, að
bændum fjölgaði og framleiðsla
landbúnaðarvara jókst að miklum
mun. Að styrjöldinni lokinni, lækk
aði stjó-nin verð á ýmsum land-
búnaðarvörum og minkaði kaupin.
Árangurinn varð auðvitað sá, að
offíamleiðsla átti sér stað og var
þá gripið til þess ráðs að greiða
niður framleiðsluna á kostnað
skattgreiðanda. Sl. tvö ár hafa nið-
urgreiðslur til bænda verið lækk-
aðar verulega, einkum á allri
mjólkurframleiðslu og er þetta
mikið hitamál milli demókrata og
republikana, og á vafalaust eftir
að hafa talsverð áhrif á úrslit
forsetakosninganna. Demókratar
vilja halda áfram að greiða niður
landbúnaðarvörur til þess að halda
jafnvægi í verðlagi og gera bænd-
um kleift að stunda arðbæran bú-
' skap á þann hátt. Stefna republik
ana er sú, að leggja niður
niðurgreiðslukerfið. Á þann hátt
muni smábændum óideift að
stunda búskap og þeim rutt úr
vegi. Framleiðslan muni þar af
leiðandi dragast saman og fastur
verðlagsgrundvöllur þar með
tryggður. Eftir þessu að dæma má
telja líklegt að smærri bændur
muni styðja demókrata í forseta-
kosningunum.
Orðahnippingar Humphreys
og Kennedys
Humphrey og Kennedy greinir
ekki svo mjög á um lausn landbún-
aðarvandamálanna, nema ef vera
skyldi, að sá fyrrnefndi vill ganga
j enn lengra í niðurgreiðslum. Engu
' að síður hafa margar hnútur flogið
; hér milli þeirra. Humphrey lýsti
i því yfir fyrir nokkrum dögum, að
kosningabarátta Kennedys byggð-
ist á því að fjölskylda hans mok-
aði í hann peningum. „Þetta er
ójafn leikur“ sagði Humphrey.
„Kennedy hefur peninga eins og
flugskeyti. en ég verð að berjast
1 með baunabyssu. Ég hyggst krefj-
ast þess af Kennedy að hann gefi
út skýrslu um hvaðan honum koma
peningar ti’l baráttunnar og hve
milklu fé hann hefur varið til
þessa!“ — Kennedy svaraði því
Jakie Kennedy
til í ræðu, sem var sjónvarpað hér
nú í vikunni, að hann hefði ekki
i hyggju að reyna að níða andstæð-
inga sína og ætlaðist til þess að
stuðningsmenn hans hér tækju
sömu stefnu. ,,Hér er ekki um að
ræða baráttu gegn einstaklingum,
heldur baráttu fyrir forsetastóln-
um,“ sagði hann.
Á kjósendafundi með
Kennedv
Miðpunktur kosningabráttunnar
er að sjálfsögðu Madison, höfuð-
borg Wisconsin og þingsetur. Hing
að hafa komið Nixon, Kennedy,
Humphrey, og Nelson Rockefeller
lagði hingað leið sína skömmu áð-
ur en hann dró sig í hlé um jólin.
Mér gafst kostur á að vera við-
staddur fund Kennedys með kjós-
endum í Madison sl. miðvikudags-
kvöld, og er það fyrst að segja, að
pólitískir fundir hér eru harla
ólíkir því, sem þeir eru heima.
Fundurinn var haldinn í klúbb
nokkrum í útjaðri Madisonborgar
að viðstöddum ca. 600 manns. í
einu horni salarins lék hljómsveit
kosningaslagara af miklum móð,
og við fyrstu sýn hefði mátt halda
að hér væri um að ræða hlöðu-
dansleik fremur en alvarlegan
kosningafund.
Eftir nokkra hríð steig Nesting-
en, borgarstjóri Madison, í ræðu-
■stólinn og kynnti Kennedy og
konu hans, Jacqueline ,Jackie“
Kennedy með nokkrum orðum.
Síðan flutti Kennedy stutt ávarp,
þar sem hann talaði um flest ann-
að en pólitík, sagði brandara og
skaut inn á milli nokkrum vel völd
um orðum um kosningabaráttuna.
„Ég legg mikið upp úr því að
vinna kosningarnar í Wisconsin,“
sagði hann. ,,Ég held mér sé óhætt
að segja, að það hafi aldrei setið
sá forseti í Hvita húsinu, sem ekki
hafi unnið kosningar til flokks-
þings í að minnstakosti einu fylki.
Þessar kosningar hér verða senni-
lega til þess að annar frambjóð-
andanna er úr sögunni, og þær
geta einnig ráðið úrslitum varð-
andi forsetaefnið. Þetta eru því
mjög mikilsverðar kosningar",
sagði Kennedy að lokum.
Að ávarpinu loknu, hófst mikils-
verðasti þáttur fundarins! Við-
staddir stilltu sér upp í röð, og
gengu framhjá Kennedy og frú,
tóku í hönd þeirra og skiptust á
nokkrum orðum. Stóð þessi athöfn
yfir í nálega 2 tíma, og var ekki
laust við að frú Kennedy væri orð-
m þreytuleg ásýndum. Svalaði hún
sér á þjóðardrykknum Kóka Kóla
millum þess, sem hún tók í hönd
manna. — Gekk svo langt að far-
lama menn á hækjum voru studd-
ir upp að ræðustólnum, þar sem
þeir tóku í hönd Kennedys og
Ijómuðu síðan eins og þeir hefðu
frelsazt. *
Kennedy þefur unnið ,dyggilega
að sigri sínum hér, ferðast úr
einni borg í aðra, stöðvað menn á
götum úti tO þess að taka í hönd
þeirra og segja nokkur orð. Telja
menn hann lfklegri til sigurs en
Hubert Humphrey, en samkeppnin
getur orðið nokkuð hörð og tvísýn,
þar sem Humphrey er frá næsta
fylki, Minnesota.
Kennedy
Jack Kennedy er 42 ára gamall,
meðalmaður á hæð með skolleitt
hár og lítur raunar út fyrir að
vera 15 árum yngri en hann er.
Hann er séfstaklega geðugur mað-
ur, og talar með írskum hreim,
sem er raunar ekki að undra, þar
sem hann er af írskum uppruna.
Hann er sonur fyrrv. sendiherra
Bandaríkjanna í Englandi, Joseph
P. Knenedy. Hann útskrifaðist frá
Harvardháskóla cum laude og gaf
sig nokkuð að ritsörfum fyrst i
stað. Fyrsta bók hans kom út 1940
og 1957 hlaut hann Pulitzerverð-
laun fyrir bók sína „Profiles in
Courage". Hann tók þátt í heims-
styrjöldinni síðari og stóð sig með
ágætum. Hann var fyrst kosinn á
þing 1947, og var kjörinn öldunga-
deildarmaður 1952. Bróðir hans,
Robert Kennedy, er einnig þjóð-
kunnur stjórnmálamaður, einkum
og sér í lagi eftir viðureign hans
við Jimmy Iloffa, en Robert var
einn aðalmaður Mc Clellan þing-
nefndarinnar, sem rannsakaði spill
ingu í verkalýðssamtökum Banda-
ríkjanna.
Kennedy er kaþólskur og mun
það vafalaust verða honum til mik-
ils trafala ef hann skyldi hreppa
frambjóðandasætið. Til þessa hef-
ur aldrei verið kosinn kaþólskur
forseti í Bandaríkjunum. Margir
mótmælendur hé~ hafa hina megn-
ustu ótrú á kaþólskum, einkum
gildir þetta þó um Suðurríkin, þar
sem mótmælendatrú er útbreidd.
í síðasta sinn, sem kaþólskur mað-
(Framhald á 15. síðu).